Không chi tiết tài chính nào được tiết lộ, nhưng đây được coi là một trong những thương vụ lớn nhất của Netflix tính tới giờ. Trước đây vào năm 2018 họ đã ký kết một thỏa thuận với công ty này, cho họ bản quyền hoạt hình của 16 tựa truyện Dahl, một hợp đồng ở thời điểm đó được cho là nằm trong khoảng 9 chữ số.

Diễn viên Gene Wilder vai Willy Wonka trong phim Willy Wonka & the Chocolate Factory năm 1971, dựa trên tiểu thuyết của Roald Dahl

Nhờ thỏa thuận này, Taika Waititi và Phil Johnson đang làm một phiên bản truyền hình nhiều tập Charlie and the Chocolate Factory trong khi Sony và Working Title đang sáng tác một phiên bản chuyển thể nhạc kịch Broadway từ truyện Matilda. Tuy nhiên, nhìn vào thành tích thương mại của các phim chuyển thể Dahl trước đó, đây có thể là một trường hợp “mua tài sản trí tuệ cho có” đồng thời hy vọng một khổng lồ trực tuyến có thể khai thác thành công nó khi mà các hãng phim thông thường đã thất bại.

Mặc dù đa số chúng ta yêu thích Willy Wonka and the Chocolate Factory của Mel Stuart, phim chỉ thu về 4,5 triệu USD trên kinh phí 3 triệu USD vào năm 1971. Bộ phim nhận được đánh giá tốt (gồm một đánh giá bốn sao hùng hồn từ Roger Ebert) và đã trở thành một cột mốc thế hệ. Tuy nhiên, bản thân Dahl ghét những thay đổi biên kịch David Seltzer đưa ra so với sách của ông và thề từ chối (hầu hết) phim chuyển thể nào khác chừng nào ông còn sống.

Timothée Chalamet (giữa) trên trường quay Wonka do Paul King đạo diễn, Warner Bros. sẽ phát hành rạp ngày 17 tháng 3 năm 2023

Dù ông có đúng hay không, sự nổi tiếng kéo dài của bộ phim bắt nguồn từ những đặc điểm cụ thể của bản thân nó (các bài hát, màn diễn ngôi sao của Gene Wilder, sự pha trộn giữa kỳ quái và rùng rợn khi đó còn lạ lẫm) thay vì mối quan tâm chính trong truyện gốc. Khán giả yêu Willy Wonka and the Chocolate Factory vì họ yêu Willy Wonka and the Chocolate Factory, không phải vì họ tuyệt vọng muốn nhiều biến thể của cuốn sách hay (e hèm) một phần tiền truyện Wonka kinh phí lớn (Warner Bros. sẽ phát hành rạp ngày 17 tháng 3 năm 2023).

Điều đó không có nghĩa là phim Wonka do Paul King đạo diễn với Timothée Chalamet đóng chính tự động có vận rủi, hay thành công bom tấn của Charlie and the Chocolate Factory là do những yếu tố cụ thể từ bản sân khấu năm 2005 mang lại. Đó là phim kỳ ảo do Tim Burton đạo diễn với Johnny Depp đóng chính ở thời kỳ cả hai nhân tố đều có tiềm năng thương mại hơn nhiều. Có mối quan tâm rõ rệt với cách Tim Burton (đồng ý một số quan điểm của Dahl với bản phim năm 1971) sẽ diễn giải truyện gốc nổi bật này và sức kiếm tiền “ngôi sao+nhân vật” của Johnny Depp trong vai Willy Wonka.

“Ngôi sao+nhân vật” Johnny Depp trong vai Willy Wonka trong Charlie and the Chocolate Factory năm 2005 do Tim Burton đạo diễn

Đó cũng là bộ phim rõ ràng thích hợp cho trẻ em trong một mùa hè đầy những phim u ám và tăm tối hơn như Kingdom of Heaven, Revenge of the Sith, Batman Begins và War of the Worlds. Ném vào đó một phim kỳ ảo kinh phí 150 triệu USD hợp xem định dạng IMAX với trẻ con và một thế hệ người xem phim lớn lên với Beetlejuice và Edward Scissorhands giờ đã có con của riêng họ, và bạn có một phim bom tấn 475 triệu USD. Đó cũng là phim chuyển thể Dahl duy nhất thành phim ăn khách tính tới giờ.

