Trong một nỗ lực để kiểm soát ngành truyền thông chưa được điều tiết này, chính quyền Trung Quốc đang yêu cầu các hạ tầng mạng phải lấy giấy phép. Các giấy phép liên quan tới trình chiếu hình ảnh và âm thanh tuân thủ quy định truyền thống về truyền thông của đất nước này hơn nữa.

Youku, một trang phát video trực tuyến của Trung Quốc

Những quy định mới là gì?

Quan trọng nhất, giờ đây Tổng cục Báo chí, Xuất bản, Phát thanh, Điện ảnh và Truyền hình Trung Quốc (SAPRFT) đòi hỏi các nhà cung cấp mạng xã hội phải có giấy phép đặc biệt để phát video hoặc âm thanh. Quy định mới này sẽ ảnh hưởng tới nhiều nhà cung cấp mạng xã hội trong nước, bao gồm WeChat, Weibo, và còn nữa. Quy định cũng yêu cầu các mạng xã hội phải có giấy phép phát sóng truyền thống cho bất cứ nội dung nào được phát hành, chứ không chỉ truyền thông chính thức mới phải xin phép.

Trong những năm gần đây, do bản chất của giải trí trên mạng, một loạt các nhà làm phim, sản xuất, và nhà sáng tạo đã tự do phát hành nội dung. Có nghĩa là các nội dung đã vượt ra ngoài tầm quan sát của chính quyền Trung Quốc, nhờ các trang web, set-top box (thiết bị giải mã tín hiệu truyền hình và sau đó chuyển dữ liệu hình ảnh và âm thanh lên màn hình tivi) và cả các mạng xã hội. Nói cách khác, có kha khá nội dung giải trí không được kiểm duyệt để thưởng thức và không khó truy cập.

Năm 2014, các nhà điều hành Trung Quốc trấn áp hoạt động này bằng cách yêu cầu các thiết bị truyền nội dung kỹ thuật số và set-top box chỉ cung cấp nội dung từ những nhà phát hành có giấy phép và độc quyền.

Một biên tập viên tin tức sử dụng điện thoại di động của cô để 'live-streaming' [Ảnh: Tân Hoa xã]

Quy định mới này sẽ cho phim, các chương trình truyền hình, mạng xã hội và các hạ tầng tương tự chịu cùng mức kiểm duyệt như mọi thứ khác trong nước. Nội dung truyền thông không thể được phát hành hợp pháp trên các kênh này mà không có giấy phép công cộng (public license) phù hợp.

Điều này có nghĩa gì cho thị trường công nghệ Trung Quốc?

Trong khi mọi thứ có thể hơi khó khăn cho các nhà phát hành nội dung trên mạng và các công ty truyền thông, thị trường công nghệ Trung Quốc sẽ không bị ảnh hưởng cho lắm.

Có lượng yêu cầu lớn cho nội dung số trên mạng nên các công ty sẽ làm chuyện cần làm để có cách tiếp tục cung cấp cho khách hàng. Hơn nữa, các trang có nội dung chưa có giấy phép từ phương Tây được biết nhiều và có vẻ được nhân nhượng. Một ví dụ tốt là Bilibili.

Bilibili, một trang cung cấp nội dung từ người dùng của Trung Quốc, khởi đầu là về anime, hoạt hình, sau mở rộng ra phim truyện, thời trang, khoa học và mang tính tương tác nhiều hơn

Các quy định sẽ ngăn trở chút ít việc sản xuất nội dung từ các công ty Trung Quốc và các nhà cung cấp muốn vào thị trường nước này, chứ không ngăn trở được các hạ tầng có sẵn hay bản thân hạ tầng nói chung.

Mặc dù nói vậy, một số khó khăn trong việc đối phó với các quy định và giấy phép có thể khuyến khích các nhà cung cấp bỏ qua thị trường Trung Quốc. Đây không nhất thiết là hậu quả của luật mới – mà là sản phẩm phụ của luật mới thì đúng hơn.

Hạ tầng nào bị ảnh hưởng?

Phần lớn là các dịch vụ phát video trực tuyến sẽ bị ảnh hưởng, nhưng chỉ với các công ty chỉ vận hành ở Trung Quốc hay ai đó đang muốn bước vào. Nói vậy không có nghĩa tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng – ta chắc chắn có thể kỳ vọng nhiều dịch vụ truyền kỹ thuật số và dịch vụ mạng xã hội xuất hiện.

