Cửa sổ chiếu rạp sẽ còn rút ngắn hơn

Phát hành phim điện ảnh và chiếu rạp theo cách quen thuộc với chúng ta đang tiến hóa sang một hình hài khác đến không nhận ra so với thời điểm hơn hai năm về trước. Câu hỏi là nếu trong năm 2022, Covid tiếp tục làm giảm ý chí ra rạp xem phim thì liệu cửa sổ chiếu rạp độc quyền có rút ngắn nữa không?

Mô hình phát hành thay đổi tùy từng hãng phim nhưng nhìn chung các hợp đồng riêng biệt do bị đại dịch hối thúc giữa các nhà phát hành và rạp chiếu khắp thế giới đã rút cửa sổ chiếu rạp độc quyền từ 75 tới 90 ngày ở Bắc Mỹ — 90 ngày ở Anh — trước Covid xuống còn 30 đến 45 ngày. Ở Universal nó còn ngắn hơn với lựa chọn chuyển phim sang chiếu video theo yêu cầu cao cấp (PVOD) chỉ 17 ngày sau khi chiếu rạp độc quyền ở Bắc Mỹ, nâng lên 31 ngày cho những phim có hơn 50 triệu USD mở màn cuối tuần. Và bắt đầu từ năm nay mọi phim của Universal và Focus sẽ ra mắt trên Peacock sớm tới 45 ngày sau khi phát hành rạp và PVOD.

Việc HBO Max ra mắt ở các thị trường quốc tế đồng nghĩa các phim Warner Bros giờ chỉ có cửa sổ 31 ngày ở Anh Quốc (45 ngày ở Mỹ), trong khi các phim Paramount ở Mỹ có thể chiếu rạp tối đa 45 ngày trước khi về Paramount+. Tùy tựa phim, Disney sẽ thử nghiệm với mô hình phát hành rạp độc quyền và phát hành đồng thời khi một phim vừa phát hành ngoài rạp vừa có trên Disney+. Tuy nhiên, hãng phim sẽ cảnh giác về việc chuyển đổi mô hình mà không hỏi ý kiến tài năng kỹ càng sau việc Scarlett Johansson khởi kiện khi Black Widow được phát hành đồng thời. Theo lời ngôi sao nói điều đó trái với một thỏa thuận chiếu rạp độc quyền như cô đã nghĩ và mất của cô một đống tiền khi lợi nhuận tiềm năng chốt cuối đã không còn. (Hai bên đã giải quyết với nhau ngoài tòa án.)

Spider-Man No Way Home trở thành phim đầu tiên phát hành thời đại dịch vượt mốc 1 tỉ đôla phòng vé toàn cầu

Sony là vị tướng Mỹ lưỡng lự rời bỏ chiến tuyến phát hành rạp độc quyền nhất — không ngạc nhiên bởi họ không có dịch vụ trực tuyến toàn cầu. Trong trường hợp của Spider-Man: No Way Home thì sự lưỡng lự này đã thu lợi khủng.

Sẽ luôn có ngoại lệ cho quy tắc độc quyền ngày càng ngắn lại của rạp phim. Christopher Nolan và dự án Oppenheimer ở Universal là ví dụ điển hình và James Cameron chắc hắn sẽ yêu cầu Disney giữ các phần Avatar tiếp theo độc quyền ngoài rạp lâu hơn nhiều so với quy chuẩn mới. Tuy nhiên, nhìn chung, các hãng phim giờ được kỳ vọng hoàn thành vai trò của họ trong việc tăng số thuê bao cho các nền tảng cùng nhà và các tập đoàn truyền thông công ty mẹ của họ sẽ nôn nóng muốn mang phim về cho khán giả ở nhà nhanh nhất có thể.

Nhà rạp phải thích ứng. Nhanh

Các chủ rạp đã chịu đựng hai năm kinh hoàng và không tránh khỏi việc thu mình lại. Buồn thay phải nói là dấu vết 44.000 rạp ở Mỹ ngày nay nghe có vẻ cao và lãng phí không cần thiết. Trong cuộc chiến phát trực tuyến hiện giờ, kiểm toán nội bộ cơ sở chiếu phim hay các màn săm soi sổ sách của các nhà mua lại tiềm năng chẳng hề từ bi muốn giữ lại các thị trường đang chật vật hay những thời điểm trong ngày có lượng tham gia tối thiểu. Thế giới đang thay đổi nhanh và nhiều nhà rạp sẽ cần phải ký kết các hợp đồng chia sẻ lợi nhuận VOD với các bên phát hành, đưa vào giá vé linh động, lên chương trình các nội dung thay thế như thể thao, sân khấu và nhạc sống, và gây nhiều tiếng vang với ít điểm chiếu hơn.

Thế giới đang thay đổi nhanh và nhiều nhà rạp sẽ cần phải ký kết các hợp đồng chia sẻ lợi nhuận VOD với các bên phát hành

Phim độc lập biến mất ở phòng vé

Đại dịch đã dịch chuyển cán cân phim phát hành rạp nghiêng thêm về phía phim bom tấn và rời xa hẳn các phim trong nước và độc lập. Điều này đã lặp lại ở các thị trường quốc tế chủ chốt gồm thị trường nói tiếng Anh lớn là Anh-Ireland và Australia. Nó cũng xảy ra ở Ý khi các phim hài lớn trong nước không bùng nổ được trong 2021, và kể cả ở Pháp khi phần dân số lớn tuổi hơn đã bị nỗi lo ngại Covid làm lung lay cống hiến thường lệ cho điện ảnh độc lập. Giờ các nhà phát hành độc lập đang tìm kiếm không gian cho phim giữa một lịch phát hành vẫn trì hoãn phim bom tấn được lên lịch lúc đầu cho 2020. Và dù các nhà rạp mừng rỡ với số tiền No Time to Die, Spider-Man: No Way Home và đồng đội mang lại, họ — đặc biệt những cơ sở độc lập — sẽ hiểu rằng để tồn tại lâu dài thì sự đa dạng trong chương trình là quan trọng.

Ngoại lệ lớn là Trung Quốc, nơi phim Mỹ bị hạn chế nặng nề. Phòng vé Trung Quốc đã có khởi đầu 2022 rực rỡ, tiếp tục phong độ mạnh mẽ từ năm ngoái khi họ trở thành lãnh thổ đơn lẻ lớn nhất với 7,4 tỉ USD. Ba trên năm phim đứng đầu doanh thu toàn cầu tuần đầu tháng 1 là phim Trung Quốc; các phim của nước này cũng đã thành công mạnh ở Thái Lan trong vài tuần gần đây.

Phòng vé Trung Quốc đã có khởi đầu 2022 rực rỡ, tiếp tục phong độ mạnh mẽ từ năm ngoái khi họ trở thành lãnh thổ đơn lẻ lớn nhất với 7,4 tỉ USD

Liên hoan phim không thể duy trì tính bất ổn vì Covid sang năm thứ ba...

Các thành phần mang tính gặp gỡ trực tiếp của các liên hoan phim tháng 1 Rotterdam và Sundance và Hội chợ phim châu Âu tháng 2 đã bị ép chuyển sang tổ chức trực tuyến vì đại dịch. Có nghĩa là đã ba năm kể từ lần cuối cùng các sự kiện này diễn ra gặp gỡ trực tiếp, đó là nếu họ quay lại tổ chức bình thường như trước trong năm sau. Đến tháng 3, các sự kiện phim quốc tế sẽ diễn ra lần thứ ba dưới ảnh hưởng của đại dịch; và dù vaccine đã giảm tác hại của virus, các sự kiện vẫn đi trên sợi dây mong manh giữa tổ chức gặp mặt với số ca nhiễm choáng ngợp.

Sự bất ổn này không thể duy trì lâu dài, và dù nhiều sự kiện đã diễn ra năm ngoái với các cấp độ “phòng chống Covid” khác nhau, những biện pháp này đắt đỏ — đến mức khiến một số liên hoan phim khó tổ chức. Với biến thể omicron ít chết chóc hơn đang lan rộng, nhiều liên hoan phim có thể theo chân các ngành công nghiệp khác giảm xét nghiệm và quay về với bối cảnh dịch bệnh mới là yếu tố quyết định người tham gia, chứ không phải kết quả xét nghiệm. Với Cannes giờ chỉ còn cách chưa tới 130 ngày và đang đếm ngược tiếp, tới giờ, ngành công nghiệp đang chắp tay cầu nguyện — và nín thở.

Berlinale 2022 đã giới thiệu chương trình nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi cho kỳ liên hoan thứ 72 này

... và những bên mua bán phim cũng vậy

Các công ty mua bán và phát hành phim quốc tế đang hoang mang về bước đi kế tiếp của họ, với nhiều người cuống cuồng đổi vé đi Berlin sang Cannes hoặc tự hỏi có nên chỉ dự sự kiện liên quan đến liên hoan phim không thôi. Có sự hồi hộp trên thị trường khi bước sang năm thứ ba của đại dịch, với những người bán phim không biết nơi nào trên Trái Đất là tốt nhất để tổ chức bán hay ra mắt chiếu rạp một phim và che chắn nỗi lo ngày một tăng về việc các khách hàng phát hành lâu năm có còn ở vị thế mua phim mới không. Nhiều người vẫn còn đang phát hành các tựa tồn kho. “Thường vào thời điểm này trong năm, chúng tôi sẽ lên chiến lược tính tới Cannes và sau đó nữa, nhưng năm nay tôi không thể nhìn được chuyện gì sắp xảy ra trong vòng ba tháng tới,” một đại diện mua bán phim châu Âu chủ chốt chia sẻ.

Các công ty phát trực tuyến Mỹ có thể gặp quy định gắt hơn ở châu Âu

2021 chứng kiến các công ty phát trực tuyến toàn cầu đẩy mạnh thâm nhập vào châu Âu. Việc đầu tư của họ vào nội dung địa phương là một lợi ích nhưng có những bất an lớn dần trong cộng đồng độc lập đối với việc họ áp đặt giữ hết mọi quyền và việc họ định giá đẩy các nhà sản xuất trong nước ra khỏi thị trường của chính mình. Giờ quy định trong khu vực được kiểm soát chặt chẽ này là điều không tránh khỏi. Ví dụ, chuyển đổi táo bạo được chờ đợi từ lâu của Pháp vào tháng 12 cho Chỉ thị Dịch vụ Truyền thông Nghe nhìn được cập nhật của Liên minh châu Âu bao gồm những biện pháp bảo vệ các nhà sản xuất độc lập trước các hợp đồng giữ mọi quyền và giới hạn thời hạn một nền tảng có thể nắm quyền nội dung. Các vùng lãnh thổ khác có dám theo chân Pháp không?

Covid đang giáng mạnh cả vào kinh phí lẫn sức khỏe tinh thần của ngành phim khi cố gắng cân bằng giữa trọng trách lo liệu cho nhân viên và những quy định liên tục thay đổi và khác hoàn toàn giữa các nước

Các biện pháp phòng chống Covid giáng mạnh vào sức khỏe tinh thần — và kinh phí

Ảnh hưởng từ việc quay phim trong điều kiện Covid đang giáng mạnh cả vào kinh phí lẫn sức khỏe tinh thần của ngành phim khi cố gắng cân bằng giữa trọng trách lo liệu cho nhân viên và những quy định liên tục thay đổi và khác hoàn toàn giữa các nước. Mệt mỏi đang ngấm vào do phải xét nghiệm liên tục, yêu cầu cách ly và căng thẳng khi việc sản xuất bị Covid bùng phát làm gián đoạn. Tình thân trên phim trường, thứ đưa đoàn phim vượt qua những giờ làm việc dài và điều kiện thường rất là thách thức, đã bị ảnh hưởng mạnh, cách ly giữa các phòng ban đã khiến việc hàn huyên sau giờ làm gần như bất khả thi.

