Có rất nhiều lý do khiến Fox hợp lý hóa để tập trung vào thể thao và tin tức, nhưng rõ ràng kinh doanh điện ảnh bất ổn nên họ không còn muốn ký gửi tương lai của mình vào đó nữa. Chắc chắn, vẫn có hàng tỉ đôla được làm ra ở phòng vé — doanh thu năm 2016 thật là ‘khủng’ với tổng cộng 11,38 tỉ USD. Tuy nhiên, con số ý nghĩa hơn có lẽ là số lượng vé bán ra.

Khi tất cả dữ liệu năm 2017 được tính toán xong, các rạp chiếu bán được 1,26 tỉ vé xem phim, nghe có vẻ rất nhiều, nhưng thực ra đây là con số thấp nhất mà ngành công nghiệp này chứng kiến kể từ năm 1995. Phòng khi bạn thắc mắc, thì đó là năm Braveheart đoạt Oscar phim hay nhất và Toy Story là phim có doanh thu toàn cầu cao nhất. Nhưng thời thế đã đổi thay đột ngột, và khán giả có nhiều lý do hơn để ngồi nhà.

Sự sụt giảm trong doanh thu vé có thể được giải thích bằng một số phim thất bại, đặc biệt là trong mùa hè ảm đạm đã ghi kết quả tồi tệ nhất trong vòng hơn hai thập niên trở lại đây. Thậm chí những phim đình đám như Wonder Woman, Thor: Ragnarok và It cũng không thể bù đắp nổi cả đống phim chuỗi đang lung lay (Alien: Covenant) và những phim độ lại bị giới phê bình chê bai thậm tệ (The Mummy).

Tuy nhiên, sự suy giảm trong dài hạn của lượt người xem phản ánh những thách thức mang tính hệ thống mà ngành công nghiệp này đang đối mặt. Khán giả dành thời gian đi xem phim ít hơn và tiêu khiển bằng màn ảnh nhỏ và thông qua các dịch vụ truyền tải như Netflix và Amazon nhiều hơn.

Netflix lớn mạnh từng ngày, và với cam kết dành 8 tỉ đôla cho nội dung chỉ riêng trong năm 2017, hơn bao giờ hết họ đang nhắm tới việc giữ cho mọi người dán chặt lên sofa. Trong khi đó, trải nghiệm xem phim không thay đổi, và các chuỗi rạp chính thống dường như không quan tâm chút nào đến việc thu hút người bước qua cửa. Giá vé tăng quá tay, chất lượng chiếu kém, khách xem ồn ào, các buổi chiếu trước bất tận — tại sao phải chi 15 đôla trở lên cho một đêm đi xem phim mệt mỏi, khi bạn có thể ở nhà và xem phim hoặc chương trình truyền hình mới nhất trên kênh truyền trực tuyến bạn chọn?

Hollywood cũng có lỗi trong việc đưa ra cả dây cả nhợ những bộ phim chán ngắt khủng khiếp — cứ trách Rotten Tomatoes cho thỏa lòng, nhưng khán giả hiểu biết hơn bao giờ hết, và có thể đánh hơi mùi sản phẩm thối từ cách xa cả dặm.

Giá vé cao hơn giúp bù đắp cho sự giảm sút số người xem, nhưng cũng chính vì giá vé cao hơn buộc người tiêu dùng kén chọn hơn về phim họ muốn xem, và đẩy họ quay sang mạng xã hội và Rotten Tomatoes để lấy thông tin quyết định cái gì xứng đáng với thời gian và tiền bạc của họ.

“Bạn không lừa khán giả được đâu,” Greg Foster, giám đốc điều hành của Imax Entertainment, nói. “Bao la công cụ sẵn có cho người tiêu dùng quyết định chi tiền giải trí như thế nào và ở đâu. Người tiêu dùng biết cái gì hay cái gì dở từ lâu trước khi sản phẩm có mặt.”

Đối với các hãng phim, phòng vé đã trở thành nơi thắng làm vua thua làm giặc, với một số ít bộ phim và hãng phim ngày càng chiếm áp đảo. Tính đến ngày 17/12/2017, Walt Disney Co. và Warner Bros. chiếm 40% thị phần Bắc Mỹ. Hồi năm 2012, hai hãng phim hàng đầu (Sony và Warner Bros.) chỉ chiếm 30% toàn ngành.

Trong số 165 phim phát hành rộng rãi năm nay, tốp 20 đã giành 51% doanh thu vé năm 2017, tăng 2% so với năm 2016, theo ước tính của các nhà phát hành. Năm năm trước, 20 phim lớn nhất chiếm khoảng 40% doanh thu hàng năm.

Chú bò Ferdinand của Fox đại bại dưới thanh kiếm ánh sáng của Jedi cuối cùng ở phòng vé

“Đây thực sự là một lĩnh vực kinh doanh nhị phân kẻ ăn không hết người lần chẳng ra,” Jeff Goldstein, giám đốc phát hành nội địa của Warner Bros, nói.

Không đâu thấy rõ xu hướng này hơn là kỳ cuối tuần khi bộ phim hoạt hình Ferdinand của Fox đụng độ The Last Jedi của Disney. Bộ phim dành cho trẻ em trị giá 111 triệu USD về một chú bò chống đối trò đấu bò mở màn với 13 triệu đôla đáng thương, do không được khán giả quan tâm đến và sự cạnh tranh từ bộ phim hoạt hình vi tính Coco của Pixar. Ngược lại, bộ phim Star Wars mới đã mở màn với 220 triệu đôla — gấp gần 17 lần Ferdinand.

Vậy, trời sắp sập rồi sao? Không hẳn. Rạp chiếu sẽ vẫn tồn tại một thời gian nữa, nhưng thay đổi lớn đang đến. Các hãng phim đang tìm kiếm các lựa chọn VOD cao cấp cho phim mới, cùng với việc giảm đáng kể cửa chớp phát hành. Theo thuật ngữ của dân thường, nghĩa là bạn sẽ không phải đợi nhiều tháng trời hoặc thậm chí hơn một năm để bùng nổ với bộ phim bom tấn mới nhất ở nhà. Một số hãng phim muốn bạn được như thế trong vòng vài tuần. Quỷ tha ma bắt đi, Paramount đã quyết định bán quyền phát hành quốc tế Annihilation sắp tới cho Netflix, phim này sẽ bỏ qua việc chiếu rạp và phát hành thẳng trực tuyến ở thị trường quốc tế.

Bạn có sẽ tiếp tục đi xem phim như trước giờ bạn vẫn đi chứ?