Kỳ cuối: Đưa Snowden thật vào phim - cuộc đấu tay ba giữa luật sư Nga, luật sư Mỹ của Snowden và Oliver Stone
Luật sư Wizner, 45 tuổi, đã ở trong Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) từ
2001. Trước Snowden, ông đã cố đưa ra nhiều vụ kiện để làm tăng việc
giám sát cộng đồng tình báo. Wizner hay nói ông đã dành cả thập kỷ húc
đầu vào tường, và rồi có Snowden kéo đổ bức tường đó. Snowden không chỉ
tiết lộ phạm vi của việc theo dõi, mà cả chuyện các quan chức chính phủ
cấp cao thường xuyên đánh lạc hướng người dân về việc đó. Từ khi làm
người bênh vực Snowden, Wizner đã trở thành nhân vật có giá trị không
nhỏ về mặt địa chính trị. Những tiết lộ từ đó đã hình thành một nền tảng
quan trọng cho các thay đổi luật pháp, và không gì làm Wizner bực mình
hơn là những khả năng đe dọa vấy bẩn thanh danh của Snowden và đại
nghiệp chung của họ.
Từ trái qua: Edward Snowden với nhà báo Glenn Greenwald và Ewen MacAskill trong phim tài liệu Citizenfour.
|
Không xa vời để nói là với Wizner, Kucherena ít nhiều đã trở thành cục
nợ. Từ 2013, vị luật sư người Nga này đã thông báo Snowden có việc làm ở
một trang web lớn của Nga – tin hóa ra không đúng sự thật – và đã cung
cấp cho truyền thông báo chí ảnh thân chủ của mình hưởng thụ cuộc sống
mới ở Nga, đi xem opera ở Nhà hát Bolshoi và vui vẻ ôm một chú chó tên
Rick. (Rick hóa ra là chó của một người bạn của Kucherena.) Giờ
Kucherena đã bán một quyển tiểu thuyết cho Stone, khiến như thể đạo diễn
đã phải trả tiền cho một người dàn xếp Nga để tiếp cận Snowen – hay tệ
hơn, Snowden đã nằm trong tay của chính quyền Nga, cho Stone mượn làm
phim Hollywood.
Nỗ lực đáp trả của Wizner ở Mỹ đã thành công. Cựu
Bộ trưởng Tư pháp Hoa Kỳ Eric Holder, từng là một nhà phê bình mạnh mẽ,
đã thừa nhận Snowden thực hiện “một nghĩa vụ với công chúng”. Tổng
thống Obama đã yêu cầu cho cải cách cách thu thập dữ liệu điện thoại, và
tháng 6 năm ngoái, Quốc hội thông qua Luật Tự do Mỹ, bộ luật nảy sinh
chính từ những tiết lộ của Snowden. Snowden đã được nhìn nhận là một nhà
hoạt động xã hội điềm tĩnh và nhạy cảm. Theo Wizner, anh sống một cuộc
sống tự do ở Nga, xuất hiện qua các video trực tiếp và đăng bài ý kiến
chống lại vi phạm nhân quyền ở Nga. “Tôi nghĩ mọi người muốn tin là Nga
sẽ không bao giờ để anh ta ở lại đó trừ khi anh ta trả tiền theo cách
nào đó,” Wizner nói. “Nhưng không đúng. Không những anh ta không hợp
tác, mà anh ta còn thực sự phê phán.”
Khi tác giả hỏi Wizner về
quyển sách của Kucherena, tác giả gặp ông tại một quán cà phê gần văn
phòng của ông ở Hạ Manhattan. “Có lẽ anh nên miêu tả biểu cảm của tôi –
‘Ông ta cười khẩy,’” Wizner nói. (Ngoại trừ cái cười khẩy của ông phối
hợp với một cái cau mày.)
Snowden và đạo diễn phim Citizenfour, Laura Poitras (góc phải)
|
Theo lời ông ta, Snowden chưa đọc sách của Kucherena. “Vấn đề là, Ed có
nhiều chuyện đáng bận tâm hơn,” ông nói. “Nếu có người kêu gọi ám sát
bạn, bạn sẽ phiền lòng. Nếu bạn đang đối mặt với việc bị cách ly, bạn sẽ
lo ngại. Nếu ai đó viết sách ở Nga mà không ai đọc, nó sẽ chẳng là gì.”
Wizner
ngần ngại nói về vai trò của Kucherena trong cuộc sống của Snowden,
nhưng thừa nhận vai trò đó có phần không chính thống. “Có vẻ các luật lệ
đạo đức quanh mối quan hệ luật sư-thân chủ có khác ở Nga,” ông nói.
“Thật là rất bất thường khi một luật sư trong một vụ nổi tiếng lại cung
cấp ảnh riêng tư về thân chủ mình cho báo chí hay viết một quyển sách
chưa được cho phép và bán cho Hollywood.”
Kucherena và Wizner
chưa bao giờ gặp mặt. Bất luận có khó chịu gì, Kucherena vẫn nói rất tốt
về người đồng nghiệp bên Mỹ. “Chúng tôi cùng phía mà!” ông ta nói với
tác giả. “Ben làm ở Mỹ, tôi làm ở Nga. Nếu anh ta muốn viết sách, tôi
không thắc mắc.” Wizner nói ông không có ý định viết sách về Snowden, dù
hư cấu hay gì khác.
“Nhiệm vụ đã hoàn thành,” Stone thông báo.
Stone
và tác giả gặp ở bar tiền sảnh lần nữa, ngày hôm sau khi quay Snowden,
và vị đạo diễn đã vui vẻ hơn. Việc quay phim diễn ra tại ngôi nhà thứ
hai của Kucherena. Ngày hôm đó khá dài. Ý tưởng của Stone là phỏng vấn
Snowden và quay lại khoảnh khắc xúc động cho kết phim. Nhưng những đúp
đầu rất gượng. “Ed quen trả lời câu hỏi theo mức độ tình báo,” Stone
nói. “Nhưng tôi quan tâm tới phần tình cảm, thì khó khăn cho anh ấy.”
Cuối cùng Stone phải quay cả thảy chín đúp. Một lúc họ nghỉ và đi dạo
quanh nhà Kucherena. Cuối ngày, Stone quyết định rằng ông đã bắt Snowden
đi xa hết mức ông muốn. “Cậu ta rất hợp tác,” Stone nói. “Cậu ấy muốn
phim có hiệu quả. Nhưng làm diễn viên – cậu ấy chưa quen. Ý tôi là, cậu
ta không phải diễn viên. Và tôi không nghĩ cậu ta đã thành diễn viên
ngày hôm đó.”
Snowden trong phim tài liệu Citizenfour của Laura Poitras
|
Để Snowden thoải mái hơn, Stone làm việc với một êkíp nhỏ gọn. Một số
gặp con người tố cáo chính phủ này lần đầu và có vẻ bị choáng ngợp. “Bất
thình lình con người bé nhỏ này bước đung đưa vào – một ngươi mỏng
manh, đáng yêu, đáng mến, lịch thiệp, đẹp đẽ,” Anthony Dod Mantle, nhà
quay phim nói. “Anh ấy như một tâm hồn già trong một thân hình trẻ. Anh
ấy có ngón tay như đàn violin.” Quay Snowden khiến Mantle nhớ lại việc
quay những người khác với danh tiếng đồ sộ và thân hình nhỏ nhoi. “Như
là Bono hay Al Pacino,” ông nói thêm. “Những người bé nhỏ. Nhưng nếu đưa
họ vào một khung hình, họ có thể to lớn như bất kỳ ai.”
Mantle đã quay
Slumdog Millionnaire và
127 Hours của Danny Boyle, nhưng
Snowden
là một thử thách đặc biệt. Được thuyết phục rằng làm phim trên đất Mỹ
là quá rủi ro, Stone quyết định quay ở Đức, ở đó Borman có thể được giảm
thuế. Với khoảng 140 trang kịch bản phải quay trong 54 ngày, đoàn phim
chạy nước rút từ Munich tới Washington, tới Hawaii, Hồng Kông, và rồi về
Munich. Thông thường, Mantle không được xem địa điểm trước khi quay. Để
giảm chi phí, ngoại ô Munich phải thế thân cho Maryland và Virginia,
với dàn diễn viên quần chúng Munich đóng vai người Mỹ. “Ơn trời người
Đức hành động giống người Mỹ,” Stone nói.