Vì Dahl lớn tiếng về sự không hài lòng với Willy Wonka and the Chocolate Factory, phải đến sau khi ông qua đời năm 1990 chúng ta mới thấy một loạt phim dựa trên những cuốn sách xưa của ông. Ngoại lệ lớn là The Witches của Nicolas Roeg. Bộ phim được một số nhỏ sùng bái, và là phim cuối cùng Jim Henson tham gia trước cái chết gây sốc của ông vào năm 1990, thu về chỉ 15,3 triệu USD toàn cầu.

Danny DeVito, Rhea Perlman và Mara Wilson trong phim Matilda năm 1996, dù một thời được yêu thích vẫn là bom xịt khi ra mắt

Phiên bản chuyển thể Matilda của Danny DeVito, với Mara Wilson đóng chính, dù một thời được yêu thích vẫn là bom xịt khi ra mắt. Nó thu về 33,5 triệu USD trên kinh phí 36 triệu USD vào hè 1996. Phim hoạt hình bắt chuyển động James and the Giant Peach của Henry Sellick thu về 38 triệu USD trên kinh phí 36 triệu USD vào tháng 4 năm 1996. Phiên bản chuyển thể The Fantastic Mr. Fox của Wes Anderson được giới phê bình khen ngợi nhưng chỉ thu về 46 triệu USD toàn cầu trên kinh phí 40 triệu USD. The Witches của Robert Zemeckis làm lại bị Covid quật ngã, ra mắt không kèn không trống trên HBO Max và nhận lãnh những bình phim chê bai vào tháng 10 năm ngoái.

Phiên bản chuyển thể (rất hay) The B.F.G. của Steven Spielberg vẫn là phim duy nhất lỗ thảm hại của Spielberg. Ngay cả bộ phim 1941 của ông mà còn thu được 92 triệu USD với kinh phí 35 triệu USD. Bộ phim hè 2016 của Spielberg thu về chỉ 195 triệu USD trên kinh phí 140 triệu USD. Sức mạnh tổng lực của Spielberg và Walt Disney (hợp tác công khai lần đầu) cũng không thể chống chọi nổi một năm rạp chiếu phim dưới ách thống trị của phần lớn phim siêu anh hùng và phim hoạt hình thú vật biết nói.

The Fantastic Mr. Fox của Wes Anderson được giới phê bình khen ngợi nhưng chỉ thu về 46 triệu USD toàn cầu trên kinh phí 40 triệu USD

Người viết có thể tranh luận là trớ trêu thay Roald Dahl chuyển thể thành công nhất là khi ông chuyển thể sách của người khác. Ông viết kịch bản cho You Only Live Twice của Lewis Gilbert. Phim 007 thứ năm này, khi đó được định là phim cuối của Sean Connery, thu về 112 triệu USD toàn cầu năm 1967 và bán được nhiều vé nội địa hơn bất cứ phim 007 nào trừ Thunderball, Goldfinger và Skyfall. Nó cũng ấn định tông điệu hoành tráng và những khuôn mẫu dễ làm nhái giờ gắn liền với James Bond.

Doanh thu phòng vé, kể cả ở thời điểm còn ít đối thủ cạnh tranh thời gian và khoản chi cho giải trí của bạn, không nhất thiết chuyển thành thành công trong thế giới trực tuyến. Các phiên bản nhạc kịch sân khấu của Charlie and the Chocolate Factory, Matilda và James and the Giant Peach cùng nhiều vở khác cũng vậy. Nhưng sổ thành tích đã ghi tên nhiều phim (đa phần) tốt-tới-tuyệt-vời làm các nhà phát hành thua lỗ.

The B.F.G. của Steven Spielberg vẫn là phim duy nhất lỗ thảm hại của Spielberg

Có lẽ so sánh thì khập khiễng, nhưng Dr. Seuss có vài phim hoạt hình ăn khách (The Grinch, The Lorax, Horton Hears a Who, v.v) của mình. Tuy nhiên, Grinch bản người đóng của Jim Carrey có doanh thu tốt hơn nhiều (345 triệu USD toàn cầu năm 2000) Cat in the Hat người đóng của Mike Myers (134 triệu USD so với 109 triệu USD năm 2003). Chỉ vì bản chuyển thể năm 1971 Willy Wonka and the Chocolate Factory thành một cột mốc thế hệ và phiên bản chuyển thể Tim Burton/Johnny Depp thành một bom tấn 475 triệu USD doanh thu năm 2005 không có nghĩa cứ có Roald Dahl ở tiêu đề là thành một tài sản trí tuệ có khả năng chuyển thể thành công.

