Chúng tôi đã thấy những điều bạn không tin. Một phim độc kinh điển đem
danh tiếng của nó ra cho người ta đánh giá lại và được đền bù bởi một
loạt các buổi trình chiếu do người hâm mộ tiếp sức rất lâu sau khi đã bị
nhà rạp cho "nghỉ hưu" một cách thô bạo. Một bộ phim có không dưới sáu
lần bị loại khỏi việc phát hành.
Các nhà phê bình tuyên bố phần tiếp theo là kiệt tác, trong khi những
người khác nói nó "có phong cách nhưng giả tạo." Sự tiến hóa của các yếu
tố cốt truyện cơ bản được coi là "tiết lộ". Tất cả những khoảnh khắc ấy
sẽ bị phí hoài, như nước mắt trong mưa chứ không phải trong hằng hà sa
số các 'tweet' bàn tán đến tên của nó. Thời để chết.
Nói thật đấy. Bạn gần như chắc chắn sẽ tin từng điều một trong những điều này ở năm 2017.
Sau nhiều thập niên của những tin đồn, những ý tưởng thải loại và mơ về cừu điện quá nhiều,* chúng ta đã được tặng một
Blade Runner
phần tiếp theo, và nó hay. Ridley Scott, người đứng đằng sau tầm nhìn
có ảnh hưởng của bộ phim đầu về một Los Angeles như đêm trường đen tối,
về người hay không phải con người, bước vào vai trò điều hành sản xuất;
Denis Villeneuve, đạo diễn người Quebéc chuyên trị tối tăm đạo đức, cầm
cương và điều khiển. Harrison Ford trở lại làm Deckard, thám tử nốc
whiskey (bây giờ nghỉ hưu, nhưng không phải dạng "hết làm việc") truy
lùng "người nhân bản" đào tẩu hồi xửa hồi xưa.
Ryan Gosling là
đời tiếp theo của thợ săn người nhân bản, đẹp trai và cứng đầu và tâm
trạng và hoang mang, một chiến hữu thực sự tuyệt vời. Roger Deakins, một
ứng viên mạnh cho danh hiệu nhà quay phim xuất sắc duy nhất còn đang
làm việc, làm cho mọi thứ trở nên lộng lẫy và hoàn toàn lạnh lẽo. Và như
hầu hết mọi bộ phim dám lướt lên con sóng ác mộng-đô thị của bộ phim
năm 1982,
Blade Runner mới thấy nó phải cạnh tranh với tầm nhìn
mang tính bước ngoặt của phim gốc ngay cả khi bổ sung vào chuỗi phim
huyền thoại này – một nạn nhân của nỗi lo ảnh hưởng dòng dõi của chính
mình.
Harrison Ford (phải) trở lại làm Deckard, Ryan Gosling là đời tiếp theo của thợ săn người nhân bản
|
Cái cảm giác hậu tận thế đã biết rồi cứ lơ lửng đe dọa
Blade Runner 2049,
cho dẫu Villeneuve đưa người xem ra khỏi thành phố vào vùng nông thôn
hoang tàn. (Những chấm nhỏ mà bạn nhìn thấy trên đường chân trời? Đó là
những kẻ phá hoại, đang nhanh chóng đến gần.) Với mọi cảnh trong đó đặc
vụ K của Gosling – tên thật của anh ấy là Joe; một Kafka rất mạnh mẽ –
bước trên những con phố tồi tàn rải rác những tiệm mì, vũ công ballet ba
chiều kích cỡ kaiju hoặc hẹn hò với cô bạn gái là chương trình phần mềm
(Ana de Armas) trong căn hộ của anh, bãi phế liệu đầy các mảnh vụn đổ
nát, những vùng đất bỏ hoang tuyết lóa mắt, bờ biển ngập lụt và một Las
Vegas đầy phóng xạ độc hại đỏ ửng. Sự đa dạng là gia vị của cuộc sống
hậu tận thế, và theo chân K trong công cuộc tìm ra mối liên kết bị mất
đi giữa con người và "con người hơn con người", người xem phim được
chiêu đãi một vòng các kịch bản tình huống xấu nhất trên phim.
