• Tương lai vĩ đại của Disney sẽ làm thay đổi ngành công nghiệp chiếu phim vĩnh viễn

• Tại sao khán giả chỉ đi xem phim của Disney

• Phim Disney sẽ vô đối trong năm 2019

• Disney sở hữu những gì sau cuộc sáp nhập đồ sộ Disney/Fox

• Với Disney nuốt chửng Fox: Một kỷ nguyên mới mở ra cho Hollywood

• Một Disney-Fox sáp nhập không tốt cho bất cứ ai ngoài Disney

• Với Hollywood, đừng là Disney thì mới thắng Disney

Năm nay thật là tàn bạo với Hollywood. Số liệu phòng vé giảm sâu. Phim hè xịt liền tù tì. Green Book thắng giải Phim hay nhất. Toàn là khủng khiếp.

Ngoại trừ Disney.

Đối với Disney, đây là năm hãng phát hành bốn phim bom tấn toàn cầu, và còn nhiều phim sắp ra mắt. Đây là năm Disney tất toán một trong những vụ thâu tóm lớn nhất lịch sử Hollywood. Và đây là năm Disney buộc phần còn lại của Hollywood phải đối phó với việc sẽ sống ra sao dưới cái bóng cao chót vót của Chuột Mickey.

Như một nhà làm phim đằng sau một nhiều siêu phẩm nói với BuzzFeed News, “Những tháng ngày cạnh tranh đã kết thúc. Đây không phải là, giống như, đội Yankees thắng một số trận, và Red Sox thắng một số trận, và thỉnh thoảng Marlins sẽ len vào lấy một hoặc bất cứ thứ gì. Đây chỉ có Disney. Họ sẽ trở thành Số 1.”

Tuy nhiên, giống như những câu chuyện sử thi hay nhất về chinh phạt và ca khúc khải hoàn, sự đi lên mang tính lịch sử của Disney vẫn có nhiều rủi ro và bất ổn, vì chính những phẩm chất đã thúc đẩy thành công ‘khủng’ của công ty cũng có thể buộc nó quay lại thực tế.

Sự kiện ra mắt thế giới của The Avengers tại Nhà hát El Capitan, Hollywood, ngày 11/4/2012

Trước đây công ty này chắc chắn đã nếm mùi khó khăn. Mới bảy năm trước, Disney chạm đáy doanh thu phòng vé sụt giảm năm năm. Ngoài những bản ‘hit’ đáng tin cậy do hãng phim hoạt hình sinh đôi của Disney và Pixar cung cấp, công ty đã phải vật lộn để tìm ra một chiến lược phim truyện nào có hiệu quả. Thay vào đó, họ đã tung ra một cuộc diễu hành sai lầm trên Phố Chính toàn những thất vọng đình đám và những bom xịt tức khắc bao gồm Race to Witch Mountain, Surrogates, Prince of Persia: The Sandy of Time, The Sorcerer’s Apprentice, Tron: Legacy, I Am Number Four, Mars Need Moms, Fright Night, Real Steel và John Carter.

Sau đó, vào một ngày trời quang mây tạnh ở Los Angeles tháng 4 bảy năm trước, giữa chớp nháy loạn xạ của máy chụp ảnh và một đội quân nhỏ các ngôi sao điện ảnh, The Avengers được công chiếu.

Vũ trụ điện ảnh — thiết lập siêu bom tấn là bộ phim Marvel Studios đầu tiên được Disney phát hành sau khi công ty này mua Marvel Entertainment với giá 4,24 tỉ đôla vào năm 2009. Việc mua lại này đã mang về cho Disney hơn 18,2 tỉ đôla doanh thu phòng vé toàn cầu, một cơn gió đông tài chính lịch sử sẽ đưa bất kỳ hãng phim nào bay bổng ra khỏi phòng vé ảm đạm. Nhưng Marvel chỉ là một khía cạnh trong chiến lược lớn hơn tại Disney, do CEO Robert Iger dẫn đầu, để giải cứu tương lai phòng vé của mình bằng cách mua sạch toàn liên bang các bộ phận làm phim có cùng mức độ nhận diện thương hiệu rộng rãi đã được công ty yêu thích.

Về cốt lõi, trong khi phần còn lại của ngành công nghiệp điện ảnh xây dựng mô hình kinh doanh phụ thuộc vào những chuỗi phim riêng lẻ, Disney đã xây dựng doanh nghiệp điện ảnh bằng cách biến các phim chuỗi của họ thành những hãng phim nhỏ riêng lẻ.

Đầu tiên, Disney mua Pixar năm 2006 với giá 7,4 tỉ đôla (tổng doanh thu cho đến nay: 10,4 tỉ đôla), sau đó là Marvel vào năm 2009. Ba năm sau, Disney mua Lucasfilm từ nhà sáng tạo Star Wars George Lucas với giá 4,05 tỉ đôla, ra mắt loạt phim Star Wars hoàn toàn mới bắt đầu từ năm 2015 (tổng doanh thu cho đến nay: 4,84 tỉ USD), và sự ra mắt của hai khu vực theo chủ đề Star Wars tại Disneyland và Disney World.

Sau thành công của Alice in Wonderland năm 2010, Disney thậm chí còn phát hiện ra một chiến lược chiến thắng cho bộ phận làm phim người đóng cùng tên: làm lại thư viện các tác phẩm hoạt hình kinh điển của công ty — The Jungle Book, Beauty and the Beast, Aladdin — thành phim (được gọi là) ‘live-action’. Kể từ năm 2010, nỗ lực đó đã thu về 6,2 tỉ đôla toàn thế giới.

Tất cả lẽ ra đã là đủ — hơn cả quá đủ — cho bất kỳ hãng phim nào phát triển mạnh. Và kể từ sự ra mắt mê ly cuồng nhiệt của The Avengers, Disney không chỉ phát triển mạnh mà đã thống trị ở mức độ không hãng phim nào kể từ thời hoàng kim của MGM trong nửa đầu thế kỷ 20 làm được như vậy. Trong lịch sử, kinh doanh phim ảnh đã diễn ra theo chu kỳ, với mỗi hãng trong sáu ông lớn — Disney, 20th Century Fox, Universal, Warner Bros., Paramount và Sony Pictures — xoay tua những năm lên xuống khi khán giả nếm trải sự thay đổi và mạo hiểm cao được tưởng thưởng lớn hay là thất bại thảm hại. Nhưng kể từ năm 2016, Disney đã đảo ngược chu kỳ đó, đứng đầu phòng vé Bắc Mỹ mỗi năm với thị phần tăng trưởng hơn bao giờ hết.

Thế nhưng, Disney không hài lòng với sự thống trị đơn thuần. Vào cuối năm 2017, họ bắt đầu đàm phán để mua hầu hết các tài sản điện ảnh và truyền hình của một trong những đối thủ lớn nhất và thành công nhất của họ: 20th Century Fox.

Do sự phức tạp trong việc một tập đoàn truyền thông khổng lồ mua một tập đoàn truyền thông khổng lồ khác, mãi đến tháng 3 năm 2019 thương vụ mới chốt hạ, với giá 71,3 tỉ đôla. Tuy nhiên, thời điểm này rốt cuộc lại hoàn hảo lạ lùng, vì năm nay Disney đã sẵn sàng đoạt lấy thế lực phòng vé tối cao ở mức độ chưa từng có tiền lệ. Do thành công của Captain Marvel, Aladdin và Toy Story 4 bên cạnh hiện tượng Avengers: Endgame, Disney đã thu về 2,03 tỉ đôla chỉ riêng ở Mỹ và Canada. Các hãng phim cao nhất tiếp theo trong năm nay, Warner Bros và Universal, kiếm được chưa tới một nửa số tiền đó.

Từ trái qua: Beauty and the Beast, Mulan, The Lion King, Cinderella, The Jungle Book: Kể từ năm 2010, nỗ lực làm lại thư viện các tác phẩm hoạt hình kinh điển của Disney đến nay đã thu về 6,2 tỉ đôla toàn thế giới

Disney thực sự đã từng thấy mình ở vào vị trí hiếm có tương tự vào thời điểm giữa năm 2018, nhờ cú đấm ba-phát-liền của Black Panther, Avengers: Infinity War và Incredibles 2. Sự khác biệt trong năm nay là nửa cuối năm 2019 hứa hẹn nhiều màn ăn khách lớn cho Disney ít nhất là như nửa đầu đã cung cấp, bao gồm The Lion King vào tháng 7, Frozen 2 vào tháng 11, và Star Wars: The Rise of Skywalker vào tháng 12.

Nói cách này: Vào cuối năm 2018, Disney đã kiếm được 7,33 tỉ đôla toàn thế giới, kỷ lục chỉ đứng sau kỷ lục mọi thời đại của Disney là 7,61 tỉ đôla vào năm 2016. Đến cuối tháng 6 năm 2019, năm phim — năm thôi nhé — Disney phát hành toàn cầu trong năm nay đã kiếm được hơn 5,61 tỉ đôla và hãng này không có dấu hiệu chậm lại.

“Disney đã sắp xếp hàng loạt sát thủ từ Avengers cuối cùng đến Star Wars cuối cùng và những phần tiếp theo của hai chuỗi phim hoạt hình lớn nhất của họ là Frozen và Toy Story, và họ vẫn đang trong thời kỳ hoàng kim của các phiên bản làm lại với Aladdin và Lion King,” một nhà điều hành hàng đầu tại một hãng phim đối thủ nói với BuzzFeed News. “Những gì họ đã thiết kế trong công ty riêng của họ khiến họ trở thành một thương hiệu tên tuổi — đôi khi chúng tôi đùa rằng chúng tôi chỉ coi họ là ‘giải trí’.”

Đùa hay đấy, nhưng cũng báo điềm gở. Ngành công nghiệp điện ảnh đang phải đối mặt với sự thay đổi lớn nhất trong hoạt động kinh doanh nền tảng của nó bao thập niên rồi, khi khán giả chuyển khỏi các rạp chiếu và hướng tới phát trực tuyến kỹ thuật số tại nhà một cách không gì ngăn cản được. Lý do cốt lõi khiến Disney mua Fox không phải là để cạnh tranh hơn trong kinh doanh phim chiếu rạp, mà là rút ra từ thư viện phim điện ảnh và phim truyền hình khổng lồ của Fox cho dịch vụ phát trực tuyến Disney+ sắp tới. Với 20th Century Fox không còn là một hãng phim riêng biệt, và Disney đã khóa cứng mô hình kinh doanh phim chuỗi của họ trong những năm 2020, quy mô và thành công phi thường của công ty đang định hình tương lai Hollywood cho một thế hệ.

“Nếu bạn lớn đến nỗi sức tiếp thị, khả năng thâm nhập thị trường, khả năng làm bão hòa các màn hình và rạp chiếu, là lớn khủng khiếp, làm thế nào để một đối thủ len được chân vào cửa, khi bạn có một công ty lớn đến như thế?” Paul Dergarabedian, nhà phân tích truyền thông cao cấp tại Comscore, nói. “Thực sự là một câu hỏi hóc búa.”

BuzzFeed News đã nói chuyện với các nhà điều hành hãng phim đối thủ và các nhà làm phim kỳ cựu (tất cả đều yêu cầu giấu tên để nói chuyện thẳng thắn) về việc phần còn lại của ngành công nghiệp thích nghi thế nào để sống ở Hollywood của Disney, điều đó có ý nghĩa gì cho những loại câu chuyện có thể được kể, và chiến lược chiến thắng của hãng phim này không chừng cũng dẫn đến sự suy vong của chính nó.

Phim phi-Disney sẽ thế nào?

Ngay cả trước khi Disney mua lại Fox, phần còn lại của Hollywood đã quen với việc Chuột Mickey tung hoành theo những cách mà khán giả nói chung không nhìn ra ngay lập tức, như chộp lấy khung thời gian hạn chế để chiếu phim trong các rạp chiếu IMAX, giá vé thường rất đắt. “Họ đã bắt đầu độc quyền các cơ hội,” nhà điều hành hàng đầu tại một hãng đối thủ nói.

Sau khi Disney hoàn tất thâu tóm Fox, công ty mới được bành trướng này đã phô trương tung tóe hơn sức mạnh mới có của nó. Vào ngày 7 tháng 5, Disney công bố ngày phát hành một đống 63 phim kết hợp những tựa của Fox trước khi thâu tóm dàn quân đến hết năm 2020, và kéo dài đến tận 2027. Làm như vậy, Disney đã cắm cờ hầu hết tất cả lịch chiếu được khao khát nhất — và sinh lợi nhất — trong bốn năm tới, bao gồm cuối tuần lễ tình nhân, cuối tuần Ngày Chiến sĩ trận vong, cuối tuần Lễ Tạ ơn, và đặc biệt là cuối tuần trước Giáng sinh.

Disney đã cắm cờ hầu hết tất cả lịch chiếu được khao khát nhất — và sinh lợi nhất — trong bốn năm tới

“Họ có thể chỉ việc đặt đôi chân to tướng của họ vào những ngày này, những thời điểm mà mọi người khác không chỉ tranh giành cho những gì có sẵn, mà còn tranh nhau để tránh họ,” một cựu giám đốc của 20th Century Fox nói. “Họ hút sạch dưỡng khí trong lịch phát hành.”

Ngành công nghiệp điện ảnh đã từ bỏ khái niệm mùa phim hè từ lâu, vì các chuỗi phim như The Hunger Games, Furious 7, và Black Panther đã hưởng những màn mở màn bom tấn trong những tháng không phải mùa hè. Tuy nhiên, hậu quả tức thời nhất do lịch phát hành sấn sổ của Disney sẽ là các hãng phim khác chọn phát hành nhiều hơn những bộ phim được gọi là sự kiện trong vài tháng còn lại trên lịch mà theo truyền thống vốn không là điểm đến cho các chuỗi phim có quy mô đáng kể.

“Tôi nghĩ người ta sẽ thấy thêm nhiều phim tụ tập vào tháng 1 và tháng 9 và tháng 10,” nhà điều hành hàng đầu đó nói. (Đã bắt đầu như thế rồi: Năm ngoái, Sony Pictures công chiếu bộ phim siêu anh hùng Venom vào tháng 10 và kiếm được 855 triệu đôla gọn gàng trên toàn thế giới.)

Dark Phoenix, phim cuối cùng trong loạt phim X-Men 19 tuổi của 20th Century Fox, rớt thẳng cánh

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu khán giả ngừng đua đi xem các phim chuỗi sự kiện không do Disney sản xuất? Chắc chắn họ đã làm vậy năm nay. Kể từ khi Endgame phá tan các kỷ lục phòng vé vào tháng 4, một loạt phim chuỗi lớn, đắt tiền — bao gồm Pokémon Detective Pikachu của Warner Bros. và Godzilla: King of the Monsters, The Secret Life of Pets 2 của Universal, và Men in Black International của Sony — đều đạt thành tích thấp trầm trọng. Dark Phoenix, phim cuối cùng trong loạt phim X-Men 19 tuổi của 20th Century Fox, rớt thẳng cánh.

“Cảm giác như khán giả đang hẹn nhau để đi xem những bộ phim siêu sự kiện này [từ Disney], và mọi thứ khác ở giữa chịu khổ,” nhà điều hành hàng đầu đó nói. “Một kiểu chuyền gậy chạy tiếp sức từ Endgame đến Aladdin, và có lẽ từ Aladdin đến Toy Story 4, và từ Toy Story 4 đến The Lion King.”

Một phần của vấn đề là các phim chuỗi của Disney, sau khi cân nhắc mọi thứ, đúng là tốt hơn — điểm Rotten Tomatoes trung bình cho các phim do công ty này phát hành năm 2019 cao hơn 15 điểm so với hãng phim đạt thành tích tốt nhì sát đó.

“Đa phần, với những trường hợp ngoại lệ rất hiếm, phim [Disney] khá hay,” nhà làm phim có kinh nghiệm làm phim cho Disney và Fox nói. “Không có cảm giác như cứ việc sản xuất hàng loạt, và là một xuất phẩm dở.”

Dứt khoát là khán giả kỳ vọng phim của Marvel Studios hay Pixar là những trải nghiệm tuyệt vời đáng để dành thời gian và tiền bạc rời khỏi nhà đi đến rạp chiếu, khiến các hãng phim và nhà làm phim khác toan tính làm sao xây dựng chuỗi phim có thể cạnh tranh với nhận diện thương hiệu đoạt huy chương của Disney.

“Nếu bạn là một [phim chuỗi] A+, thật tuyệt,” một nhà sản xuất đã làm cả phim bom tấn và phim được đề cử Oscar nói. “Nếu bạn là A, bạn có thể khá vững chắc. Nếu bạn là A- và B+, đột nhiên, bạn sẽ bắt đầu có chút tinh ranh. Bạn biết đấy, Godzilla — đó có phải là một phim chuỗi A không? Phim chuỗi B? Rõ ràng là hỏng rồi.”

Thủ thuật là, nhà sản xuất đó nói thêm, đừng cố gắng làm “Disney bên ngoài-Disney”.

Kể từ năm 2000, chỉ có một phim mới nguyên đứng đầu phòng vé trong năm: Avatar

“Có một cơ hội lớn đã mở ra cho một hãng phim,” ông nói. “Nó đòi hỏi một giám đốc hãng phim tự tin và tư duy tiến lên mới thực sự làm nên tiếng tăm, chẳng hạn: Hãy là chốn dung thân cho các nhà làm phim có ý tưởng mới nguyên.”

Nói thì dễ hơn làm nhiều. Để giảm thiểu rủi ro khi sản xuất những bộ phim cực kỳ đắt tiền ở quy mô bom tấn, các hãng phim lớn Hollywood đã dành 20 năm qua từ bỏ những ý tưởng nguyên bản để ủng hộ một nền kinh tế phim chuỗi do tài sản trí tuệ tên tuổi — có vẻ đã được thử nghiệm thị trường — chi phối. Kể từ năm 2000, chỉ có một phim mới nguyên đứng đầu phòng vé trong năm: Avatar.

“Để được một hãng phim cam kết ngân sách 100 triệu đôla hơn với cái gì không có sẵn người hâm mộ, hoặc bất kỳ ý nghĩa nào cho tiền chi tiếp thị... thì trừ khi bạn có James Cameron gắn bó làm đạo diễn hoặc sản xuất một [tài sản trí tuệ] mới nguyên, nếu không bạn sẽ không thể nào bán được,” nhà làm phim nói.

Dunkirk của Christopher Nolan

Tình hình đâu đến nỗi kinh khủng vậy — hai phim gần đây nhất của Christopher Nolan, Dunkirk và Interstellar, đều mới nguyên, được cho là tốn hơn 100 triệu đôla, và thu về những đơn hàng toàn cầu lớn hơn hẳn ngân sách của chúng. Nhưng trong khi than vãn về số phận của phim nguyên bản, tình cờ nhà làm phim này cũng nói về cái có thể là cách tốt nhất để Hollywood chống lại cỗ máy Disney.

“Các phần tiếp theo có thể tạo phim chuỗi, IP có sẵn sẽ áp đảo, bạn biết đấy, ‘Hãy làm lại Ma trận,’ ‘Hãy khởi động lại Speed.’ Vì một số lý do, tôi chỉ đề cập đến phim của Keanu Reeves thôi,” nhà làm phim nói với một nụ cười lặng lẽ. “Tuy nhiên, trong lúc chúng ta nói về chủ đề Keanu Reeves, có ai biết John Wick lại thành chuỗi phim thành công? Và chắc chắn, ai biết Fast and Furious sẽ là một chuỗi phim trị giá hàng tỉ đôla? Con trai tôi 12 tuổi. Nó hào hứng khi đi xem Hobbs & Shaw hơn bất kỳ phim chuỗi nào khác mùa hè này. Và tôi nói, ‘Thật sao? Được thôi!’”

