Trong khi đó, người mua vé đi xem phim trở nên già hơn, khán giả trẻ tiếp tục sụt giảm.

Tính đến lúc này (lúc bài báo gốc được phát hành) doanh thu vé năm 2011 giảm 4,9% so với cùng kỳ năm 2010 và giảm 4,5% so với cùng kỳ năm 2009.

Và có lẽ điều quan ngại nhất, đó là tính sáng tạo cũng giảm - trong số 10 phim có doanh thu cao nhất năm 2011, hết bảy phim là phần tiếp theo, một là phim tái kích hoạt và hai phim dựa theo truyện tranh.

Tất nhiên, trong một năm mà lĩnh vực điện ảnh cứ bỡn cợt với thảm họa rất nhiều lần, sự đời có thể xấu đi.

Thị trường sụt giảm hơn 20% so với cùng kỳ các năm trước trong quí đầu tiên, nhưng một mùa hè vùng lên - được tiếp sức bằng ba phần tiếp theo trị giá bạc tỉ, Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides, Transformers: Dark of the Moon và Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2 - giúp cho ngành điện ảnh ít ra có một cơ hội ngàn vàng gỡ gạc cho cả năm.

Muppets có được một khởi đầu tươm tất

Cơ hội ấy đã bị phí phạm trong tuần lễ ngang qua Lễ Tạ ơn, khi các hãng phim làm bão hòa các cụm rạp bằng các bộ phim gia đình, và chỉ có Muppets của Disney có được một khởi đầu tươm tất.

Lẽ ra sự thể trở nên trầm trọng nữa trong kỳ Lễ Giáng sinh, khi tám bộ phim công chiếu rộng rãi trong vòng chỉ có chín ngày. Nhưng thị trường rốt cuộc tăng 8% so với kỳ cuối tuần bốn ngày Lễ Gáng sinh của năm 2010.

Lại còn thị trường quốc tế, đã làm doanh thu vé khu vực Bắc Mỹ thêm còi cọc vì những phim lớn trong đó có Pirates - thu được gần 80% trong tổng doanh thu toàn cầu 1,04 tỉ đôla của phim này.

Thực ra, tổng doanh thu vé ở các thị trường ngoài Bắc Mỹ có thể làm mọi người quên mất thị trường nội địa yếu kém và thậm chí còn giúp ngành điện ảnh phá kỷ lục doanh thu toàn cầu 31,8 tỉ đôla của năm 2010.

Với những xu thế ồ ạt đó, sau đây là những điều chúng ta học được về phòng vé năm 2011:

Phim hài dành cho nữ giới rất được ưa chuộng

2011 sẽ được nhớ đến là một năm có một dòng phim phụ được ra đời - phim hài dành cho các cô gái trẻ xếp loại R.

Bridesmaids của Universal chứng tỏ là một phát hiện lớn - một màn biểu diễn thô tục dành cho phụ nữ có doanh thu toàn cầu lên đến 288,4 triệu đôla trên một kinh phí 32,5 triệu đôla.

Bridesmaids có doanh thu toàn cầu lên đến 288,4 triệu đôla

Thực ra, với 67% khán giả xem phim này trong tuần công chiếu là phụ nữ, thành công của bộ phim có ngôi sao chương trình Saturday Night Live Kristen Wiig đóng chính khiến giới trong nghề sáng mắt ra trước sự thật là phụ nữ thích phim xếp loại R.

Nối gót Bridesmaids, Bad Teacher (phát hành ở Việt Nam với tựa đề Cô giáo lắm chiêu) của Sony có Cameron Diaz đóng chính tóm thu 216,2 triệu đôla doanh thu vé toàn cầu trên một kinh phí chỉ có 20 triệu, củng cố thêm quan điểm này.

Ngoài xu hướng mới phát triển của phim hài dành cho nữ giới, có một sự công nhận phổ quát rằng giờ đây phụ nữ cũng thích cười nghiêng ngả - The Hangover - Part II công chiếu với 51% hán giả là phụ nữ, là một ví dụ.

Trong khi đó, bên cạnh phim hài, lực lượng khán giả nữ còn giúp làm nên một thành công bất ngờ khác của năm 2011, phim chính kịch về Thời kỳ nô lê của hãng DreamsWork, The Help, kiếm được 170 triệu đôla trên một kinh phí 25 triệu.

Thời cạn kiệt tính sáng tạo

Đúng vậy, ngành điện ảnh trở nên quá dựa dẫm vào hậu truyện, tiền truyện, tái khởi động và chuyển thể truyện tranh/tiểu thuyết bằng tranh.

Dựa dẫm đến mức nào, bạn sẽ muốn biết chứ gì?

Bảy phim có doanh thu cao nhất năm 2011 - Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2, Transformers: Dark of the Moon, The Twilight Saga: Breaking Dawn - Part 1, The Hangover Part II, Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides, Fast Five và Cars 2 - đều là phần tiếp theo.

Thor và Captain America: The First Avenger (Kẻ báo thù đầu tiên) đều dựa trên truyện tranh

Phim có doanh thu cao thứ tám và thứ 10 của năm 2011, Thor và Captain America: The First Avenger (Kẻ báo thù đầu tiên), dựa trên truyện tranh. Còn phim đứng thứ chín, Rise of the Planet of the Apes, là một sự tái khởi động.

Trong số 15 phim có doanh thu cao nhất thị trường Bắc Mỹ năm 2011, chỉ có một phim - Bridesmaids - tự trèo lên bằng ý tưởng phim gốc (The Help dựa theo một tiểu thuyết bán chạy).

