Mỗi cảnh quay trong Once Upon a Time … in Hollywood là một bức thư tình gửi tới Los Angeles của nửa thế kỷ trước

Once Upon a Time … in Hollywood của Quentin Tarantino không phải là một bộ phim về gia đình Manson giết người mà là một sự tôn kính dành cho chính Tinseltown, mỗi cảnh quay là một bức thư tình gửi tới Los Angeles của nửa thế kỷ trước. Với việc bộ phim kiếm được 10 đề cử trên hệ thống bầu chọn theo thứ tự ưu tiên của Oscar, thật công bằng để hỏi: Hollywood có thích phim về chính nó không?

Suy cho cùng, vào đầu thập kỷ trước, đã có những chiến thắng phim hay nhất liền tù tì cho các bộ phim tập trung vào việc làm phim. The Artist (2011) đã thắng bằng cách sử dụng vài từ quý giá kể câu chuyện về một cặp diễn viên chật vật để chuyển từ phim câm sang phim nói. Một năm sau, Argo (2012) giành vương miện cho câu chuyện dựa trên đời thực của các đặc vụ CIA làm việc với các nhà sản xuất màn bạc để ngụy trang cho một nhiệm vụ nguy hiểm thành một bộ phim vô hại. Và bao năm, các học giả mùa giải thưởng đã lặp đi lặp lại ngạn ngữ rằng Viện Hàn lâm bỏ phiếu cho các bộ phim nhắc nhở nhà bầu chọn về chính họ.

The Artist (2011) kể câu chuyện về một cặp diễn viên chật vật để chuyển từ phim câm sang phim nói

Tuy nhiên, phân tích tất cả 91 chiến thắng phim hay nhất tiết lộ chỉ có hai phim (như vừa lưu ý trên) có các điểm cốt truyện chính về làm phim. Nếu phân tích này được mở rộng cho tất cả 563 đề cử phim hay nhất, chỉ có chín phim phù hợp: Once Upon a Time, The Artist và Argo, cùng với A Star Is Born phiên bản năm 1937, Sunset Boulevard (1950), All That Jazz (1979), The Aviator (2004), Hugo (2011) và La La Land (2016). (A Star Is Born phiên bản 2018 đã thay ngôi sao điện ảnh thành ngôi sao nhạc pop và các phiên bản khác thì không được đề cử phim hay nhất.)

Nhiêu đó chiếm 1,6 phần trăm tất cả các phim được đề cử tập trung chủ yếu vào việc làm phim. Và trong số những đề cử đó, chỉ có 25 phần trăm tiến tới giành được giải thưởng (không tính ứng viên năm nay, vẫn chưa rõ số phận).

John Goodman, trái, và Alan Arkin trong vai các nhà sản xuất phim mưu sự cùng CIA trong Argo, thắng giải phim hay nhất

Cứ cho rằng phân loại phim theo cách này là một bài tập vốn dĩ chủ quan. Bộ dữ liệu có thể được mở rộng để bao gồm các câu chuyện sử dụng công việc làm phim làm khung sườn, như Titanic (1997), mở đầu bằng lời kể của các thước phim tài liệu. Trong các ví dụ như Birdman (2014), cũng như ứng viên Marriage Story năm nay, một nhân vật quan trọng đã từng ở Hollywood nhưng không được thể hiện trên màn hình. Và The Godfather (1972) nổi tiếng thể hiện tuyến truyện về một nhà sản xuất phim đối mặt với đe dọa bị giết (được chuyển tải thông qua đầu ngựa để trên giường mình), nhưng chắc chắn đó không phải là cốt truyện chi phối bộ phim. Đặt ranh giới với phim tự làm, thì cảnh quay cái túi nhựa bồng bềnh trong American Beauty (1999) không đạt yêu cầu.

Ngay cả với một định nghĩa mở rộng bao gồm các trường hợp đường biên này, vẫn chỉ có 23 đề cử phim hay nhất liên quan đến sản xuất phim, tức 4,1 phần trăm của tất cả các đề cử trong lịch sử. Mẫu lớn hơn đó có tỷ lệ chiến thắng tương tự: 24 phần trăm trong số những đề cử trước năm 2020 tiến tới đoạt giải: The Artist, Argo, Titanic, Birdman và The Godfather.

Leonardo DiCaprio đưa nhà sản xuất Howard Hughes vào cuộc sống trong phim The Aviator (2004)

Nhưng mặc dù dữ liệu này cho thấy các nhà bầu chọn Oscar không bị ám ảnh với việc công nhận công việc của chính họ, một số bằng chứng cho thấy Giải thưởng Viện Hàn lâm có xu hướng đi theo hướng đó. Đến năm 2003, chỉ có 2,3 phần trăm phim đáp ứng các tiêu chí mở rộng đó; nhưng từ năm 2004, 10,2 phần trăm đề cử đáp ứng.

Bắt đầu từ năm 2003, có một loạt đề cử kéo dài ba năm ít nhất đề cập đến điện ảnh trong phần mô tả cốt truyện. Bill Murray đóng vai một ngôi sao điện ảnh trong Lost in Translation (2003). Leonardo DiCaprio đưa nhà sản xuất Howard Hughes vào cuộc sống trong phim The Aviator (2004). Trong Capote (2005), nhân vật chính (do Philip Seymour Hoffman thủ vai) tham dự buổi ra mắt To Kill a Mockingbird, phiên bản điện ảnh của cuốn tiểu thuyết của người bạn Harper Lee (Catherine Keener).

Midnight in Paris nhận được cái gật đầu đề cử cho câu chuyện về một biên kịch thất vọng tìm cách trốn tránh vào quá khứ

Trước mùa giải thưởng năm nay, với Once Upon a Time và Marriage Story được đề cử, chỉ có một cuộc đua khác từng liên quan nhiều ứng viên lấy Hollywood làm nền: năm 2012, khi The Artist thắng phim hay nhất, thì Hugo được đề cử vì vinh danh nhà tiên phong làm phim Georges Méliès, và Midnight in Paris nhận được cái gật đầu cho câu chuyện về một biên kịch thất vọng tìm cách trốn tránh vào quá khứ.

Vô số phim nói về điện ảnh nhiều hơn so với Marriage Story hay Midnight in Paris, thậm chí còn không được đề cử phim hay nhất. Sullivan’s Travels (1941), The Bad and the Beautiful (1952), The Stunt Man (1980), Barton Fink (1991), Adaption (2002), và nhiều phim được đánh giá cao khác đã không lọt vào đề cử phim hay nhất. Trong những năm gần đây, các phim như Saving Mr. Banks (2013) và The Disaster Artist (2017) đã bị loại khỏi danh sách của Viện Hàn lâm dù quy mô hạng mục đã được mở rộng.

Dù tính cả Birdman, với Michael Keaton vào vai một ngôi sao điện ảnh hết thời, chỉ có 4,1% đề cử phim hay nhất là “về” Hollywood

Chưng hửng hơn hết thảy, Singin’ in the Rain (1952) chưa bao giờ được đề cử phim hay nhất và hiện được coi là một trong những bộ phim hay nhất mọi thời đại, đứng ở vị trí thứ 5 trong danh sách Tốp 100 của Viện Điện ảnh Mỹ. Phim nào lấy giải phim hay nhất thay vì Singin’ in the Rain? The Greatest Show on Earth, tập trung vào một loại hình giải trí khác: xiếc, không phải điện ảnh.

Ngay cả danh sách các phim năm nay cũng cung cấp bằng chứng cho thấy Viện Hàn lâm không tự động đề cử các cốt truyện về công việc của chính họ. Tuy Once Upon a Time quả có được đề cử, các phim khác liên quan đến việc làm phim như Dolemite Is My Name và Pain and Glory thì không.

Nhiều nhân tố đi vào quyết định của Viện Hàn lâm trong việc đề cử một bộ phim cho phim hay nhất. Nên dù dữ liệu không chứng minh được sự thiếu quan tâm trong việc trao giải cho các bộ phim về Hollywood, chắc chắn không thể tin sự quan tâm đó không tồn tại.

Được coi là một trong những bộ phim hay nhất mọi thời đại, đứng ở vị trí thứ 5 trong danh sách Tốp 100 của Viện Điện ảnh Mỹ, Singin’ in the Rain (1952) chưa bao giờ được đề cử phim hay nhất

Nhưng nếu xu hướng khiêm tốn kể từ giữa những năm 2000 đó tiếp tục — một xu hướng có thể được thúc đẩy bởi chiến thắng của Once Upon a Time … in Hollywood tại Nhà hát Dolby vào ngày 9 tháng 2 — thì có lẽ tương lai của các giải thưởng điện ảnh này sẽ thể hiện sự quan tâm lớn hơn với bản thân điện ảnh.