Kể cả giả sử những phim truyền hình và phim lẻ dự kiến này có chất lượng, chỉ nói tốc độ nhào nặn nội dung của Netflix thôi, là một đặc tính (không phải lỗi) trong mô hình kinh doanh thành công của họ, cũng đủ ngăn vài phim này thành một phim mưa dầm thấm lâu thành kinh điển được nhóm riêng lẻ tôn sùng, chưa nói đến ngăn bất cứ nội dung khác đạt được trạng thái như vậy trong một thế giới không ngừng tuôn ra nội dung mới phải-xem.

Phim hoạt hình bắt chuyển động James and the Giant Peach của Henry Sellick thu về 38 triệu USD trên kinh phí 36 triệu USD vào tháng 4 năm 1996

Sách của Dahl đã được dịch sang hơn 63 ngôn ngữ và bán hơn 300 triệu bản, có cuốn sách mới bán hết trong 2,6 giây. Tuy nhiên, có thể nói mức nhận biết và quan tâm của khán giả nói chung dành cho Charlie and the Chocolate Factory vượt lên toàn bộ các truyện còn lại. Hy vọng tạo ra một “vũ trụ điện ảnh Roald Dahl” theo chân Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU) có nhiều khả năng ngang The Dark Tower của Sony hay Jupiter’s Legacy của chính Netflix khởi động lại các vũ trụ đan xen các tài sản trí tuệ cụ thể. Công bằng mà nói, đây là một thương vụ làm cho có, trả tiền lớn cho một tài sản trí tuệ có thể truyền thông phần nào nhằm ngăn các đối thủ không cuỗm mất.

Giả định Netflix sẽ tự động sáng tác một loạt phiên bản chuyển thể Roald Dahl thành công bất chấp 50 năm gần như toàn những thất bại là bắt nguồn từ ý niệm hễ nói đến khai thác tài sản trí tuệ thì các công ty trực tuyến có thể tự động gặp thành công lớn hơn so với các hãng phim lâu đời và các công ty sản xuất. Chỉ vì MGM có thể sớm thuộc về Amazon không có nghĩa Amazon sẽ có nhiều may mắn hơn khi tạo ra các biến thể thành công mới của Robocop, The Pink Panther, Stargate và Silence of the Lambs (cầu cho Clarice của đài CBS an nghỉ, và có vẻ Hannibal của đài NBC cũng không đạt kỷ lục người xem gì thời nó còn chiếu).

The Witches năm 1990 của Nicolas Roeg được một số nhỏ sùng bái

Nội dung tại gia sẽ có lợi thế hơn các phim rạp, nhưng sự tò mò và lười biếng cũng không giúp được nhiều khi mà luôn có một phim truyền hình hay phim lẻ mới nào khác có thể trở thành cơn cuồng mới trên hạ tầng trực tuyến. Hơn nữa, nước cờ mua tài sản cho có tài sản là nước đi của đối thủ Netflix. Netflix nên kìm hãm mong muốn chơi theo luật của đối thủ. Hay ít nhất, họ nên học từ các sai lầm của mình.

Vậy có phải nghĩa là dàn phim chuyển thể Roald Dahl sắp tới ăn chắc lượng người xem thấp và tầm quan trọng số 0 trong văn hóa? Không hẳn, nhưng người viết đưa ra lời khuyên ở đây tương tự như cho loạt phim tái khởi động cho có (The Saint, Dungeons and Dragons, The Green Hornet, v.v..) chúng ta thấy đang sắp được tuôn ra. Hãy học từ Jumanji: Welcome to the Jungle của Sony (962 triệu USD toàn cầu vào tháng 12 năm 2017), và đảm bảo những phim lẻ và truyền hình này trông đẹp và có vẻ thú vị kể cả với những người không quan tâm hay thậm chí có chút tiêu cực về tư liệu gốc. Vì nếu có gì khó hơn tạo ra một chuỗi phim mới-với-màn-ảnh ngày nay (đặc biệt màn ảnh rộng), thì đó là tạo ra thành công từ một tài sản đã vấp ngã kể cả trong một hệ sinh thái giải trí từng hào phóng và không cắt cổ.

The Witches của Robert Zemeckis làm lại bị Covid quật ngã, ra mắt không kèn không trống trên HBO Max và nhận lãnh những bình phim chê bai vào tháng 10 năm ngoái

Việc mua lại bản quyền đơn thuần tự thân không còn là tấm vé vàng nữa. Tiếp theo là phải chứng tỏ sự xứng đáng của mình. Nếu không, Netflix sẽ chẳng có gì, họ sẽ thua (chúc một ngày tốt lành!).