Đó là chuyện thương hiệu: Nó có thể chạm khắc cả hai cách. Nếu mọi người đều biết một phim của công ty Disney là gì, thì họ cũng biết phim Disney không là gì, và không bao giờ là gì.

“Không phải là bất ngờ lớn khi hai thành công đột phá không phải phim Disney của năm nay là John Wick 3 và Us,” nhà điều hành hàng đầu nói. “Đây là hai phim mà Disney không thể làm.” Một số ví dụ khác gần đây: Năm ngoái, Warner Bros. ra mắt hai mốc văn hóa là A Star Is Born và Crazy Rich Asians, còn Paramount mở phim chuỗi kinh dị mới với A Quiet Place; năm 2017, Universal đã có thành công bất ngờ loại R Get Out và Girls Trip; năm 2016, Lionsgate có phim nhạc kịch nguyên bản ngọt ngào cay đắng La La Land và Sony Pictures có phim hoạt hình hài tục dành cho người lớn Sausage Party.

“Sẽ có chỗ cho nước chảy giữa các tảng đá, đặc biệt là khi chúng ta tiến tới trước, mà tất cả chúng ta đều có thể tìm đường đi qua,” nhà điều hành hàng đầu nói. “Disney hầu như không ngừng làm phim dành cho mọi khán giả, chừa phần còn lại chúng ta làm phim cho một khán giả nhất định để thỉnh thoảng có thể đột phá thành các sự kiện lớn.”

Một hãng từng được cho là tốt hơn bất kỳ ai khác là 20th Century Fox.

Từ trái qua theo chiều kim đồng hồ: Rami Malek trong Bohemian Rhapsody; Nick Robinson trong Love, Simon; Matt Damon trong The Martian; Hugh Jackman trong The Greatest Showman; và Meryl Streep trong The Devil Wears Prada

20th Century Fox sẽ trông ra sao?

Khi tin tức mới bung ra rằng Disney đang nhắm mua lại phần lớn 20th Century Fox, nó đã gửi sóng phản kháng khắp ngành — rồi tới nỗi buồn.

“Phản ứng kiểu cái ly vơi một nửa là bớt đi một hãng làm phim,” nhà làm phim nói. “Thế giới trở nên nhỏ đi một chút. Mặt kia của nó là cảm giác cam chịu. Lĩnh vực này đã có xu hướng như thế lâu nay rồi, và chán nản về điều đó chỉ phí thời gian.”

Tất nhiên, có những công việc đã bị mất trong vụ thâu tóm đó — các nhà phân tích dự đoán có tới 4.000 người bị sa thải kể từ khi Disney nắm quyền kiểm soát Fox vào tháng 3. Cũng có cảm giác nền kinh tế phim chuỗi tàn nhẫn của Hollywood đã cắt giảm một trong những cách cơ bản khiến ngành công nghiệp điện ảnh đã từng là hình thức giải trí hàng đầu trên thế giới.

“Họ thực sự đang làm những gì mà các hãng phim truyền thống đã làm [tại Fox], đó là những phim lớn, do ngôi sao điện ảnh chi phối, với rất nhiều quy mô, nhưng về cơ bản không phải là những trải nghiệm mà khán giả biết rằng họ muốn cho đến khi lần đầu xem trailer,” nhà sản xuất nói.

Nền kinh tế phim chuỗi tàn nhẫn của Hollywood đã cắt giảm một trong những cách cơ bản khiến ngành công nghiệp điện ảnh đã từng là hình thức giải trí hàng đầu trên thế giới

Chỉ trong vòng năm năm qua, những loại phim đó bao gồm Bohemian Rhapsody, Widows, Murder on the Orient Express, The Greatest Showman, The Martian, Spy, và Gone Girl. Fox có thể tiếp tục làm điều đó cho Disney, nhưng, tại thời điểm này, tương lai của hãng phim vẫn không chắc chắn một cách đáng ngại.

Mùa thu năm nay, Fox sẽ ra mắt một vài phim chính kịch dành cho người trưởng thành — phim chuyển thể tiểu thuyết bán chạy The Woman in the Window và chính kịch-tài liệu Ford v. Ferrari — trong suốt “mùa phim giải thưởng” truyền thống tháng 10 và tháng 11. Nhưng một trong những phim lớn nhất năm nay của Fox, phim ly kỳ giả tưởng danh giá Ad Astra với Brad Pitt, đã bị Disney đẩy từ phim ra mắt vào tháng 5 xuống tháng 9, một trong những tháng khó nhất trong năm để một bộ phim đắt tiền, dành cho khán giả trưởng thành đạt được một lượng lớn khán giả.

“[Đó] là một vị trí kỳ lạ để [Ad Astra] ra rạp,” nhà điều hành hàng đầu nói về ngày phát hành của bộ phim. “Tôi nghĩ họ không có vị trí nào khác trong lịch phát hành cho nó.”

