Tuy nhiên, đây chẳng phải như thể việc đi xem phim đột nhiên được ưa chuộng tăng vọt. Lượt xem về cơ bản là bằng với số liệu năm ngoái là 1,32 tỉ và còn lâu mới bằng số lượt xem năm 2002 là 1,57 tỉ. Kỷ lục đến từ những mớn nước mới trong giá vé, cũng như phụ phí từ phim Imax và 3D.

Ngoài Bắc Mỹ, số liệu còn đang được tính toán, nhưng nhiều chuyên gia tin rằng sự sụt giảm ở Trung Quốc sẽ dẫn đến doanh thu sụt giảm.

Câu chuyện của năm 2016, khi được viết lại, sẽ là một câu chuyện lẫn lộn. Bất chấp sự lên ngôi của các dịch vụ xem phim và truyền hình chất lượng, điện ảnh tiếp tục kiên cường. Khán giả vẫn ồ ạt kéo đi xem những phim Star Wars hay Avengers mới, bất kể Game of Thrones có tinh thông trong việc phục vụ những pha hoành tráng đến cỡ nào.

Nhưng vẫn có những thách thức thực sự cho lĩnh vực này. Ngày càng có một số ít phim chiếm phần càng lớn hơn trong doanh thu phòng vé và cụ thể có một hãng phim, Disney, đã chiếm một nửa số phim có doanh thu cao nhất năm. Một nhận thức mới xuất hiện đó là những phương thức phát hành phim xưa cũ cần được cải cách — một sự thay đổi chừng có vẻ khuynh đảo cả ngành.

Khi các điều hành hãng phim và nhà làm phim hướng đến năm 2017, và điều họ hy vọng sẽ là 12 tháng thành công phá kỷ lục nữa, có năm bài học rút ra từ năm cũ.

1. Cửa chớp phát hành sẽ sụp đổ

Screening Room, doanh nghiệp mới thành lập được Sean Parker chống lưng hy vọng phát hành phim gia đình cùng lúc với phát hành rạp, đã được hàng đống nhà làm phim tên tuổi lớn ủng hộ, nhưng chưa công bố hãng phim lớn nào là đối tác. Nhưng vậy có nghĩa những nhà rạp nào xem sự biến mất của cửa chớp phát hành rạp là một mối đe dọa đã hiện hữu thì nên thở một hơi dài nhẹ nhõm. Tranh cãi xung quanh Screening Room và sự ủng hộ mà doanh nghiệp này nhận được từ những cái tên cỡ như J.J. Abrams và Steven Spielberg phát đi tín hiệu rằng có một nhận thức ngày càng tăng về việc phát hành phim cần một sự đại tu. Hiểm họa phim lậu đã quá thực và ngày càng rõ là văn hóa theo yêu cầu của chúng ta, một văn hóa trong đó người ta muốn xem ở nơi họ muốn, vào lúc họ muốn, đang khiến cho trải nghiệm cũ về việc đến rạp dường như hết thời.

Universal và Warner Bros. đã công khai nói họ đang thảo luận với các nhà rạp về việc cung cấp phim theo yêu cầu với một giá cao hơn trước đây họ từng phát hành trên những hạ tầng này. Đã rõ là bất cứ sự rút ngắn chuẩn 90 ngày phim độc quyền ở rạp chiếu sẽ đòi hỏi các hãng phim đưa thêm cà rốt cho nhà rạp, có thể dưới hình thức giảm doanh thu bản kỹ thuật số.

Một sếp công ty giải trí đã nói với Variety rằng trong năm nay sẽ tới lúc một công ty truyền hình cáp hay một đối thủ nào đó sẽ sẽ tìm cách rút cửa chớp phát hành rạp xuống còn “vài tuần”. Vị sếp đó nói thêm, “Sẽ với một cái giá cao. Chúng tôi rất giỏi đục khoét cửa chớp phát hành.”

