Trong một ngày quay Pain and Glory, nhà làm phim Pedro Almodóvar kéo ngôi sao Antonio Banderas qua một bên. “Tôi không biết phải diễn tả thế nào, nhưng có gì đó khác lạ trong tính cách của anh,” ông bảo nam diễn viên. “Đừng giấu nó với nhân vật. Sử dụng nó đi. Chúng ta đang nói về nỗi đau.”

Pain and Glory đánh dấu lần hợp tác thứ tám giữa đạo diễn huyền thoại người Tây Ban Nha và chàng thơ của ông. Bộ phim xoay quanh Salvador Mallo (Banderas, với mái tóc lởm chởm đặc trưng của Almodóvar), một đạo diễn ở xế chiều sự nghiệp chật vật với cơn đau kinh niên và bế tắc sáng tạo khiến ông xem xét lại những khoảnh khắc đầy ảnh hưởng trong cuộc đời, từ lúc thức tỉnh tình dục khi là một cậu bé ở Paterna những năm 1960 tới mối tình nóng bỏng với Federico (Leonardo Sbaraglia) ở Madrid những năm 60. Cả hai đều cho rằng đây là tác phẩm cá nhân nhất của họ.

“Cảm nhận của tôi về Antonio dạo này là, vì những thứ xảy ra trong cuộc đời anh ấy, anh ấy đã trở nên thấu hiểu và nhạy cảm hơn với một số chuyện,” Almodóvar nói về bước ngoặt dịu dàng cực kỳ của Banderas. “Sâu thẳm trong anh ấy có gì đó đã thay đổi theo chiều hướng tốt hơn.”

Banderas gật đầu, nụ cười nồng hậu biến mất khỏi khuôn mặt. “Khi bạn thấy cái chết thật gần, có gì đó khác đi; đột nhiên, những gì bạn cho là quan trọng trong cuộc đời, chúng chìm xuống, và những thứ quan trọng nổi lên. Những thứ đó là con gái tôi, gia đình tôi, bạn bè tôi, và nghiệp vụ của tôi — không phải nghề mà là nghiệp vụ diễn viên của tôi, và kể những câu chuyện về sự phức tạp trong con người.”

Salvador Mallo (Banderas, với mái tóc lởm chởm đặc trưng của Almodóvar), một đạo diễn ở xế chiều sự nghiệp chật vật với cơn đau kinh niên và bế tắc sáng tạo

Ngày 25 tháng 1 năm 2017, Antonio Banderas chịu một cơn đau tim — hay một “sự kiện động mạch vành”, như anh duyên dáng gọi nó — và suýt chết. Đó là một hé lộ sửng sốt cho bất cứ ai có hân hạnh nổi trội được hưởng sự hiện diện của anh (dù 59 tuổi, nam diễn viên bảnh bao trông không già hơn tuổi 40 một ngày nào), và thậm chí khiến người hợp tác/bạn lâu năm của anh bối rối, nhìn về phía anh và thốt lên, “Anh ấy trông tuyệt vời.”

Đêm thực hiện phẫu thuật, khi ba stent được đặt vào tim của anh, một y tá lớn tuổi xuất hiện bên phòng hồi sức của Banderas. “Tôi không bao giờ thấy cô y tá này trước hay sau đó,” Banderas nhớ lại. “Cô ấy nói với tôi, ‘Anh có tin vào văn hóa đại chúng không?’ và tôi nói, ‘Có. Tại sao?’ Và cô ấy nói, ‘Anh nghĩ tại sao người ta nói, tôi yêu bạn với cả trái tim, mà không phải, tôi yêu bạn với cả bộ não, hay tôi yêu bạn với cả hai quả thận? Mọi người nói thế vì trái tim không chỉ là một cơ quan đưa ôxy đi khắp cơ thể; trái tim là một nhà kho cảm xúc, và giờ anh chuẩn bị sẽ thấy rất buồn.’”

“Chuyện đó có xảy ra, ngay lúc đó không?!” Almodóvar ngạc nhiên nói, lần đầu được nghe câu chuyện này.

Ký ức của Salvador về những điều đã qua đưa ông trở về thời thơ ấu trong một ngôi làng nhỏ ngoài Paterna

“Ba tháng sau đó, không thể tin nổi — và hãy tin tôi, tôi không phải một gã nhiều cảm xúc, mít ướt — nhưng tôi khóc vì mọi thứ,” anh nói tiếp. “Nhạc, phim, mọi thứ. Khốn nạn! Cứ như một vũ trụ mới đã hình thành quanh tôi.”

