• Joker giữa dòng xoáy của cuộc bàn luận giải thưởng

• Vì sao Joker luôn hấp dẫn những nam diễn viên tuyệt nhất của mỗi thế hệ

• Sao phải nghiêm túc vậy Oscar? 5 lý do Joker của Joaquin Phoenix là ứng viên đáng gờm

• Vì sao Joaquin Phoenix sẽ khiến Joker hay tuyệt trở lại

Không rõ cuộc trò chuyện với Joaquin Phoenix chệch hướng ở đâu, giả sử đã có lúc nó đi đúng hướng. Nhưng bây giờ anh đang bật người viết tanh tách như cách con mèo đùa con mồi qua lại giữa hai chân trước khi nuốt chửng.

Joquin Phoenix — người không quan tâm đến thể loại hay quy mô ngân sách, bất cứ điều gì như thế. “Chỉ cần là liệu nhà làm phim có tầm nhìn độc đáo, có tiếng nói và có khả năng làm phim không.” — chọn vào vai Arthur Fleck, một người đóng-hề-thuê sống chật vật khó khăn không ai quan tâm ở thành phố Gotham mục ruỗng

Tại thời điểm cuộc trò chuyện này, người viết không thắc mắc lý do tại sao, trong một sự nghiệp điện ảnh đầy phong cách riêng, anh chọn đóng vai Joker, tên tội phạm truyện tranh đay nghiến người khác, hay cách anh chuẩn bị cho vai diễn đòi hỏi, biến hóa này, hay tất cả những gì về tình trạng làm phim đương đại đã khiến anh chán nản — mặc dù những chủ đề đó sẽ kích thích anh theo những cách khác nhau, vừa đúng lúc.

Người viết đã sai lầm khi nhận xét rằng Phoenix có thể giữ anh trong những vai diễn dã dượi cảm xúc bao lâu tùy thích, khiến Phoenix giật nảy mình trên ghế như thể anh là Tony Montana,* sắp sửa tống khứ một gã tay chân bất tài.

“Ồ, thật sao?” anh hỏi, với giọng mỉa mai khô khốc như giấy nhám. “Vậy thì tốt. Cảm ơn anh rất nhiều. Hay quá. Tôi đã lo lắng rồi.” Sau đó, anh toe toét và cười phá lên, để cho người viết biết anh đang đùa. Có đúng là anh đùa không nhỉ?

Nếu bạn sẽ làm phim về một kẻ giết người điên loạn trong hóa trang thằng hề, chắc có lẽ bạn sẽ mời anh chàng nào toát ra chút đe dọa. Mặc dù đã khắc họa đủ thứ người từ Johnny Cash đến Jesus xứ Nazareth, nhưng gần đây Phoenix ổn định trong một chuỗi các bộ phim về những kẻ cô độc (The Master, Her, Inherent Vice), những kẻ giết người (The Sisters Brothers) và những kẻ giết người cô độc (You Were Never Really Here) cho phép anh đi sâu vào trải nghiệm con người.

Nếu bạn sẽ làm phim về một kẻ giết người điên loạn trong hóa trang thằng hề, chắc có lẽ bạn sẽ mời anh chàng nào toát ra chút đe dọa

Mặc dù không biết việc lang thang sáng tạo sẽ đưa anh đi đâu, có vẻ chắc ăn khi dự đoán rằng một bộ phim đình đám dựa trên tài sản trí tuệ thuộc sở hữu của hãng phim sẽ không có ở bất kỳ chỗ nào trên hành trình đó.

Nhưng giờ anh ở đây, đóng vai chính trong Joker, một nghiên cứu nhân vật ủ rũ và câu chuyện xuất thân khả dĩ của kẻ thù không đội trời chung với Batman này. Bộ phim do Todd Phillips đạo diễn và được Warner Bros phát hành vào ngày 4 tháng 10, không phải là một phim bom tấn truyện tranh truyền thống, cũng không phải là chất liệu điển hình với nam chính của nó.

Nói cách khác, Phoenix và bản ngã trên màn ảnh của anh cực kỳ tương thích, mà bữa tối cuối tháng 8 tại một nhà hàng Nhật Bản ở Studio City giữa người viết với anh xác nhận điều đó.

Nam diễn viên không bao giờ tỏ vẻ khinh khỉnh khi trò chuyện; anh nghiêm túc đón nhận mọi chất vấn và trả lời một cách trung thực, trừ khi anh cảm thấy không muốn trả lời.

Joker không phải là một phim bom tấn truyện tranh truyền thống, cũng không phải là chất liệu điển hình với nam chính của nó

Trong khoảng một tiếng đồng hồ, anh chuyển nhiều cung bậc cảm xúc, từ chân thành và chu đáo đến thoải mái đến lãnh đạm, và không có cách nào biết câu hỏi nào hoặc nhận xét nào sẽ gợi ra phiên bản nào của anh.

Phoenix cũng thích tiềm năng nguy hiểm trong công việc của mình, và anh đã viện dẫn đó là một trong những lý do khiến anh muốn làm Joker.

“Tôi thực sự không biết là phim gì,” anh nói. “Tôi không biết phân loại thế nào. Tôi không nói, ‘Đây là nhân vật mà tôi sẽ đóng.’ Tôi không biết chúng tôi sẽ làm gì.”

“Thật là đáng sợ,” anh tiếp tục, và anh lại sáng lên cái cười toe toét đó.

Robert De Niro (trái) cho biết trong quá trình quay Joker, “Joaquin rất mãnh liệt trong những gì anh đang làm, như nó phải thế, như anh nên thế.”

Phoenix 44 tuổi, với mái tóc hỗn hợp các sợi màu nâu, đồng và xám, và anh nói năng dịu dàng đến không ngờ, như Commodus, vị hoàng đế độc ác mà anh đóng trong Gladiator. (Chúng ta biết hóa thân thành Commodus là như thế nào rồi đó.)

Có lúc Phoenix vui vẻ. Khi người viết nhận xét một số cảnh nhảy múa trong Joker anh thật nhanh nhẹn, anh đã gạt đi những lời khen ngợi, nói, “Tôi bị thương chỉ vì diễn màn nhảy lắc lư trên đường đấy. Tôi phải được đưa về nhà.”

Nhưng chút thoải mái đó đã bốc hơi ngay khi người viết hỏi anh được tiếp cận mời tham gia bộ phim như thế nào và anh trả lời rằng anh không thể nhớ. “Tệ thật — bởi mới nói phỏng vấn là chán nhất,” anh nói một cách tuyệt vọng, thêm rằng anh bị cám dỗ để tạo nên một câu chuyện “nghe có vẻ thú vị thế thôi.”

Anh cũng không vội vàng giải thích quá trình hình dung ra nhân vật Joker của anh trước khi bắt đầu quay phim. “Nói về chuyện đó thật ngu ngốc,” anh càu nhàu. “Tôi sẽ không nói về chuyện đó đâu.” (Rốt cuộc anh có nói.)

Một số cảnh nhảy múa trong Joker anh thật nhanh nhẹn

HÃY TẠM GÁC PHOENIX QUA MỘT BÊN và quay trở lại Phillips, nổi tiếng với việc chỉ đạo các phim hài Hangover sinh lãi. Tại buổi ra mắt bộ phim tội phạm War Dogs năm 2016, Phillips thấy mình chờ đợi sự tiếp đón hờ hững dành cho nó trong khi nhìn chằm chằm vào bảng quảng cáo ngoài trời cho một cỗ xe lu siêu anh hùng Marvel. Ông tự hỏi làm sao ông có thể cạnh tranh được.

Warner Bros. chỉ có những thành công ngắt quãng với các phim siêu anh hùng DC của họ — Wonder Woman, có, Suicide Squad, không — nhưng Phillips đã nhìn thấy một giải pháp tiềm năng cho vấn đề của mọi người. “Anh không thể đánh bại Marvel — đó là một quái vật khổng lồ,” ông nói. “Hãy làm cái gì mà họ không thể làm.”

Thứ mà Phillips đề xuất với hãng phim là một loạt các phim lẻ, nhỏ hơn, nghiên cứu kỹ các nhân vật DC mà không xung đột với các phim trước đó. “Chỉ là diễn giải một cách khác, giống như người ta diễn giải Macbeth vậy,” ông giải thích.

Đặc biệt, Phillips say mê Joker, nhân vật đã được Jack Nicholson (trong Batman của Tim Burton) và Heath Ledger (trong The Dark Knight của Christopher Nolan) thể hiện hết sức đáng nhớ.

Đạo diễn Todd Phillips chỉ đạo Joaquin Phoenix trên trường quay Joker

Như Phillips đã nhìn ra, vẫn còn chỗ để kể một câu chuyện mới về nhân vật phản diện này, gần gũi hơn với những câu chuyện đô thị ảm đạm mà ông ngưỡng mộ, như Taxi Driver, Death Wish và The King of Comedy.

Trong kịch bản Joker do Phillips và Scott Silver viết, nhân vật chính là Arthur Fleck, một người đóng-hề-thuê sống chật vật khó khăn không ai quan tâm ở thành phố Gotham mục ruỗng. Trong khi công dân thành phố này xa lánh anh và giẫm đạp anh, Arthur rơi vào vòng xoáy của sự trừng phạt và bạo lực, trở thành một người hùng áo vải vì toàn những lý do sai lầm. “Bạn muốn ủng hộ anh chàng này cho đến khi bạn không thể ủng hộ anh ta được nữa,” Phillips giải thích.

Tuy nhiên, rạp xiếc này cần một chú hề, và cả Phoenix và Phillips đều thừa nhận rằng nam diễn viên không nhanh chóng bị thuyết phục với dự án. “Anh ấy không thích nhảy vào trang phục trong bất kỳ bộ phim truyện tranh nào,” Phillips nói. “Không nhất thiết phải có trong kế hoạch 5 năm của anh ấy — mặc dù tôi không nghĩ anh có kế hoạch.” (Bất chấp báo chí trong ngành đưa tin êkíp làm phim Joker tìm đến Leonardo DiCaprio, Phillips nói, “Chúng tôi viết bộ phim này cho Joaquin.”)

Phoenix và đạo diễn Phillips đã có những bất đồng có kết quả hơn trong những tháng anh dành để tìm tòi nhân vật trước khi quay

Hơn ba tháng ròng rã, Phillips liên tục đến nhà Phoenix, trả lời rất nhiều, rất nhiều câu hỏi của anh về nhân vật này và hy vọng sẽ chinh phục được anh thông qua sự kiên trì tuyệt đối.

“Tôi đã yêu cầu anh ấy đến và thử tôi cho vai đó,” Phoenix nói. “Đây không phải là một quyết định dễ dàng, nhưng anh ấy cứ nói, “Cứ táo bạo đi nào. Làm gì đó đi.’”

Như Phillips nhớ lại, “Tôi cứ đợi anh nói, ‘O.K., tôi tham gia,’ và anh ấy không bao giờ nói thế.” Chỗ đáng ngại về Phoenix là, đạo diễn nói, “Không bao giờ được nghe một tiếng có đâu. Toàn nhận được nhiều câu hỏi hơn thôi.”

Phoenix và đạo diễn Phillips đã có những bất đồng có kết quả hơn trong những tháng anh dành để tìm tòi nhân vật trước khi quay. Họ nhất trí rằng nam diễn viên nên giảm cân mạnh, nhưng Phoenix, đã từng teo tóp cho các vai diễn trong quá khứ, không hào hứng muốn làm điều đó một lần nữa.