Xu thế này trở nên ảm đạm hơn một chút khi bạn xét đến việc những loạt phim lớn như Harry Potter, Twilight và The Dark Knight hoặc là đã kết thúc hoặc là đang trong quá trình khép lại. Và trong năm 2011, nhiều hãng phim lớn đã chẳng làm gì để đưa ra loạt phim mới (Green Lantern, còn ai nữa không?).

3D tới thời, tốt hơn và xấu đi

Hơn 40 phim phát hành ở định dạng 3D trong năm 2011, nghĩa là giờ đây 3D đã là một tiêu chuẩn hơn là một sự kiện xem phim.

Có những phim 3D thành công lớn như Harry Potter và Transformers - mà khán giả giá nào cũng lũ lượt đi xem. Tương tự, giá nào họ cũng tránh những "bom xịt" - Conan the Barbarian, Mars Needs Moms, Hugo.

Tất nhiên, trong cơn suy thoái toàn cầu với tỷ lệ thất nghiệp lên tới hai chữ số, giá vé tăng thêm 2-4 đôla có thể là vấn đề. Và, quan trọng nhất là, phải thừa nhận rằng trừ một ít ngoại lệ, những phim có thêm chiều thứ ba này không xứng với tiền vé.

Tệ hơn, 3D đẩy chi phí vé lên vào một thời điểm tồi tệ. Vé vào rạp đã ổn định sau khi đạt đỉnh ở mức 7,89 đôla, theo Hiệp hội chủ rạp - nhưng giá này vẫn cao hơn mức bình quân 6,88 đôla năm 2007, ngay trước khi đại suy thoái xảy ra.

Tuy nhiên, tình thế đã đảo chiều với bản chuyển thể 3D kinh phí chưa đến 10 triệu đôla cho bộ phim gia đình đã phát hành năm 1994 của Disney, The Lion King, kiếm được 94,2 triệu đôla khi tái ra mắt vào mùa hè 2011.

Và năm 2012 sẽ chứng kiến một sự nhộn nhịp của những bản phát hành lại - không chỉ có những phim kinh điển của Disney như Beauty and the Beast, mà còn có Star Wars và Titanic, thế nên định dạng này rốt cuộc sẽ khiến ngành điện ảnh tiến bộ theo một cách chuyên biệt.

Tom Cruise đã trở lại

Có thể anh không bình thường – chết tiệt, anh ta đúng là không bình thường – nhưng Tom Cruise là một siêu sao điện ảnh.

Mission: Impossible là phim lớn nhất của anh kể từ sau vụ nhảy lên ghế sô-pha trong chương trình của Oprah. Phim Knight and Day năm 2010 và Valkyrie năm 2008 của anh đều thất bại.

Vai diễn của anh trong Tropic Thunder năm 2008 nhỏ đến mức không đáng kể còn Lions for Lambs năm 2007 là - nói một cách độ lượng thì - đáng quên. Mission: Impossible III năm 2006 thì tốt, nhưng Mission Impossible 4 sẽ làm tốt hơn. Còn trước đó nữa thì, anh chỉ là một gã nhảy dựng lên ghế sô-pha.

Mission Impposible 4 chứng minh rằng Cruise - từng là siêu sao điện ảnh của thế giới - có thể vẫn tiếp tục ra mắt một bộ phim.

Và anh còn nhiều phim đang chờ: anh đóng trong Rock of Ages năm 2012.

Anh cũng đã quay One Shot cho Paramount, trong đó anh đóng vai Jack Reacher. Thám tử này là nhân vật chính trong loạt tiểu thuyết rất nổi tiếng của Lee Childs.

Cruise còn đóng trong dự án năm 2013 của Warner Bros. All You Need Is Kill và Oblivion của Universal.

Đã đến lúc ngừng đổ lỗi cho Avatar

Suốt quí đầu năm 2011, khi từng tuần lễ thua kém xa so với cùng kỳ năm 2010, các nhà điều hành các hãng phát hành phim lại ca điệp khúc rằng thị trường năm nay không thể so với cái lúc có bộ phim đột phá Avatar của James Cameron được.

Quả có vậy - với doanh thu ở Bắc Mỹ của Avatar lên tới 760,5 triệu đôla trong quí 1/2010, lập luận này cũng có lý.

Đổi lại, các nhà phát hành có thể phải nghĩ thêm lần nữa về thành tích mùa Giáng sinh, nếu họ so số tiền "hốt" được ở năm 2011 với cùng kỳ năm 2010 chỉ có hai phim ra rạp đại trà - Little Fockers và True Grit - là thấy có chuyện ngay.

Thực tế, cho dù có phát hành gấp đôi số phim thực tế đã ra rạp trong thời gian năm cùng tháng tận của 2011, thì thị trường cũng chỉ tăng trưởng một cách có hạn.

Hô, hô, hô...

Loạt bài Điện ảnh 2011 nhìn lại: Mười phim châu Á hay nhất Công nghệ làm chủ màn ảnh Hồng Kông 11 phim Hollywood xứng đáng được yêu thích nhất Đài Loan mở rộng chân trời nghệ thuật thứ bảy Khủng hoảng suy giảm khán giả Phim độc lập kinh phí thấp lên ngôi ở Hàn Quốc Phòng vé 2011: Những bài học từ một năm chết rồi! Lý giải phòng vé Bắc Mỹ 2011: doanh thu thất vọng Những phim Hollywood tệ nhất đến ghê răng! Số liệu thị trường Trung Quốc nói gì Phim bom tấn nào nhiều sạn nhất năm 2011? 10 phim doanh thu cao nhất năm 2011 - năm thất thu của điện ảnh

Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi