Tống Thiến trong vai Hàn Lộ, cô nhân viên văn phòng vốn là trẻ mồ côi qua đời khi mới ngoài 30 tuổi

Hàn Lộ, nhân viên văn phòng vốn là trẻ mồ côi qua đời khi mới ngoài 30 tuổi và hiện đã nằm dưới mộ nhưng vẫn phải đối mặt nguy cơ bị trục xuất ra khỏi nghĩa trang. Khoản quyên góp hào phóng 1,36 triệu nhân dân tệ mà cô thực hiện trước khi qua đời cho một viện phúc lợi trẻ em địa phương, đã gây xôn xao dư luận, phần nào dẫn đến tin đồn cô là gái bao kiếm tiền bằng dịch vụ tình dục. Giờ đây, trung tâm phúc lợi trẻ em không biết phải làm gì với số tiền quyên góp của Hàn Lộ vì sợ đó là “tiền bẩn”, trong khi người phát triển nghĩa trang đó có anh trai được chôn cạnh Hàn Lộ tin rằng cô mang đến phong thủy xấu, và đòi di dời cô ra ngoài.

Trong khi đó, người bán lô trong nghĩa trang Ngụy Bình An không tin vào lời đồn, cũng không đồng ý chuyển Hàn Lộ đi nơi khác, tự chịu trách nhiệm về cô vì là người đã bán lô đất cho cô khi cô còn sống. Để bảo vệ tên tuổi và ngôi mộ của Hàn Lộ, anh dấn thân vào hành trình truy tìm nguồn gốc của tin đồn, trực tuyến và ngoại tuyến, từ thành phố nhỏ Tập An tỉnh Cát Lâm phía đông bắc Trung Quốc đến Nội Mông cách đó hơn 1.000 km, để rồi nhận ra mình trở thành chủ đề vu khống mới.

Khoản quyên góp hào phóng 1,36 triệu nhân dân tệ mà cô thực hiện trước khi qua đời cho một viện phúc lợi trẻ em địa phương, đã gây xôn xao dư luận, phần nào dẫn đến tin đồn cô là gái bao kiếm tiền bằng dịch vụ tình dục

Câu chuyện của Post Truth, bộ phim ăn khách nhất tại các rạp chiếu phim Trung Quốc hồi tháng 3 năm nay, thường được coi là trái mùa phòng vé sau mùa tết bận rộn. Do Đổng Thành Bằng (còn gọi là Đại Bằng) đạo diễn và đóng chính, bộ phim hài này đã bán được hơn 8,33 triệu vé và kiếm được doanh thu hơn 352 triệu nhân dân tệ tính đến ngày 19 tháng 3, chín ngày sau khi phát hành chính thức. Trên nền tảng đánh giá phim nổi tiếng nhất Trung Quốc Douban, phim đạt 7,9/10 điểm, vượt qua 94% phim cùng thể loại trên nền tảng này, bao gồm tác phẩm trước đây của Đại Bằng là Jian Bing Man (2015, 5,8 điểm) và City of Rock (2017, 6,6 điểm).

Ngoài cách kể chuyện được cải tiến, Post Truth được ưa chuộng phần lớn là do miêu tả hành vi bắt nạt trên mạng và tin đồn tình dục trực tuyến đối với phụ nữ, một vấn đề ngày càng thu hút sự chú ý cùng với các vụ án và bi kịch liên quan trong hơn một thập kỷ qua. Tuy nhiên, bộ phim cũng bị chỉ trích vì cách xử lý vấn đề nhẹ nhàng và nông cạn.

Ngụy Bình An (Đổng Thừa Bằng) đã qua tuổi trung niên, gần như không xu dính túi trong suốt cuộc đời. Hồi đó, anh vào tù vì đứng ra bảo vệ bạn bè, còn vợ anh thì đưa con gái đi tái hôn với người khác. Hiện anh đang làm nhân viên bán chỗ ở nghĩa trang, tuy hoàn cảnh khó khăn nhưng may mắn thay anh vẫn lạc quan

Trong một vụ việc năm 2020 trực tiếp truyền cảm hứng cho bộ phim (như đạo diễn đã đề cập trong nhiều cuộc phỏng vấn), một người dân Hàng Châu tên là cô Wu đã trở thành nạn nhân của sự phỉ báng, khi những kẻ tung tin đồn sử dụng đoạn video quay cảnh cô lấy một gói hàng để bịa đặt câu chuyện cô là phụ nữ đã có gia đình quyến rũ người giao hàng.

