Phòng vé teo tóp, Netflix lên ngôi, và lật mặt nạn quấy rối tình dục.
Có thể nói chắc rằng 2017 sẽ trở thành một trong những năm điên cuồng
nhất lịch sử Hollywood. Chỉ trong vòng 12 tháng qua, các ông trùm và
ngôi sao điện ảnh châm ngòi cho một vụ xì-căng-đan quấy rối tình dục lan
rộng hơn bao giờ hết, khả năng chấm dứt quyền bá chủ của sáu hãng phim
lớn, kết quả phòng vé hè tệ hại nhất trong nhiều thập niên, và sự mất
mát lòng tin của Phố Wall vào tương lai của kinh doanh nhà rạp.
Hãy tha thứ cho ngành công nghiệp giải trí nếu có mùi kết thúc từ Los
Angeles, và không chỉ vì những ngọn đồi xung quanh thành phố này gần đây
đã bốc cháy. Nhìn xa hơn đám khói từ những đám cháy rừng, và có một nỗi
lo sợ lan rộng rằng trật tự cũ đang tan rã và một cái gì đó mới mẻ và,
nói thẳng là, đáng sợ hơn đang nổi lên thế chỗ.
“Không phải là
biển khơi thay đổi, mà là một cơn sóng thần,” Jeff Bock, chuyên gia phân
tích của Exhibitor Relations, nói. “Thủy triều đã chống lại phim ảnh.
Họ từng là trung tâm của giải trí là gì, nhưng năng lực lõi đó đã chuyển
sang dịch vụ trực tuyến và truyền hình rồi. Hồi nào người ta đều nói về
Back to the Future hay
E.T. khi luận bàn về giải trí. Hôm nay, đó là
Stranger Things hay
Game of Thrones.”
Thiên
hạ chắc đang háo hức chào tạm biệt năm 2017, nhưng các nhà điều hành
hãng phim và nhà rạp đang tự an ủi bằng cách hiểu rằng năm nay sẽ kết
thúc tồi tệ hơn rất nhiều. Doanh thu rạp chiếu trong nước sẽ giảm khoảng
2%, kết thúc năm trong khoảng 11,1-11,2 tỉ đôla, còn lượt người xem sẽ
giảm từ 4% đến 5%. Ở khía cạnh tươi sáng hơn, phòng vé toàn cầu có khả
năng sẽ đạt những đỉnh cao mới và thậm chí bên ngoài Bắc Mỹ có cơ hội
đạt 40 tỉ đôla lần đầu tiên. Trung Quốc, sau thời gian giảm tốc sự tăng
trưởng bùng nổ, đã bừng sống trở lại. Tính đến giữa tháng 11, phòng vé
Trung Quốc đã vượt 50 tỉ nhân dân tệ. Năm ngoái, doanh thu phòng vé cả
năm ở Trung Quốc đã vượt qua con số 45,6 tỉ nhân dân tệ.
Số liệu của Hoa Kỳ sẽ không được khắc vào sử sách đâu, nhưng xét doanh
thu phòng vé mùa hè giảm gần 15% so với năm ngoái, sau một loạt thất bại
‘khủng’ cỡ
Baywatch và
Valerian and City of a Thousand Planets, thật ấn tượng rằng doanh thu phòng vé có thể hồi phục qua bốn tháng cuối cùng của năm 2017.
“Nếu
bạn nhìn lại mùa hè, đã có rất nhiều phong ba bão táp cận kề cái chết
của ngành công nghiệp điện ảnh,” Chris Aronson, giám đốc phân phối nội
địa của Fox, nói. “Thật là vô căn cứ. Bất kỳ ngành công nghiệp nào cũng
có núi cao và vực sâu, và điểm mấu chốt là hè năm nay đầy rẫy những bộ
phim đáng thất vọng. Việc chúng ta sẽ ngang ngửa kỷ lục năm ngoái cho
thấy chuyện không đáng sợ đến vậy.”
Các nhà đầu tư chắc chắn đã
mất hứng trước lợi nhuận ít ỏi, kích hoạt một sự thoái vốn hàng loạt. Cổ
phiếu của AMC đã giảm gần 70% trong năm ngoái, còn các công ty nhà rạp
niêm yết khác như Regal và Cinemark cũng chứng kiến giá cổ phiếu của họ
rớt giá qua mùa hè.
Tình hình có vẻ đang hồi phục. Bắt đầu vào tháng 9, khi
It và
nhân vật gã hề Pennywise nhai đầu trẻ con làm khán giả sợ hãi với số
tiền 327,5 triệu đôla, nhà rạp bắt đầu phục hồi sự ganh đua. Có nhiều
thể loại đa dạng, vốn là có ích; một sự pha trộn lành mạnh những phim
độc lập được yêu thích như
Lady Bird và
Three Billboards Outside of Ebbing, Missouri, với những phim trào lưu làm hài lòng đám đông như
Star Wars: The Last Jedi và
Coco. Rồi tới những phim đột phá ít người xem — chẳng hạn,
Wonder,
bộ phim dịu dàng về một cậu bé bị biến dạng khuôn mặt, thu hơn 156
triệu đôla toàn cầu trên ngân sách 20 triệu đôla nhờ đóng vai trò thuốc
giải độc cho chủ nghĩa ông kẹ bom tấn.
Những gương mặt quấy rối tình dục đã bị vạch trần (từ trái qua):
Dustin Hoffman, James Toback, Harvey Weinstein, Kevin Spacey và Brett
Ratner
|
“Khán giả tiếp tục bảo cho chúng ta biết họ muốn xem cái gì tươi mới",
Jim Orr, giám đốc phát hành nội địa của Universal, nói. “Không thể nào
từ trên xuống dưới đều làm hiệp sĩ áo choàng.”
Tất nhiên, những
thắng lớn thua đau này đã bị che khuất bởi một kịch tính ngoài màn ảnh
bắt đầu vào tháng 10 khi hàng chục phụ nữ lên tiếng cáo buộc ông trùm
Harvey Weinstein tội quấy rối và tấn công tình dục. Vụ tai tiếng này đã
di căn thành nhiều hành vi sai trái và hành vi phạm pháp khác bị đưa ra
ánh sáng, phát hiện những người như Dustin Hoffman, Kevin Spacey, Brett
Ratner, và John Lasseter, phủ bóng ngột ngạt khắp ngành. Vụ dính líu
‘khủng’ này đã phơi bày một khía cạnh đen tối hơn về quyền lực và người
nổi tiếng, và suy đồi đạo đức đe dọa làm tắt ngấm hứng thú của các thế
hệ diễn viên, biên kịch và đạo diễn đang lên, những người có thể nhìn xa
hơn Hollywood để tìm kiếm những kênh truyền thông khác cho sự sáng tạo
của họ.
Chắc chắn có những điều rút ra từ việc phim nào kết nối
được với khán giả và phim nào gánh chịu những cái nhún vai lãng đạm.
Phim hài, với ngoại lệ của
Girls Trip giọng khàn và
The Big Sick cảm động, đã không kích thích được chút nào.
CHiPs,
The House và
Baywatch đều
thất bại, vì các trò đùa và chọc cười tục xếp loại R đã trở nên nhàm.
Ngược lại, phim kinh dị đã có một năm tung hoành sinh lời.
Split,
Get Out,
Annabelle: Creation, và dĩ nhiên,
It, tất cả đều ghi điểm, và, như là một khoản thưởng thêm, tốn ít chi phí hơn rất nhiều phim hãng điển hình. Ví dụ
Get Out
khôn ngoan kết hợp chính trị chủng tộc với nỗi sợ hãi và thu về 175,5
triệu đôla sửng sốt trên kinh phí chỉ 4,5 triệu đôla. Một phim James
Bond chết thèm biên độ lợi nhuận này.
Cảnh trong phim kinh dị Annabelle: Creation: phim kinh dị
tung hoành vì trải nghiệm chia sẻ của việc xem phim kinh dị trong rạp là
một thứ rất quan trọng, vốn không thể có nếu xem ở nhà
|
“Trải nghiệm chia sẻ của việc ở trong rạp hát, xem một bộ phim kinh dị
là một thứ rất quan trọng, vốn không thể có nếu xem ở nhà,” Jeff
Goldstein, giám đốc phát hành nội địa của Warner Bros, nói. “Bạn khiến
người ta nhảy dựng lên và la hét và bị sốc và sợ hãi với nhau. Độc nhất
vô nhị.”