Phoenix mất 52 pound (hơn 23,5 kg) cho vai diễn

“Sống như vậy rất khủng khiếp,” Phoenix nói. “Tôi nghĩ anh ấy là kiểu nói năng thô lỗ. Todd bảo, ‘Tôi nghĩ anh phải gầy rộc đi.’” Phoenix mất 52 pound (hơn 23,5 kg) cho vai diễn.

Phoenix được huấn luyện với một biên đạo múa và nghiên cứu video của các vũ công nổi tiếng (“tôi sẽ không nói vũ công nào”), và anh cùng Phillips thách thức nhau với những ý tưởng họ tìm thấy trong sách (“tôi sẽ không nói những cuốn sách nào”). Nam diễn viên đã học cách tự hóa trang và giữ một tạp chí về những chuyện cười bỏ lửng và những suy nghĩ điên cuồng xuất hiện trong phim.

Phillips nói rằng những nghi ngại lớn nhất của Phoenix về Joker là mối liên hệ rành rành với thần thoại truyện tranh, thể hiện nổi bật nhất qua nhân vật tỉ phú bặt vô âm tín Thomas Wayne (Brett Cullen), có con trai, Bruce (Dante Pereira-Olson), sẽ lớn lên thành Người Dơi.

“Anh không bao giờ thích nói tên Thomas Wayne,” Phillips cho biết. “Sẽ dễ dàng hơn cho anh nếu bộ phim có tên là ‘Arthur’, và không liên quan gì đến những chuyện đó. Nhưng lâu dài, tôi nghĩ anh ấy đã hiểu và đánh giá cao nó.”

Nam diễn viên đã học cách tự hóa trang

Truyện tranh không phải là xa lạ với Phoenix. Hồi niên thiếu anh sưu tập chúng một cách say sưa, mặc dù anh thích những phản anh hùng Marvel tàn bạo như Wolverine hơn là những người hùng trầm lặng của DC. Năm 2014, khi Marvel đang chọn diễn viên cho Doctor Strange, hãng đã tìm đến Phoenix để đóng vai vị siêu-pháp sư này, nhưng báo chí đưa tin anh đã bùng các cuộc đàm phán, và cuối cùng Benedict Cumberbatch lấy được vai diễn. Phoenix từ chối giải thích tại sao anh lại làm vậy; “Tôi nghĩ họ — tôi không biết,” anh chỉ nói có thế.

Tất nhiên Phoenix đã xem và ngưỡng mộ các phiên bản Joker của Nicholson và Ledger, nhưng anh tự nhận là “một người vô tư sung sướng” trước những kỳ vọng to lớn phải đáp ứng.

Khi Phoenix thực hiện một số cuộc phỏng vấn trước khi Joker bắt đầu sản xuất và bị vặn hỏi liệu màn trình diễn của anh có thể khác biệt thế nào, anh nói anh nhận ra rằng, “Đây là thực sự là chuyện lớn,” thêm vào, “thế nên, kiểu là, không phải tôi tham gia một trò chơi mà tôi không biết người ta sẽ làm thế nào.”

Commodus, vị hoàng đế độc ác mà anh đóng trong Gladiator đem về cho Phoenix đề cử Oscar Nam diễn viên phụ xuất sắc năm 2001

TỪNG BA LẦN ĐƯỢC ĐỀ CỬ, thú vị là Phoenix lại có thể không biết gì về chuyện tầm phào và từ vựng của giới showbiz. (“Phim bom tấn, có phải gọi là vậy không?”)

Danh tiếng về sự biến hóa của anh đi trước anh, nhưng cũng khiến các nhà làm phim khao khát được làm việc với anh hơn. James Gray, đã chỉ đạo Phoenix trong bốn phim, nói rằng khi lần đầu họ làm việc cùng nhau, trong bộ phim hình sự năm 2000 của ông, The Yards, diễn viên thất thường xuất sắc. Nhưng anh cũng là một tay lừa đảo đã dành nhiều tháng trời giả vờ từ bỏ diễn xuất vì hip-hop, như trong phim giả tài liệu năm 2010 I’m Still Here của Casey Affleck.

Gray nói, “Anh ấy giống như một vận động viên lặn Olympic không biết các quy tắc chính thức của Thế vận hội.”

Phoenix trong The Master năm 2012, được đề cử Oscar Nam chính xuất sắc

Nhưng trong những năm và những bộ phim cùng nhau sau đó — We Own the Night, Two Lovers và The Immigrant — Gray nói, “Anh ấy bắt đầu hiểu, thẳng thắn mà nói, không có giới hạn, và bắt đầu trở nên không sợ hãi.”

Gray thừa nhận Phoenix sở hữu “phẩm chất thuốc súng”, nhưng tố chất đó đến từ sự cam kết và chắc chắn. “Nếu bạn không có chuẩn bị, anh ấy sẽ biết và sẽ cho bạn biết tay,” Gray nói. “Bạn phải làm bài tập về nhà của mình.”

Phillips cho biết, có những lúc Phoenix mất bình tĩnh trên trường quay Joker, đôi khi trước sự hoang mang của bạn diễn. “Đang giữa chừng cảnh quay, anh lại bỏ ra ngoài,” Phillips nói. “Và người diễn viên tội nghiệp kia nghĩ rằng tại họ mà không bao giờ là tại họ — luôn luôn là tại anh ấy, và chỉ là anh không cảm được.” Rồi sau khi hít thở, anh nói, “chúng ta sẽ đi dạo và chúng ta sẽ quay lại và chúng ta sẽ đóng cảnh đó.”

Phoenix sở hữu “phẩm chất thuốc súng”, nhưng tố chất đó đến từ sự cam kết và chắc chắn

Robert De Niro, xuất hiện trong phim Joker với vai người dẫn chương trình đêm muộn xun xoe mà Arthur bị ám ảnh, không chạm trán với khía cạnh này của Phoenix, nói rằng nam diễn viên chuyên nghiệp cực kỳ. “Joaquin rất mãnh liệt trong những gì anh đang làm, vì nó là phải thế, vì anh phải thế,” De Niro nói. “Theo tôi, không có gì để nói về khía cạnh này, ‘Uống cà phê nào.’ Làm việc thôi.”

De Niro, người đóng vai những kẻ cô độc bất ổn tâm lý trong rất nhiều phim truyền cảm hứng cho Joker, nói ông có thể hiểu tại sao các diễn viên và khán giả tiếp tục bị cuốn hút bởi những nhân vật này. Nhưng ông cũng quan sát thấy rằng yêu thích Travis Bickle** không làm cho bạn trở thành Travis Bickle.

“Người ta đồng nhất hóa theo cách nào đó — không cứ phải là đi đến cực đoan,” ông nói.

Về phần mình, Phoenix không có xu hướng nói với bất kỳ ai cách diễn giải Joker, hoặc xem xét một số yếu tố khả dĩ — cho dù là bạo lực súng ống tàn bạo hay tư tưởng mâu thuẫn về các phong trào phản đối — có thể khiến đây trở thành bộ phim sai thời điểm. “Muốn nói sao về điều đó thì nói, anh bạn, anh là nhà báo mà,” anh bảo người viết.

Tiềm năng nguy hiểm là một trong những lý do Phoenix thích đóng Joker

Và anh có vẻ gần như tức giận, thoạt đầu, khi người viết hỏi rằng liệu Joker có thể là điềm xấu cho việc làm phim hay không, nghĩa là những bộ phim chuyên trị nhân vật độc chỉ có thể được thực hiện ở quy mô này nếu chúng dựa trên các nhân vật văn hóa đại chúng tên tuổi. “Tôi thậm chí không hiểu anh vừa nói cái gì,” Phoenix gầm gừ.

Nhưng khi người viết nhắc lại câu hỏi, anh trả lời bình tĩnh hơn, chừng mực hơn. “Tùy ở người nghệ sĩ tìm ra cách kể những câu chuyện có ý nghĩa,” anh đáp. “Nếu các cháu tôi không ngồi xem hết bộ phim hai tiếng, ta sẽ làm gì? Anh cứ theo đuổi những gì đúng với mình, còn người ta có thể quan tâm cũng có thể không thích.”

Thật khó tưởng tượng rằng Phoenix lại lịch lãm lèo lái tất cả các lần xuất hiện quảng cáo và chào hỏi xã giao mà những bộ phim đại chúng như này đòi hỏi — nghĩa vụ có thể tăng lên sau khi Joker bất ngờ thắng giải Sư tử vàng của Liên hoan phim Venice, giải thưởng hàng đầu, mà những năm qua thuộc về những người chiến thắng Oscar trong tương lai như Roma, và The Shape of Water.

Nhưng Phillips cho biết ngôi sao của anh được tự do tiếp cận những nhiệm vụ này theo cách anh muốn. “Nếu anh ấy lên chương trình của Jimmy Kimmel và bỏ đi sau hai phút, tôi sẽ bảo, ‘Cậu bé của tôi là vậy đó,’” Phillips nói một cách tự hào. “Anh ấy theo nhịp điệu riêng của anh thôi.”

Nam diễn viên cho biết sau khi cam kết tham gia Joker anh mới nhận ra “đây là chuyện lớn”

Nhưng Phoenix muốn nhịp điệu đó đưa anh đi đâu? Anh không phải kiểu diễn viên lên trước kế hoạch năm phim trong sự nghiệp, và anh không có công ty chế tác riêng làm việc suốt ngày đêm để phát triển các dự án mới. Khi người viết hỏi anh có nghĩ anh cần kiểu cơ chế Hollywood này không, anh vui vẻ nhắc người viết rằng mới trước đó, người viết đã nói anh sẽ không bao giờ phải lo lắng vai diễn tiếp theo của mình đến từ đâu.

“Thế kế hoạch là cái gì?” anh nói vờ sợ hãi. “Chọn đi! Năm phút trước, tôi đang ngồi, cười, nói, ‘Tốt, tôi đã sẵn sàng.’ Giờ anh khiến tôi hết sức lo lắng rồi đây.”

Nhưng nghiêm túc nha, bà con: Phoenix cho biết tiêu chí lựa chọn công việc của anh thực sự rất rõ ràng. “Tôi không quan tâm đến thể loại hay quy mô ngân sách, bất cứ điều gì tương tự,” anh nói. “Chỉ cần là liệu nhà làm phim có tầm nhìn độc đáo, có tiếng nói và có khả năng làm phim không.”

Phoenix cũng nói với anh chuyện không tham gia hàng tháng trời khi anh cảm thấy mình bị phơi bày quá mức là rất dễ. Tại một thời điểm nhất định, anh nói, “bạn không muốn thấy điều này” — nghĩa là bản thân anh ấy — “trên một tấm áp phích. Bạn lái xe ra đường, bạn bảo, ‘Lại nữa? Cái bản mặt này? Thật là mệt mỏi. Đủ rồi nha.’”

Joaquin Phoenix ký tặng người hâm mộ tại sự kiện thảm đỏ ở Liên hoan phim Venice 2019

Để làm những gì anh muốn làm, Phoenix cho biết chỉ có một câu hỏi anh cần xem xét, và câu hỏi đó dễ đến phát tức cười: “Điều gì sẽ khiến tôi phấn khích hoặc có cảm hứng, và muốn làm việc chăm chỉ?” anh nói.

Và anh cứ tiếp tục hỏi cho đến khi trò đùa đó không còn vui nữa. “Nếu tôi không cảm thấy như đang tự thúc đẩy mình theo nghĩa nào đó, tôi sẽ buồn chán, hoặc có thể người ta sẽ chán tôi,” anh nói. “Tôi không biết ai sẽ chán ai trước đây.”



* Nhân vật chính trong phim Scarface năm 1983 do Al Pacino thể hiện.
** Nhân vật trong phim Taxi Driver năm 1976 do Robert De Niro thủ vai.