Ừ thì, gần như.

Cảnh trong phim Us and Them của đạo diễn Lưu Nhược Anh

Theo thống kê phòng vé mới nhất, các đạo diễn nữ đã lèo lái ba trong số 10 phim bom tấn nổi tiếng nhất ở đất nước này tính đến giờ. Đây là một cột mốc quan trọng.

Với doanh thu 1,36 tỉ tệ (204 triệu USD), Us and Them của ca sĩ–diễn viên Đài Loan Lưu Nhược Anh đứng thứ 5 trên bảng xếp hạng. Màn chào sân đạo diễn của cô là một bộ phim lãng mạn về mối quan hệ kéo dài cả thập niên giữa một cặp đôi trẻ ở Bắc Kinh, và Lưu đã đưa tên mình lên sách kỷ lục khi là nhà làm phim nữ Trung Quốc đầu tiên đem về một tỉ tệ doanh thu phòng vé. Thành công của Lưu từ bấy đã bị làm căng với những cáo buộc rằng nhà phát hành của cô – cổng bán vé điện tử Maoyan – càn quét vé bán, trước khi im ỉm hoàn lại, để tạo ra nhiều tiếng tăm hơn cho bộ phim.

Thành công của đồng nghiệp đạo diễn lần đầu Tô Luân thì khẳng khái hơn. Một bộ phim hài lãng mạn du hành thời gian về hai người sống trong cùng một căn hộ nhưng cách nhau hai thập kỷ, How Long Will I Love U đứng thứ sáu về doanh thu năm 2018 đến nay, thu hơn 890 triệu tệ từ ngày 18/5. Bộ phim đứng đầu bảng xếp hạng hằng ngày trong ba tuần đầu công chiếu (không phải kỳ tích bình thường khi mà The Avengers: Infinity War vẫn còn đang chiếu cùng thời điểm) và vẫn chiếu khắp nước hơn sáu tuần sau đó.

Lôi Giai Âm (trái) và Đồng Lệ Á trong How Long Will I Love U của đạo diễn Tô Luân

Sự thành công của How Long Will I Love U chứng minh Tô Luân đã quyết định bỏ đúng khi ngành kỹ sư ở Đại học Nông nghiệp Trung Quốc để trở thành trợ lý sản xuất cho Big Shot’s Funeral năm 2001 và Cell Phone năm 2003 của Phùng Tiểu Cương. Trong một phỏng vấn với sohu.com, Tô Luân nói cô trở lại trường để học đạo diễn phim tại Học viên Sân khấu Trung ương, và bắt đầu sự nghiệp của mình bằng việc làm quảng cáo. Cú đột phá của cô đến đầy ma thuật trong Lost in Hong Kong (2015) do Từ Tranh làm giám chế.

Ngay kế How Long Will I Love U là phim bi kịch lịch sử đa chiều Forever Young của Lý Phương Phương, thu về 754 triệu tệ trong hai tháng chiếu ngoài rạp từ tháng 1 tới tháng 2. Lý Phương Phương được các chuyên viên văn hóa đưa tới Pháp hồi tháng 5 để dự chiếu bộ phim của cô ở Paris và Hội chợ phim Cannes.

Xoay quanh bốn thế hệ của các sinh viên đại học Thanh Hoa suốt từ thế kỷ 20 tới đầu thế kỷ 21, bộ phim ban đầu dự kiến phát hành năm 2012, để đánh dấu 100 năm thành lập đại học này. Phim được xem là bước chuyển mình lớn cho Lý, cô đã nổi lên đầu những năm 1990 là một biên kịch tuổi thiếu niên trước khi đạo diễn phim đầu tay, Heavenly Eternal, Earth Everlasting (2008).

Huỳnh Hiểu Minh trong Forever Young của Lý Phương Phương

Tuy nhiên, với nhiều lý do chưa được giải thích, Forever Young bị gác lại, và mãi đến cuối năm 2017 mới có tin tháng 1/2018 phim phát hành. Trong khi có sự tham gia của dàn diễn viên hạng A (bao gồm Chương Tử Di, Huỳnh Hiểu Minh, Trương Chấn và Vương Lực Hoành) sự mong chờ đã tịt ngóm dành cho bộ phim phần lớn được xem là hết đát nhiều năm.

Tuy nhiên, bóng tối cũng qua đi với sự nhiệt tình của các diễn viên thực hiện nghĩa vụ quảng bá. Quan trọng hơn, Forever Young nhắm đúng vào thành công của Youth (2017) của Phùng Tiểu Cương, bộ phim lãng mạn thời chiến những năm 1970 hướng trọn vào thị trường “tóc bạc” thèm khát quá khứ.

Tuy nhiên, bên ngoài danh sách 10 phim đứng đầu phòng vé, ít hẳn nhà làm phim nữ Trung Quốc thành công. Ngô Quân Như và Hooàng Chân Chân của Hồng Kông lần lượt về thứ 17 và 23 với Goldbuster (doanh thu phòng vé 112 triệu tệ) và Girls (64,3 triệu), theo sau là Lobster Cop của Lý Hân Vân (đứng thứ 29; 44,8 triệu), phim hoạt hình Ladybug (đứng thứ 37; 27,6 triệu) và Miss Puff của Trương Hâm Nghệ (thứ 42; 19,3 triệu). Tổng doanh thu tất cả lại còn thấp hơn của Forever Young.

Tô Hiểu Đồng và Lục Kỳ Úy trong phim What’s in the Darkness?

Không phải là thiếu thốn đạo diễn nữ tài năng vượt lên thứ hạng. Trong những năm gần đây, một số lượng nhất định đã nổi lên trong làng phim độc lập. Vương Nhất Thuần là một ví dụ, từng dự liên hoan phim ở Berlin, Đài Bắc và Belfort, Pháp với bộ phim căng thẳng tự đầu tư What’s in the Darkness? (2016), và phim đầu tay của Tăng Tặng, Impermanence, được chiếu ở Rotterdam năm nay.

Tuy nhiên, đây vẫn là ngành nam giới thống trị. Tại một hội thảo gần đây ở Hồng Kông, các nhà làm phim nữ được hỏi người hướng dẫn của họ là ai. Hóa ra những ánh sáng dẫn đường cho họ đều là nam, từ giáo sư trường điện ảnh, những nhà sản xuất đã bảo kê họ, một đồng đạo diễn kinh nghiệm hơn, và với Vương Nhất Thuần, chồng cô (vì ủng hộ cô tiêu hết ba năm tiết kiệm của họ – 3 triệu tệ – vào What’s in the Darkness?).

Điền Vũ trong phim Impermanence của đạo diễn Tăng Tặng

Có lẽ sự thiếu thốn dễ nhận biết về hình mẫu phụ nữ nói lên mức độ mất cân bằng giới tính trong ngành này. Bỏ qua những bom tấn tỉ tệ, khó khăn vẫn tiếp tục với các nhà làm phim nữ.