• Từ Genocidal Organ đến Your Name: Thời kỳ hoàng kim mới của hoạt hình Nhật Bản

• Liệu Nhật Bản có thể khiến ngành công nghiệp hoạt hình nở rộ lần nữa?

• Toàn cảnh hoạt hình Nhật Bản hậu Ghibli - Miyazaki

Nhưng những người khổng lồ của thể loại phim này đã không làm thêm phim nào trong ba năm qua. Hayao Miyazaki, 75 tuổi, đã tuyên bố nghỉ hưu năm 2013, và Isao Takahata, 80 tuổi, là nhà sản xuất bộ phim chuẩn bị ra mắt của Ghibli có tên The Red Turtle, chưa có tuyên bố về dự định chắc chắn nào trong việc đạo diễn thêm phim. Và bản thân Ghibli đã không ra mắt phim nào trong gần hai năm.

Kumatetsu, trái, và Ren, tên khác Kyuta, trong phim The Boy and the Beast của Mamoru Hosoda [Ảnh: Funimation Films]

Nền công nghiệp hoạt hình Nhật dường như đang ở thời điểm mang tính quyết định. Thời kỳ tắt nắng của Ghibli dấy lên câu hỏi ai sẽ là người đứng vào chỗ trống – trở thành Hayao Miyazaki hay Takahata tiếp theo? Buổi phỏng vấn với cặp đôi người Mỹ chuyên nghiên cứu hoạt hình cung cấp một số cái tên có thể thuộc về danh sách này. Tuy nhiên họ cũng khuyến cáo rằng bản thân câu hỏi này đã đặt không đúng chỗ.

Eric Beckman, đạo diễn nghệ thuật của Liên hoan phim quốc tế dành cho trẻ em New York và chủ tịch của GKids, đơn vị phân phối các phim của Ghibli tại khu vực Bắc Mỹ, chỉ ra rằng thành công của hãng phim này không chỉ là về Hayao Miyazaki và Isao Takahata. Công ty này, do các đạo diễn trên sáng lập, đã mang đến một hệ thống bổ trợ cho các nhà làm phim của mình – kinh phí lớn hơn, một nguồn nhân lực hoạt hình, môi trường sáng tạo tự do – điều có vẻ sẽ không đâu sánh được.

“Đó là cách làm phim mà tôi nghĩ sẽ không diễn ra ở bất cứ đâu khác tại Nhật Bản,” ông nói. “Những dự án này được chú ý nhiều hơn. Đặc biệt đạo diễn có thể thấy tầm nhìn của mình qua đó.”

When Marnie Was There của Hiromasa Yonebayashi

Jintin Leach, một nhà sản xuất và làm phim hoạt hình độc lập đã từng làm việc trong cả ngành công nghiệp Nhật Bản và Mỹ, đồng tình với ý tưởng rằng Ghibli là một tấm gương khó noi theo. “Nhiều người thích phim của Ghibli không có nghĩa họ thích những phong cách phim hoạt hình Nhật Bản khác,” ông cho biết. “Họ kiểu như đã tạo được chỗ đứng riêng của mình. Tôi thực sự không chắc liệu chúng ta có thể thấy được một Ghibli khác.”

Mamoru Hosoda, với phim thứ năm, The Boy and the Beast, ra mắt tại Mỹ vào hồi đầu tháng 3, là đối thủ dẫn đầu trong việc cạnh tranh thứ hạng trong nền công nghiệp hoạt hình. Những phim về đề tài trưởng thành đầy cảm xúc của ông – gồm Wolf Children (2012) và The Girl Who Leapt Through Time (2006) — đã tạo cho ông chỗ đứng khác biệt với những người cùng thời với mình, cả Justin Leach lẫn Eric Beckman đều nói.

“Giữa một cộng đồng những người yêu thích phim của Ghibli, ông đã thực sự tạo nên tên tuổi là người thừa kế cốt yếu di sản này,” Justin Leach nói. “Khi tôi xem The Girl Who Leapt Through Time, tôi nhớ đã nghĩ rằng, người đàn ông này có gì đó đặc biệt kiểu túm lấy bạn và đẩy bạn vào.”

Cảnh trong phim 5 Centimeters per Second của Makoto Shinkai

Cả hai cũng nhắc đến Makoto Shinkai, nổi tiếng nhất với câu chuyện tình yêu vừa ngọt ngào vừa đắng cay, đầy mộng 5 Centimeters per Second (2007) và, như Mamoru Hosoda, thỉnh thoảng được gọi là người thừa kế sáng giá của Hayao Miyazaki.

