1. Covid, dĩ nhiên

Một năm tạo ra bao khác biệt. Đại dịch hầu như chả ai lường trước đã tái định hình cả thế giới, gồm ngành giải trí. 2021 sẽ cho chúng ta một khái niệm rõ hơn là mặt nào của việc tái định hình sẽ thành mãi mãi. Đại dịch đã làm rối tung mọi mặt của ngành điện ảnh và truyền hình, từ phát triển thẳng tới phân phối. Nhiều người đã mất đi tính mạng và việc kinh doanh đã gục ngã. Lịch phim và truyền hình đầu 2021 đang được định hình lại. Các ngày phát hành tiếp tục bị đẩy lùi, tương tự cho việc sản xuất, và phần lớn mọi người tiếp tục làm việc ở nhà. Mọi con mắt sẽ đổ dồn vào việc cung cấp vaccine với niềm hy vọng một vài điều chúng ta đã quen thuộc sẽ quay lại trong năm 2021.

2. Nỗi thống khổ của nhà phân phối

Xu hướng lớn nhất của 2021 là gì, tác giả hỏi một đại diện bán phim hàng đầu châu Âu cuối năm ngoái. “Sinh tồn”, họ nói. Ngoài những người khổng lồ trực tuyến, 2021 là một năm ác mộng cho các nhà phân phối phim truyền thống. Kể cả các hãng phim tìm được thành công với các dịch vụ trực tuyến trong nhà, như Disney, đã cho nghỉ việc hàng nghìn nhân viên khắp nhiều bộ phận (Disney vẫn còn tiếp tục thực hiện các cắt bỏ từ việc sáp nhập Fox). NBCUniversal hé lộ một cấu trúc tân tiến mới vào tháng 10 đã dẫn tới hàng trăm việc làm bị cắt giảm, cũng như tập trung nhiều hơn sang Peacock; AT&T trong nhiều dịp đã cắt giảm nhân viên ở WarnerMedia và đang tập trung nhiều hơn cho HBO Max; trong khi đó, ViacomCBS chủ Paramount cũng đang tiết giảm.

Kể cả các hãng phim tìm được thành công với các dịch vụ trực tuyến trong nhà, như Disney, đã cho nghỉ việc hàng nghìn nhân viên khắp nhiều bộ phận

Thế giới độc lập cũng chẳng mấy khuyến khích hơn, với Lionsgate cắt 15% từ Motion Picture Group tháng trước trong đợt cắt giảm gần nhất (việc này bao gồm cắt giảm thẳng từ bộ phận ở Anh trước đó làm ăn tốt). Các công ty nhỏ hơn đã có thể đã tìm được câu chuyện thành công đây đó với việc phát hành rạp ảo, nhưng thực tế là nhiều bên chỉ cố giữ mình ngoi lên mặt nước.

Có thấp thoáng ánh sáng cuối chân trời nhờ việc phát hành vaccine nhưng ảnh hưởng kinh tế của thời kỳ này sẽ còn vang dội nhiều năm, kể cả khi khung cảnh phân phối đang tiến hóa ở mức độ nhanh chóng. Như nhà sáng lập Marv Matthew Vaughn nói với Deadline gần đây: “Covid chỉ ra các vấn đề cần thay đổi trong ngành; nó đã đẩy nhanh các thay đổi đang diễn ra.” Các nhà phân phối sẽ cần phải thông minh hơn trong 2021 nếu muốn còn ở lại vào 2022.

3. Trực tuyến tiếp tục nở rộ

Trong một năm có nhiều tiêu đề báo đáng nhớ, quyết định của WarnerMedia cho toàn bộ dàn phim rạp 2021 lên HBO Max ban đầu có thể đã gây ra phản đối toàn ngành lớn nhất. Từ góc nhìn quốc tế, việc HBO Max chỉ có ở Mỹ và không thể truy cập ở châu Âu hay Mỹ Latinh cho đến cuối năm 2021 khiến bức tranh cực kỳ không rõ ràng. Bây giờ, ví dụ của Wonder Woman 1984 cho chúng ta định hướng rõ nhất — việc phát hành quốc tế của phim này đang thấy một dạng cửa sổ được mở ra, bao gồm ở Anh Quốc nơi nó chiếu ngoài rạp bốn tuần trước khi được phát hành video theo yêu cầu cao cấp (PVOD) trên Sky.

