• Daisy Ridley, ngôi sao mới nhất của Star Wars, là ai?

• [Bình luận phim] Star Wars: The Force Awakens hồi tưởng phim gốc một cách ly kỳ

• Những gì đã biết về Star Wars: Thần lực thức tỉnh

Harrison Ford và Daisy Ridley cùng bước vào bối cảnh chiếc Millennium Falcon cho phim Star Wars: The Force Awakens thì Ridley chiếm lấy ghế lái. Han Solo không thích chút nào.

"Thật tình tôi rất bối rối," Ridley nói. "Rõ ràng anh ấy chỉ đùa và cả J.J. [Abrams] cũng kêu lên, 'Ôi, trời.'"

Tuy nhiên, việc Ford trêu đùa không ngăn cản được Ridley trèo vào buồng lái. Nhân vật của cô, người mới trong Star Wars tên Rey, là phi công xuất sắc mới của ngân hà. Và đúng vậy, Rey lái tàu vũ trụ Kessel Run chưa đến 12 parsec.

"Vậy mới cừ," cô cười nói.

Nếu có phép ẩn dụ nào hay hơn để phụ nữ nắm lấy tay lái điều khiển trong một ngân hà xa thẳm thì đó chính là việc Han Solo trao lại chìa khóa con tàu Millennium Falcon cho cô gái Ridley 23 tuổi.

Star Wars luôn ưu ái phi công. Han Solo là một phi công. Anakin Skywalker đã được giới thiệu là tay đua cừ khôi về sau lớn lên thành "phi công xuất sắc nhất dải ngân hà" (theo sư phụ Obi-Wan). Thậm chí Luke Skywalker có thể bắn trúng một con chuột womp khi đang bay (mà con chuột đó không lớn hơn 2 mét). Thế nên tin Rey ngồi vào vị trí dẫn dắt và trung tâm, phi công kỹ năng cao cường của bầu trời Star Wars là một cái tin đình đám.

"Thật kỳ ảo," Kathleen Kennedy chủ tịch Lucasfilm nói về vai diễn của Ridley trong phim. "Tôi nghĩ điều tuyệt vời là Rey, nhân vật của cô, lại là phi công tài giỏi như thế. Không có chuyện cô quay sang hỏi cách làm, mà đó là chuyện cô làm."

Việc này rất rõ ràng từ đoạn phim đầu tiên về The Force Awakens trong đó người ta thấy John Boyega, một thành viên khác trong dàn diễn viên, và Ridley đang chạy điên cuồng thoát khỏi một vụ nổ bí ẩn. Nhân vật của Boyega, Finn, thét lớn, "Chúng ta cần một phi công!"

Ridley trong vai Rey nhún vai cáu kỉnh (trong lúc chạy băng qua cát nóng tránh thoát cái chết chắc chắn) và thét lại, "Chúng ta có rồi."

Cô là phi công đó.

Cảnh Rey (Daisy Ridley), trái, và Finn (John Boyega) chạy thục mạng trong phim

Khi ngày ra mắt The Force Awakens đến gần, xem ra thế hệ các nhân vật kế tiếp của Star Wars có những vai mạnh mẽ cho phụ nữ, cả phe sáng lẫn phe tối của Thần lực. Với một chuỗi phim đã chật vật để tìm ra hơn cả một vai nữ nổi bật (bất kể cô động thủ nhiều đến mức nào), điều đó rất đáng kể.

Vậy không phải là nói Star Wars thiếu sức ảnh hưởng của phụ nữ. Loạt phim có thể tự hào đã tạo ra Công chúa Leia cách tân và phá vỡ thể loại, do Carrie Fisher khắc họa. Và loạt phim hoạt hình mới hình thành Star Wars: Rebels và Clone Wars có rất nhiều nhân vật hoạt hình nữ. Nhưng phim người thật đóng vẫn còn chỗ để khao khát những vai nữ.

Padme Amidala, do Natalie Portman đóng, bắt đầu là một nhân vật chính trị/chiến binh chống loài mèo ngoài hành tinh. Tuy nhiên, cuối cùng, Amidala từ bỏ mọi thứ, kể cả ý chí sống còn, khi tình yêu của đời cô (Anakin Skywalker) trở thành kẻ xấu. Cô đã chết vì vỡ tim trong khi sinh Luke và Leia Skywalker. Padme thậm chí còn không có hào quang của việc chết vì nghĩa; toàn bộ câu chuyện của cô bị quét dưới thảm để Darth Vader có thể chiếm lấy sân khấu.

Tất cả những phụ nữ còn lại trong các phần tiền truyện Star Wars và phim gốc đều là vai phụ ở quán rượu hay hành lang Coruscant, làm nền hoặc những vũ công bị cầm tù, với ngoại lệ vai khách mời Mon Mothma ("Nhiều người Bothan chết…"). Danh sách này càng nản hơn khi tổng hợp cả những cảnh bị cắt bỏ khỏi Return of the Jedi cho thấy những đoạn phim về các nữ phi công nổi loạn tấn công Death Star. Buồn thay, phần lớn phụ nữ nổi loạn đó kết thúc la liệt thương tích trên sàn nhà, chỉ còn một phi công có lời thoại bị một giọng đàn ông “đúp” vào ở bản phim hoàn tất.

Nhưng giờ đã có Rey.

Daisy Ridley cùng đạo diễn J.J. Abrams trên trường quay

Bới tìm từ phế liệu đổ nát

"Cô hết sức hiện đại," Kennedy nói về Rey. "Tôi nghĩ cô ấy sẽ đương thời với khán giả ngày nay, cô hiện thân cho sự tự lực và độc lập. Tôi nghĩ cô ấy là như thế. Tôi nghĩ rằng cô ấy là con người như thế, với Daisy Ridley và là người như thế trong vai Rey."

Điều ít ỏi chúng ta biết về Rey là cô bị bỏ mặc chiến đấu cho bản thân giữa đống đổ nát của cuộc chiến giữa Đế quốc và Phiến quân trước đó. Bất chấp Ewok ăn mừng việc đánh bại Đế quốc, vẫn còn những ngóc ngách nào đó của ngân hà đã bị thay đổi vĩnh viễn do sự tàn phá, trong đó có Jakku, quê nhà của Rey.

Trong cỗ máy quảng cáo cho Star Wars, Rey ngồi trước và chính giữa những áp phích Drew Struzan như một biểu tượng âm dương, giữ cân bằng giữa tối và sáng. Chúng ta không biết chắc cô rơi vào đâu trong thế giới này, nhưng chúng ta biết ưu tiên chính của cô trong phim không phải là cải tổ chính trị hay các hiệp ước với Trade Federation. Rey chỉ tập trung vào từng ngày. Cô là vai nữ chính đầu tiên trong những phim này để phát triển vượt ra ngoài sự miễn trừ.

"Ở đầu phim tôi không biết Rey thực ra có việc gì ngoài kiếm ăn nuôi sống bản thân mình," Ridley nói. "Cuộc sống của cô hết sức... 'trần tục' là một từ sai... mà phải là lặp đi lặp lại. Cô ấy tay làm hàm nhai đúng nghĩa đen. Cô ấy cô độc. Cô không nói chuyện với con người được bao nhiêu. Cô chỉ cố gắng làm sao có lợi cho mình."

Tuy Rey sống cô độc trên hành tinh sa mạc, cô vẫn gắn chặt với di sản Star Wars đã được xây dựng nhiều năm trước. Cô dành cả ngày bới tìm trong những bãi phế liệu và săn lùng những bộ phận bên trong tàu không gian bị đắm, kể cả những gì còn sát lại của Imperial Destroyer. Bộ điều tốc thu nhặt lại của cô được làm từ phế liệu, thậm chí kính bảo hộ của cô kết nối cô với quá khứ.

"Rey quan trọng không phải vì cô là phụ nữ, cô quan trọng," Ridley nói. "Nhưng rõ ràng, có một phụ nữ như thế trong phim là một điều quan trọng lớn lao."

Sau khi đóng The Force Awakens, Ridley thừa nhận các vai diễn mà Hollywood mời cô không thể nào sánh bằng nhân vật Rey. "Tôi hiểu sự phân biệt giới tính vẫn tiếp diễn, và tôi thấy điều đó ở năm nay nhiều hơn trong những kịch bản tôi nhận được. Đôi khi tôi đọc kịch bản và nghĩ, 'Có thật không? Đúng nghĩa là bên lề sao?' Không hay chút nào."

Vậy thì Rey tiếp nối di sản của Leia như thế nào? Fisher, nữ diễn viên đã đảm nhận vai diễn nặng ký này những năm 1977, 1980, 1983 và trở lại với nhân vật của mình trong Force Awakens, trả lời câu hỏi đó theo một cách thách thức: "Cô ấy không cần phải làm thế!"

"Đó không phải là điều quan trọng," Fisher nói. "Thế hệ mới làm những gì họ phải làm hoặc họ thấy cần phải làm. Điều hay là họ tự tin và có năng lực, và họ không ngừng lại. Không phải vì sợ mà họ không làm. Một lần nữa, họ đương đại. Cô gái này tôi nghĩ là đương thời hơn. Tốt, nghĩa là cô không phải là công chúa chiến binh."

Trái: Công chúa Leia của Carrie Fisher, phải: Rey của Daisy Ridley

Những lời ủng hộ mạnh mẽ từ người phụ nữ mà Kennedy của Lucasfilm nói là tấm ván bật cho việc tại sao có những nhân vật nữ mạnh mẽ trong vũ trụ Star Wars lại quan trọng đến thế.

Vị công chúa

Fisher biết điều gì làm nên một di sản lâu bền trong chuỗi phim này. Một vài khoảnh khắc quí gía đầu tiên của A New Hope nối tiếp cuộc nổi dậy giận dữ phối hợp hành động một kế hoạch bất ngờ để lén chuyển dữ liệu ra khỏi con tàu vũ trụ. Không sợ bị Đế quốc ghê tởm bắt làm con tin, Công chúa Leia làm nổ tung bọn Imperial Stormtroopers xâm lược. Leia bắn đầu tiên.

Trong khi Han Solo lẩn tránh trách nhiệm và Luke Skywalker dò dẫm tiến hóa, làm người hùng kiểu trẻ con, Leia làm xong việc. Khi việc giải cứu cô thất bại, cô tự chộp lấy vũ khí và tìm đường thoát ra. Không không chỉ là công chúa mà là một chiến binh vì tự do quyết liệt dưới một đế quốc độc tài.

"Cô bất chấp và làm việc với đàn ông, tôi thích điều đó," Fisher nói. "Có tính nhân văn ở cô. Thể hiện rằng cô sẽ làm bất cứ điều gì mà cô cần phải làm, và nếu cô có thể làm được, thì ai cũng có thể làm được. Người ta giống với cô. Cô như một siêu anh hùng."

Kennedy, tiếp nhận dây cương từ Lucas năm 2012, đồng ý. "Khi công chúa Leia lên phim năm 1977 cô là một nhân vật rất dữ dội. Tôi ghi công lớn cho George [Lucas]," cô nói. "Leia thực sự làm chủ chính mình. Chúng tôi sử dụng điều đó như một dạng tiêu chuẩn cho lý do vì sao có một nhân vật nữ mạnh mẽ lại quan trọng và hy vọng có thêm nhiều nhân vật nữ mạnh mẽ nữa trong vũ trụ Star Wars."

Carrie Fisher, trái, trong vai Tướng Leia và Han Solo của Harrison Ford trong một cảnh phim

Bộ phim mới giới thiệu lại Leia 30 năm sau cuộc chiến đó. Cô không còn là công chúa mà đã là tướng. Và cô vẫn hoàn toàn kiểm soát — "vẫn đi vẫn nói," Fisher cho biết. "Cô không hề có bất cứ bệnh tật hay thương tích nào." Nhưng, bà cảnh báo, "những việc đã xảy ra khiến mọi sự trở nên khó khăn."

Fisher kín bưng về tất cả chi tiết còn lại của nhân vật nhưng không ngại chia sẻ một khoảnh khắc hoài niệm mà bà cảm nhận trên trường quay bộ phim mới:

"Bạn rất biết người biết ta, bạn kiệt sức trước khi rời khỏi buồng trang điểm của mình trên trường quay. Tôi đang ở cuối buồng của mình và nghe tiếng Harrison. Tôi nhận ra tiếng giày bốt của anh, và tôi nghe anh nói, 'Carrie ở đây phải không?' Thật là vui. Y hệt như hồi chúng tôi ở doanh trại Star Wars trước đây."

Đáp lại sự ngạc nhiên của phóng viên rằng nữ diễn viên đã làm nên vai Công chúa Leia — tướng chỉ huy lực lượng phản kháng mới — mà lại rất biết người biết ta, Fisher phá ra cười ha hả. "Tôi biết ai cũng nghĩ vậy, có điều [vài] người vờ vịt tốt hơn. 'Lần này tôi sẽ làm tệ lắm. Như thể.... Người mới tốt hơn. Tôi sẽ làm gì nào? Tóc tôi trông xấu nữa rồi.'"