Cảnh trong phim Manchester by the Sea, một phim độc lập phát hành rạp thành công

Chớ có nhìn Disney mà làm theo. Hãng này đang đà phất ‘nóng’ và chẳng có vẻ gì muốn thay đổi. “Trải nghiệm xem rạp là hiện thân cho tầm nhìn của nhà làm phim chúng ta và là đầu máy kéo cho toàn ngành kinh doanh hạ nguồn,” từ truyền hình, đến vật phẩm tiêu dùng đến công viên chủ đề, Dave Hollis, giám đốc phát hành của Disney, nói.

Có những người khác tin tưởng vào giá trị của phát hành rạp. Tuy những phim độc lập như Margin Call và Arbitrage chứng tỏ rằng có thể làm ra tiền cùng lúc phát hành phim ra rạp và ở nhà, nhiều công ty phim nghệ thuật ngày càng tin rằng cách tiếp cận này là ngắn hạn. Ra mắt phim ở rạp nâng cao tiếng tăm cho phim và giúp phim trở nên khác biệt, họ lập luận. Trong khi Netflix đã công khai nhấn mạnh phát phim của họ theo dịch vụ yêu cầu hơn là phát hành rạp, nhiều hãng kỹ thuật số tiên phong khác như Amazon chọn bám theo cách truyền thống. Đổi lại, họ đã được tưởng thưởng với những phim như Manchester by the Sea và Love and Friendship, hai phim độc lập phát hành rộng hơn của năm nay, cùng với The Neon Demon.

“Chúng tôi nhất định cược gấp đôi vào phát hành rạp,” Howard Cohen, giám đốc Roadside Attractions, hãng phát hành Love and Friendship và Manchester by the Sea với Amazon, nói. “Điều đã nhanh chóng xảy ra với phát hành cùng lúc đó là ai nấy sấn sổ còn VOD trở thành mật mã cho một phim không hay.”

2. Mỏi mệt với phim phần tiếp theo là có thật, nhưng phim chuỗi vẫn là vua

Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows

Khán giả có vẻ oải với những trường hợp “sequelitis” gớm ghiếc hè vừa rồi, phản ứng hoặc không đi xem những phim cỡ như Independence Day: Resurgence, Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows, và Neighbors 2: Sorority Rising. Cả ba phim vừa kể nằm trong số 14 phim phần tiếp theo đã ra mắt trong hè 2016 không theo kịp doanh thu của phim đi trước. Tai hại là nhiều phim đó còn bị giới phê bình chê bai nữa.

“Rốt cuộc, sản phẩm là quan trọng,” Paul Dergarabedian, chuyên gia phân tích cao cấp tại ComScore, nói.

Bất chấp những thất bại này, sẽ là sai nếu cho rằng Hollywood rời bỏ cuộc chơi phim chuỗi. Hầu hết những phim khởi động lại, ăn theo, tiền truyện, và phần tiếp theo vẫn là lực đẩy cho ngành kinh doanh. Trong số 10 phim có doanh thu cao nhất ở Bắc Mỹ, tám phim là phần tiếp theo, làm lại hoặc thoát ra từ một thế giới điện ảnh nào đó. Hiếm có chiến thắng là phim mới nguyên. Những ngoại lệ duy nhất là The Secret Life of Pets và Zootopia, hai phim hoạt hình hưởng lợi từ sự liên hệ giữa chúng với Illumination và Disney, hai thương hiệu hàng đầu trong thế giải trí gia đình.

Và lý do khiến nhiều điều hành hãng phim và giới phân tích tin rằng 2017 sẽ là năm còn lớn hơn ở phòng vé đó là vì năm nay chứng kiến sự trở lại của những phim chuỗi lớn như Star Wars, Guardians of the Galaxy, The Fast and the Furious, và Alien, chứ không phải vì bất cứ sáng tạo đột phá và chấp nhận mạo hiểm nào.

