• An Adventure in Space and Time: Nơi huyền thoại bắt đầu

• Doctor Who: Một phim 'phải xem' với dân ghiền 'sci-fi'

• Kỷ niệm 50 năm phát sóng Doctor Who

Tôi đến với Doctor Who từ Sherlock (một loạt phim truyền hình khác của BBC). Tôi hâm mộ tài “chơi đùa” với kịch bản của Steven Moffat trong Sherlock, và khi thấy ông 'tweet' về Sherlock thì ít, mà về Doctor Who của ông thì nhiều, tôi biết rằng mình phải thử dấn thân vào Doctor Who một lần. Và rồi, tôi đã tìm được nhiều hơn cả những gì mình từng mong đợi.

Doctor Who là một loạt phim khoa học viễn tưởng xuất hiện trên kênh BBC vào năm 1963, với mục đích ban đầu là để phổ biến kiến thức khoa học và lịch sử cho đối tượng người xem là khán giả gia đình. Nhân vật chính là một người ngoài hành tinh thuộc giống loài Time Lord ở hành tinh Gallifrey chu du khắp vũ trụ cùng một thiết bị tên TARDIS (Time and Relative Dimensions in Space) có hình dạng một buồng điện thoại màu xanh.

Ý tưởng về một Doctor (đây là tên của nhân vật, chứ không phải là chức danh) có khả năng tự tái sinh khi sắp chết bằng cách thay đổi toàn bộ tế bào trong người, mà mỗi lần tái sinh anh sẽ mang một diện mạo mới và có chút khác biệt trong tính cách, cho phép các biên kịch thả trí tưởng tượng tung bay và không bị hạn chế trong việc thay diễn viên khi cần. Tính đến nay, loạt phim này đã sống được gần 50 năm (với một đợt gián đoạn từ năm 1989 đến 2005, năm Doctor Who được tái sinh nhiều thay đổi) và tạo nên những ảnh hưởng mạnh mẽ với nhiều thế hệ người Anh. Trên thực tế, những con người nằm trong đội ngũ tái dựng Doctor Who từ 2005 đến nay hầu hết đều là người hâm mộ của loạt phim này từ khi còn nhỏ.

TARDIS trong hình dạng một buồng điện thoại xanh đã trở nên quen thuộc với người Anh

Các Doctor xuất hiện trong thời kỳ đầu 1963-1989 được gọi là 'classic Doctor', để phân biệt với các Doctor mới từ 2005 đến nay, được gọi là 'new Doctor'. Trong bài viết này, vì hạn chế trong khả năng tiếp cận trọn bộ Doctor Who từ 1963 (cùng con số tập phim dễ làm chùn bước những ai muốn thử: hơn 800 tập), tôi chỉ nhắc tới các 'new Doctor' (gồm ba người mới nhất số 9, 10 và 11 lần lượt do Christopher Eccleston, David Tennant và Matt Smith thủ diễn) dưới thời hai biên kịch chính Russell T. Davies và Steven Moffat.

Đã từng tiếp xúc với nhiều tác phẩm thuộc thể loại khoa học viễn tưởng, tôi từng nghĩ Doctor Who cũng không khác những tác phẩm khác là bao. Nhưng tôi đã lầm. Không gian ở đây không còn là một vũ trụ đơn lẻ, thời gian ở đây không chỉ là một trục tuyến tính nằm tách biệt với hoạt động của các thực thể. Cả hai khái niệm không gian và thời gian trong loạt phim này đều được xem như các cơ thể sống, với các thành phần chuyển động cùng lúc và ảnh hưởng lẫn nhau. Phức tạp nhưng không quá rối rắm, kịch bản thử thách tâm trí người xem nhưng không làm họ quá nản mà bỏ ngang. Thế giới của Doctor Who đầy những gam màu khác thường nhưng không hề lạ lẫm, vì đó chính là những sự diễn dịch khác nhau của các biên kịch về những sự vật hiện tượng trong chính thế giới thực họ đang sống, và nó không bao giờ cố định mà liên tục thay đổi. Đó cũng là một trong những thứ "ghi điểm" cho Doctor Who khi thứ duy nhất người xem có thể chắc chắn về loạt phim này chính là sự thay đổi.

Tính chất đặc trưng ấy không chỉ thể hiện trong từng tập, mà còn ở cả cách tạo tiền đề cho loạt phim. Russell T. Davies đã tự tạo cho mình một thách thức lớn, và theo tôi là một sự liều lĩnh đáng nể phục, khi đưa ra ý tưởng "Doctor là Time Lord cuối cùng còn tồn tại" trong loạt hồi sinh Doctor Who này. "Canh bạc" này có thể gây khó khăn cho kịch bản khi không thể mang vào phim nhiều Time Lord khác như ở phiên bản cũ, nhưng đã "vẽ" thêm một mảng tâm lý tăm tối, phức tạp hơn cho Doctor. Thời đại của Steven Moffat cũng chứng kiến một bước xử lý táo bạo này với Dalek (đối thủ đáng sợ nhất của Doctor).

Russell T. Davies (trái) và Steven Moffat

Điều làm tôi ấn tượng với kịch bản Doctor Who là cách xử lý các vấn đề khoa học và lịch sử một cách sáng tạo và khéo léo nhưng thứ để lại cho tôi nhiều dấu ấn trong suy nghĩ của tôi nhất là cách nhìn về con người và đạo đức trong loạt phim này. Đôi lúc người xem hoàn chỉnh một tập phim mà vẫn khó đưa ra được câu trả lời cho câu hỏi “Cái gì là đúng? Cái gì là sai?” Vượt qua được những thử thách và cám dỗ để làm việc nghĩa đã là khó, nhưng xác định được thế nào là chính nghĩa còn khó hơn nhiều lần. Chính nghĩa không phải là một con đường thẳng được rọi sáng để người ta dấn bước. Không ít lần nhân vật chính, Doctor, phải đối mặt với câu hỏi này và không phải lần nào anh cũng tìm được câu trả lời. Nếu phải tận diệt cả một giống loài để bảo vệ nhiều giống loài khác thì có còn là chính nghĩa hay không? Và nếu quá trình tận diệt đó không đơn giản chỉ là một nhát dao hay một vụ nổ, mà là cả một sự hành hạ đối với kẻ ác thì người ra tay là anh hùng hay tội đồ? Đây chỉ là vài ví dụ trong rất nhiều những câu hỏi được đặt ra trong suốt loạt phim này. Quyền năng lúc nào cũng đi cùng với trách nhiệm, nhưng với Doctor, quyền năng đôi lúc còn là sự nguyền rủa và dù đôi lúc đã hành xử đúng, Doctor vẫn không cách nào dám nhìn lại những gì mình đã làm, vì hổ thẹn với những gì phải bị hy sinh. Doctor số 9 có lời tự bạch rằng “Vì đó là cuộc sống của tôi, không vui, không thông minh gì hết, chỉ là đứng dậy đưa ra quyết định khi không ai làm điều đó.” Các nhân vật chính thường là người làm khán giả nể phục hoặc/và thương yêu, chỉ một số ít làm khán giả vừa yêu vừa sợ. Doctor thuộc về một số ít đó.

Với tính cách phức tạp như vậy và vị trí của loạt phim truyền hình này trong lòng khán giả Anh, các diễn viên nhận vai Doctor đều phải đối mặt với áp lực lớn. Mừng thay, đến nay họ đều làm tốt nhiệm vụ của mình. Có người xoáy vào nét này, có người đào sâu nét kia, nhưng tất cả đều mang đến cho khán giả một Doctor mà người Anh đã yêu trong suốt nhiều năm qua. Giới hâm mộ Doctor Who từng đùa với nhau rằng Doctor yêu thích nhất của mỗi người thường là Doctor đầu tiên người đó xem, trừ một vài ngoại lệ, trong đó có David Tennant. Và anh cũng chính là Doctor tôi yêu thích nhất. Doctor của David Tennant không chỉ dừng ở mức ấn tượng, mà phải gọi là ám ảnh. Ở anh, cơn thịnh nộ, sự bông đùa, nét phóng khoáng, sự dằn vặt, nét mệt mỏi, sự kiên cường, nụ cười, nỗi đau không đứng riêng lẻ theo từng phân cảnh mà pha lẫn vào nhau. Người ta có thể nhìn thấy ánh sáng trong những góc tối, và bóng tối trong luồng ánh sáng của cái thiện trong Doctor của anh.