Một ca mổ khác cho chứng loạn nhịp tim nối tiếp, và Banderas được tiêm một loạt các chất chống đông máu, tác dụng phụ của nó rất là Phỏng vấn với ma cà rồng (Interview with the Vampire). “Những gì xảy ra khi dùng cùng lúc với ba chất chống đông máu là bạn bị chảy máu liên tục. Vậy, suốt một năm rưỡi tôi thức dậy trong máu — luôn luôn. Những chiếc gối của tôi đầy máu. Bạn chạm vào tôi và tôi có một vết bầm tím. Nếu tôi gặp tai nạn, tôi sẽ chết. Khi vào vai Picasso trong Genius, một vai diễn giúp anh được đề cử Emmy và SAG, Banderas phải ký giấy bảo hiểm giải phóng công ty sản xuất khỏi mọi trách nhiệm nếu anh bị chảy máu tới chết. “Tôi phải uống aspirin cho đến hết đời. 75 miligram mỗi sáng để ngăn máu chảy,” anh chia sẻ, lấy một viên thuốc ra khỏi túi và giơ nó ra ánh sáng.

Antonio Banderas và Leonardo Sbaraglia trong Pain and Glory

Đoạn phim đẹp nhất trong Pain and Glory, và có lẽ trong bất kỳ bộ phim nào trong năm nay — cho thấy Salvador của Banderas tái hợp với mối tình trắc trở của mình, Federico, trong căn hộ của anh. Khi Federico bộc trực kể lại mối quan hệ của họ và điều đó tô màu cuộc sống của anh ta như thế nào, Banderas nhìn anh ta với một ánh mắt khẳng định ấm áp, nước mắt trào ra. “Họ đã nhìn thấy nhau, đó là điều khó khăn nhất và yêu nhau bất kể điều gì đã xảy ra trong cuộc sống của họ,” Almodóvar giải thích.

Khi họ quay cảnh chính, cảnh quay “không đi xa đến mức đó”, Banderas nhớ lại. Sáng hôm sau, Sbaraglia đến trường quay và thú nhận, “Antonio này, tôi cảm thấy hơi bất an với lời thoại của mình. Anh có phiền nếu chúng ta cho anh thử trước không?” Anh đồng ý, và rồi một điều kỳ lạ đã xảy ra: Sbaraglia đưa tay ra cách trái tim Banderas một inch, và bắt đầu xoa bóp nó. “Cái gì vậy?” Banderas bối rối hỏi anh ta. “Nó sẽ giúp anh cảm thấy khá hơn,” Sbaraglia khẳng định.

“Tôi bắt đầu cảnh quay, và tôi không thể kiềm chế bản thân. Mọi lời anh ấy nói giáng xuống tôi như búa,” Banderas nói. “Tôi nghĩ đạo diễn sẽ nói cắt, và chúng tôi đóng hết cảnh và tôi nói, ‘Pedro, tôi xin lỗi, cho tôi một cơ hội nữa,’ và ông ấy bảo, ‘Anh đùa tôi à? Chúng ta xong rồi! Nếu anh muốn làm lại thì cũng được thôi, nhưng đâu cần vậy.’”

Ký ức của Salvador về những điều đã qua đưa ông trở về thời thơ ấu trong một ngôi làng nhỏ ngoài Paterna, nơi ông được người mẹ kiên cường (Penélope Cruz) nuôi dạy

“Tôi rất cảm động với phân đoạn đó,” Almodóvar nói thêm. “Có hư cấu và thực tế, và đôi khi thực tế chỉ là tiền đề. Nhưng trong trường hợp của Federico, nó thuộc về một thời kỳ trong cuộc đời tôi. Tôi biết ý nghĩa của việc dừng một mối quan hệ nồng nàn với một người mà, sau khi cố gắng vài năm, bạn chắc chắn là phải ngừng lại. Và rất đau đớn. Mọi thứ có sự sống, như một đam mê, rất kinh khủng khi phải cắt đứt. Như cắt rời một cánh tay. Và đây là lần đầu tiên tôi đặt vào một bộ phim. Phần còn lại quanh câu chuyện, thì không thật, và tôi không gặp lại anh chàng đó nữa. Nhưng sự hư cấu giúp bạn dẫn dắt những cuộc đời bạn muốn dẫn dắt khi cuộc sống không cho phép bạn làm thế.”