“Một số hình ảnh của ông, như tàu điện ngầm chạy qua, những chi tiết đầy tính siêu thực và quyến rũ,” Eric Beckman nói. “Bầu trời trong phim ông thật tuyệt. Phải kiên nhẫn lắm mới có thể đưa cuộc sống vào phim như vậy.”

Justin Leach cũng nhắc tới Hiroyasu Ishida, ở độ tuổi 20, đạo diễn của những phim ngắn như Fumiko’s Confession (2009), phim hài kiểu Keaton trong đó một cô gái mất thể diện khi bị một chàng trai từ chối đã chạy thục mạng xuống đường làng. “Tôi cảm thấy sự nhạy cảm của câu bổ sung cho rất nhiều nghệ sĩ của Ghibli,” Justin Leach cho hay. Trong số các hãng phim hoạt hình, ông đã chọn Polygon Pictures, với Knights of Sidonia là phim hoạt hình truyền hình đầu tiên giành được suất chiếu của Netflix. Và Hiromasa Yonebayashi, với tác phẩm kinh dị (không đáng sợ) When Marnie Was There là phim mới nhất do Ghibli phát hành, năm 2014, cũng có thể là một người chơi trong thế giới phim hoạt hình. “Tôi tò mò không biết giờ cậu ta đi tới đâu,” Justin Leach nói.

Cảnh trong phim Miss Hokusai của Keiichi Hara

Eric Beckman còn nhắc đến Keiichi Hara, người hoạt động mạnh trong mảng phim hoạt hình truyền hình (Doraemon, Crayon Shin-Chan) và đạo diễn bộ phim nhận được phản hồi rất tích cực Colourful (2010) và Miss Hokusai (2015).

Eric Beckman và Justin Leach đồng ý rằng tương lai của phim hoạt hình Nhật Bản – một nền hoạt hình do người sáng tạo chi phối nói chung – nằm ngoài Nhật Bản. Phim tiếp theo của Ghibli, The Red Turtle, bộ phim do Pháp đồng sản xuất với một đạo diễn người Hà Lan, là một ví dụ điển hình. “Điều cần thiết để tiến tới bước tiếp theo là phát triển những mối hợp tác kiểu này với những người đến từ các quốc gia khác nhau để chạm tới khán giả toàn cầu,” Justin Leach nói.

Về quan điểm này, Justin Leach nhắc tới Daisuke Tsutsumi, một nhà làm phim hoạt hình người Nhật đã làm việc với Pixar nhiều năm trước khi tự lập xưởng phim của mình, Tonko House, với một lão làng khác của Pixar, Robert Kondo. “Điều ông thực sự có hứng thú làm là hiểu ra rằng sự lai tạp, những điều tốt nhất, của phương Đông và phương Tây,” Justin Leach nói. Phim ngắn của Daisuke Tsutsumi và Robert Kondo The Dam Keeper được đề cử Oscar năm ngoái (ảnh dưới).

Lựa chọn của Eric Beckman về tương lai gần của nền công nghiệp hoạt hình rất cá nhân – Gkids không những chỉ làm việc với danh mục của Ghibli mà còn là nhà phân phối tại khu vực Bắc Mỹ những phim Ghibli ra mắt gần đây như The Tale of the Princess Kaguya và phim năm 1991 của Isao Takahata, Only Yesterday, phim đã ra mắt tại Mỹ vào tháng 12.

“Tôi nghĩ rằng việc toàn cầu hóa hoạt hình đã giúp chúng tôi,” Eric Beckman nói. Tại liên hoan phim cho trẻ em, tám trong số những phim hoạt hình là phim châu Âu, và bốn phim đến từ châu Á, bao gồm cả The Boy and The Beast.

Mamoru Hosoda, trong một buổi phỏng vấn tại Liên hoan phim quốc tế Toronto thu năm ngoái, không mắc bẫy khi được hỏi về thế giới hậu Ghibli. Thay vào đó, ông tiếp tục hy vọng rằng phép màu mang tên Ghibli sẽ không biến mất.

The Red Turtle sắp tới của Ghibli do Pháp sản xuất, với đạo diễn là người Hà Lan

“Hayao Mizayaki và Isao Takahata, họ chưa mất,” ông nói thông qua người phiên dịch. “Họ nói rằng họ nghỉ hưu, nhưng bởi họ chưa mất, tôi tin rằng họ sẽ còn tạo ra gì đó.”