Có một khu vực mà không đạo diễn lớn nào của Nhật Bản nào dám tiến tới: chuyển thể tác phẩm của Haruki Murakami.

Mặc dù một điều tra về nền công nghiệp điện ảnh Nhật Bản cho thấy 80% phim Nhật là tác phẩm chuyển thể - từ những bộ truyện tranh nổi tiếng hoặc những tiểu thuyết đoạt giải - một trong những tác giả trong nước có tác phẩm bán chạy nhất trong 25 năm trở lại đây lại hoàn toàn bị lờ đi.

“Giống như việc kinh doanh mạo hiểm, điều này quá liều lĩnh. Những tác phẩm này quá quen thuộc với phần đông khán giả Nhật Bản, hầu hết cũng là những người yêu sách,” một nhân viên quảng cáo (yêu cầu được giấu tên) tại Toho Inc cho biết.

Một cảnh trong Cuộc tấn công tiệm bánh lần thứ hai, phỏng theo tiểu thuyết ngắn năm 1985 của Murakami

Tất cả những đứa con của chúa đều khiêu vũ, đặc biệt tại Los Angeles

Nhưng mùa thu đông này, chiếc hộp của Pandora sẽ mở ra, dù chỉ lưng chừng - mang bến ba bộ phim khác thường dựa trên những câu chuyện của Haruki Murakami.

Bộ phim đầu tiên được ra mắt là Tất cả những đứa con của chúa trời đều có thể nhảy, một câu truyện khơi gợi về cuộc truy tìm của một chàng trai cố gắng kiếm cha mình.

Tất cả những đứa con của chúa trời đều có thể nhảy được dựng ở một khu người Hàn tại Los Angeles

Đạo diễn phim này là Robert Logevall, làm việc tại Los Angeles, và Tất cả những đứa con của chúa trời đều có thể nhảy đánh dấu sự ra mắt trong lĩnh vực điện ảnh của ông. “Với lần đầu tiên làm đạo diễn điện ảnh, ý tưởng đối đầu với Murakami không phải là một bước tiến sáng suốt,” Logevall, người đã có một sự nghiệp truyền hình và thiết kế sản xuất hoàn hảo trước khi đảm nhận dự án này, cho biết.

“Rất khó khi sử dụng những tác phẩm nhiều tầng nghĩa và đẹp thế này sản xuất phim của mình, nhất là khi đó là tác phẩm đầu tay của bạn,” ông nói.

Logevall quả khôn ngoan khi không cố gắng quá nhiều – thay vì đưa mình và đoàn làm phim đến Tokyo nơi là bối cảnh của câu chuyện, ông đã tập hợp một dàn diễn viên Mỹ trong đó có nữ diễn viên Trần Trùng nổi tiếng, Sonia Kinski (con gái Natasha) và Jason Lew, ông đã từng diễn xuất trên sân khấu và hiện đang dạy viết kịch bản tại Đại học New York.

Trừ vai chính diện chủ đạo, tên của các nhân vật đều được chuyển thành tên Mỹ, và câu chuyện mở ra tại một khu Hàn Quốc, Los Angeles.

“Bằng cách đưa bộ phim và dàn diễn viên ra khỏi phạm vi Nhật Bản tôi thấy tự do hơn và ít áp lực hơn một chút trong việc bắt kịp tiêu chuẩn cao như thế này,” Logevall cho biết.

Kết quả là một phiên bản được quay tuyệt vời, đầy xúc cảm của Tất cả những đứa con của chúa trời đều có thể nhảy và doanh thu phòng vé có một khởi đầu hoàn hảo kể từ khi bộ phim được phát hành vào 30/10 tại Nhật Bản.

Rinko Kikuchi và Kenichi Matsuyama trong Rừng Na Uy

Tôi từng có một cô gái

Bộ phim được mong ngóng xôn xao Rừng Na Uy mở màn vào 11/12 – có thể xem là tác phẩm được nhiều người biết đến nhất của Murakami, từ lần phát hành đầu tiên vào năm 1987, đã được tuyên bố là đã đá chệch hướng nền văn học Nhật Bản mãi mãi.

Hai triệu bản in đã được bán trong sáu tháng đầu tiên và Murakami sau đó đã phát biểu trong một cuộc phỏng vấn rằng ngay khi ông gửi bản thảo, ông cùng vợ mình đã trốn khỏi đất nước để thoát khỏi sự công kích của truyền thông.

Rừng Na Uy cũng là một trong số những tác phẩm đầu tiên của Murakami trở thành tác phẩm bán chạy nhất ở nước ngoài, và những bản tin truyền hình Nhật Bản đã cho thấy những người yêu văn học từ Lisbon đến Vancouver đã nghiền ngẫm những trang sách trong các tiệm cà phê buồn thích hợp.

Còn ai là người chỉ đạo câu chuyện đầy cảm xúc, bi thảm, nặng tình dục này tốt hơn đạo diễn Việt Nam Trần Anh Hùng, người đã tạo tên tuổi cuả mình với Mùi đu đủ xanh đầy cảm giác thanh nhã, trước khi thay đổi đa dạng với những tác phẩm nhiều tham vọng và đầy bạo lực như Xích lô.

Bộ phim gần đây nhất của Trần Anh Hùng là I Come With the Rain, hợp tác cùng ca sĩ nhạc pop tuổi trẻ tài cao người Nhật Takuya Kimura của SMAP hai năm trước, và có lời đồn cho rằng ông đã muốn thử làm mới bằng việc hợp tác với một dàn diễn viên và nhân viên Nhật Bản.

Không giống như Logevall, Trần Anh Hùng quay Rừng Na Uy tại Nhật Bản, và chắc chắn rằng lời thoại và cốt truyện đúng như tiểu thuyết gốc.

Trần Anh Hùng cũng tuyển lựa dàn diễn viên của mình cẩn trọng tỉ mỉ, chọn nam diễn viên yêu thích của nền công nghiệp điện ảnh Nhật Bản Kenichi Matsuyama vào vai chính Watanabe. Vai diễn người yêu Naoko của Watanabe khó, biểu cảm đặc biệt tinh tế, được trao cho Rinko Kikuchi - gần đây là nữ diễn viên Nhật Bản được yêu thích nhất trên toàn cảnh phim quốc tế kể từ sự thể hiện gây ngạc nhiên của cô trong Babel (2006).

Bộ đôi đằng sau Cuộc tấn công tiệm bánh lần thứ hai, nhà sản xuất Lucas Akoskin
và đạo diễn kiêm biên kịch Carlos Cuaron

Đánh cắp bánh mỳ

Không phải tất cả các tác phẩm của Murakami đều mang nặng cảm xúc, một vài trong số đó dễ chuyển thể lên phim hơn những tác phẩm khác.

“Về cá nhân, tôi sẽ không cố gắng làm phim từ Biên niên kí chim vặn dây cót hoặc Xứ sở diệu kỳ tàn bạo và nơi tận cùng thế giới. Những tác phẩm này… chỉ là quá nhiều!” Carlos Cuaron, một trong những nhà làm phim Mexico nổi tiếng nhất sau khi hợp tác cùng anh mình Alfonso trong Y Tu Mama Tambien năm 2001, cho biết.

Cuaron hợp tác cùng với nhà sản xuất Lucas Akoskin để thực hiện một phim ngắn dựa trên một tác phẩm của Murakami, và sự lựa chọn của họ là Cuộc tấn công tiệm bánh lần thứ hai vô nghĩa, hài hước u ám. Những nhà phê bình Nhật Bản thường miêu tả nó như một bức hoạ đương đại, được nấu chảy và dội vào những trang sách.

Cũng giống như Logevall, Cuaron cuối cùng đã quyết định đưa kịch bản ra khỏi Nhật Bản (mặc dù ông đã thực hiện vài cuộc lựa chọn địa điểm lớn tại Tokyo) và những nhân vật Nhật Bản, và đưa tất cả những điều này đến một thị trấn nhỏ gần biên giới Mexico tại Texas.

Đạo diễn Robert Logevall của Tất cả những đứa con của chúa trời đều có thể nhảy

Dù nó vậy, nhưng ông không định hạn chế giá trị sản xuất hay dàn diễn viên: hai vai chính Kirsten Dunst và Brian Gerghaty (từ phim Hurt Locker) đảm nhận và bản thân Akoskin cũng đảm nhận một vai diễn trọng tâm khác.

“Phim ngắn, nhưng sẽ chú ý tỉ mỉ đến từng chi tiết giống như tác phẩm của Murakami!” Cuaron cho biết. Trên thực tế, câu chuyện gắn bó đầy ám ảnh với những khoảnh khắc, món ăn, âm nhạc nhất định trong quá khứ của một người – được diễn lại với sự quan tâm trìu mến, cũng như sự tỉ mỉ tạo nên không khí. Đó đích thực là Murakami, và Cuaron hoàn thiện nó.

“Với tôi, những tác phẩm của Murakami mang tính toàn cầu, nhưng cũng rất Nhật Bản. Điều này khiến cho dự án trở nên rất hấp dẫn với tôi – Tôi đặt câu chuyện trong bối cảnh Mỹ nhưng sắc thái của những cuộc đối thoại, hoàn cảnh…theo cách nào đó vẫn rất Tokyo.”

Một cảnh then chốt là một cặp đôi mới cưới (đó mới là tuần thứ ba) hứa hàn gắn mối quan hệ đã rạn nứt bằng một cuộc nạp các-bon nghiêm túc.

“Liệu một cặp đôi người Mỹ có thể nghĩ đến điều như thế này? Tôi không nghĩ vậy!” Cuaron cười.

Đạo diễn Trần Anh Hùng

Dấu hiệu của nhiều điều nữa sẽ đến?

Cả Cuaron và Logevall rõ ràng say mê những tác phẩm của Murakami và Trần Anh Hùng đã tự nhận là một người hâm mộ văn học Murakami/Nhật Bản từ thời niên thiếu. “Tôi đã nghĩ hết, rằng những tác phẩm của Murakami gây thách thức cho việc chuyển thể, nhưng nó không nằm trong phạm vi bất khả thi,” Cuaron cho biết.

“Điều tuyệt vời ở đây là thế giới của ông luôn rộng mở với những cách hiểu cá nhân, và tôi nghĩ rằng đó là bởi ông rất quen thuộc với văn học Mỹ.”

Carlos Cuaron (bản thân cũng là người có địa vị cao trong nền văn học Anh) cho biết ông nắm bắt được cái chất của F. Scott Fitzgerald và William Faulker trong những văn bản của Murakami và có thể kết nối chúng khá tốt.

Logevall cũng nói những tác phẩm văn xuôi của Murakami mời gọi các cách diễn dịch khác nhau, điều này đã khiến cho những nhà làm phim có thể dễ dàng triển khai theo những khả năng khác nhau.

Giờ khối băng cuối cùng cũng bị phá vỡ, hy vọng khán giả Nhật Bản có thể trông đợi vào nhiều hơn nữa những phim phỏng theo tác phẩm của Murakami, được quay tại sân nhà hoặc phía bên kia đại dương.