Các hãng phim khác như Disney — đã làm thử phát hành PVOD năm 2020 trên Disney+, cũng như Universal — cũng đã làm rõ các chiến lược sắp tới của họ là kỹ thuật số-trước. Với khán giả trực tuyến Mỹ chững lại, đa số tăng trưởng sẽ đến từ bên ngoài, nên hãy kỳ vọng đầu tư và cạnh tranh tăng lên ở các lãnh thổ quốc tế trong suốt 2021 khi các dịch vụ lớn ra đời.

Bất kể chuyện gì xảy ra, có một điều rõ ràng: Với rạp phim lập cập gượng dậy, các cuộc chiến trực tuyến sẽ tiếp diễn không khoan nhượng. Năm 2021, các mô hình phát hành mới sẽ thử thách các mối quan hệ ngành chưa từng có với các liên minh mới có tiềm năng sẽ hiện ra. Cũng đáng nhìn vào EU đang tăng quy định cho các dịch vụ trực tuyến, sẽ thấy những bên như Netflix và Amazon cần đạt quota sản xuất nội địa cao hơn.

4. Chiếu bóng buồn thảm nhưng cơn đói phim bom tấn bị lùi có tái nạp sinh lực?

Hãy đưa năm 2020 xuống tận đáy thời gian đi — đây là một năm tồi tệ cho ngành chiếu bóng. Các hãng phim đang nắm bắt cơ hội để phá vỡ cửa sổ chiếu rạp, và Warner Bros đã xuyên con dao bằng cách chuyển đội hình phim của họ lên trực tuyến. Nhưng những người kỳ cựu trong ngành nhanh chóng nhắc nhở rằng điện ảnh luôn bật lên lại. Truyền hình, cáp, VHS, DVD, SVOD… điện ảnh tới giờ đã vượt lên trên hết mà tồn tại. Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu các hãng phim và các nhà phát phim màn ảnh rộng có thỏa hiệp và chấp nhận một cửa sổ bị vỡ tan tành không?

No Time to Die

Tình hình có vẻ đặc biệt phức tạp đối với những bên như Cineworld, điều hành một chuỗi lớn ở Mỹ (Regal) cũng như ở châu Âu và sẽ tìm cách đồng bộ hóa các kế hoạch. Khó có khả năng Cineworld sẽ phát bất kỳ bộ phim nào của Warner Bros năm 2021, trừ khi họ đạt được một số thỏa thuận như Universal và AMC đã làm, với bên được ăn chia doanh thu phát hành PVOD sau khi cửa sổ chiếu rạp bị thu nhỏ đáng kể.

Một lợi ích tiềm năng cho các rạp chiếu phim là có rất nhiều nội dung ngoài kia. Những phim bom tấn bị hoãn như phim Bond No Time to Die, A Quiet Place Part II và Black Widow đều được lên lịch vào quí 1 và 2. Ghostbusters: Afterlife, F9, Godzilla vs Kong, Top Gun: Maverick, Jungle Cruise, The Suicide Squad, Death on the Nile, Matrix 4, Mission: Impossible 7 và một phim Spider-Man mới chỉ là một số trong những phim nhem nhem thèm đang xếp hàng. Nếu đại dịch cho phép, khán giả có thể được tham gia một bữa tiệc điện ảnh chưa từng có trong năm nay. Nhưng đó là một cái “nếu” chết tiệt.

5. Liên hoan phim lấy lại được ma thuật không?

Đã là một năm nặng nề cho thế giới của các liên hoan điện ảnh và truyền hình lớn. Đầu 2021 sẽ không khá hơn. Sundance, Berlin và MipTV đã thông báo kế hoạch làm trực tuyến, sẽ có tổn thương về tài chính. Venice gần như là liên hoan phim lớn duy nhất năm 2021 có phiên bản ngoài trời. Và đó là một niềm vui biết bao. Nhưng khi ngành công nghiệp này trở nên quen với hoạt động thuần trực tuyến và từ nhà, người ta có quay lại không?

Netflix nói vào thu năm ngoái họ hy vọng quay lại liên hoan phim vào năm 2021, nhưng đại dịch có cho dịch vụ trực tuyến đường lui từ việc phung phí tiền ở những nơi tung hô điện ảnh không? Các con mắt đang quay sang Cannes rồi. Sự kiện to lớn này mở lại các cánh cửa cho điện ảnh thế giới thì sẽ ảo diệu biết chừng nào. Nhưng với tỷ lệ lây nhiễm tăng cao khắp châu Âu và việc phát hành vaccine chậm, đột nhiên tháng 5 là quá sớm cho một buổi tụ tập quốc tế lớn.