Ad Astra đã bị Disney đẩy từ phim ra mắt vào tháng 5 xuống tháng 9, một trong những tháng khó nhất trong năm để một bộ phim đắt tiền, dành cho khán giả trưởng thành đạt được một lượng lớn khán giả

Thật vậy, một trong những điều nổi bật nhất về lịch phát hành khổng lồ của Disney là việc nhiều phim của Fox bị đẩy vào vị trí kém so với những phim do các bộ phận khác của Disney sản xuất. Phim hoạt hình Spies in Disguise bị đẩy tới ngày Giáng sinh, năm ngày sau khi ra mắt cỗ xe lu phòng vé Star Wars: The Rise of Skywalker của Lucasfilm. Bộ phim ly kỳ khoa học giả tưởng Underwater với Kristen Stewart bị đày xuống vùng sâu vùng xa tháng 1 năm 2020, và phim hoạt hình Ron’s Gone Wrong sẽ khởi chiếu cùng ngày vào tháng 11 năm 2020 với một phim Marvel Studios chưa có tựa.

Phim chuỗi duy nhất của Fox có ngày phát hành nổi bật là ra mắt trước Giáng sinh cho phần tiếp theo của Avatar được lên kế hoạch bốn phim — tình cờ có khu vực công viên chủ đề riêng trong Disney World.

“Có một Disney kiêu ngạo và trịch thượng kiểu nếu đó không phải là phim của chúng ta, thì nó không xứng đáng,” cựu điều hành của Fox nói. “Bạn có thể cảm nhận được điều đó. Tôi biết từ những người của Fox, họ nói tương tự.”

Spies in Disguise bị đẩy tới ngày Giáng sinh

Trong một cuộc họp báo cáo thu nhập hàng quý vào tháng 5, Iger nói ông đoán sẽ có năm hoặc sáu phim mỗi năm từ Fox, “nhưng chúng tôi không khóa mình vào điều đó” — không hẳn là một sự chứng thực đầy đủ về giá trị của 20th Century Fox, đặc biệt xét hãng này đã có 12 phim phát hành rộng rãi trong năm 2018.

Phần lớn sự giảm bớt đó đến từ quyết định bất ngờ của Disney đóng cửa Fox 2000, bộ phận 25 tuổi chuyên thể loại phim ngày càng trở nên hiếm hoi trong ngành công nghiệp điện ảnh: những phim thị trường đại chúng, kịch tính không tốn kém như phim sự kiện, nhưng không phải là loại phim độc lập kiêu kỳ, không đắt tiền được phát hành bởi phân ban chị em Fox Searchlight. Fox 2000 đã chịu trách nhiệm cho một số phim được khen ngợi nhất — và thành công nhất — của thế kỷ trước, như Fight Club, Walk the Line, The Devil Wears Prada, Marley & Me, Life of Pi, The Fault in Our Stars, Hidden Figures, The Hate U Give, và Love, Simon.

“Tôi có thể thấy về lý thuyết là như thế nào, một số nhà phân tích Phố Wall có thể bỏ qua,” một cựu điều hành Fox nói. “Tuy nhiên, bạn không thể bỏ qua sự thật rằng bộ phận đó được điều hành bởi và chủ yếu là phụ nữ. Độ rộng của các bộ phim mà họ làm có lẽ sẽ không được thực hiện bởi các hãng phim khác... Làm những phim như thế mà có tính giải trí thực sự để đưa được người ta vào rạp là chuyện không dễ dàng.”

Hội thảo về đa dạng nội dung giải trí tại CinemaCon 2019 hồi tháng 3

Nhiều nhà quan sát trong ngành dự kiến Disney ít nhất sẽ sử dụng Fox 2000 làm phim nguyên bản cho Disney+, để cạnh tranh trực tiếp với các phim nguyên tác có quy mô tương tự đang phổ biến trên Netflix như To All the Boys I Loved Before, Bird Box, và Murder Mystery. Nhưng thay vì vậy, các sản phẩm “nguyên tác” ban đầu của Disney+ sẽ là các phim bộ truyền hình ăn theo Star Wars và Marvel Studios.

“Chất lượng của các phim [Fox 2000] tốt hơn rất nhiều so với những gì tôi đã xem trên chuyên mục phim nguyên tác mà Netflix đang sản xuất lúc này,” cựu giám đốc điều hành của Fox nói. “Phải có kinh nghiệm và kiến thức mới làm được.”

Nhà điều hành thở dài. “Tôi lo lắng chuyện này gửi đi thông điệp gì cho sự sáng tạo, nếu bạn sẵn lòng đóng cửa nó như vậy.”

Phim Disney sẽ như thế nào?

Câu hỏi tức khắc nhất về tương lai của Disney nhiều khả năng đã được trả lời vào cuối tháng 7 tại Comic-Con San Diego, khi người đứng đầu Marvel Studios Kevin Feige tiết lộ giai đoạn tiếp theo của Vũ trụ Điện ảnh Marvel. (Trong số các tựa được trông đợi: Guardians of the Galaxy Vol. 3, phần tiếp theo của Black Panther, Captain Marvel, và Doctor Strange, một phim Black Widow, và The Eternals với Angelina Jolie và Kumail Nanjiani.)