The Secret Life of Pets

Điều mà các hãng phim có vẻ nhận ra đó là họ cần cung cấp cái gì đó quen thuộc mà vẫn có vẻ mới mẻ. Những phần tiếp theo và ăn theo có hiệu quả , như The Conjuring 2 hay Rogue One: A Star Wars Story, giới thiệu nhân vật mới hay tuyến truyện mới, đưa chuỗi phim đi theo hướng cách tân, thay vì tái chế câu chuyện và kịch bản từ những chương trước.

“Bạn phải làm rất nhiều việc mới thuyết phục được người ta vì sao bạn làm thêm phim nữa và vì sao họ cần phải xem,” Megan Colligan, giám đốc marketing và phát hành của Paramount, nói.

3. Trung Quốc nổi lên?

Sau nhiều năm tăng trưởng bùng nổ, cuối cùng phòng vé Trung Quốc đã có dấu hiệu chậm lại. Doanh thu vé ở thị trường này tăng chỉ 3%, một sự rớt thẳng đứng từ mức tăng trưởng 49% năm 2015. Nhiều nhà quan sát tự hỏi liệu Trung Quốc có qua mặt Mỹ trở thành thị trường điện ảnh hàng đầu năm 2017 hay không, như nhiều dự đoán trước đây.

Trong khi đó, Warcraft thất bại ở Mỹ nhưng sự thành công của bộ phim chuyển thể trò chơi này ở Trung Quốc cho thấy hai đất nước này vẫn muốn có những khác biệt văn hóa từ những phim bom tấn của mình. Có kinh phí lớn và nhiều hiệu ứng không phải là sự đảm bảo cho một phim nào đó thành công ở châu Á và ngược lại.

Warcraft là câu chuyện thất bại ở Mỹ nhưng thành công hiện tượng ở Trung Quốc

Các nhà điều hành hãng phim vẫn tiếp tục tin rằng tương lai của Hollywood gắn với tương lai của Trung Quốc là chuyện không gì lay chuyển được.

“Tất nhiên sẽ có những điểm ngừng, nhưng trong vòng năm năm tới đây sẽ vẫn lớn hơn mức độ làm ăn được ngày hôm nay,” Hollis của Disney nói.

Còn có những quan ngại trong dài hạn. Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống đắc cử Donald Trump đã phê phán quan hệ thương mại với Trung Quốc. Nếu ông ban hành thuế quan áp lên hàng hóa Trung Quốc, điều đó sẽ ảnh hưởng đến số lượng phim Hollywood được phép trình chiếu ở Trung Quốc hàng năm.

Đàm phán về hạn ngạch phim dự kiến diễn ra trong năm nay. Dự kiến cuộc đàm phán sẽ căng thẳng. Đầu tư của Trung Quốc vào kinh doanh giải trí đã làm dấy lên nhiều lo ngại rồi. AMC, thuộc sở hữu của tập đoàn Dalian Wanda Trung Quốc, gặp phải phản ứng chống đối của công chúng khi thâu tóm Carmike, và một số nhà làm luật đã chất vấn về mức độ Trung Quốc sở hữu các công ty truyền thông. Bất luận Quốc hội Mỹ định đoạt thế nào, các hãng phim sẽ vẫn tiếp tục tìm vốn đầu tư của Trung Quốc và tìm cách hấp dẫn khán giả Trung Quốc. Trung Quốc đã trở nên quá lớn không thể phớt lờ được.

Vương Kiện Lâm, chủ tịch Dalian Wanda, nhà đầu tư lớn nhất của Trung Quốc vào ngành công nghiệp giải trí Mỹ

4. Sức mạnh ngôi sao

Minh tinh điện ảnh không sáng đến thế nữa. Những sao như Tom Hanks, Ben Stiller, Brad Pitt, Warren Beatty, Melissa McCarthy, và Johnny Depp chứng kiến khán giả lảng xa các phim mới nhất của họ, trong khi những phim như Rogue One và The Jungle Book làm ra tiền mà không dựa vào những cái tên hạng A. Từng người một, dự án của họ đều rơi rụng, như Allied, Alice Through the Looking Glass, Inferno, Rules Don’t Apply, Ghostbusters, và Zoolander 2 tan tành ở phòng vé. Trường hợp của Depp và Pitt, các vụ ly dị ầm ĩ làm người ta phân tâm, khiến cả hai nam diễn viên này đều phải hạn chế xuất hiện báo chí cho Alice và Allied, theo thứ tự lần lượt. Dựa vào một diễn viên nào để bán phim có thể là quá mạo hiểm.