Trong một bi kịch gần đây hơn, cô gái trẻ tên Zheng Linghua đã tự kết liễu đời mình vào tháng 1 năm nay, sau khi phải đối mặt với những bình luận ác ý trên mạng về bức ảnh cô đưa lá thư nhập học sau đại học cho ông nội đang nằm liệt giường của mình — cư dân mạng gọi Zheng là gái bao vì mái tóc nhuộm màu hồng của cô, cho rằng cô đã “lợi dụng ông nội đang nằm viện để gây sự chú ý” và thậm chí còn đưa ra những suy đoán dâm ô về mối quan hệ của cô với ông nội.

Người phát triển nghĩa trang đó (Mã Lệ thủ vai, trái) có anh trai được chôn cạnh Hàn Lộ tin rằng cô mang đến phong thủy xấu, và đòi di dời cô ra ngoài

Trong khi đó, một sinh viên đã bị đuổi khỏi Đại học Tô Châu ở tỉnh Giang Tô vào ngày 19 tháng 3 vì đăng hình ảnh đã qua chỉnh sửa của bạn nữ và bạn cùng lớp với tài khoản giả mạo về đời sống tình dục của họ trên một diễn đàn khiêu dâm.

Nhiều khán giả cộng hưởng với chủ đề của bộ phim, được tóm tắt trong một câu ngạn ngữ trên poster: “Chỉ cần vài lời để tạo ra tin đồn, nhưng phải tốn rất nhiều công sức để bác bỏ chúng.” Một người dùng Douban có tên Cai Niannian chia sẻ trong bài đánh giá về bộ phim rằng cô “đã khóc như một kẻ ngốc” trong rạp chiếu phim, vì bộ phim khiến cô nhớ đến nhiều nạn nhân tương tự, thậm chí cả những người nổi tiếng trong đó có nữ diễn viên Trung Quốc Trương Tịnh Sơ, gần đây đã chia sẻ trên Weibo trải nghiệm kéo dài hàng chục năm sống chung với tin đồn rằng cô trao đổi tình dục để thăng tiến trong sự nghiệp. “Nhiều người có thể không nhận ra một câu bạn viết bừa trên mạng có thể giết chết một người,” Cai Niannian nhận xét.

Ngụy Bình An lần theo lời khẳng định rằng Hàn Lộ là gái bao, từ một chủ cửa hàng thú cưng (Doãn Chính đóng, trái) phát tán cho người phát triển nghĩa trang

Zheng Linghua chết, nhưng không ai trong số những kẻ tung tin đồn bị trừng phạt. Trương Tịnh Sơ vẫn chưa nhận được bất kỳ lời xin lỗi nào từ những kẻ phỉ báng cô, mặc dù đã thắng kiện vào tháng 7 năm ngoái. Nhưng ngay cả khi có tin Trương Tịnh Sơ thắng kiện, một số bình luận trên mạng vẫn đứng về phía tin đồn và xúc phạm nhân cách của cô.

Bộ phim mượn thuật ngữ “Post Truth” làm tựa tiếng Anh, chỉ ra rằng sự thật đó thường bị bỏ qua hoặc bị phớt lờ trong thời đại internet. Trong phim, dường như Ngụy Bình An là người duy nhất quan tâm đến sự thật. Anh lần theo lời khẳng định rằng Hàn Lộ là gái bao, từ một chủ cửa hàng thú cưng phát tán cho người phát triển nghĩa trang, đến một doanh nhân biết được điều đó từ nhân viên và tình nhân của mình rồi loan truyền trong một bữa tiệc tối, và cuối cùng là một cư dân mạng ở Nội Mông. Hầu hết những người tung tin đồn thậm chí không hề quen biết Hàn Lộ, ngoài tên của cô ấy trên bản tin. Khi được yêu cầu cung cấp bằng chứng cho thấy Hàn Lộ là gái bao, chủ cửa hàng thú cưng hỏi lại Ngụy Bình An: “Chuyện phiếm thôi mà, sao phải nghiêm túc vậy?”