Chúng ta cũng biết Pixar sẽ phát hành hai phim vào năm 2020, cả hai đều không phải là phần tiếp theo: cuộc phiêu lưu kỳ ảo Onward vào tháng 3 và Soul có ý tưởng bí ẩn vào tháng 6. Cùng năm đó, bộ phận phim ‘live-action’ của công ty sẽ ra mắt phiên bản Mulan mới vào tháng 3, phiên bản chuyển thể Jungle Cruise hấp dẫn của Disneyland — với, còn ai nữa, Dwayne Johnson — vào tháng 7, và tiền truyện Cruella của 101 con chó đốm với Emma Stone trong tháng 12.

Và như tới giờ đã thấy, công ty có kế hoạch tiếp tục xình xịch theo con đường đó trong nhiều năm tới. Năm 2021, Disney đã lên kế hoạch cho hai phim hoạt hình (một từ Pixar, một từ Disney), ba phim Marvel Studios, và bốn phim ‘live-action’, đều chưa có tựa; mô hình đó sẽ lặp lại vào năm 2022, với thêm một phim từ Pixar.

Đó cũng sẽ là năm mà Lucasfilm khởi động lại chuỗi Chiến tranh giữa các vì sao sau ba năm gián đoạn — và đó là nơi mà cỗ xe lu không gì ngăn chặn nổi Disney đột nhiên bắt đầu trông không ổn định. Năm 2018, Solo: A Star Wars Story nói rõ rằng khán giả không thèm ăn vô tận các phim Star Wars như họ thèm phim của Marvel Studios, đến nỗi Disney đã lỗ 50 triệu đôla với phim này, và hủy bỏ các phim ăn theo Star Wars trong tương lai gần.

Vậy kỳ vọng cho thành tích của The Rise of Skywalker là, ơ, cao ngất trời.

“Nếu tôi ngồi ở Disney, tôi biết [The Rise of Skywalker] hơn cả tuyệt vời, không thì người ta sẽ bắt đầu không hào hứng khi thấy logo Lucasfilm bật ra ở đầu trailer,” nhà làm phim cho biết. “Ngay bây giờ, Chiến tranh giữa các vì sao được trao sức mạnh bởi cảm giác hoài niệm mãnh liệt với những người lớn lên cùng Chiến tranh giữa các vì sao, nhưng, bạn biết đấy, 20 năm sau kể từ bây giờ, nó sẽ hoàn toàn dựa vào việc thế hệ thiên niên kỷ nghĩ gì về Chiến tranh giữa các vì sao. Và khán giả thế hệ này thật thất thường.”

Nếu những người xem phim thế hệ thiên niên kỷ và thế hệ Z ngừng cảm thấy đam mê Chiến tranh giữa các vì sao, tại sao họ lại chi hàng trăm đôla để đưa con mình đi một chuyến trên Millennium Falcon?

Nếu khoảng thời gian 20 năm có vẻ dài quá lo lắng làm chi vô ích, hãy xét rằng Disney đã chi riêng 1 tỉ đôla để xây dựng khu vực Star Wars trong Disneyland, khu vực mở rộng lớn nhất trong lịch sử công viên. Công ty này từ lâu đã dựa vào phim của họ làm lợi thế dẫn đầu trong phức hợp công nghiệp giải trí rộng lớn, đưa nội dung giải trí đại chúng vào kinh doanh vật phẩm ăn theo và công viên giải trí khổng lồ. Nhưng từ khóa ở đây là đại chúng. Nếu những người xem phim thế hệ thiên niên kỷ và thế hệ Z ngừng cảm thấy đam mê Chiến tranh giữa các vì sao, tại sao họ lại chi hàng trăm đôla để đưa con mình đi một chuyến trên chiếc Millennium Falcon?

Tuy nhiên, Disney có một rào cản thậm chí còn cấp bách hơn lù lù xuất hiện trong dàn phim của họ. Mọi kỳ vọng đều hướng đến một doanh thu phòng vé ngông cuồng nữa khi The Lion King ra mắt vào ngày 19 tháng 7, và bất chấp bị giới phê bình đánh giá xoàng, Aladdin đã vượt 875 triệu đôla toàn cầu. Tuy nhiên, đầu năm nay, phiên bản ‘live-action’ Dumbo của Tim Burton với Colin Farrell và Michael Keaton đã không kiếm được một nửa doanh thu của Aladdin.

Người hâm mộ xếp hàng bên ngoài Nhà hát Dolby cho buổi chiếu ra mắt thế giới bộ phim The Lion King của Disney ngày 9/7/2019, ở Hollywood

Vậy với các phiên bản ‘live-action’ của Nàng tiên cá và Bạch Tuyết đã triển khai, đến khi Disney hết phim hoạt hình kinh điển mà khán giả ngày nay quan tâm thì sao?

“Cruella sẽ có cùng loại hiệu ứng bom hạt nhân như Aladdin và Người đẹp và Quái vật không?” nhà điều hành hàng đầu tại một hãng đối thủ nói. “Tôi sẽ cược là không.”

“Họ đã hái hết trái ở cành thấp rồi,” nhà sản xuất lặp lại. “Một phim The Fox and the Hound ‘live-action’ có sẽ thành công như Lion King không? Tôi không biết.”