Hầu
như mọi tầm nhìn về sự đổ vỡ xã hội đều được nhận ra ngay lập tức. Cứ
lấy cảnh nào cũng được, mỗi khi bạn thấy thiên nhiên nhất thiết phải tái
tạo là mỗi lần công nghệ, tạp nham hay lấp lánh, tràn ngập các yếu tố
trần tục. Thưởng thêm, mỗi lần Jared Leto mù lòa xuất hiện là lại lên
cơn thuyết giảng vô thần kiểu Nietzsche về khoa học trở nên điên cuồng.
Jared Leto trong vai Neander Wallace mù lòa
|
Bây giờ cú sốc tương lai của bộ phim đã giảm, dù các yếu tố then chốt –
chú trọng phát triển nhân vật, những sắc thái tinh tế trong diễn xuất,
những trò đùa ma mãnh, những hình ảnh thực sự không thể nào quên, cảm
nhận cái ấm áp bên dưới sự lạnh lùng – đôi khi đem lại cho phần tiếp
theo này sự sắc sảo hơn tiền nhiệm.
Bạn vẫn có thể tinh chỉnh và hồi sinh các chiến binh khoa học giả tưởng cũ (hai từ:
Fury Road), nhưng sau nhiều thập niên chờ đợi một
Blade Runner
mới, rốt cuộc phim trong dòng thời gian hư cấu đen tối nhất được phát
hành đã trở thành một sự quen thuộc vụng về. Lâu nay chúng ta lệt bệt lê
lết lên Đỉnh Mệt Mỏi Tận Thế rồi, và chiếc spinner của chúng ta không
chừng đã đáp xuống Vùng Thừa Mứa.
Tính đến thời điểm này, phần
tiếp theo của Villenueve được coi là "thất bại" bởi những người đếm tiền
cuối tuần mở màn, dẫn ra con số 36 triệu đôla qua ba ngày là dưới kỳ
vọng rất xa. (Với tất cả những ngả mũ nghiêng mình trước bản gốc trong
2049,
sự tôn kính sâu sắc đó không chừng lại chính là cách để phần phim mới
tái diễn thành tích phòng vé kém cỏi của bộ phim đột phá trước kia.)
Chiếc spinner đời mới của 2049
|
Đọc các bản tin mổ xẻ rút kinh nghiệm bắt đầu xuất hiện sau ngày mở màn
(ngày 6/10 ở Mỹ), bạn sẽ thấy một rừng lý do giải thích tại sao bộ phim
khác thường-ở-nhiều-cấp độ này lại thất bại trong việc cộng hưởng với
đám đông: Ford không còn đủ sức hút, Gosling có thể chưa thành ngôi sao
tên tuổi, không đủ khán giả phụ nữ, thương hiệu
Blade Runner
không đủ mạnh, được quảng cáo là một phim hành động kích thích chứ không
phải người gỗ Pinocchio hiện sinh, trầm tư mặc tưởng về cái gì tạo nên
nhân loại và ai xứng đáng là thành phần trong đó.
Nhưng cũng có
thể vào lúc này thiên hạ từng giây từng phút đã có tương lai đủ tồi tệ
rồi, ngay cả những tương lai được trình bày trong các phim bom tấn bóng
bẩy mới. Đâu cứ cùng các quy ước và thiết kế bối cảnh là phát minh ra
cái gì mới theo cách mà
Blade Runner 1.0 đã làm; tương lai hậu tận thế ngay ngưỡng cửa của chúng ta mới là, theo hệ tư tưởng thời đại, cái làm cho bộ phim mới mẻ.