Chiến binh

Nữ diễn viên Gwendoline Christie, trái và tạo hình nhân vật Capt. Phasma của cô trong phim The Force Awakens

Nếu Công chúa Leia khơi dậy con tim và khối óc của những nhân vật nhỏ để tóc búi có mặt khắp ngân hà, Capt. Phasma được tạo ra để khơi dậy nỗi sợ.

Nhân vật phản diện nữ đầu tiên trong một phim Star Wars, do Gwendoline Christie (đã làm dậy sóng trên Game of Thrones với vai Brienne of Tarth), đang được nhắm mục tiêu cao. Có người so sánh Phasma với nhân vật được ‘fan’ yêu thích Boba Fett. "Nghĩa là cô tạo ra nhiều tác động nhưng không phải lúc nào cô cũng ở tuyến đầu của hành động," Christie nói.

Nhưng bạn sẽ không thấy Phasma tiêu tùng sau khi bất cẩn rơi vào một hố sarlacc như đứa trẻ loạng choạng. Kennedy có những kế hoạch lớn cho Phasma và xác nhận vị chỉ huy này sẽ đi tiếp vào bộ phim kế. "Cô là một nhân vật quan trọng, một kẻ xấu theo nghĩa hay nhất của từ này."

Phasma, hay còn gọi là Chrometrooper như ‘fan’ đã gán cho cô vì bộ giáp bạc cô mặc là dấu hiệu của quyền lực, ra lệnh cho các chiến binh Stormtroopers của First Order. Nhưng đây không nói về những vai phản diện đã kích thích Christie, mà là suy nghĩ của Kennedy về địa vị của các nhân vật nữ.

"Kathleen Kennedy bảo tôi, 'Cô có từng tra Google tìm kiếm 'nhân vật nữ' không?' Tôi đáp, 'Không,' thế nên cô ấy tra tìm cho tôi. Nếu bạn tìm, sẽ có vô số phụ nữ ăn mặc thiếu vải. Giờ đây phụ nữ sẽ được phép ăn mặc đúng như họ muốn, nhưng ý tưởng bạn tìm trên Google các vai nữ chính và kết quả sẽ không có nhiều ví dụ đa dạng khiến tôi thấy khá là nản chí."

Capt. Phasma là nhân vật nữ mà chúng ta hưởng ứng cô ấy không phải vì vẻ ngoài

Chính cuộc thảo luận này dẫn tới sự can dự của Christie. Ý tưởng muốn làm gì khác biệt, đẩy lùi những biên giới hạn chế các vai nữ, cả thiện lẫn ác, tiến tới miêu tả hiện thực hơn về phụ nữ. Một ý tưởng thú vị xét các nhân vật được yêu mến nhất của thế giới này mang gươm ánh sáng đi khắp nơi và nói chuyện với Wookiees. Tuy nhiên, bạn sẽ không thấy Phasma trong một vai ăn mặc thiếu vải lẫn không thấy cô là một vai phản diện phụ nữ quyến rũ rập khuôn.

"Chúng ta thấy phụ nữ trong rất nhiều loại nhân vật trên phim này," Christie nói. "Và lý do tôi yêu thích nhân vật của mình và thấy hào hứng với vai Capt. Phasma là, đúng vậy, cô thật ngầu, cô có vẻ ngầu, cô là vai phản diện — nhưng hơn thế, chúng ta thấy một nhân vật nữ và hưởng ứng cô ấy không phải vì vẻ ngoài của cô ta. Chúng ta hưởng ứng vì hành động của cô. Tôi nghĩ chúng ta là một xã hội đã cổ xúy một ý niệm đồng nhất về vẻ đẹp của phụ nữ — và của đàn ông — và tôi nghĩ thật thú vị, hiện đại và cần thiết có một nhân vật nữ không phải vì ngoại hình của cô ta. Không phải là vì cách trang điểm của cô ta. Không phải vì cô ta là phụ nữ theo quy ước. Ý niệm về di sản to lớn và chuỗi phim này theo đuổi một ý tưởng như thế, mà tất nhiên là nhiều người chúng ta thấy hợp lý, thực sự cấp tiến. Và đã quá hạn lâu lắm rồi."

Những người ở tổng hành dinh Star Wars đang nỗ lực làm ra một ngân hà cấp tiến hơn trên tất cả các chiến dịch quảng cáo và hạ tầng mạng xã hội. Đáp lời một người bình luận trên mạng nói về Capt. Phasma trên trang Facebook chính thức của Star Wars, "Không gợi cảm, nhưng với tôi phụ nữ mặc giáp thì cũng khó nói vậy," người giữ tài khoản chính thức đáp thẳng, "Đó là áo giáp. Trên người phụ nữ. Không cứ phải trông có vẻ nữ tính."

