• The Wild Goose Lake: Điêu Diệc Nam cố gắng chiếm lĩnh và Trung Quốc hóa thể loại phim 'noir'

Một dạng sẽ tiếp tục theo đuổi một đề tài cụ thể và một quỹ đạo phong cách nghệ thuật từ phim này đến phim khác, “trong khi có những đạo diễn chọn con đường hoàn toàn khác”, anh nói. “Sau một phim thành công, họ lại muốn thử cái gì khác hẳn về đề tài và phong cách. Chẳng hạn như Kubrick.”

Điêu Diệc Nam (trái) chỉ đạo Hồ Ca trên trường quay The Wild Goose Lake

Như bất cứ ai từng xem phim của Điêu Diệc Nam cũng đều biết, anh chính là dạng thứ nhất, “nghĩ về sự liên tục”, như anh nói, “và tôi sẽ tiếp tục đi theo chủ đề và phong cách đó như thế nào.”

Là một nhà làm phim thể loại ngày càng bị ám ảnh bởi cốt truyện phong phú mà phim ‘noir’ chứa đựng được, đạo diễn 50 tuổi Điêu Diệc Nam đã chiến thắng trong đấu trường này, với Black Coal, Thin Ice năm 2014.

Câu chuyện ảm đạm về một vụ giết người, trong đó nhân vật thám tử của Liêu Phàm cố gắng lần ra bí ẩn của một cái xác bị xả thành nhiều phần, đã đoạt Gấu Vàng, giải thưởng cao nhất của Liên hoan phim Berlin, với giải nam diễn viên xuất sắc nhất cũng thuộc về Liêu Phàm. Nên không có gì ngạc nhiên khi nhà biên kịch-đạo diễn này quyết định tiếp tục con đường neon-soaked movie đó trong bộ phim mới nhất, The Wild Goose Lake.

Liêu Phàm trong một cảnh phim The Wild Goose Lake

Vốn được viết trước Black Coal, Thin Ice, Điêu Diệc Nam đã gác sang một bên vì không hài lòng với hướng đi của kịch bản. Sau đó, một tin về cái gọi là “Đại hội trộm cắp” ở Vũ Hán, miền trung Trung Quốc, vào khoảng năm 2012 đã giúp anh định hình câu chuyện. Đại diện tội phạm từ các điểm quan trọng ở mỗi tỉnh của Trung Quốc đã tập hợp để trao đổi kinh nghiệm và phân chia lãnh thổ - cho đến khi chúng bị bắt.

Điêu Diệc Nam đã sử dụng “đại hội” này làm ý tưởng trung tâm cho The Wild Goose Lake: các băng đảng tụ tập trong tầng hầm một khách sạn tồi tàn để học nghệ thuật trộm cắp xe máy hàng loạt.

“Ở một số vùng Trung Quốc có những băng đảng trộm cắp xe máy rất nổi bật, đặc biệt là khu vực ngoại ô và các làng nhỏ,” Điêu Diệc Nam nói, anh đã quyết định “kết hợp” điều này với ý tưởng về một mạng lưới tội phạm liên tỉnh.

Trong tay Điêu Diệc Nam, sự kết hợp các băng đảng xã hội đen này là điểm khởi đầu cho một bộ phim ‘noir’ độc ác, hồi tưởng khó hiểu, mưa xối xả, phức tạp đến nỗi nó có thể khiến nhà văn chuyên viết truyện tội phạm người Mỹ Raymond Chandler bây giờ mà còn sống hẳn phải đau đầu.

Chu Trạch Nông của Hồ Ca trong phim

Nhân vật chính của bộ phim, Chu Trạch Nông (do ngôi sao người Thượng Hải Hồ Ca thủ vai) bị buộc phải chạy trốn sau khi vô tình giết chết một sĩ quan cảnh sát sau khi cuộc họp nói trên trở nên hỏng bét.

Dĩ nhiên phải có ải mỹ nhân rồi - trong hình dáng của Lưu Ái Ái (Quế Luân Mỹ của Black Coal, Thin Ice), cô gái điếm bị dính vào Chu Trạch Nông và xem tiền thưởng lấy mạng anh là phương tiện để thoát khỏi tình trạng tối tăm của mình. Nhưng mê cung âm mưu chỉ là thứ yếu trong The Wild Goose Lake với phong cách đạo diễn tự tin nổi bật của Điêu Diệc Nam.

Đạo diễn Điêu đã tái hợp với nhà quay phim Đồng Kính Tông cho bộ phim The Wild Goose Lake, và khắc họa khu vực tồi tàn ở một thành phố không tên miền nam Trung Quốc có tính liên tưởng rất cao.

Quay phần lớn vào ban đêm, mất năm tháng để hoàn thành việc ghi hình, vì thời gian tối có hạn vào mùa hè nghĩa là họ chỉ có trung bình bảy tiếng đồng hồ một đêm để quay phim. Các cảnh hành động được biên đạo kỹ lưỡng, bao gồm các cuộc rượt đuổi bằng xe máy ác liệt, càng tăng thêm thách thức.

Lưu Ái Ái (Quế Luân Mỹ)

Rồi lại còn sở thích quay cảnh dài của Điêu Diệc Nam nữa chứ.

“Tôi là người thích làm những cảnh quay dài,” anh nói. “Tôi cảm thấy ý nghĩa thành tựu khi hoàn tất những cảnh quay đó. Rất tưởng thưởng với tư cách là một đạo diễn. Đôi khi, nếu không quay cảnh dài nào, tôi thực sự cảm thấy không thoải mái. Cảnh quay dài mang lại cho tôi sự thoải mái: hình dung một cảnh quay dài và thực hiện theo cách tôi muốn thực sự mang lại rất nhiều cảm giác thành tựu cho tôi.”

Về những ảnh hưởng phong cách lên The Wild Goose Lake, anh chỉ vào những năm tháng định hình ở trường đại học. Sinh trưởng ở Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Điêu Diệc Nam theo học Học viện Hý kịch Trung ương, thời gian đó anh ngấu nghiến phim Làn sóng mới của Pháp - và phim của François Truffaut nói riêng - cùng với phim của Robert Bresson và Michelangelo Antonioni.

“Đây là tất cả những nhà làm phim lớn truyền cảm hứng để tôi làm những bộ phim theo phong cách như vậy,” đạo diễn Điêu nói.

Hồ Ca và Quế Luân Mỹ trong một cảnh phim

Có những ảnh hưởng khác nữa.

Mẹ anh là một nữ diễn viên kịch, và Điêu Diệc Nam thường dành nhiều ngày xem bà trong các buổi diễn tập. Trong khi đó, cha anh là biên tập viên tạp chí West Film của Hãng phim Tây An và, trong những năm học trung học, Điêu Diệc Nam đã có thể nhìn cận cảnh công việc của nhân viên hãng phim.

Một bộ phim cụ thể, Yellow Earth của Trần Khải Ca năm 1984, đặc biệt đáng nhớ; Trần Khải Ca là một trong những người được gọi là Thế hệ các nhà làm phim thứ năm của Trung Quốc (thế hệ đầu tiên tốt nghiệp sau khi kết thúc Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc, kéo dài từ năm 1966 đến 1976).

Điêu Diệc Nam nhớ cha anh đã mang về cho anh bản thảo kịch bản ban đầu, và việc phiên bản hoàn chỉnh của Yellow Earth khác biệt đáng kể so với bản thảo ban đầu đó đã gây ấn tượng mạnh mẽ nơi anh. Nhạy cảm thẩm mỹ của Trần Khải Ca cũng gây ấn tượng mạnh như thế.

“Một người thực sự có điều gì đó để nói theo phing cách cách điệu và có một tầm nhìn hết sức thú vị - không chỉ về hình thức, mà về ngôn ngữ thị giác điện ảnh, cách các nhà làm phim nhìn thế giới - là điều tôi ngưỡng mộ và hướng đến.”

Các cảnh hành động được biên đạo kỹ lưỡng, bao gồm các cuộc rượt đuổi bằng xe máy ác liệt, càng tăng thêm thách thức

Ban đầu, Điêu Diệc Nam làm biên kịch cho các đạo diễn khác, bao gồm Trương Dương (cho hợp tuyển Spicy Love Soup năm 1997 và tiếp theo là Shower lấy bối cảnh Bắc Kinh). Anh nhảy sang công việc đạo diễn sau khi gặp một nhóm các đạo diễn vừa chớm nở khác, trong đó có Giả Chương Kha (người sở hữu Ash Is Purest White gần đây cảm giác như một tri kỷ cho The Wild Goose Lake). Họ ăn uống, trao đổi ý tưởng và ảnh hưởng lẫn nhau, anh nói.

Uniform, tác phẩm đạo diễn đầu tay của Điêu Diệc Nam năm 2003 tập trung vào một chàng trai trẻ giả danh sĩ quan cảnh sát, và được đặt trong bối cảnh bất ổn kinh tế ở tỉnh Thiểm Tây. Tuy nhiên, phê bình xã hội luôn là “sản phẩm phụ” của câu chuyện anh muốn kể.

Điêu Diệc Nam nói, “Tôi cũng thích thấy khán giả đánh giá cao khía cạnh đó. Nhưng đó là thứ xuất hiện một cách tự nhiên và có tổ chức, chứ không phải cố tình và chủ ý đưa ra tuyên bố.”

Bộ phim thứ hai của anh, Night Train liên quan đến một nữ cai ngục vô tình hẹn hò với người đàn ông có vợ bị xử tử trước sự chứng kiến của cô, nhưng - bị ảnh hưởng bởi những câu chuyện tội ác khó nhằn của thập niên 1940 - Điêu Diệc Nam đang cố gắng tiến tới phim ‘noir’. Như gần đây anh nói với tạp chí điện ảnh Film Comment của Mỹ, các kịch bản trước đó của anh “đã được viết với cùng cảm giác đó, nhưng rất khó tìm ra thị trường cho chúng.”

Điêu Diệc Nam cho biết, việc hình dung một cảnh quay dài và thực hiện theo cách anh muốn, thực sự mang lại rất nhiều cảm giác thành tựu

Chuyện đó giờ đã thay đổi. The Wild Goose Lake là ‘hit’ tại Trung Quốc Đại lục, đã thu về 190 triệu nhân dân tệ (27,3 triệu USD) trong 10 ngày đầu tiên phát hành. Về dự án tiếp theo của mình, Điêu Diệc Nam nói rằng anh không có kế hoạch thay đổi công thức chiến thắng.

“Tôi chỉ muốn chắc chắn rằng mình đang làm phim hay hơn trên cùng một quỹ đạo,” anh nói. “Tôi cảm thấy đó là áp lực duy nhất - làm thế nào có thể làm còn hay hơn nữa?”