Kể từ khi HG Wells bắt đầu thử nghiệm kể chuyện tương lai-xấu vào cuối những năm 1800 – và kể từ khi
Metropolis giúp
hệ thống hóa từ vựng thị giác cho đến lúc Ridley Scott giới thiệu một
cách tinh chỉnh hệ thống từ vựng đó – những kiểu hư cấu này đã đóng vai
trò van giải phóng những nỗi lo ngại về việc chúng ta, với tư cách là
một xã hội và một giống loài, đang đi về đâu.
Mọi thứ trở nên lộng lẫy và hoàn toàn lạnh lẽo qua tài năng của nhà quay phim xuất sắc Roger Deakins
|
Tiểu thuyết tận thế đã đưa dân tình đi qua các cuộc chiến tranh thế
giới, chủ nghĩa phát xít, những thời kỳ biến động lớn và nỗi lo sợ về
mọi thứ từ trí tuệ nhân tạo đến trận quyết đấu thiện-ác cuối cùng. Khi
văn học tuổi mới lớn đắm đuối chi tiết về việc thể loại gây run rẩy này
có thể hiệu quả thế nào đối với sự bất định của thiếu niên hiện đại, và
sự thiếu kiểm soát thế giới xung quanh họ nói chung, thì làn sóng đấu
trường sinh tử (hunger game) và giải mã mê cung (maze runner) chồm lên
đỉnh. Luôn có thể điều chỉnh thích hợp cho bất cứ gì đánh thức cơn ác
mộng có sẵn đâu đây.
Tuy nhiên, tại thời điểm này, chúng ta tạm thời đã cạn kiệt những lựa chọn và bị hiện thực áp đảo.
Blade Runner gốc
được phát hành trong một năm mà chiến tranh hạt nhân như mối đe dọa lơ
lửng, thảm họa sinh thái không còn chỉ là viễn cảnh của Chicken-Little**
và "Người đàn ông của năm" của
Time là một chiếc máy tính.
Blade Runner 2049
ra rạp khi viễn cảnh về những kẻ điên cuồng cái tôi tiêu pha hàng chục
triệu vào những quả tên lửa đạn đạo quá thực và thiên tai đang xuất hiện
với tần suất báo động. Một phép nhìn song song là: bạn có thể đọc bài
này trên máy tính xách tay hoặc bằng điện thoại thông minh.
Las Vegas trong phim đầy phóng xạ độc hại đỏ ửng
|
Với tất cả phép màu và bất hạnh và kỳ quan mà Villeneuve và êkíp đã đưa
ra, chuỗi phim này có thể một lần nữa bị ghét bỏ bởi sinh bất phùng
thời.
2049 thậm chí còn hơn bộ phim thời thượng của Scott, tầm
nhìn đen tối không chịu nổi, và với sự tăng tốc của cả văn hóa đại chúng
lẫn cuộc chiến với cối xay gió của 'fanboy', chắc phải mất một thập kỷ
nữa bộ phim mới được công chúng xem là kinh điển. Còn ngay bây giờ, nếu
muốn đắm mình vào một thế giới đang tan tành, ta chỉ cần đăng nhập
Twitter hoặc bật tivi lên.
Blade Runner 2049 ra rạp ở Việt Nam ngày 20/10/2017 với tựa
Tội phạm nhân bản 2049.
Dịch: © Hải Đăng @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Rolling Stone
* Ở đây bài viết gốc chơi chữ, lấy từ tựa cuốn tiểu thuyết
Do Androids Dream of Electric Sheep? của nhà văn Philip K. Dick, xuất bản lần đầu năm 1968. Bộ phim
Blade Runner năm 1982 của Scott dựa theo cuốn truyện này.
**
Gà Nhỏ (Chicken-Little) trong chuyện dân gian luôn tin tận thế sắp tới
rồi. Câu "The sky is falling!" - Trời sắp sập! trở thành thành ngữ trong
tiếng Anh để chỉ niềm tin sai lầm về thảm họa. Walt Disney Feature
Animation đã chuyển thể câu chuyện thành phim hoạt hình giả tưởng cùng
tên năm 2005.