Có tin đồn bà Phương Dật Hoa (vợ của ông Thiệu Dật Phu và là chủ tịch
hiện tại của TVB) là người đã thuyết phục ông Trần Chí Vân trở về TVB
nhằm mục đích giải quyết cuộc tranh chấp kéo dài về tiền bản quyền giữa
công ty và HKRIA (Liên minh thu âm Hồng Kông - bao gồm năm công ty thu
âm hàng đầu hiện nay: Universal, Warner, Sony, EMI và BMA).
Tuy nhiên, cũng có tin đồn bà Phương chính là người đã chấm dứt đàm phán
ngay khi hai bên đang chuẩn bị đạt được thỏa thuận cuối cùng, do đó
khiến mối quan hệ giữa hai bên trở nên xấu hơn. Hậu quả của tình hình đó
là lễ trao giải thưởng của các đài phát thanh theo truyền thống được
phát trên TVB đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, với việc những đài truyền
thanh như Đài truyền thanh Hồng Kông (RTHK) thuộc sở hữu nhà nước đã
chuyển bản quyền phát sóng lễ trao giải thường niên
Top Ten Golden Hits (Mười ca khúc vàng thành công nhất) của họ cho các đài truyền hình khác.
Bà Phương Dật Hoa – chủ tịch hiện thời của TVB
Theo thông tin trên các báo, lý do chính khiến những cuộc thảo luận giữa
TVB và HKRIA một lần nữa bị đình lại không liên quan gì tới chuyện tiền
bạc, đúng hơn là các cuộc thương lượng thất bại là do các công ty thu
âm thuộc HKRIA yêu cầu rằng từ nay trở đi, các nghệ sĩ của họ phải được
tự do xuất hiện trên các đài truyền hình khác nếu họ muốn. Với người
ngoài, các nghệ sĩ có nhiều tự do hơn chắc chắn là một điều tốt, tuy
nhiên theo quan điểm của TVB, nếu họ đồng ý chuyện này, đây sẽ là một
tổn thất to lớn cho họ về phương diện kinh doanh. Không nhất thiết là bà
Phương đang cố tỏ ra “hách dịch” hay “lạm quyền” – nếu bạn là người có
quyền quyết định cao nhất ở TVB, có thể bạn cũng sẽ không đồng ý với yêu
cầu của HKRIA.
Vậy còn về những bài báo trước đó cho rằng TVB
và HKRIA sắp đi tới thỏa thuận? Từ phía TVB, điều đó đơn thuần có nghĩa
là họ (TVB) sẽ đồng ý trả một khoản tiền bản quyền nhất định, nhưng tất
cả mọi thứ khác sẽ vẫn giữ nguyên như trước đây. Từ phía HKRIA, điều đó
có nghĩa là TVB sẽ trả khoản phí đã được thỏa thuận nhưng họ cũng muốn
tìm cơ hội (tận dụng cơ hội) để phá vỡ sự “độc quyền” và kiểm soát của
TVB đối với các nghệ sĩ. Mỗi bên có lập trường riêng cùng những lý do
hợp lý riêng của mình. Ngay cả với khả năng các nghệ sĩ của họ bị cấm
xuất hiện trên TVB trong thời gian dài, HKRIA vẫn tiếp tục giữ vững quan
điểm của họ nhằm thể hiện rằng ít nhất thì nỗ lực đã tạo ra sự thay
đổi.
Các nghệ sĩ “hái ra tiền” (những người đã có danh tiếng
trong ngành và có thể dễ dàng bán được đĩa hát) là những người ít bị ảnh
hưởng bởi tình hình này nhất – chí ítlà về mặt tài chính – bởi kể cả
không có TVB làm điểm tựa để quảng bá, những nghệ sĩ này vẫn bận rộn như
trước nay, chu du khắp thế giới để biểu diễn và kiếm tiền. Những người
thực sự bị ảnh hưởng phần lớn rơi vào hai loại: 1) những nghệ sĩ từng
được TVB cực lực quảng bá trong quá khứ và con đường dẫn tới thành công
và danh tiếng của họ chủ yếu dựa vào những nỗ lực của TVB, 2) những nghệ
sĩ mới hơn cần lượng khán giả khổng lồ của TVB để giúp họ tăng cường sự
xuất hiện và thiết lập vị thế. Với những cơ hội kiếm tiền “gần như bằng
không” tại Hồng Kông dành cho các hãng thu âm ngày nay, để có thể thu
được lợi nhuận các công ty này phải tiến ra ngoài thị trường nội địa
Hồng Kông và mở rộng sang các nước khác – đây là một trong những lý do
lớn nhất giải thích vì sao các công ty này “cả gan” chống lại TVB bằng
cách cố gắng đấu tranh cho những chỉ tiêu có lợi nhất cho họ. Thêm vào
đó thực tế là khả năng của TVB trong việc “thúc đẩy” ngành âm nhạc Hồng
Kông tiến lên ngày càng trở nên yếu hơn, một điều có thể thấy rõ qua tỷ
suất xem đài ảm đạm của các chương trình ca nhạc của họ. Ngày nay, với
tất cả những tiến bộ công nghệ, các nghệ sỹ có nhiều lựa chọn hơn để
quảng bá cho đĩa nhạc của mình - trong những năm gần đây, tận dụng KTVs
(các đài karaoke nhỏ) và những hình thức truyền thông tiên tiến mới xuất
hiện khác để giúp các nghệ sĩ phát hành ca khúc của họ đã chứng minh
tính hiệu quả cao hơn việc xuất hiện tại chương trình ca nhạc của một số
đài truyền hình. Lợi thế duy nhất mà TVB vẫn còn là tầm phủ sóng rộng
rãi về lượng khán giả có thể giúp các nghệ sĩ ít tên tuổi hơn được “nhập
cuộc” và trở nên nổi tiếng. Theo tình hình trên, TVB có nhiều nguy cơ
hơn và mối quan tâm lớn nhất của họ sẽ là hòa giải với HKRIA càng nhanh
càng tốt – tuy nhiên không may là đối với TVB, “hòa giải” có nghĩa là
tiếp tục giữ vị thế độc quyền của họ đối với số đông các nghệ sĩ TVB.
TVB đang mất dần ưu thế của mình trong ngành công nghiệp âm nhạc
Nghĩ lại thì, lý do tại sao TVB lại có khả năng hầu như nắm vị thế độc
quyền ngành truyền hình Hồng Kông trong vài thập kỷ thực sự là một
trường hợp “thời thế tạo anh hùng”. Vào cuối thập niên 1960, TVB là đài
truyền hình phát sóng tự do đầu tiên (và hầu như là duy nhất) tại Hồng
Kông – miễn là khán giả có một chiếc tivi, họ có thể xem tất cả các
chương trình của TVB mà không phải trả lấy một đồng. Khi công ty truyền
hình cáp đơn thuần trước kia Rediffusion Television (công ty truyền
hình Lệ Đích - tiền thân của ATV) cũng trở thành một đài truyền hình
phát sóng tự do vài năm sau đó, tất cả các khán giả Hồng Kông đã trở
thành “khán giả của TVB” (đó là cách khởi đầu của hiện tượng “thống trị
hoàn toàn tỷ suất xem đài” của TVB). Chỉ nhờ vào nỗ lực của mình, ATV
không thể “thay đổi” xu hướng lúc đó (khán giả đã quen với việc xem
TVB) và đặc biệt trong những năm gần đây, ATV đã hoàn toàn mất đi tinh
thần cạnh tranh, thậm chí còn không cố gắng vượt qua TVB về mặt tỷ suất
người xem hay danh tiếng.
TVB từng một thời chiếm lĩnh hoàn toàn lượng khán giả của Hồng Kông
Cách duy nhất để thay đổi “xu hướng chung” là có sự can thiệp của chính
quyền - trong quá khứ, chính quyền hầu như hoàn toàn làm ngơ trước lời
phàn nàn của ATV và các đài truyền hình địa phương khác, một hành động
rất hiệu quả trong việc cho phép một đài truyền hình (TVB) thống trị
ngành công nghiệp truyền hình Hồng Kông trong hàng thập kỷ. Năm nay,
cuối cùng cũng đã xuất hiện mầm mống của sự thay đổi khi chính phủ chấp
thuận cấp giấy phép cho ba đài truyền hình phát sóng tự do khác, đồng
nghĩa với việc sẽ sớm có thêm ba đài truyền hình miễn phí nữa gia nhập
thị trường Hồng Kông (hiện tại chỉ có hai đài: TVB và ATV). Rốt cuộc
chính quyền cũng đã nhập cuộc.
Với “thay đổi” này, để TVB có thể
tiếp tục duy trì vị thế “độc quyền” trong ngành truyền hình, họ phải
giữ quyền kiểm soát những điều khác mà tiếng nói của họ vẫn còn trọng
lượng ở đó – vì thế các nghệ sĩ địa phương (các ca sĩ) “xuất hiện” trên
các chương trình và buổi biểu diễn của TVB phải tiếp tục là các nghệ sĩ
ký hợp đồng với TVB và các nghệ sĩ ký hợp đồng không được phép xuất hiện
trên các đài truyền hình khác – thành thật mà nói, bạn không thể tìm
thấy “chiến lược” này ở bất kỳ nơi nào khác. Nhìn từ quan điểm của TVB,
việc để mất vị thế “độc quyền” các nghệ sĩ (ca sĩ) có thể không có bất
kỳ ảnh hưởng tức thời nào tới tỷ suất xem đài hay thậm chí sự vận hành
của công ty này, nhưng chắc chắn đối với họ đó sẽ là một “quả bom hẹn
giờ” – ngay cả khi được chôn sâu – có thể bùng nổ bất kỳ lúc nào và đặt
họ vào tình cảnh tự diệt.
Một vấn đề cuối cùng cần cân nhắc: các
nghệ sĩ Hồng Kông nổi danh là những nghệ sĩ giải trí “đa năng” – có
nghĩa là họ tham gia vào điện ảnh, truyền hình và âm nhạc cùng một lúc.
Vì thế, “độc quyền” hầu hết các ca sĩ Hồng Kông tương đương với việc
“độc quyền” hầu hết các nghệ sĩ giải trí Hồng Kông – một điều mà từ khía
cạnh kinh doanh chắc chắn là phương thức hiệu quả nhất để “triệt hạ”
sự cạnh tranh. Không may là ngành công nghiệp thu âm của Hồng Kông đã
đánh mất hầu hết hào quang trong quá khứ và những “món hời” mà TVB có
khả năng mang lại trước kia không còn rõ ràng như trước nữa - thực tế,
một số nghệ sĩ gần như phải “bỏ tiền túi” để làm việc cho TVB và thậm
chí nếu họ sẵn sàng làm thế thì họ cũng không còn được hưởng những “phần
thưởng” mà họ mong đợi nữa. Bằng cách “chống lại” TVB, thực ra họ có
lợi hơn khi có khả năng nhận được sự ủng hộ (và coi trọng) từ các đài
truyền hình địa phương khác cũng như các đài phát thanh. Ở phía đối lập
- nếu TVB tiếp tục “chống lại” HKRIA, việc đó cuối cùng có thể ảnh
hưởng tới các đài truyền thông nhỏ khác vẫn còn “thân thiện” với TVB… và
khi mọi chuyện đi tới mức ảnh hưởng tới công việc và quyền lợi của
những người khác thì tình huống đó có khả năng sẽ đặt TVB vào thế cô lập
hơn nữa.
Dịch: © Vân Húc @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Asian Fanatics