(Từ trái qua)các Doctor số 9,10, và 11 lần lượt do Christopher Eccleston, David Tennant, và Matt Smith thủ diễn

Tuy nhiên, áp lực khi vào vai không phải chỉ nặng ở phía Doctor, mà còn ở phía các bạn đồng hành của anh. Một Doctor như thế đòi hỏi người bạn chu du cùng cũng phải là một người đặc biệt. Họ không đặc biệt vì các khả năng siêu nhiên, mà đặc biệt trong nhân cách và tấm lòng của mình. Doctor sẽ không du hành cùng một kẻ ngốc, nhưng trí thông minh không phải là tiêu chuẩn chọn bạn đồng hành của anh. Thay vào đó, họ chính là biểu hiện cho những gì anh không có, hoặc không muốn đánh mất. Từ khi loạt phim này ra đời đến nay, rất ít khi nào Doctor chu du đơn độc, không phải vì anh không thể, mà một phần vì những ai từng theo dõi Doctor Who đều không đành lòng để anh chịu đựng một mình.

Khi nghe đến chữ “khoa học viễn tưởng”, nhiều người thường mong chờ được xem kỹ xảo bắt mắt – thứ phụ kiện thường đi kèm với thể loại này. Trong Doctor Who, các hiệu ứng đặc biệt này vẫn được chăm chút cẩn thận nhưng không phải là yếu tố hàng đầu. Vì xét cho đến tận cùng, Doctor không thành công vì khả năng siêu nhiên hay những món “đồ chơi” siêu hạng, mà bằng kiến thức – thứ vũ khí cực mạnh mà ai cũng có thể có. Điều này hoàn toàn phù hợp với mục đích ban đầu của những nhà sáng lập nên loạt phim, và cũng tạo cảm giác gần gũi cho người xem khi họ nhận ra thứ năng lực trí óc đó là thứ mình có thể làm được. Thực ra, thứ “phụ kiện” nổi bật của Doctor Who, với tôi, chính là âm nhạc. Cũng đã lâu rồi tôi mới lại được nghe những đoạn nhạc phim lúc da diết, lúc hào hùng, mạnh mẽ mà không kém phần lãng mạn đến vậy. Nếu có ai muốn thử bắt đầu nghe, Doomsday là một lựa chọn sáng suốt.

Doctor thứ 10 cùng các bạn đồng hành

Có hai điều thú vị bên lề khiến tôi đã thích lại càng thêm yêu loạt phim này. Một là những trang web đi kèm với nội dung phim, thuộc về chiến dịch quảng bá và xây dựng mối liên hệ với khán giả ngoài màn ảnh. Điều này làm cho khán giả thấy mình được “sống” trong, chứ không chỉ là xem, cuộc phiêu lưu đã mê hoặc họ qua nhiều năm. Hai là niềm tự hào của người dân Anh về đất nước họ được thể hiện khá ý nhị và hài hước trong loạt phim.

Có ai đó trên mạng từng đùa rằng “Hãy dùng Doctor Who để bắt chuyện với người Anh, bạn sẽ không thất bại.” Dĩ nhiên câu nói này vẫn mang tính thậm xưng nhưng không phải không có phần đúng. Sẽ không phải là hàm hồ khi nhận xét rằng Doctor Who đã "trèo" từ màn ảnh nhỏ ra đời sống của người dân Anh trong mấy chục năm nay. Riêng tôi vẫn tin rằng trong một thời gian dài sắp tới, sẽ còn rất nhiều người muốn thấy chiếc buồng điện thoại xanh và nghe Doctor mời họ chu du qua không gian và thời gian với câu nói quen thuộc “Trust me, I am the Doctor.”



Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi