Khi Netflix tham gia đàm phán với các chuỗi rạp ở Mỹ về việc trình chiếu sử thi gangster mới nhất của Martin Scorsese, The Irishman, giới chủ rạp có lẽ hy vọng Netflix sẽ cho họ thấy sự tôn trọng xứng với một bố già, chấp nhận yêu sách lãnh địa và các phương pháp đã được thời gian kiểm chứng của họ.

Từ trái qua: Al Pacino, Robert De Niro và đạo diễn Martin Scorsese tại sự kiện ra mắt The Irishman ở Liên hoan phim London 2019

Thay vì vậy, những cuộc đàm phán đó đã sụp đổ, và khi sáng tạo trị giá 159 triệu đôla (129 triệu bảng) của Scorsese xuất hiện vào tháng tới, nó sẽ chỉ chiếu trong một vài rạp được chọn — xem ra là vì cái sự không được tôn trọng đó.

Đó là từ được Moshe Greidinger sử dụng khi ông bộc lộ sự thất vọng của mình với Netflix. Kể từ khi gia đình ông tiếp quản chuỗi rạp Cineworld vào năm 2014, ông đã ở tuyến đầu cuộc chiến sống sót trong cơn bão truyền trực tuyến của ngành công nghiệp điện ảnh — đưa vào các cửa hàng cà phê, nhà hàng, dãy máy chơi trò chơi video và sân chơi để biến các tòa nhà của ông thành điểm đến.

“Tôi không hài lòng,” ông nói hồi tháng 4, ở đỉnh điểm của một cuộc tranh chấp với Netflix. “Các công ty phát trực tuyến khác đang làm cửa sổ phát hành và tôn trọng khung thời gian đó... ai tôn trọng khung thời gian phát hành sẽ có chỗ trong Cineworld.”

Cửa sổ phát hành là gì? Đó là khung thời gian chiếu rạp, một mẩu dài ba tháng trong tuổi thọ của một bộ phim mà theo truyền thống đã được hứa hẹn dành riêng cho các rạp chiếu phim trước khi nó chiếu trên các màn ảnh nhỏ hơn.

Ở Anh, khung thời gian đã thu hẹp từ 27 tuần vào năm 1999 xuống chỉ còn hơn 15 tuần hiện nay, và các chủ rạp chiếu phim cho rằng bất kỳ sự giảm bớt nào nữa sẽ phá hủy công việc làm ăn của họ và tước đi của các thế hệ tương lai trải nghiệm điện ảnh kiểu kinh điển.

Cuộc chiến truyền trực tuyến | Lĩnh vực sáng tạo ở Anh Quốc bật lên Các diễn viên và nhà sản xuất ở Anh đang hưởng lợi từ cuộc chiến giữa Netflix, Amazon và Apple. Các cuộc chiến phát trực tuyến đã tăng số lượng việc làm, cũng như sự đa dạng — cho phép các nhà sản xuất giải phóng sức sáng tạo của họ. Jack Chapman, một nhà làm phim tài liệu từ London, tuyên bố rằng đặt hàng từ các đài truyền hình theo truyền thống là quá bảo thủ. “Những người đặt hàng không muốn chấp nhận những rủi ro điên rồ với rất nhiều tiền vì một chương trình được dựa trên một tỷ suất người xem,” ông nói. “Vẫn là cách mà đài truyền hình ở Anh được đánh giá, chủ yếu dựa trên tỷ suất đêm phát sóng. “Các hạ tầng trực tuyến được chuẩn bị nhiều hơn để thử cái gì khác biệt để xem liệu truyền miệng có thể đẩy nó lên được không,” ông nói. “Một thứ gì đó như Making of a Murderer sẽ không bao giờ được Channel 4 đặt hàng nhưng Netflix cởi mở hơn nhiều với ý tưởng dài hơi đó, cho phép người ta tạo ra thứ của riêng họ.” Ông tuyên bố rằng với việc truyền trực tuyến, tham vọng sáng tạo là lớn hơn. “Không còn là chỉ tạo ra những thứ cũ kỹ để chèn cho vừa những chương trình sao y vào một khung giờ chiếu cụ thể trên truyền hình.”

Netflix, tập trung hết mình cho những thuê bao trả tiền, dường như không quan tâm, đó là lý do tại sao hầu hết các chuỗi rạp chiếu phim lớn của Mỹ và Anh đều có khả năng tẩy chay The Irishman.

Nhưng ánh sáng đang xuyên qua khung cửa sổ đó: Apple, một đấu thủ mới tham gia vào trò chơi phát trực tuyến đang tìm kiếm bất kỳ lợi thế nào trước những đấu thủ đang có mặt trên sân. Với dịch vụ Apple TV Plus mới, hãng đã đồng ý phát hành rạp dài hơn bình thường cho bộ phim The Banker, và tin tức cho thấy các bộ phim trong tương lai có thể đi theo mô hình tương tự. Nếu các dịch vụ trực tuyến khác chọn con đường tương tự, đây sẽ là liều thuốc bất ngờ.

Cảnh trong phim The Banker của Apple, sẽ có thời gian phát hành rạp dài hơn bình thường

Kathryn Arnold, một nhà tư vấn giải trí ở Hollywood cho biết, “Hiện tại thị trường hết sức cạnh tranh, nên Apple có thể làm bất cứ điều gì để khác biệt mình với Amazon và Netflix. Vậy chắc chắn sẽ giúp họ có được những thỏa thuận với các nhà làm phim. Nếu họ sẽ làm một bộ phim kinh phí tốt, hãy cho nó một khoảng thời gian vui vẻ ở rạp chiếu phim và nó sẽ được phát trực tuyến — à thì, các nhà làm phim sẽ đến chỗ nào mà phim của họ sẽ được nhiều người xem nhất thôi.”

Cuộc chiến cửa sổ phát hành lâu nay đã gan lì. Khi bộ phim về người nhập cư Roma của Netflix được phép tranh giải Baftas, nó đã kích hoạt cuộc khẩu chiến sắc lẻm giữa các rạp chiếu phim của Anh, với ông chủ của Vue, Tim Richards, xỉ vả “thủ thuật và sự bí hiểm” của nhà dịch vụ trực tuyến này trong một bức thư ngỏ.

Curzon, chuỗi rạp nghệ thuật đã phá luật để chiếu Roma, bắn trả bằng cách ám chỉ các đối thủ “sợ” để cho khách hàng lựa chọn.

Ở châu Âu, Netflix đã bị đóng băng với Liên hoan phim Cannes năm nay (luật của Pháp yêu cầu một khung thời gian ba năm), và được các chủ rạp chiếu tại Liên hoan phim Berlin chọn mua.

Curzon, chuỗi rạp nghệ thuật đã phá luật để chiếu Roma của Netflix

Mark Gill, cựu chủ tịch của Miramax Films hiện là giám đốc điều hành của Solstice Studios, nói rằng các rạp chiếu phim sẽ không bao giờ nhường đường vì họ coi cửa sổ phát hành là tuyến phòng thủ cuối cùng của họ — một rào cản hiện có mà nếu đầu hàng sẽ là một “nước đi tự sát”.

Mặc dù lượng người đến rạp xem phim ở Anh đã tăng đều đặn kể từ thập niên 80, đạt kỷ lục 177 triệu người vào năm ngoái, những con số đó che giấu khoảng trống quyền lực của lịch phát hành. Các dịch vụ truyền trực tuyến, bằng cách tăng sự cám dỗ của một đêm trên sofa, đã buộc các hãng phim và rạp chiếu phim phải phụ thuộc bất tương xứng vào các bộ phim kinh phí lớn như Star Wars và trường thiên Marvel, những trải nghiệm không dễ dàng có được ở nhà. Những bộ phim tầm trung như phim hài lãng mạn lãnh đủ.

Netflix đã miễn cưỡng thỏa hiệp, đôi khi chịu thiệt. Họ đã mất quyền với Crazy Rich Asians, một ‘hit’ trị giá 240 triệu đôla, bởi vì các nhà sản xuất bộ phim muốn có một bản phát hành rộng rãi, và đã thu hút sự chỉ trích từ Christopher Nolan và Steven Spielberg. J.J. Abrams, đạo diễn của bộ phim Star Wars và Star Trek mới, được cho là đã bỏ đi một thỏa thuận trị giá 500 triệu đôla với Apple do thiếu cam kết chứng minh phát hành rạp.

The Big Sick

Tuy nhiên, có thể có một con đường hướng tới sự tái cấu trúc. Amazon đã dẫn đầu, với các cửa sổ phát hành lớn cho Manchester by the Sea và The Big Sick, cả hai đều thành công. Dịch vụ phát trực tuyến vận hành theo các nguyên tắc kinh tế hoàn toàn khác với hãng phim và có thể đủ khả năng trợ cấp cho các bộ phim nhỏ hơn như là chi phí tiếp thị cho dịch vụ thuê bao của họ. Điều đó có thể khiến họ đạt thỏa thuận với các rạp chiếu phim, coi cửa sổ phát hành là một công cụ tạo tiếng vang lớn. Một tác dụng phụ, Arnold nói, có thể là làm hồi sinh phim tầm trung.

“Phần lớn các nhà điều hành rạp chiếu... chào đón bất cứ ai mang nội dung thân thiện với khán giả lên màn ảnh rộng,” Phil Clapp, người đứng đầu Hiệp hội Điện ảnh Vương quốc Anh, nói. “Chúng tôi đã thấy một số dịch vụ phát trực tuyến như Amazon đi theo mô hình rạp chiếu phim, bao gồm cửa sổ phát hành, vì lợi ích kinh doanh của họ và công chúng rộng lớn hơn. Hy vọng của chúng tôi là thuyết phục các dịch vụ phát trực tuyến như Netflix rằng lợi ích tốt nhất của họ được thỏa mãn bằng cách làm tương tự.”

Ông mô tả The Irishman là một thành công hạn chế — một sự thỏa hiệp, với khung thời gian ba tuần chứ không phải là không có — nhưng nói rằng phải có “chuyển động lớn hơn đáng kể mới có thể có liên minh toàn diện về lợi ích.”

Tuy nhiên, con đường này có thể là nguy hiểm. Một liên minh lâu dài sẽ phụ thuộc vào cả hai bên đồng ý một cửa sổ phát hành có lợi cho họ, nhưng cuối cùng các nhà dịch vụ truyền trực tuyến có thể không quen với cửa sổ phát hành sẽ đi một mình. Amazon dường như đang đảo ngược chiến lược của họ, với Jennifer Salke, lãnh đạo mới của bộ phận phim, đặt khung thời gian phát hành rạp ngắn hơn nhiều cho The Aeronauts và The Report.

“Gió đang thổi theo hướng khác,” Gill nói, lập luận rằng về lâu dài, các dịch vụ truyền trực tuyến sẽ chỉ chấp nhận cửa sổ nếu không có nó thì công chúng bị đói.

Jeff Wlodarczak, một nhà phân tích dịch vụ thuê bao tại Pivotal Research, đi xa hơn: rạp chiếu phim là “những con khủng long sắp sửa biến mất” và khung thời gian phát hành sẽ chỉ co lại. Ông thấy nước đi của Apple là một “thử nghiệm”, một đốm sáng trên màn hình xu hướng dài hạn, và nói rằng hầu hết các đạo diễn cuối cùng sẽ sẵn sàng đào thoát nếu các dịch vụ truyền trực tuyến cung cấp đủ tiền và người xem.

Thay vì Apple và Amazon buộc Netflix nới lỏng chính sách của mình để các rạp chiếu vừa lòng, điều ngược lại có thể xảy ra: Netflix có thể chứng minh dịch vụ truyền trực tuyến không cần cửa sổ phát hành và kéo các đối thủ theo cùng.

Lúc này, các chuỗi rạp chiếu không cần thuyết phục mọi dịch vụ phát trực tuyến tỏ lòng tôn trọng họ. Tất cả những gì nhà rạp cần làm là thuyết phục một hoặc hai dịch vụ rằng tôn trọng cửa sổ phát hành mang lại cho họ lợi thế cạnh tranh. Như lợi nhuận nhất quán của Cineworld sẽ cho thấy, bố già vẫn có cuộc sống nếu đủ khôn ngoan.

Tuy nhiên, một nền hòa bình lâu dài chắc là khó tìm thấy.