Passengers, chuyện tình giả tưởng với Jennifer Lawrence và Chris Pratt, vẫn đang có mặt ở rạp, nhưng doanh thu mở màn của phim này ở mức thấp cuối dãy số kỳ vọng. Thật phiền vì cả hai diễn viên này được xem là ‘nóng’ nhất ở Hollywood. Nếu họ mà còn không đánh lửa lên nổi, thì ai làm được đây?

Đâu chỉ diễn viên mới thấy sức hút của họ lụi tàn. Các đạo diễn hàng đầu như Steven Spielberg và Lý An mà cũng không hấp dẫn nổi đám đông với tác phẩm mới nhất của họ, The BFG và Billy Lynn’s Long Half Time Walk, khiến khán giả lạnh nhạt. Cả hai nhà làm phim này sẽ đối mặt với những câu hỏi hóc búa khi tới lúc tìm kiếm sự phê duyệt cho dự án đam mê kế tiếp của họ.

The Jungle Book làm ra tiền mà không có một cái tên hạng A nào

Khó xử là ở chỗ vẫn có vài trường hợp mà diễn viên ngôi sao, đạo diễn, và một dự án phim lại hợp chỉnh hoàn hảo, đảm bảo thành công phòng vé. Hanks có thể ngã sấp mặt với Inferno, chuyển thể tiểu thuyết Dan Brown, nhưng ghi điểm với Sully, phim đời thật về Chesley Sullenberger. Sự uy nghiêm bẩm sinh của nam diễn viên này kết hợp với công tác đạo diễn của Clint Eastwood có vẻ là hoàn toàn xứng đôi cho câu chuyện về người hùng phi công. Vấn đề là rất khó làm nên thuật giả kim này và khó mà trông cậy cả vào đó.

5. Phim bom tấn có thể ra rạp bất cứ lúc nào trong năm

Nói đến chuyện phát hành phim bom tấn, các hãng phim đã bắt đầu mở rộng. Đã qua cái thời mà một phim lớn phải ra rạp trong khoảng từ Ngày chiến sĩ trận vong đến cuối tháng 7 nếu muốn thu ‘khủng’. Thay vì vậy, những phim như Deadpool, Zootopia, và The Jungle Book đã mở màn vào cuối đông hoặc cuối xuân và được tưởng thưởng những doanh thu cao nhất năm. Không có đối thủ cùng cỡ, các phim đó không phải nhặt khoản thu bất tương xứng trong tuần mở màn. Chúng lại còn hưởng lợi từ sự truyền miệng.

Warner Bros. cược mạnh theo cách này khi lên lịch phát hành Batman v Superman: Dawn of Justice và Suicide Squad vào tháng 3 và tháng 8. Các phim truyện tranh đã cho Marvel có khung chiếu mở màn vàng trong hè và đông rồi, và tạo khoảng cách giữa họ với những người báo thù mặc giáp trụ, mọi người đều có lợi.

Deadpool đại diện cho thành công của những phim bom tấn tránh xa mùa hè

“Không tháng nào trong hai tháng đó hiệu quả cho việc phát hành phim,” Jeff Goldstein, giám đốc phát hành nội địa của Warner Bros., nói. “Và với cả hai phim ấy chúng tôi đã chứng minh các khoảng thời gian đó có hiệu quả.”

Người khác sẽ mau chóng theo mốt. Năm 2017, The Ghost in the Shell, The LEGO Batman Movie, Logan, và Beauty and the Beast chỉ là một vài trong số những phim đình đám sẽ tránh xa mùa hè để ra mắt cuối đông hoặc trong mùa xuân. Ở Hollywood, không có bí quyết nào giấu được lâu.