Nhân viên an sinh có mặt trên trường quay giờ có thể là chuyện đương nhiên, nhưng việc này sẽ tăng áp lực vì phải siết thêm chi phí sản xuất. Bãi bỏ hoàn toàn các biện pháp ngừa Covid cũng không phải là câu trả lời. Nhưng có lẽ đã đến lúc khám phá một phạm vi thỏa hiệp, trong đó các biện pháp ngăn ngừa vẫn diễn ra, nhưng tình trạng vaccine được cân nhắc nhiều hơn liên quan đến các quy định trên trường quay và chế độ xét nghiệm, trước khi gánh nặng trở nên quá lớn.

NFT vẫn còn là một chân trời mới cho Hollywood, nhưng ngành công nghiệp này đang lượn quanh thăm dò

Token không thể thay thế (NFT) là một cơ chế đầu tư và phát hành khả thi

Hollywood tiếp tục dò xét và thử nghiệm với NFT, hay token không thể thay thế. Nó như phiên bản kỹ thuật số của một đồng xu hiếm hoặc một vật được săn lùng làm từ một đoạn mã kỹ thuật số độc nhất lưu trên một chuỗi khối và đã được xác minh tính chân thực. Các nhà đầu tư quy giá trị cho các token không thể thay thế được trao đổi trên một số thị trường nhất định như Open Sea.

Ban đầu bị coi như xu hướng nhất thời, nhưng ý tưởng NFT đã không biến mất. Sau khi NFT có được danh tiếng trong mảng nghệ thuật và âm nhạc, giờ ngành phim cũng đang nhúng chân vào vùng nước này. Warner Bros. đã hợp tác với một công ty tạo ra các ảnh đại diện kỹ thuật số độc nhất của những dân thường bị kẹt trong Ma trận, trong khi Quentin Tarantino bất đồng với Miramax vì tranh cãi bản quyền trong kế hoạch bán đấu giá bảy cảnh phim được scan kỹ thuật số từ kịch bản Pulp Fiction viết tay gốc của đạo diễn (với các lỗi chính tả và tên nhân vật ban đầu còn nguyên) thành các NFT bí mật. Sẽ chỉ có người mua biết được nội dung.

Đã có lời bàn ra tán vào về NFT là một loại mô hình phát hành các phim kinh phí thấp như mua bán ở cửa hàng siêu nhỏ. Ở đó người mua nhận được đồ sưu tập kỹ thuật số của tác phẩm với một số yếu tố đi kèm độc đáo, trong khi nhà sản xuất hoặc nhà tài trợ bỏ túi số tiền thu được từ cuộc đấu giá. NFT vẫn còn là một chân trời mới cho Hollywood, nhưng ngành công nghiệp này đang lượn quanh thăm dò.

Ảrập Saudi dấn thân vào điện ảnh có thể báo hiệu một thời kỳ mới

Các tay chơi chủ chốt của ngành công nghiệp Trung Đông và Bắc Phi đã lao tới Liên hoan phim Biển Đỏ của Ảrập Saudi mới diễn ra lần thứ nhất vào tháng 12. Nhiều người coi việc Ảrập Saudi dấn thân vào điện ảnh, sau khi lệnh cấm 35 năm được bãi bỏ vào cuối 2017, là một sự kiện thay đổi cuộc chơi cho ngành phim Trung Đông-Bắc Phi và nóng lòng muốn kết nối với môi trường làm phim đang phát triển và thị trường 34,8 triệu dân này, hai phần ba số đó dưới độ tuổi 35.

Cảnh phim Desert Warrior

Công cuộc đẩy mạnh điện ảnh của Ảrập Saudi có sẵn phản ứng dội lại trong khu vực, đặc biệt cho các phim hài đại chúng của Ai Cập đang ăn khách với khán giả trong nước. Một loạt các mối quan hệ đối tác giữa các công ty điện ảnh Ảrập Saudi mới hình thành và các công ty Trung Đông-Bắc Phi có tên tuổi đã được công bố trong khi tham vọng trở thành một địa điểm quay phim quốc tế lớn của quốc gia này được minh chứng bằng sự xuất hiện của các bộ phim hành động Desert Warrior và Kandahar.