Người cầm chịch

Việc tái tập trung vào những nhân vật nữ hiện thực trong Star Wars xảy ra như thế nào? Có lẽ chính là vì ý tưởng không-đến nỗi-kỳ quặc của Kennedy trong việc đưa phụ nữ vào khâu kịch bản và phát triển. Lâu trước khi có Rey hay Phasma hay thậm chí hải tặc không gian 1.000 năm tuổi Maz Kanata của Lupita Nyong'o (nhân vật của cô được tạo hình vi tính hoàn toàn), khâu kịch bản đã dành nhiều tháng họp về sáng tạo nhân vật và ý tưởng.

Đạo diễn J.J. Abrams trong buồng lái với chủ tịch Lucasfilm
Kathleen Kennedy [Ảnh: David James / LucasFilm Ltd.]

"Tôi có bộ phận biên kịch ở Lucasfilm, và bốn trong sáu nhân sự của bộ phận này là nữ," Kennedy nói. "Vậy nên phụ nữ có mặt trong phòng họp thảo luận cũng nhiều như nam giới. Tôi nghĩ, chỉ riêng điều này, đã thực sự là điều giúp cho [Rey] được tạo hình theo cách đương thời với chúng ta. Và hy vọng là đương thời với những phụ nữ khác xem phim này. Tôi cho rằng có tất cả những tiếng nói đó trong phòng họp, cùng với tôi, là hết sức quan trọng."

Điều làm làm nên khác biệt như thế nào? "Có quan điểm của phụ nữ trong phòng họp — khi bạn bước vào thảo luận — ai sẽ nói gì và họ phản ứng thế nào với người khác," Kennedy giải thích. "Trong những tình huống nhất định nào đó phụ nữ có quan điểm khác với nam giới. Điều nạy thực sự trạo ra cân bằng trong phòng họp."

Các thành viên khác của bộ phận biên kịch, bao gồm đạo diễn Abrams, có tinh thần tiếp thu trước những tiếng nói mới. "JJ rất giỏi nhận ra ngay tức khắc khi nào có ý nghĩa và tôi nghĩ đây là một sự thưởng thức lạ thường," Kennedy nói. "[Các biên kịch] Larry Kasdan và Michael Arndt cũng vậy. Vì chỉ có ba người trong số họ nói về những nhân vật này và không có đầu vào từ tôi hay [đồng sản xuất] Michelle Rejwan hay [chủ biên] Kiri Hart, biết liệu ý kiến đó có được nói ra không? Nói vậy không có nghĩa là theo hướng xấu, mà thực sự họ có đầu vào từ một quan điểm mà họ không thường có. Trong nhiều trường hợp những lượng thay đổi nhỏ lại làm thay đổi một số chuyện nhất định. Nhưng tích lũy lại là làm nên khác biệt."

Kennedy không muốn dừng ở đó. Cô nói mình được khích lệ bởi sự hưởng ứng mà cô thấy từ Disney.

Lupita Nyong'o mặc các thiết bị motion capture cho phim

"Họ thực sự rất nỗ lực trong toàn công ty để tập trung hơn vào việc chọn diễn viên nữ và đưa phụ nữ vào những vị trí có trách nhiệm, với vị trí đạo diễn và nhiều vị trí nội bộ khác, các dòng kinh doanh khác nhau trong công ty," Kennedy nói. "Đây không phải chỉ là chọn nữ vào vai chính. Mà đây là chuyện phải phổ biến khắp ngành. Tôi nghĩ Hasbro, nhà sản xuất đồ chơi, có lẽ hơi miễn cưỡng để thay đổi quá nhanh với việc đã thành công đến thế trong dòng sản phẩm đồ chơi cho bé trai. Tôi nghĩ họ nhận ra rằng bán cho các bé gái thì cũng hiệu quả như bán cho bé trai. Càng ngày các dòng sản phẩm càng bị thời gian xóa nhòa ranh giới là dành cho con trai hay con gái. Tôi nghĩ đây chính là phần quan trọng trong cuộc bàn luận."

Liệu những phụ nữ kỳ diệu của Star Wars có làm nên sự thay đổi ở Trái Đất này không? Chọn nữ vào những vai không phải để nhảy múa là một khởi đầu, và thú vị là Tướng Leia có mặt ở đây để nhìn thấy thành quả. Những thanh gươm ánh sáng bắt chéo cho những vai nữ của Star Wars, vì đây cũng là ngân hà của họ.