Đây là đoạn mở đầu trong phim hoạt hình của nhà biên kịch–đạo diễn Điền Hiểu Bằng — và là phần kém kỳ diệu nhất trong hành trình của nhân vật chính trẻ tuổi.

Sâm Tú, cô bé bất hạnh bị mẹ bỏ rơi và bị người cha đã tái hôn có con trai bỏ mặc

Câu chuyện Thâm Hải nói về Sâm Tú, cô bé bất hạnh bị mẹ bỏ rơi và bị người cha đã tái hôn có con trai bỏ mặc. Trong chuyến đi chơi biển với gia đình mới của người cha, tinh linh biển cả đã đưa em vào thế giới biển sâu thơ mộng đầy sức sống và màu sắc và vào nhà hàng tàu ngầm Thâm Hải, ở đó cô gặp bếp trưởng khôi hài, Nam Hà, và đội rái cá cùng hải mã đáng yêu của anh.

Tinh linh biển cả dường như có giải pháp cứu công việc kinh doanh đang chìm trong nợ nần của Nam Hà — suy cho cùng, thực đơn thử nghiệm có kem hàu và xúc xích sôcôla có thể không dành cho tất cả mọi người — và biết tung tích mẹ của Sâm Tú. Song sinh vật ma thuật này trốn thoát và biệt đội sinh vật biển hỗn tạp này dấn thân vào hành trình đầy nguy hiểm tìm đến nhà tinh linh, tất cả bị quái vật màu đỏ nhầy nhụa đe dọa nhận chìm mọi thứ trên đường đi.

Sâm Tú và những sinh vật dễ thương của Thâm Hải

Nỗi kinh hoàng màu đỏ thẫm này trở thành hiện thân của nỗi buồn và sự cô đơn, dệt một khía cạnh tăm tối, có phần khó hiểu của mạch truyện thành những kỳ quan và cảnh tượng đẹp của biển cả. Ở cuối phim, hầu hết những mảnh ghép này ráp lại đúng chỗ và cho khán giả hiểu ra, ngoại trừ cách giải quyết nhân vật Sâm Tú. Chủ đề trầm cảm u ám được xử lý tùy tiện và biến thành một câu chuyện bi lụy thất vọng ngay cuối phim, khiến Sâm Tú không có sự phát triển nhân vật có thể tin được trong câu chuyện về tuổi mới lớn của em.

Do cái kết chưa trọn vẹn đọng lại nhiều điều đáng mong đợi, Thâm Hải không được đón nhận nồng nhiệt. Phim đạt số điểm kha khá 7,3/10 trên nền tảng bình luận Douban. Tuy nhiên, mặc dù có cơ hội cải thiện phần kịch bản, ý nghĩa thật sự của Thâm Hải không nằm ở câu chuyện, mà là ở sự đổi mới cho hoạt hình Trung Quốc.

Nhà hàng tàu ngầm Thâm Hải

Trong khi hầu hết phim hoạt hình Trung Quốc thành công trước đây đều lấy cảm hứng từ văn học kinh điển và thần thoại, gồm cả phim đình đám của Điền Hiểu Bằng Monkey King: Hero Is Back (2015) được chuyển thể từ Tây du ký, Thâm Hải bắt nguồn từ trí tưởng tượng. Tuy không có câu chuyện đáng tin nhưng Vương quốc dưới nước dường như có sức ảnh hưởng lớn.

Tinh linh biển cả gợi nhớ đến Vô Diện trong phim hoạt hình nổi tiếng Spirited Away của Ghibli. Cả hai đều là sinh vật màu đen bán trong suốt có thể phát triển lớn hơn, gây ra hủy diệt, và có thể khai thác để lấy những tài nguyên đáng thèm muốn: nếu Vô Diện có thể tạo ra vàng bằng thuật giả kim, tinh linh biển cả tạo ra chất nhờn gây ảo giác kích thích sự thèm ăn (đúng rồi, có nhiều tình tiết hài hước trong phim). Ngoài ra rõ ràng là ám chỉ đến mỹ nhân ngư trong thần thoại Hy Lạp và câu chuyện trong Kinh thánh về vượt qua Hồng Hải (trong một cảnh phim, Nanhe rẽ biển để trốn thoát quỷ đỏ.)

Nam Hà rẽ biển để trốn thoát quỷ đỏ

Đây không phải lần đầu tiên đạo diễn Điền Hiểu Bằng ấn định chuẩn mực trong lịch sử hoạt hình Trung Quốc đương đại. Cách đây bảy năm trong Hero Is Back, thay vì mang đến một câu chuyện khác về chiến thần hùng mạnh, đạo diễn Điền miêu tả Hầu Vương là nhân vật cũng có nhược điểm và thiếu tự tin, gây tiếng vang với khán giả đương thời. Bản chuyển thể giàu tưởng tượng này đã đổi mới tiềm năng sáng tạo và tài chính của ngành công nghiệp hoạt hình vốn không còn nhiều sức kể từ khi chia tay “thời kỳ hoàng kim” vào thế kỷ trước. Hero Is Back không chỉ trở thành phim hoạt hình Trung Quốc có doanh thu cao nhất mọi thời đại với 956 triệu nhân dân tệ ở phòng vé, mà còn được khán giả nồng nhiệt đón nhận qua việc được đánh giá 8,3 trên trang Douban.

Tiếp đó là những phim hoạt hình khác thành công về mặt tài chính lẫn phê bình chẳng hạn như Na Tra và Hùng sư thiếu niên, lần lượt là phim Trung Quốc có đánh giá cao nhất trên Douban năm 2019 và 2021. Na Tra cũng là phim hoạt hình không phải do Mỹ sản xuất có doanh thu cao nhất với 5 tỉ nhân dân tệ ở phòng vé toàn cầu — gấp năm lần doanh thu Hero Is Black.

Hero Is Back miêu tả Hầu Vương là một nhân vật cũng có điểm yếu và thiếu tự tin

Tuy nhiên, dù khi đó, chất lượng hoạt hình vi tính trong hầu hết phim hoạt hình Trung Quốc, đặc biệt là phim 3D, vẫn còn tụt hậu so với đối thủ ở Mỹ và Nhật Bản. Ví dụ điển hình, tìm đâu xa ngoài những lời bàn ra tán vào và chế nhạo bản chuyển thể The Three Body Problem / Tam thể được nhiều trông đợi, trong phim nhân vật chính được thể hiện bằng bốn khớp ngón tay. Song kỹ xảo đẹp mắt trong Thâm Hải cho thấy tiềm năng của phim hoạt hình Trung Quốc ở tầm mới vượt xa những hình ảnh kém chất lượng đó.

Trong bộ phim kỳ ảo lung linh này, Điền Hiểu Bằng và đội ngũ sáng tạo cố gắng tạo ra một diện mạo khác biệt. Để xây dựng một thế giới chưa từng có trong hoạt hình Trung Quốc, họ đã lấy cảm hứng từ tranh thủy mặc Trung Quốc. Xuất hiện vào đời Đường và sau đó lan sang Nhật Bản, loại tranh này sử dụng phong cách vẽ tự do (theo nghĩa đen là “tả ý”) nhằm nắm bắt bản chất và hay tinh thần chủ đề, trái ngược với phong cách vẽ tỉ mỉ (hay “tinh xảo”) chú trọng mô phỏng cẩn thận, chi tiết vẻ ngoài.

Nam Hà và Sâm Tú vượt qua nhiều thử thách trong hành trình xuyên qua thế giới kỳ ảo dưới đáy biển

Những gì xảy ra đằng sau bộ phim khiến thành tích này đáng ngưỡng mộ hơn. Hần như không có các hãng hoạt hình ngoại quốc ở phần danh sách thực hiện phim hứa hẹn sự hồi sinh về sáng tạo và kỹ thuật của lĩnh vực hoạt hình Trung Quốc.

Hero Is Back được vinh danh là Phim hoạt hình hay nhất tại Giải Kim Kê năm 2015. Giờ ở năm 2023, Thâm Hải vươn xa toàn cầu. Phim ra mắt quốc tế trong khuôn khổ tranh tài của Liên hoan phim quốc tế Berlin đầy uy tín hồi tháng 2.

Để xây dựng một thế giới chưa từng có trong hoạt hình Trung Quốc, Điền Hiểu Bằng và đội ngũ sáng tạo đã lấy cảm hứng từ tranh thủy mặc Trung Quốc

Dù không thắng giải, Thâm Hải vẫn có chỗ đứng trong lịch sử hoạt hình Trung Quốc. Giờ đây, chúng ta chờ đợi phim hoạt hình tiếp theo — phim mà có thể kết hợp hình ảnh gây ấn tượng sâu sắc và câu chuyện hấp dẫn với nhân vật phát triển tốt — và hy vọng là không phải đợi thêm bảy năm nữa.