Các hạ tầng khác bao gồm mạng xã hội, dịch vụ chat và nhắn tin, các nhà cung cấp truyền hình hay mọi thứ liên quan tới truyền nội dung kỹ thuật số. Cái sau sẽ bao gồm bất cứ trang web hay cổng mạng nào cung cấp nội dung giải trí trực tuyến.

Khi nhiều người nghĩ tới từ “streaming”, những cái tên như Netflix, Hulu, và HBO Now ngay lập tức hiện ra. Tuy nhiên, truyền nội dung số ở các nơi khác trên Internet đã tiếp tục tiến hóa. Có những cổng mạng hoàn toàn dành để cung cấp nội dung ngoài giới hạn của các phần mềm hay ứng dụng thông thường.

Các hạ tầng với nội dung theo ý người dùng cũng sẽ chịu thiệt theo, nhưng khó mà nói những quy định này sẽ trực tiếp ảnh hưởng tới họ. Có khả năng là các tay chơi bé sẽ nhún mình dưới áp lực, còn các nhà cung cấp già đời sẽ kiên cường hơn.

Cô gái trẻ Trung Quốc nghe nhạc phát trực tuyến bằng điện thoại di động

Các dịch vụ truyền hình số trực tiếp (live-streaming) và dựa trên người dùng cũng sẽ thua thiệt, nhưng việc kiểm duyệt ở đây không phải không có lợi. Nhiều trường hợp tày đình về phát trực tiếp phim sex gây ra khá nhiều um sùm. Một cặp đôi Bắc Kinh còn tự phát trực tiếp họ trốn trong một cửa hàng IKEA qua đêm. Tiết lộ nội dung: họ bị bắt và bị phạt ngay lập tức.

Ảnh hưởng là gì?

Nhìn diện rộng, các quy tắc sẽ ít có ảnh hưởng đến các tên tuổi lớn trong không gian này. Những nhà cung cấp đã hiện diện chỉ cần giảm tông của các nội dung họ cung cấp, nhưng điều đó sẽ không hoàn toàn ngăn chặn dòng chảy. Hơn nữa, các nhà cung cấp phương Tây sẽ có thể được nhân nhượng tiếp tục.

Như có thể thấy, phần lớn chuyện này vẫn còn lơ lửng và để mở cho việc diễn dịch. Nó thực sự còn phải tùy thuộc vào việc các nhà điều tiết Trung Quốc quyết định ban hành và triển khai trong các tháng tới ra sao.

Tháng 4/2016, Bộ Văn hóa Trung Quốc đã công bố kế hoạch điều tra 19 trang mạng 'live-streaming' nghi ngờ vi phạm các luật lệ và quy định bản quyền của nội dung số được truyền, bao gồm douyu.com, huya.com, yy.com, Panda TV (ảnh), Zhanqi TV, longzhu.com, 6 Rooms và 9158.com

Mọi ảnh hưởng xấu hay hậu quả sẽ giáng xuống các tay chơi bé hơn và những ai đang tìm cách vào thị trường truyền nội dung kỹ thuật số của Trung Quốc.

Điều này ảnh hưởng thế nào tới thế giới?

Một trong những nhà cung cấp trực tuyến lớn và danh giá nhất, Netflix, hiện tại không cung cấp dịch vụ ở Trung Quốc. Và với các quy định mới ban hành, có vẻ họ không có ý định vào đây ngay. Nhưng với công ty này, vấn đề không chỉ là luật lệ - họ sẽ đối mặt với sự cạnh tranh gắt gao từ các nhà cung cấp khác trong vùng. Tức là những nhà cung cấp được chính quyền hỗ trợ và đầu tư.

Hành động của một nhà đầu tư duy nhất không tượng trưng cho cả thị trường, nhưng có thể cung cấp chỉ báo nào đó cho những gì nhiều người sẽ làm trong tương lai. Ít công ty sẽ muốn cung cấp nội dung truyền kỹ thuật số ở Trung Quốc hơn, không muốn đối phó với những quy định nghiêm ngặt và cạnh tranh.

Netflix, một ông lớn trên thị trường truyền nội dung kỹ thuật số toàn cầu, hiện không cung cấp dịch vụ ở Trung Quốc

Không phải nói vậy nghĩa là sức tăng trưởng của thị trường sẽ dừng lại. Sẽ có một sự thay đổi trong những gì các nhà cung cấp chấp nhận và loại nội dung được cung cấp. Nội dung dựa trên người dùng có thể sẽ ít dần. Tương tự với các nội dung không qua kiểm duyệt, ít nhất khi nói đến những nhà cung cấp muốn được lòng chính quyền.