Ký ức của Salvador về những điều đã qua đưa ông trở về thời thơ ấu trong một ngôi làng nhỏ ngoài Paterna, nơi ông được người mẹ kiên cường (Penélope Cruz) nuôi dạy, và người lao động săn chắc giới thiệu ông tới những nốt nhói ham muốn xấu xa. Một hồi tưởng u ám cũng thúc đẩy ông nối lại liên lạc với Alberto Crespo (Asier Etxeandia), diễn viên bất ổn đóng trong vài bộ phim hay nhất của Mallo, và thói nghiện heroin đã làm hỏng mối quan hệ của họ.

Từ quan điểm của người ngoài, cuộc đoàn tụ trên màn ảnh này dội lại sự xa cách nghề nghiệp giữa Almodóvar và Banderas, kéo dài 22 năm, khi nam diễn viên đi lại giữa Hollywood với những phim như Philadelphia, Desperado, và The Mask of Zorro. Nhưng cả hai xác nhận đây không phải tái hiện rắc rối ngoài đời thật của họ.

Antonio Banderas và Asier Etxeandia trong phim Pain and Glory

“Antonio không phải nam diễn viên tôi đang nói tới ở đây! Đây là một pha trộn các mối quan hệ với diễn viên tôi đã có trong 21 phim tôi làm,” Almodóvar nói. “Nhưng nghiêm túc mà nói, Antonio có mặt khi tôi gặp vấn đề với hai ba diễn viên khác nhau, nên anh ấy biết rất rõ…”

“… họ chôn ở đâu, và bị giết ra làm sao!” Banderas hùa vào.

“… chính xác ý tôi đấy,” Almodóvar cười khúc khích.

“Nó là một con quái vật của Frankenstein từ rất nhiều nam diễn viên — và một số nữ diễn viên, nữa,” Banderas nói thêm, quay sang nhìn Almodóvar đang cười toe toét. “Chúng tôi liên tục nói chuyện suốt 22 năm không làm việc cùng nhau, và chúng tôi vẫn là bạn bè. Và với bộ phim này, chúng tôi gắn bó hơn so với mọi phim chúng tôi đã làm. Đó là một cảm giác cá nhân tôi có khi, sau một tuần làm việc, ông ấy tự tin, thả dây cương, và tôi cảm thấy tự do hơn một chút. Nó không nhiều vấn đề — như trong vài lần quay khác, nó phức tạp hơn nhiều, mối quan hệ ấy.”

Antonio Banderas và Pedro Almodóvar trên trường quay Pain and Glory

Lần quay “nhiều vấn đề” Banderas đang đề cập tới là The Skin I Live In, bộ phim gay cấn năm 2011 cho bộ đôi tái hợp lần đầu sau Tie Me Up! Tie Me Down! năm 1990.

“Tôi quay lại sau 22 năm và tôi ném vào cuộc mọi thứ tôi đã tổng hợp sau 22 năm ở Hollywood,” Banderas nói. “Tôi nói, ‘Pedro, đây là thứ giờ tôi biết làm, nhìn tôi học được gì này, tôi có thể làm giọng mình thế này, tôi có thể dùng ngôn ngữ cơ thể thế này.’ Và sau một tuần tập dượt, ông ấy nói, ‘Anh biết không, thế này rất tuyệt cho mấy ông đạo diễn Mỹ, nhưng tôi không thể dùng mấy thứ đó cho các phim của tôi. Tôi cần Antonio quay lại.’ Nên chúng tôi va chạm một chút trong The Skin I Live In.”

“Cần... thời gian để đồng ý về mọi chuyện,” Almodóvar thú nhận. “Chúng tôi cần thời gian để đồng ý với nhau lần nữa trong lĩnh vực làm việc — không phải trong cuộc sống riêng tư, vì chúng tôi gặp nhau thường xuyên với tư cách bạn bè, và Antonio chưa bao giờ rời Tây Ban Nha hoàn toàn cả. Nhưng đúng vậy, lần đầu chúng tôi làm việc lại với nhau, chúng tôi cần phải mất sức vượt qua nó. Anh ấy gọi đó là một lỗi lầm lớn, nhưng là một sự điều chỉnh tự nhiên.”

Antonio Banderas và Pedro Almodóvar trên trường quay The Skin I Live In năm 2011

“Chúng tôi là bạn — điều đó chưa bao giờ sứt mẻ — và có những thời gian đẹp đẽ khi quay The Skin I Live In,” Banderas nói. “Nhưng nó khiến tôi suy nghĩ, vì tôi xem bộ phim ở Toronto, và mọi ý tưởng của ông ấy đều chuẩn xác. Tôi nghĩ, ‘Ôi trời ơi, đó là nhân vật ông ấy đã tạo ra mà tôi còn chẳng biết mình có ở bên trong.’ Đó là một bài học lớn cho tôi: Bạn phải biết học từ lỗi lầm của mình.”