...đến một doanh nhân biết được điều đó từ nhân viên và tình nhân của mình rồi loan truyền trong một bữa tiệc tối

Những nỗ lực nghiêm túc giúp Hàn Lộ của Ngụy Bình An tiếp tục làm dấy lên nghi ngờ. Em gái Bình An thậm chí còn ép anh đến bệnh viện kiểm tra vì sợ anh có quan hệ tình dục với Hàn Lộ, làm dấy lên nhiều tin đồn hơn sau khi đoạn video quay cảnh này được đăng lên mạng, trong đó có khẳng định Hàn Lộ chết vì bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Trớ trêu thay, ở cuối câu chuyện, một cư dân mạng Nội Mông đã lan truyền tin đồn trên mạng dưới cái tên “Người đàn ông hoàn hảo 421”, tuyên bố đã trả cho Hàn Lộ 3.000 nhân dân tệ mua dịch vụ tình dục, thừa nhận anh ta chỉ là muốn có bình luận dưới cái tin Hàn Lộ quyên góp được lan truyền để lấy quyền truy cập miễn phí vào một chương của một cuốn tiểu thuyết trực tuyến, mà anh chỉ tốn có 9,9 nhân dân tệ để vào đọc lúc đầu.

Trong khi bộ phim nỗ lực tập trung vào sự phi lý của cách tin đồn trực tuyến lan truyền qua các tình tiết khúc mắc của cốt truyện, nhiều khán giả thấy Ngụy Bình An, được miêu tả là người hùng của câu chuyện, không thuyết phục.

Trong phim, dường như Ngụy Bình An là người duy nhất quan tâm đến sự thật. Anh dấn thân vào hành trình truy tìm nguồn gốc của tin đồn, trực tuyến và ngoại tuyến, từ thành phố nhỏ Tập An tỉnh Cát Lâm phía đông bắc Trung Quốc đến Nội Mông cách đó hơn 1.000 km, để rồi nhận ra mình trở thành chủ đề vu khống mới

Trong câu chuyện, Bình An có nguy cơ mất việc — thậm chí cả mạng sống khi truy đuổi “Người đàn ông hoàn hảo 421” tại một nhà ga ở Nội Mông — để bảo vệ danh tiếng của một khách hàng bình thường. Trước sự thất vọng của khán giả, Ngụy Bình An chỉ đơn giản phủ nhận động lực của mình bằng sự vô vị trong hai câu cửa miệng: “Luôn có điều tốt đẹp trong cuộc đời” và “Hãy làm những gì bạn cho là đúng”. Trong những khoảnh khắc khó khăn khi Ngụy Bình An định bỏ cuộc, một con ngựa trắng xuất hiện một cách thần kỳ như một sinh vật thiêng liêng để khuyến khích anh làm điều đúng đắn — một cách giải thích có vẻ lười biếng nhất.

Nhiều người đã chán ngán với dấu vết của phức cảm cứu tinh trong phim. Tựa tiếng Trung của bộ phim “Giữ cho bạn bình an vô sự” chơi chữ bình an, tên nhân vật do chính đạo diễn Đổng đóng, có vẻ làm quá tầm quan trọng của anh trong khi làm lu mờ vấn đề bộ phim cố gắng giải quyết. Một số người dùng Douban thậm chí còn tìm thấy sự tương đồng giữa bộ phim này và Green Book, phim đoạt giải Oscar 2018 thường bị chỉ trích là thể hiện phức hợp vị cứu tinh da trắng.

Em gái Bình An (Lý Tuyết Cầm, phải) thậm chí còn ép anh đến bệnh viện kiểm tra vì sợ anh có quan hệ tình dục với Hàn Lộ, làm dấy lên nhiều tin đồn hơn sau khi đoạn video quay cảnh này được đăng lên mạng

Tương tự, Post Truth bị chỉ trích là trình bày một câu chuyện đơn thuần về nhân vật chính tìm kiếm sự thật và công lý cho một người phụ nữ “tốt bụng và ngây thơ”, đồng thời né tránh vấn đề quan trọng và phức tạp hơn — nếu Hàn Lộ phức tạp hơn chứ không chỉ là nạn nhân, liệu danh tiếng của cô ấy có còn đáng được bảo vệ trong bộ phim này không?

Một người dùng Douban tên Zong Cheng nhận xét rằng bộ phim dường như “đã tìm được một chủ đề hay nhưng lại hy sinh sự khám phá sắc thái lấy việc làm hài lòng đám đông”, gọi phong cách của Đổng Thành Bằng là “chủ nghĩa hiện thực cơ hội”.

Đây là căn bệnh chung của các phim bộ truyền hình và phim điện ảnh Trung Quốc về các vấn đề tương tự. Ví dụ, trong phim bộ truyền hình cổ trang ăn khách Mộng hoa lục năm ngoái, chuyển thể từ vở kịch thời nhà Nguyên “Triệu Bản Nhi giải cứu kỹ nữ”, nhân vật nữ chính được ám chỉ là một trinh nữ, mặc dù trong nguyên tác cô là gái điếm. “Nhân vật nữ trong những tác phẩm như vậy có thể sẽ bị khán giả phản đối một khi không còn trong trắng hoặc không chung thủy,” một bài viết của tạp chí Sanlian Lifeweek chỉ ra vào đầu tháng 3.

Con gái của Bình An (Vương Thánh Địch đóng) cũng gặp tình thế lưỡng nan của thế nào là “làm đúng” trong phim

Nhưng các nhà biên kịch và đạo diễn nữ đã và đang nỗ lực tạo ra nhiều người phụ nữ “độc đáo” mà thực tế hơn trong tác phẩm của họ, bài viết của Sanlian Lifeweek nhận xét, đề cập đến bộ phim lãng mạn B for Busy, do Thiệu Nghệ Huy viết kịch bản và đạo diễn, làm ví dụ. Bộ phim lãng mạn nổi tiếng năm 2021 này, với doanh thu phòng vé 250 triệu nhân dân tệ trong tháng đầu tiên công chiếu và đạt 8,1/10 điểm trên Douban, có các nhân vật như một người đã ly hôn từng có quan hệ ngoài hôn nhân, một phụ nữ trung niên giàu có có chồng mất tích và một bà mẹ đơn thân — hai người sau đều có tình một đêm với cùng một người đàn ông — nhưng tất cả họ đều được phát triển thành những nhân vật tròn trịa thay vì bị coi là “phụ nữ xấu”.

Tuy nhiên, trong Post Truth, rõ ràng tham vọng của Đổng Thành Bằng nằm ở chỗ khác hơn là đề cao các nhân vật nữ phức tạp hoặc thảo luận đa dạng sắc thái về các vấn đề nữ quyền. Tầm nhìn mà anh đưa ra khi nói chuyện với giới truyền thông trong buổi chiếu phim ở tỉnh Hồ Nam, vào ngày 13 tháng 3, có lẽ dễ hiểu hơn — bộ phim nhằm mục đích truyền cảm hứng cho khán giả “trở thành một ‘Bình An’ và đứng lên giúp đỡ người khác,” để giúp mọi người tin rằng “có tình thương trên đời” và “khuyến khích những người đề cao công lý”.

Mặc dù câu chuyện của Post Truth dựa trên một vấn nạn phức tạp của phụ nữ, nhưng điều đó không đẩy Đổng Thành Bằng bứt khỏi việc lặp lại chủ đề điển hình của anh là chủ nghĩa anh hùng dân thường (thường là nam giới)

Theo đánh giá của đạo diễn, Ngụy Bình An, một anh chàng trung niên “thất bại” điển hình từng bị bỏ tù, ly hôn và hiện sống một mình trong căn hộ tồi tàn bán đất lô ở nghĩa trang bằng cách phát trực tiếp trên mạng, là một “hiệp sĩ” trong “đô thị rừng rú”. Nói cách khác, mặc dù câu chuyện của Post Truth dựa trên một vấn nạn phức tạp của phụ nữ, nhưng điều đó không đẩy Đổng Thành Bằng bứt khỏi việc lặp lại chủ đề điển hình của anh là chủ nghĩa anh hùng dân thường (thường là nam giới).