Nếu kinh dị vẫn tiếp tục là tác lực phòng vé lớn, có những dấu hiệu cho thấy một số phim chuỗi lớn đã hết hơi.
Transformers: The Last Knight là phần phim có doanh thu thấp nhất trong loạt phim dài, kiếm được khoảng một nửa con số mà chương
Age of Extinction trước đó đã kiếm được trên toàn cầu. Tương tự
, Alien: Covenant,
nỗ lực của Ridley Scott quay lại cội nguồn người ngoài hành tinh giết
người của chuỗi phim khoa học giả tưởng huyền thoại, làm ăn xanh xao,
với 240,7 triệu đôla toàn cầu trên một ngân sách 100 triệu đôla. Tương
lai của loạt phim này giờ đây không chắc chắn. Và
Justice League,
một nỗ lực tạo ra đối thủ trên màn ảnh với Avengers của DC Comics, bằng
cách hợp nhất Superman, Flash, Wonder Woman, Batman, và những người
hùng trang phục khác, bị các nhà phê bình chỉ trích gay gắt và phải chật
vật kiếm tiền. Hậu quả là, nhà sản xuất truyện tranh đang đánh giá lại
cách tiếp cận làm phim và đại tu đội ngũ điều hành.
“Khán giả
không ngốc đâu,” Patrick Corcoran, phát ngôn viên của Hiệp hội rạp chiếu
Hoa Kỳ, tổ chức thương mại của ngành kinh doanh rạp chiếu, nói. “Khi
một bộ phim có con số 5 ở cuối tựa đề, sẽ có nhiều lo ngại về việc còn
chuyện gì để kể.”
Bị khán giả lảng tránh, The Mummy xem ra không thể hoàn thành nhiệm vụ mở chuỗi phim về Thế giới Bóng tối
|
Nhưng tung ra các chuỗi phim mới để thay thế cho những cái cũ và những
chuỗi đang loạng choạng là rất mạo hiểm. Khả năng là năm nay sẽ qua đi
mà không giới thiệu được chuỗi phim lớn mới nào, vì hầu hết các nỗ lực
làm rập khuôn vũ trụ điện ảnh mới để khai thác, đều kết thúc trong thất
bại và thất vọng.
The Mummy của Universal được cho là sẽ mở ra
“Thế giới Bóng tối / Dark Universe”, một chuỗi kết nối những bộ phim
quái vật lại với nhau. Tuy nhiên, khán giả có những kế hoạch khác, chủ
yếu là tránh xa bộ phim này, bộ phim đã thu về hơn 400 triệu đôla toàn
cầu, nhưng mang nhãn giá 150 triệu đôla, và còn hơn 100 triệu đôla chi
phí quảng cáo và phân phối nữa, khiến
The Mummy là một thất vọng. Chuyện đ1o đưa hãng phim quay lại bảng vẽ về việc khởi động lại
Bride of Frankenstein. Tương tự,
King Arthur: Legend of the Sword,
Valerian và
The Dark Tower thảy
đều được bật đèn xanh với tầm nhìn về những phần tiếp theo và những
phim ăn theo, chỉ để vỡ tan tành trên sự dửng dưng của đám đông khán
giả.
Các phim chuỗi quay lại không thể chỉ dựa vào các nhân vật
quen thuộc hoặc những câu chuyện cũ mòn, Adrian Smith, giám đốc phát
hành nội địa của Sony lập luận. Ông chỉ vào
Spider-Man: Homecoming,
màn khởi động lại lần thứ ba trong loạt phim về nhân vật trèo tường
này, đã tìm ra xoáy bóng mới trong câu chuyện quen thuộc bằng cách đưa
người hùng trở lại trường trung học và tập trung vào kịch tính xung
quanh việc hẹn bạn gái cho buổi dạ tiệc học đường lẫn việc cứu thế giới.
