• Disney không thể dựa vào Trung Quốc để biến Shang-Chi thành phim ăn khách bom tấn

Trong một báo cáo về phim Giai đoạn 4 của Vũ trụ Điện ảnh Marvel (MCU), kênh Phim Trung Quốc CCTV6 đã phát sóng một danh sách ngày phát hành ở Mỹ cho tám trên mười phim được lên lịch, nhưng lộ liễu bỏ qua Eternals và Shang-Chi. Sau Black Widow ra rạp ở Mỹ ngày 9 tháng 7, đây là hai phim MCU tiếp theo được lên lịch, phát hành ở Bắc Mỹ lần lượt vào ngày 3 tháng 9 và 5 tháng 11.

Việc bỏ qua này có vẻ nhỏ nhặt, nhưng ý nghĩa của nó nằm ở nguồn gốc: CCTV6 thuộc quyền quản lý của ban tuyên huấn của Trung Quốc, có lời cuối trong việc phê duyệt phim.

Trung Quốc không vận hành như một thị trường tự do cho điện ảnh. Mọi phim nước ngoài sản xuất tìm ngày phát hành ở rạp Trung Quốc phải nhận được sự chấp thuận của chính quyền và qua kiểm duyệt. Cũng có hạn mức riêng cho phim nhập khẩu với điều khoản thu phí cố định và những phim, như các phim hãng lớn của Hollywood, tìm kiếm cách phát hành chia sẻ doanh thu có lời hơn qua một đơn vị phát hành nhà nước.

Shang-Chi sẽ đánh dấu màn ra mắt siêu anh hùng gốc Á đầu tiên của Marvel, do Simu Liu sinh ra tại Trung Quốc thủ vai

Tuy Kênh Phim Trung Quốc không phải là bằng chứng thép cho biết hai phim trên sẽ bị cấm cửa ở thị trường Trung Quốc, việc loại chúng ra có thể là dấu hiệu cho biết chúng đang khiến cơ quan chức năng Trung Quốc thấy bất an.

Hai phim đều có liên hệ trực tiếp tới Trung Quốc. Shang-Chi sẽ đánh dấu màn ra mắt siêu anh hùng gốc Á đầu tiên của Marvel, do Simu Liu sinh ra tại Trung Quốc thủ vai, cùng với Lương Triều Vỹ và Dương Tử Quỳnh, đều là những tên tuổi có tiếng ở Trung Quốc. Eternals là phim bom tấn đầu tiên của Marvel do một người phụ nữ da màu đạo diễn — Chloé Zhao (đoạt Oscar cho Nomadland) sinh ra tại Trung Quốc.

Việc hai phim được kỳ vọng sẽ có tiếng vang nhiều nhất với người xem Trung Quốc giờ đang đối mặt với các lo ngại về kiểm duyệt cho thấy tìm đường vào thị trường lớn nhất thế giới này khó khăn thế nào.

Dàn diễn viên Eternals và đạo diễn Chloé Zhao (thứ tư từ trái qua). Khó khăn đang chồng chất sẵn cho Eternals do việc Zhao bất ngờ không được chào đón ở Trung Quốc

Khó khăn đang chồng chất sẵn cho Eternals do việc Zhao bất ngờ không được chào đón ở Trung Quốc. Việc Eternals bị cấm sẽ là một cú sốc nhưng không vô lý, với những phản ứng mang tính chủ nghĩa dân tộc gần đây khiến tên tuổi và thành tích của Zhao bị xóa khỏi mạng Trung Quốc.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã chúc mừng chiến thắng đạo diễn xuất sắc của cô tại Quả Cầu Vàng vào tháng 2, nhưng đến cú đúp Oscar lịch sử của cô cho Nomadland hai tháng sau, chính quyền đã đặt lệnh cấm đưa tin này. Ngày phát hành hạn chế 23 tháng 4 đã được lên lịch của phim bị rút bỏ, mà không có giải thích hay ngày chiếu mới nào.

Những rắc rối của Zhao cho thấy cơn thịnh nộ trên mạng ở Trung Quốc có thể có hậu quả ngoài đời thực nghiêm trọng — ít nhất khi áp lực mạng đi đồng với những ý kiến mà chính quyền muốn khuyến khích.

Những rắc rối của Zhao cho thấy cơn thịnh nộ trên mạng ở Trung Quốc có thể có hậu quả ngoài đời thực nghiêm trọng

Điều này có thể thành vấn đề cho Shang-Chi, đã nhận nhiều phàn nàn của những người theo chủ nghĩa dân tộc.

Cái bóng Fu Manchu

Một số vấn đề đã làm dấy lên sự bất bình, dù không rõ vấn đề nào, nếu thực là có vấn đề, đã ảnh hưởng tới chính quyền.

Đầu tiên là nhân vật Fu Manchu, phản diện từ truyện tranh gốc thực ra là cha của Shang-Chi. Nhân vật này, qua năm tháng được nhìn nhận là hình ảnh của khuôn mẫu “Hiểm họa Da vàng”, đã bị loại khỏi bộ phim mới để tránh xa những liên hệ phân biệt chủng tộc. Y đã được làm mới thành Wenwu, hay “Mandarin” do huyền thoại diễn xuất Hồng Kông Lương Triều Vỹ thủ vai.

Nhưng nhiều tiếng nói trên mạng Trung Quốc không biết là bản phim 2021 đã làm mới nhân vật Fu Manchu cũ, hay đơn giản là không cần biết.

Fu Manchu, nhân vật phản diện từ truyện tranh gốc thực ra là cha của Shang-Chi, được làm mới thành Wenwu, hay “Mandarin” do huyền thoại diễn xuất Hồng Kông Lương Triều Vỹ thủ vai. Nhiều người dùng Weibo phản ứng, “thay tên đổi họ thì đó không phải Fu Manchu nữa? Mandarin bản chất là nhân vật bôi đen hình ảnh người Trung Quốc”

“Dù ‘Mandarin’ không phải là Fu Manchu, nó vẫn mang hình bóng ‘Fu Manchu’,” tờ China Youth Daily đã cảnh báo hồi năm 2019. “Kể cả việc công bố nhân vật cũng đã gây ra tranh cãi lớn ở Trung Quốc. Marvel muốn Shang-Chi lấy tiền khán giả toàn cầu… [nhưng] đối mặt với một thách thức lớn. Bản thân bộ phim sẽ quyết định nó sẽ kết thúc trong tiếng cười hay nước mắt.”

Vào tháng 5, nhiều người dùng Weibo đã đồng tình với ý kiến đó. “Vậy các người thay tên đổi họ thì đó không phải Fu Manchu nữa? Mandarin bản chất là nhân vật bôi đen hình ảnh người Trung Quốc,” một người viết. “Tôi hy vọng Tập đoàn Điện ảnh Trung Quốc và [ban kiểm duyệt] sẽ không bị phim này mua chuộc; thứ phim này không xứng đáng vào Trung Quốc làm tiền rồi bảo chúng ta là đồ ngốc.”

Một trong những khiếu nại thường thấy nhất chắc hẳn sẽ gây ngạc nhiên cho những người hâm mộ Mỹ hào hứng về việc bộ phim là cột mốc cho đại diện người châu Á. Nhiều người bình luận trên mạng đã phê phán Liu và Awkwafina vì không đạt chuẩn đẹp lý tưởng của Trung Quốc là cằm mỏng, mũi cao, da trắng, hai mí. Trong cuộc tranh cãi độc hại nhất, nhiều người nói Marvel chọn họ vào vai chính vì hãng phim “phân biệt ngoại hình của người Trung Quốc”.

Nhiều người bình luận trên mạng đã phê phán Liu và Awkwafina vì không đạt chuẩn đẹp lý tưởng của Trung Quốc

“Người nước ngoài chỉ thích cố tình chọn diễn viên châu Á mắt híp! Có nhiều diễn viên ở Trung Quốc và châu Á có mắt to và ngoại hình nổi bật mà,” một người viết.

Cũng có khả năng mơ hồ là Lương Triều Vỹ đã bị cho vào danh sách đen sao đó, có thể vì nhận vai đầy tính chính trị như Mandarin. Hai phim ly kỳ tội phạm tham nhũng anh đóng chính đã hoàn tất sản xuất nhưng héo mòn chờ ngày phát hành (The Hunting, Where the Wind Blows).

“Khá là rập khuôn”

Nói rộng hơn, phản ứng ban đầu đối với poster và trailer phim khắp các khu vực nói tiếng Trung là phê phán, nhiều bình luận từ Trung Quốc, Đài Loan và Hồng Kông đồng ý là phim có vẻ sẵn sàng đưa ra một quan điểm “khá là rập khuôn” về con người và văn hóa Trung Quốc: đầy kung fu, đèn lồng, chùa và màu đỏ.

Có khả năng mơ hồ là Lương Triều Vỹ đã bị cho vào danh sách đen sao đó, có thể vì nhận vai đầy tính chính trị như Mandarin

“Đây là những nhân vật được tạo ra cho mục đích duy nhất là lấy góc miếng bánh to lớn là phòng vé khổng lồ của Trung Quốc — không có tí nội tâm nào! Lẩu thập cẩm yếu tố châu Á trong phim thật khó hiểu,” một người Đại lục viết.

Trên kênh YouTube chính thức của Marvel ở Hồng Kông và Đài Loan, người hâm mộ cũng bày tỏ sự bực bội tương tự. “Cảm giác như phim này sẽ ngang với phiên bản người đóng Mulan,” một người viết về kỳ vọng cho tính chân thực của phim.

Liu, sinh ra ở thành phố Cáp Nhĩ Tân bắc Trung Quốc, thừa nhận nhưng cũng cắt cơn chống đối bằng một tin nhắn video nói tiếng phổ thông đăng lên Weibo cuối tháng 4.

Phản ứng ban đầu đối với poster và trailer phim khắp các khu vực nói tiếng Trung Quốc là phê phán, nhiều bình luận từ Trung Quốc, Đài Loan và Hồng Kông đồng ý là phim có vẻ sẵn sàng đưa ra một quan điểm “khá là rập khuôn” về con người và văn hóa Trung Quốc: đầy kung fu, đèn lồng, chùa và màu đỏ

Anh cảm ơn người hâm mộ đã ủng hộ, trước khi tuyên bố: “Với những người đang chân thành hy vọng chúng tôi sẽ thất bại, tôi không có gì để nói cả. Cứ chờ xem.”