Nhắc lại, Disney đã lên kế hoạch tám phim ‘live-action’ vào năm 2021 và 2022. Và theo dõi thành tích gần đây của hãng với các phim ‘live-action’ không từ quá khứ của Disney thì rất tệ. (Chúng ta đừng bao giờ quên The Lone Ranger, mặc dù tất cả chúng ta có thể muốn xem thử.)

Một phim The Fox and the Hound ‘live-action’ có sẽ thành công như Lion King không?

Các thương hiệu được định nghĩa chắc chắn của Disney không chỉ cho phép công ty giữ một khoản thu hoạch ổn định đáng ghen tị trên trí tưởng tượng của cộng đồng, chúng còn cố định công ty vào một quỹ đạo sáng tạo vững chắc không kém. Và nếu khán giả bắt đầu lảng tránh những gì Disney chào bán, công ty sẽ khó mà chịu đựng nổi đau đớn để thay đổi hướng đi.

“Đặc biệt với những bộ phim siêu sự kiện đó, bạn đã có các sản phẩm tiêu dùng và các thương hiệu đối tác và các chương trình khuyến mãi đồng hành, và vì vậy bạn tạm bị khóa trong một năm hoặc hơn, và bạn không thể làm gì về điều đó,” nhà điều hành hàng đầu cho biết.

Tất cả đều nhấn mạnh sự thật ở Hollywood rằng bạn chỉ giỏi ngang bộ phim mới nhất của bạn — và chắc chắn nguồn lực dồi dào của Disney cho phép họ tiếp cận với một số người kể chuyện hay nhất và thành công nhất trong ngành. Lucasfilm đã thuê những người sáng tạo Game of Thrones David Benioff và D.B. Weiss để ra mắt loạt phim Star Wars mới; Marvel Studios đã khai thác nhà làm phim nổi tiếng Chloé Zhao cho The Eternals và lôi kéo Ryan Coogler quay trở lại Black Panther 2. Và hãng phim cũng luôn đi đầu trong việc thúc đẩy tính đại diện, tập trung vào phụ nữ và người da màu trong toàn bộ công ty với những phim chuỗi đại chúng.

Chủ tịch Marvel Studios Kevin Feige và đạo diễn Chloe Zhao (phải) của The Eternals tại Comic-Con International 2019 San Diego, California, ngày 20/7/2019

Nhưng làm việc trong các vương quốc điện ảnh được chu cấp phủ phê của Disney cũng đồng nghĩa với việc tuân thủ một số hạn chế sáng tạo được duy trì một cách chi li.

“Bạn có thể làm bất cứ gì gai góc không?” nhà làm phim nói. “Có một mức độ bạo lực nhất định mà Fox có thể làm nhưng Disney sẽ nói, ‘Không!’ Bây giờ Fox đã biến mất, có nghĩa là John McClane, bạn biết anh ấy đấy, không thể nói, ‘Yippee-ki -yay, mẹ kiếp’ nữa?”

“Nếu bạn muốn làm việc trong làn mà Disney đang làm, hoặc bạn may mắn được kết nối với chuỗi phim đó, thì không có nơi nào tốt hơn để làm điều đó,” nhà sản xuất nói. “Nếu bạn muốn làm điều gì đó mà thương hiệu Disney sẽ trở thành một trở ngại, tôi không biết làm thế nào bạn có thể bắt đầu.”

Để thoát khỏi danh tiếng này, mọi người đã trò chuyện với BuzzFeed News cho bài viết này đều nói cùng một điều: Disney cần bắt đầu đầu tư lại vào những câu chuyện nguyên bản một cách chu đáo và nhiệt tình như đã làm với các chuỗi phim có tên tuổi.

“Bạn muốn có Star Wars tiếp theo,” nhà sản xuất nói. “Bạn muốn có thứ gì tiếp theo có rủi ro tương đối thấp và sau đó có thể biến thành một trong những thương hiệu khổng lồ này.”

Kinh doanh phim ảnh sẽ không là tương lai của ngành giải trí — truyền trực tuyến mới là tương lai

Lý do lớn nhất để Disney cải tổ lĩnh vực điện ảnh thành công ‘khủng’ của họ đơn giản là vì kinh doanh phim ảnh sẽ không là tương lai của ngành giải trí — truyền trực tuyến mới là tương lai. Và trong không gian phát trực tuyến, Disney+ sẽ trở lại chỉ là một trong số những người khổng lồ, đối đầu với Netflix, Apple, Amazon và WarnerMedia.

“Nếu bạn muốn làm thứ gai góc hơn, tôi không nghĩ kinh doanh phim ảnh bị hạn chế, vì truyền hình, vì Netflix và Amazon và Apple và HBO, họ đều làm nội dung giải trí,” nhà làm phim nói. “Thực tế là một phim bộ năm tập về Chernobyl mà trông như họ đã chi khoảng 80 triệu đôla... Tôi nói, ái chà, có chuyện đó thật là ngầu. Liệu tất cả chúng ta có nên ngồi đây phàn nàn kinh doanh phim ảnh đã teo lại, hay chúng ta nên nói, ‘Hãy xem tất cả nội dung tuyệt vời này có ở ngoài kia không?’”