Điều tương tự cũng xảy ra với
Thor: Ragnarok, đã phát hiện ra
thần sấm húi sạch những lọn tóc vàng óng ả đặc trưng của anh để có quả
đầu húi cua, và nhấn mạnh sự hài hước hơn là những vụ đụng độ hoành
tráng.
“Anh phải tìm ra cách để giữ sự tươi mới,” Smith nói. “Điều đó khó làm hơn, nhưng anh sẽ được tưởng thưởng.”
Dunkirk, sử thi về cuộc rút quân trên không-trên biển-trên bộ của
quân Đồng minh trong Thế chiến II, là chiến thắng vang dội của Nolan khi
chứng minh rằng trải nghiệm xem rạp là không gì có thể thay thế
|
Một trong những thành công bất ngờ nhất của mùa hè,
Dunkirk, sử
thi Thế chiến II, đã vượt qua được sự cạnh tranh vì nắm bắt trải nghiệm
điện ảnh. Được quay bằng máy quay IMAX, bộ phim có cảm giác của quy mô
và kịch tính cần được trải nghiệm trên màn hình rộng — điện thoại di
động không thể chứa nổi được đại cảnh hành động. Hơn nữa, đạo diễn
Christopher Nolan đã sử dụng việc lưu diễn truyền thông để phát lời kêu
gọi về tầm quan trọng của rạp chiếu phim, và lập luận dứt khoát rằng
Netflix đã giới thiệu sản phẩm không có đẳng cấp điện ảnh.
“Anh ấy đã thúc đẩy mọi người đừng lảng tránh nhìn nhận điều đó, mà hãy đi thẳng vào vấn đề và xem
Dunkirk theo
cách mà nhà làm phim đã thiết kế bộ phim của mình để người xem thưởng
thức,” Greg Foster, Giám đốc điều hành của IMAX Entertainment, nói.
Nolan
không phải là người duy nhất có quan điểm như vậy về phim truyền hình.
Netflix tiếp tục được các hãng phim đánh giá là tứ kỵ sĩ khải huyền.
Dịch vụ phát trực tuyến đã tạo ra một số phim truyền hình được bàn tán
sôi nổi, từ
The Crown đến
Stranger Things và được xem là một lựa chọn thay thế ít tốn kém cho việc đi xem phim.
Bright, bộ phim kỳ ảo cảnh sát được cho là phim kinh phí lớn nhất
của Netflix cho đến nay bị một số nhà phê bình gọi đây là phim tệ hại
nhất năm 2017
|
Nhưng ngay cả Netflix cũng phải chịu đau ngày càng nhiều, nhất là khi
nói đến chuyện làm cho xứng tầm năng lực sáng tạo giải trí kinh phí lớn.
Về chuyện đó,
Bright, bộ phim kỳ ảo cảnh sát hơn 90 triệu đôla
với Will Smith, được cho là phim kinh phí lớn nhất của hãng cho đến
nay. Phản ứng của giới phê bình thật tàn bạo, với một số nhà phê bình
gọi đây là phim tệ hại nhất năm 2017. Vì Netflix không chia sẻ dữ liệu
về người xem,
Bright chỉ có thể được đánh giá bằng các bài bình
phim và phản ứng của mạng xã hội. Theo thang đo đó, Netflix vẫn phải
đối mặt với một đường cong học tập dốc đứng. Mark Mahaney của RBC
Capital, theo dõi Netflix, nói rằng vẫn chưa rõ liệu Netflix có thể thu
hút khán giả bằng phim so với các bộ phim truyền hình nổi tiếng hay
không. Các chương trình truyền hình “luôn tương thích tốt đẹp với việc
phát trực tuyến,” Mahaney nói, và lưu ý rằng mọi người có thể “qua loa”
bằng cách xem một vài tập hoặc luyện phim bằng cách xem liền tù tì nhiều
tập. “Phim điện ảnh không tương thích với việc xem qua loa lẫn luyện
phim,” ông nói.
Rich Greenfield, một chuyên gia phân tích của
BTIG theo dõi Netflix, nói rằng thách thức của công ty dịch vụ trực
tuyến này là sao chép trạng thái nhiều chương trình truyền hình nổi
tiếng được người người bàn tán sang các bộ phim của hãng. Greenfield nói
Bright mới chỉ là khởi đầu của một nỗ lực lâu dài để công phá
Hollywood bằng cách làm những phim bom tấn có thể giữ mọi người ở nhà
thay vì đi ra ngoài xem.
“Tôi nghĩ rằng đây mới chỉ là đỉnh của
tảng băng trôi,” Greenfield nói. “Bạn phải bắt đầu ở đâu đó. Nhưng đây
là sự khởi đầu của một chiến lược công phá lâu dài.”
47 Meters Down: cuộc chiến chống cá mập giữa đại dương của hai người
phụ nữ - ẩn dụ tuyệt hay cho cuộc chiến của phim kinh phí nhỏ và vừa
với phim bom tấn của các ông lớn
|
Netflix không phải là công ty duy nhất nhìn ra cơ hội trong sự hỗn loạn.
Byron Allen, được nhiều người biết đến là nhà sản xuất và diễn viên
hài, đã tự biến mình thành trùm điện ảnh. Hãng Entertainment Studios của
ông đang tiến vào lĩnh vực kinh phí tầm trung mà các hãng phim lớn đã
bỏ rơi để chằm hăm vào phim truyện tranh và phim nặng hiệu ứng. Cho đến
nay, chiến lược này đang có hiệu quả.
47 Meters Down, một bộ
phim chi phí thấp nói về hai người phụ nữ chiến đấu với cá mập, là phim
đầu tiên của công ty. Phim đã thu đến 53,2 triệu đôla toàn cầu, trên
kinh phí sản xuất 5,5 triệu đôla.
“Đây là thời gian tuyệt vời để
có mặt trong lĩnh vực kinh doanh này,” Allen nói. “Các hãng phim lớn
đang ngày càng lớn hơn. Họ đang củng cố và theo đuổi phòng vé lớn hơn
trên từng phim. Chúng tôi cảm thấy ngoài đó có một lượng khán giả không
được phục vụ quan tâm đến những bộ phim không nói về các siêu anh hùng
hoành tráng.”
Sắp tới, Allen nói rằng Entertainment Studios dự
định phát hành từ 15 đến 20 phim mỗi năm. Vậy có thể giúp lấp đầy một
khoảng trống. 2017 khép lại với việc Disney công bố kế hoạch thu tóm
phần lớn cổ phần điện ảnh và truyền hình của 21st Century Fox. Năm nay,
Disney phát hành chưa tới 10 phim và Fox đã phát hơn 20 phim. Không có
khả năng công ty hợp nhất sẽ làm hơn 30 bộ phim, sẽ làm giảm đáng kể số
lượng phim được phát hành hàng năm. Vụ thu tóm cũng làm số hãng phim lớn
từ sáu giảm còn năm, nghĩa là hiện nay có ít nhà cho các kịch bản tuyệt
vời và các đạo diễn tài năng đang tìm kiếm một dấu ấn. Fox và Disney
cặp nhau tạo nên cỗ xe tải làm phim to tướng, thế nhưng một số đối thủ
của hãng này lại khăng khăng đây sẽ là một sự phát triển tích cực.
Khó có khả năng công ty hợp nhất Fox-Disney sẽ làm hơn 30 phim một năm
|
“Việc Disney thâu tóm Fox, có vẻ làm nản lòng (họ kiểm soát hơn 90%
doanh thu phòng vé vào cuối tuần trước), nhưng tôi cũng thấy đây là một
sự kết hợp các nguồn lực để thúc đẩy sáng tạo nội dung hơn nữa – chuẩn
chất lượng nội dung nói chung sẽ tăng lên, giúp cho toàn ngành công
nghiệp trong việc lôi kéo người ta đến rạp hát,” Bob Berney, giám đốc
marketing và phát hành tại Amazon Studios, nói.
Đối với trải
nghiệm xem phim, bất chấp việc đặt ghế bọc nhung và âm thanh tốt hơn,
vẫn không có gì thay đổi. Khán giả bỏ ra từ 10-20 đôla cho một chỗ ngồi,
bị tấn công tới tấp với nửa tiếng đồng hồ quảng cáo và thêm 20 phút
trailer các loại, và được yêu cầu làm máng ngốn bỏng ngô và nốc nước
ngọt ngoại cỡ. Nói vậy không có nghĩa là một số doanh nhân không hy vọng
xốc dậy hiện trạng. MoviePass, nhắm mục tiêu trở thành Netflix của việc
đi xem phim chiếu rạp, đã thu hút hơn 1 triệu thuê bao dịch vụ của mình
bằng cách tính phí 9,95 đôla một tháng cho phép khách hàng xem mỗi ngày
một phim. Quan trọng hơn, đây là chuyện lớn với một phân khúc dân số
then chốt. Vào thời điểm người xem phim trẻ tuổi ngày càng giảm, 75%
người đăng ký thuê bao MoviePass là thế hệ thiên niên kỷ.
“Người trẻ đã bỏ rơi rạp chiếu, nhưng họ tạo thành làn sóng khách hàng
đầu tiên của chúng tôi,” Mitch Lowe, giám đốc điều hành MoviePass, nói.
“Họ lớn lên với các dịch vụ thuê bao như Netflix và cáp và Hulu. Họ
thích xem phim ở rạp, nhưng họ không thích mạo hiểm xem phải một phim mà
họ ghét và lãng phí 15 đôla. MoviePass cho họ một lựa chọn thay thế.”
Có
vấn đề với mô hình kinh doanh này. MoviePass trả đủ cước trên mỗi vé mà
thuê bao của nó mua, nghĩa là nó sẽ lỗ trên cơ sở từng giao dịch và
phải bù lỗ nặng cho việc đi xem phim của thuê bao. Công ty này hy vọng
rằng dữ liệu thu thập được từ khách hàng của mình sẽ rất có giá trị khi
các hãng phim hay rạp chiếu dành cho công ty một sự giảm giá mạnh hoặc
công ty có thể kiếm tiền từ thông tin theo một cách khác. Không rõ liệu
điều đó có xảy ra không, đặc biệt khi mà AMC, chuỗi nhà rạp lớn nhất thế
giới, đã đe dọa có hành động pháp lý. Nếu MoviePass không tìm ra cách
kiếm lời, nó có thể rơi vào tình trạng khó khăn tài chính khốc liệt.
Thành
công của MoviePass với khách hàng đăng ký quả đã chỉ ra rằng đây là một
ngành công nghiệp chín muồi cho sự đổi mới. Paul Degarabedian, chuyên
gia phân tích của phòng vé của ComScore, nói ông nghĩ rằng rạp chiếu nên
khám phá cách làm những buổi hỏi đáp với nhân tài qua truyền hình sau
buổi chiếu. Đó là thứ mà Netflix không thể cung cấp,” ông lập luận.
“Hãy tìm được những con người sáng tạo và suy nghĩ phá cách,” ông nói. “Chúng ta không thể trở thành Tower Records* kế tiếp.”
Dịch: © Hải Đăng @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Variety
* Tower Records là chuỗi cửa hàng bán lẻ âm nhạc đóng tại Sacramento,
California, Mỹ. Ngày nay đơn vị này tồn tại dưới hình thức chuỗi cửa
hàng bán lẻ âm nhạc quốc tế và cửa hàng âm nhạc trực tuyến. Từ năm 1960
đến 2006, Tower vận hành hoạt động cửa hàng bán lẻ ở Mỹ, đóng cửa khi
Tower Records nộp đơn xin phá sản và thanh lý. Tower.com được MTS Inc
mua và không chịu ảnh hưởng bởi sự đóng cửa chuỗi cửa hàng bán lẻ âm
nhạc, nhưng ít được ai biết đến so với cái tên Tower Records được nhận
biết cùng khắp.
Với dân số già hóa lớn nhất thế giới của Nhật Bản, chuỗi cửa hàng âm nhạc Tower Records vẫn hoạt động mạnh mẽ ở đất nước này.