6. Ảnh hưởng Covid lên nội dung

Anne Hathaway trong phim Lockdown do Doug Liman đạo diễn cho HBO Max

Đại dịch đã dẫn đến một loạt việc quay phim cách ly, thu nhỏ quy mô và nội dung mang chủ đề đại dịch. Từ Lockdown của Doug Liman tới Songbird do Michael Bay sản xuất, một phim gay cấn chưa có tựa của Neill Blomkamp tới phim ly kỳ đầy sao With/In, các nhà sáng tạo và sản xuất đã điều chỉnh việc làm phim và câu chuyện cho phù hợp. Chúng ta còn có phim kinh dị cách ly ăn khách Host lạnh gáy dựa trên Zoom của Rob Savage. Hãy sẵn sàng cho một liều đều đặn các nội dung liên quan đến bệnh truyền nhiễm và các phim thân mật hơn.

Trong khi đó, các phim kinh phí lớn quy mô lớn như phần tiếp theo của Jurassic World, Mission: Impossible, Fantastic Beasts và phim Batman mới nhất đã tìm cách cày tiếp, nhiều phim phải điều chỉnh. Chẳng hạn, Jurassic World phải thu gọn đội ngũ sản xuất thứ hai ở Malta còn 3,000 Years of Longing của George Miller phải từ bỏ các cảnh quay trong kế hoạch ở Morocco và London.

Hayley Atwell (ngồi) trang điểm trên trường quay Mission: Impossible 7 với các nhân viên mang khẩu trang ngừa Covid

7. Ảnh hưởng của Brexit

Thiên truyện không hồi kết Brexit đang sang một góc mới với Anh Quốc chính thức rời Liên minh châu Âu vào ngày 31 tháng 12 năm 20202. Sát nút, hai bên cuối cùng cũng đưa ra một thỏa thuận thương mại hậu Brexit, vẫn đang được xem xét cho rõ ràng về mối quan hệ trong tương lai. Điều đã rõ là việc làm ăn sẽ trở nên khó hơn cho ngành điện ảnh Anh Quốc với nguồn kinh phí có sẵn ít hơn (từ các bên tài trợ châu Âu) và nhiều rào cản hơn như visa và giấy phép lao động cho việc quay phim trên lục địa. Chính phủ Anh đã dự đoán sụt giảm GDP đáng kể trong nhiều năm tới là hậu quả của Brexit. Vị thế mạnh của Anh Quốc làm nơi cho việc quay phim của các hãng phim Mỹ và hậu kỳ quốc tế cũng sẽ bị thử thách.

8. Hoạt hình lên ngôi?

Anime Nhật Bản Demon Slayer là một trong những điểm sáng thực thụ nhất ở rạp chiếu năm 2020. Bộ phim đã vượt qua Spirited Away trở thành phim có doanh thu cao nhất thời đại ở thị trường này, một thành tích không tệ giữa đại dịch. Nhật Bản có truyền thống hoạt hình sâu sắc, nhưng thể loại này cũng đang có sự tăng trưởng khắp thế giới. Netflix đã trả một khoản khổng lồ cho 21 phim trong thư viện của Studio Ghibli đầu năm 2021 và dịch vụ trực tuyến này cũng đang đẩy mạnh xây dựng dàn phim hoạt hình riêng. Đội hình phim hoạt hình của Netflix gồm Pinocchio của Guillermo del Toro, phần tiếp theo của Chicken Run của Aardman, The Magician’s Elephant đầy sao, phim hài Back to the Outback, Apollo 10½: A Space Age Adventure của Richard Linklater, The Sea Beast, Wendell & Wild của Henry Selick, và My Father’s Dragon của Nora Twomey.

Chicken Run của Aardman sẽ có mùa 2 trên Netflix

9. Tranh giành khán giả Ấn Độ

Bùng nổ phát trực tuyến ở Ấn Độ đang lên cực điểm trước khi đại dịch đóng cửa rạp khắp khu vực, đưa nhiều tựa phim tên tuổi lên trực tuyến. Tháng 5, Amazon đi một trong những bước đi chiếm trang nhất nhiều nhất khi nuốt một loạt sáu phim nội địa, tất cả được định cho chiếu rạp. Trong số đó, phim hài Gulabo Sitabo có Amitabh Bachchan và Ayushmann Khurrana đóng chính được kỳ vọng thành một phim ăn khách phòng vé lớn, nhưng thay vào đó lên thẳng Prime. Netflix cũng bận rộn, ký thỏa thuận bảy phim gồm phim hài Ludo có Abhishek A. Bachchan đóng chính, cũng như hai phim truyền hình gồm chương trình A Suitable Boy từ BBC.

Tuy nhiên, ông vua thị trường vẫn là Disney+ Hotstar, đã có hơn 400 triệu lượt tải về và giờ đang gần 30 triệu người dùng trả tiền ở Ấn Độ, cung cấp nội dung của Disney cũng như phim địa phương nguyên tác. Giống như phần còn lại của thế giới, câu hỏi lớn cho 2021 là liệu ngành chiếu bóng có bật lại không. Đất nước này nổi tiếng là điên vì phim ảnh, nhưng lĩnh vực này có bị định hình lại mãi mãi không?

Gulabo Sitabo có Amitabh Bachchan và Ayushmann Khurrana đóng chính được kỳ vọng thành một phim ăn khách phòng vé lớn, nhưng thay vào đó lên thẳng Prime

Các chủ rạp đã bày tỏ quan ngại về kế hoạch của Warner Bros, và liệu sẽ có thêm nhà sản xuất địa phương nghĩ về việc nhận tiền từ Disney/Amazon/Netflix khi các khổng lồ trực tuyến tiếp tục hung hãn tranh giành thị phần trên lãnh thổ bùng nổ này không? Một báo cáo gần dây cho thấy lên đến 2.000 phòng chiếu rạp ở Ấn Độ có thể đóng cửa vĩnh viễn trong các tuần đầu 2021 vì thiếu phim. Trong lúc đó, các dịch vụ phát trực tuyến đang nhanh chóng ra tay để lôi kéo sự chú ý của dân số 1,4 tỉ người ở Ấn Độ. Năm ngoái lãnh thổ này cũng thấy việc sáp nhập hãng phim nội địa Eros với STX.

10. Phòng vé Trung Quốc có giữ được vị trí trên Mỹ không?

Doanh thu phòng vé Trung Quốc lần đầu tiên vượt qua Bắc Mỹ vào cuối tháng 10. Đó là một kỳ tích đã được liệu trước trong vài năm qua, nhưng có lẽ sẽ không đạt được vào năm 2020 nếu không có Covid. Khoảng cách tiền giữa hai quốc gia khi Trung Quốc vượt qua Bắc Mỹ là không lớn lắm, và đó là việc các rạp chiếu phim của Mỹ tại các thị trường trọng điểm đóng cửa trong nhiều tháng và hầu như không có phim hãng lớn nào. (Dĩ nhiên, nếu những tựa phim hái ra tiền của Hollywood được phát hành trong năm nay, chúng cũng sẽ thúc đẩy doanh thu của Trung Quốc).

The Eight Hundred

Hụt đợt tết 2020 cực lợi nhuận vì virus corona, Trung Quốc đã quay trở lại vào tháng 7 và hưởng lợi từ sự gia tăng các phim về Ngày Quốc khánh yêu nước được phát hành vào đầu tháng 10 cũng như bộ phim khổng lồ The Eight Hundred vào cuối mùa hè. Xu hướng này có tiếp tục vào năm 2021 hay không phụ thuộc vào một số yếu tố bao gồm việc các hãng phim tiếp tục giữ lại xuất phẩm hay cắm các phim của họ xa hơn; mức độ thành công của một loại vaccine sẽ ảnh hưởng đến độ tự tin của khán giả Bắc Mỹ khi quay lại rạp chiếu phim; và phim Trung Quốc làm ăn thế nào sau dịp tết tháng 2/2021.

Một điều có vẻ được đảm bảo ở Trung Quốc là màn trình diễn bom tấn từ Detective Chinatown 3, phần thứ ba trong loạt phim với hai phim đầu thu về tổng cộng hơn 660 triệu USD ở Trung Quốc và có nhân tố muốn xem chạm nóc. Phim sẽ phát hành ngày 12 tháng 2 năm 2021.