• Bùng nổ cơ hội nửa sau sự nghiệp cho diễn viên cao tuổi Hollywood

• Hồi sinh vai diễn của những ngôi sao kỳ cựu Hollywood: Chiến thuật thu hút khán giả lớn tuổi

Anh chàng phi công siêu đẳng... Tom Cruise trong Top Gun: Maverick

Tưởng tượng vào khoảng đầu thiên niên kỷ này bạn chìm vào hôn mê một thời gian và vừa mới tỉnh dậy. Năm nay là năm nào? Bạn lướt tìm manh mối trong phim phát hành rạp. Xem kìa: Keanu Reeves có một phim Matrix mới vừa ra mắt, Tom Cruise sắp có một phần Top Gun tiếp theo, Patrick Stewart đang đứng trước cầu tàu Starship Enterprise, Jamie Lee Curtis đang đóng một phần Halloween nữa, và Michael Keaton sắp trở lại trong vai Batman. Hẳn bạn mới chỉ hôn mê vài tháng thôi nhỉ? Nhưng mà khoan: tất cả diễn viên này đều có vẻ đã già đi vài chục tuổi rồi. Ngoại trừ Tom Cruise, thế mới càng khó hiểu.

Chào mừng bạn đến với thực tế mới của phim chuỗi, giống thực tế cũ tới đáng ngờ. Nhìn đâu cũng thấy các diễn viên gạo cội đang bị bắt ngưng giải nghệ để quay về với những vai diễn họ tưởng đã bỏ lại sau lưng bao nhiêu năm, thậm chí bấy nhiêu thập kỷ trước. Như dạng đối lập với văn hóa tẩy chay. Ngày xưa thì các diễn viên hạng A sẽ thi thoảng bước vào thế giới bom tấn khi họ cần tiền mua nhà mới hay ly dị, kiểu vậy, nhưng ngày càng thấy là, như ban nhạc Eagles hát ngày xưa, bạn trả [vai diễn] lúc nào cũng được, nhưng bạn không bao giờ rời đi được đâu.*

Cảnh sau phần chạy danh đề Morbius đột ngột giới thiệu Michael Keaton quay lại trong vai Vulture

Phim chuỗi đã thống trị phòng vé suốt một thập kỷ qua, gây thiệt hại cho phần lớn các loại phim khác. Nhưng hậu-đại dịch, không có gì chắc chắn là sự thống trị đó sẽ tiếp diễn. Thay vì tiến lên, giải trí đại chúng có vẻ đang giật lùi; về lại vùng đất xưa, về với những nhân vật cũ và có lẽ, về một thời mà phim bom tấn là một thứ chắc ăn hơn hiện giờ.

Năm nay hứa hẹn là một ký ức ảo kéo dài. Chúng ta đã nếm vị ban đầu của nó với phim ngoại truyện siêu anh hùng gần đây Morbius. Những khán giả thông thường có thể đã ngạc nhiên, hoặc rất khó hiểu, với những cảnh sau phần chạy danh đề đột ngột giới thiệu Michael Keaton — chẳng liên quan gì đến những trò xiếc giống ma cà rồng trước đó. Cảnh này hé lộ Keaton quay lại trong vai Vulture, vai phản diện ông đã đóng năm năm trước trong Spider-Man: Homecoming — phần đầu của các phim Spider-Man do Tom Holland đóng chính. Lần tái xuất siêu anh hùng tiếp theo của Keaton còn gây chấn động hơn. Như đã được đưa tin rộng rãi, trong The Flash của DC sắp tới, Keaton quay lại vai Batman lần đầu tiên kể từ, ờ, Batman Returns, 30 năm trước. Batman của Ben Affleck mới nghỉ hưu gần đây cũng được đưa tin sẽ quay về trong The Flash, kể cả khi Robert Pattinson mới lộ diện trong hình hài Batman vào tháng 3 rồi.

Jeff Goldblum, Sam Neill và Laura Dern trong Jurassic World: Dominion

Người xem phim có thể sẽ gặp một dạng ký ức ảo kép ở đây. Chỉ mới năm ngoái Marvel đã tung ra mánh tương tự. Trong Spider-Man: No Way Home, Tom Holland đã sát cánh cùng các Spider-Man Tobey Maguire (xuất hiện lần cuối trong vai này năm 2007) và Andrew Garfield (lần cuối là năm 2014), cùng những ác nhân đời cũ như Willem Dafoe, Alfred Molina và Jamie Foxx. Cả Marvel và DC đều đang chơi với những tuyến truyện “đa vũ trụ”, cho họ cái cớ thuận tiện để mang về những diễn viên được yêu thích và quen thuộc với những khán giả lớn tuổi hơn.

Không chỉ phim siêu anh hùng đâu. Tháng 5 năm nay, Tom Cruise trở lại buồng lái cho Top Gun: Maverick sau quãng nghỉ 36 năm. Tháng 6 có Jurassic World: Dominion, bên cạnh khủng long kỹ xảo còn có sự xuất hiện của những khủng long diễn xuất, cụ thể là Sam Neill, Laura Dern và Jeff Goldblum — lần đầu tái ngộ kể từ Jurassic Park bản gốc năm 1993. Jamie Lee Curtis đang chuẩn bị cho một phần Halloween tiếp theo, trước đó cô đã quay lại với chuỗi phim vào năm 2018 sau 16 năm vắng mặt. Và cùng với việc quay lại màn ảnh nhỏ trong vai Jean-Luc Picard của Star Trek (cũng sau 20 năm), Patrick Stewart sắp hồi sinh nhân vật X-Men Charles Xavier trong phần Doctor Strange tiếp theo — cũng sau 22 năm kể từ lần đầu vào vai nhân vật, và năm năm sau khi tưởng chừng đã chết trong Logan 2017.

Patrick Stewart sắp hồi sinh nhân vật X-Men Charles Xavier trong phần Doctor Strange tiếp theo

Diễn viên vào lại vai cũ không phải là hiện tương gì mới trong thời đại mà mọi tài sản trí tuệ được mua lại với giá đắt đỏ phải kiếm tiền tối đa qua các phần khởi động lại, phần tiếp theo và ngoại truyện. Nhưng có thứ đã thay đổi. Nhìn Harrison Ford xem. Năm 2008, ông trở lại vai Indiana Jones sau hai thập kỷ, tưởng như là để truyền cây roi cho thế hệ sau trong hình hài Shia LaBeouf đóng vai con trai ông. Ford sau đó trở lại với vai Han Solo của Star Wars vào năm 2015, cùng Mark Hamill và Carrie Fisher, một lần nữa tạo thành cầu nối giữa bộ ba phim gốc và phần mới nhất. Sau đó, năm 2017, sau 35 năm, Ford quay lại vai Rick Deckard trong Blade Runner 2049, một lần nữa đem tính nối tiếp cho phần hai bị trì hoãn lâu này.

Không vai nào trong những vai trên gây tổn hại gì tới Ford, nhưng về mặt truyền lại ngọn đuốc thì chúng không được thành công lắm. Chuỗi phim Indiana Jones có vẻ đã cược nhầm vào LaBeouf, kể từ đó sự nghiệp đã dạt xa các vai hạng A khi diễn viên hứng chịu nhiều cáo buộc về bạo hành tình dục (đều bị LaBeouf chối bỏ). Kết quả là Ford, hè này sang tuổi 80, sắp quay lại cho phần năm của Indiana Jones, dự kiến ra mắt năm sau. Kể cả với Star Wars, có vẻ người ta cũng không mấy hứng thú các chuyến phiêu lưu xa xôi hơn cùng thế hệ mới. Thay vào đó, chuỗi phim đang vặn ngược kim đồng hồ: tháng 5 sẽ ra mắt phim bộ ngắn tập Obi-Wan Kenobi, với Ewan McGregor và Hayden Christensen mặc lại áo choàng Jedi sau quãng nghỉ gần 20 năm.

Obi-Wan Kenobi với Ewan McGregor và Hayden Christensen mặc lại áo choàng Jedi sau quãng nghỉ gần 20 năm

Có vẻ trong khi phim chuỗi của Hollywood hào hứng kể tiếp các câu chuyện và bỏ lại đại dịch sau lưng, thì khán giả xem rạp lại không muốn đi cùng chúng. Điều đáng nói bom tấn thực thụ duy nhất hậu đại dịch là Spider-Man: No Way Home mua-một-vé-tặng-ba-Người-Nhện. Phim thu về 1,9 tỉ USD toàn cầu, trở thành bộ phim có doanh thu cao thứ sáu mọi thời đại. Các phim hậu đại dịch khác của Marvel, Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings và Eternals, đều giới thiệu những nhân vật hoàn toàn mới, đều thu về ít hơn 500 triệu USD toàn cầu — không ấn tượng so với tiêu chuẩn cao của Marvel.

Vấn đề có phải do người trẻ? Theo truyền thống, nhóm dân số 18-25 tuổi đã là nguồn sống của việc đi xem phim. Nhưng kể cả trước đại dịch, đã có dấu hiệu cho thấy lượng khán giả trẻ đang giảm. Theo nhà nghiên cứu ngành phim Stephen Follows, lượng vé khán giả Anh Quốc ở độ tuổi 15 đến 24 đã giảm 20% từ 2011 đến 2017, trong khi tỷ lệ khán giả xem rạp lớn tuổi hơn lại tăng lên. Câu chuyện tương tự diễn ra ở Mỹ và các nơi khác. Trong nghiên cứu của mình, Follows thường gặp các thiếu niên chưa từng vào rạp phim. “Ra rạp xem phim đã trở nên đắt đỏ hơn, ảnh hưởng tiêu cực cho khán giả trẻ, vì họ có thu nhập khả dụng ít hơn,” ông nói.

Bà hoàng sát thủ... Jamie Lee Curtis vai Laurie Strode trong Halloween Kills

Thêm vào đó, đại dịch đã góp phần không nhỏ đẩy nhanh sự lớn mạnh của các nền tảng trực tuyến. Lần đầu tiên, các hãng phim lớn phát hành phim bom tấn của họ trên mạng hoặc đồng thời hoặc thậm chí thay cho phát hành rạp. Cửa sổ chiếu rạp đã bị phá vỡ, và khó có khả năng trở về như trước. Trong thời đại số, không ai phải ra rạp phim cả, mà người trẻ lại càng không.

Trong bối cảnh trên, việc triệu hồi các diễn viên lớn tuổi để thu hút người xem lớn tuổi — những người vẫn nhớ điều kỳ diệu của việc xem phim — là hợp lý. Vẫn còn quá sớm để dự đoán hình hài của điện ảnh hậu đại dịch, nhưng theo Paul Dergarabedian, chuyên gia phân tích truyền thông cấp cao của Comscore, có thể điện ảnh sẽ không bao giờ trở lại đỉnh cao của năm 2019. “Nếu chúng ta đạt 70 hoặc 80% mức trước đại dịch ở Bắc Mỹ [cho năm 2022], tôi nghĩ đó sẽ là thành tích tuyệt vời, nhưng chúng ta thực sự cần nhiều hơn thế để đưa ngành phim phát triển thật mạnh mẽ hơn,” ông nói.

Giăng tơ nhện khắp thành phố... Spider-Man: No Way Home mua-một-vé-tặng-ba-Người-Nhện

Tương lai của việc đi xem phim không chỉ nằm ở dân số, Dergarabedian nói thêm: “Chiều theo thói hoài niệm trong việc tuyển diễn viên cũng tốt, chừng nào phim vẫn hay.” Spider-Man: No Way Home thành công không chỉ vì dàn diễn viên mà vì nó thực sự là một phim làm hài lòng đám đông. “Đừng gọi đây là là tuyển diễn viên câu khách, hãy nói là tuyển diễn viên truyền cảm hứng. Nếu việc đó là chất xúc tác để mọi người quay lại rạp xem một phim thực sự hay, thì hãy làm vậy. Tuyệt lắm.”

Về khía cạnh đó, cắt đứt quãng nghỉ hưu của những người gác đền cũ để lôi kéo sự quan tâm, lạc quan nhất cũng chỉ là một phương án tạm thời. Nếu khán giả nhìn đó như một chiêu tuyệt vọng kiếm tiền cho Hollywood đói ăn mà thiếu ý tưởng, thì sẽ chỉ đẩy nhanh sự thoái trào. Nhưng chúng ta đang nói về sự thoái trào của điện ảnh, hay chỉ là sự thoái trào của điện ảnh bom tấn?

Harrison Ford, hè này sang tuổi 80, sắp quay lại cho phần năm của Indiana Jones, dự kiến ra mắt năm sau

Điện ảnh phim chuỗi đang thống trị thị trường điện ảnh bất chấp gây thiệt hại cho tất cả các thể loại khác. Năm 2019, phim chuỗi chiếm 83% doanh thu phòng vé toàn thế giới đối với phim Hollywood. Nếu người ta lùi lại một chút và dành không gian cho những loại phim đã bị đẩy ra rìa, đó có thể đồng nghĩa với việc chi trả ít hơn cho một vài diễn viên gạo cội, nhưng sẽ tạo ra mọi sự khác biệt cho tương lai của điện ảnh.



* Lời bài hát Hotel California