Việc quay phim y như
một điệp vụ ngầm, với mật danh (‘Sasha’ được chọn) và các quy trình an
ninh kỹ lưỡng. Lo sợ “Sasha” sẽ bị NSA quan tâm, Borman và Stone tránh
thảo luận chi tiết làm phim qua điện thoại hay email – “Đều phải viết
giấy tay và các cuộc đi dạo lâu trong công viên,” Borman nói – và giữ
kịch bản trong máy tính không bao giờ có kết nối Internet. Nếu phải gửi
thư tín, Borman sẽ xáo các trang cho vào bốn kiện khác nhau, và gửi qua
bốn công ty vận chuyển tới bốn địa chỉ khác nhau. “Chắc ai [chết tiệt]
thèm quan tâm,” Borman nói. “Hoặc NSA đang cười chúng tôi kiểu ‘Nhìn lũ
ngu kìa – dĩ nhiên bọn tôi sao chép mọi thứ qua DHL và FedEx rồi!”
Gordon-Levitt trên trường quay Snowden
|
Với các diễn viên, lịch làm việc quay cuồng và nỗi sợ hãi trên phim
trường thêm vào không khí của quá trình quay phim. “Snowden đang ở trong
một tình huống căng thẳng, vậy nên việc quay phim cũng hơi như thế đó,”
Gordon-Levitt nói, trước khi sửa lại. “So với những gì anh ấy đã làm
thì đóng phim chỉ là dạo chơi. Nhưng có những điểm cảm xúc vậy sẽ có ích
khi ta diễn.”
Quyết tâm chuyển được lối nói cứng nhắc của Snowden, Gordon-Levitt lấy âm thanh từ
Citizenfour
và nghe liên tục trong khi ngủ. Anh cũng lo là một số lời thoại hơi
nặng tay. “Oliver rất chuyên tâm tạo dựng quan điểm của mình,” nam diễn
viên nói, “và nên như thế. Tôi thực sự khâm phục ông ấy vì điều đó.
Nhưng tôi cảm thấy việc của tôi là nói ‘Được rồi, tôi cũng muốn tạo dựng
quan điểm nữa, nhưng đây là một con người chứ không phải một cái loa.’”
Stone cảm thấy cách tiếp cận của Gordon-Levitt đôi lúc hơi mang tính
tài liệu. “Tôi đang cố làm nên khía cạnh chính kịch nhất có thể,” Stone
nói. Fitzgerald cuối cùng được cho bay đến trường quay cho các phần viết
lại giờ chót.
Cuối xuân 2015, Stone sắp sửa đóng máy thì mẹ ông,
Jacqueline Goddet Stone, mất ở tuổi 93. Bà gọi cho ông ở Munich, nhưng
Stone cảm thấy mình không thể đánh liều mà đi. “Đi Los Angeles sẽ khiến
chúng tôi mất ba ngày,” Stone nói. “Tôi biết bà sẽ qua đời, nhưng tôi
nghĩ có thể về kịp.” Stone vẫn ở trường quay khi đám tang diễn ra và
tiếp tục quay phim.
Chuyến đi của Stone tới Moscow để quay
Snowden thật là phần cuối ông cần để hoàn thành bộ phim. Nhưng ông vẫn
lo lắng – đoạn phim sẽ bị tuồn ra ngoài, các nhà phê bình sẽ mổ xẻ nó,
Snowden sẽ không thích nó. “Tôi muốn anh ấy thử trước,” ông nói. Ông
đang đi New York để bắt đầu biên tập và dự định quay lại Moscow cuối mùa
hè để cho Snowden xem bản phim đầu. “Được thôi anh bạn,” Stone nói,
đứng dậy đi. “Hẹn gặp ở New York.”
Rồi ông biến mất sáu tháng.
Cảnh trong phim Snowden của Oliver Stone, bối cảnh phòng của Edward
Snowden trong khách sạn Mira ở Hồng Kông. Từ trái qua: Melissa Leo
(trong vai Laura Poitras), Joseph Gordon Levitt (trong vai Snowden), Tom
Wilkinson (trong vai nhà báo Ewen MacAskill) và Zachary Quinto (trong
vai nhà báo Glenn Greenwald)
|
Trước khi Stone làm bộ phim, ông đã gặp hai người tiêu biểu kể tự truyện
về Snowden, Greenwald và Poitras. Stone và Greenwald kết thân, và khi
quyển sách của Greenwald khiến Hollywood quan tâm trước khi được xuất
bản, nhà báo nhờ Stone tư vấn. “Trong đầu, tôi nghĩ nếu ông ấy có ý định
làm phim, đó sẽ là một bước chuyển tốt để nói vậy,” Greenwald nói với
tác giả.
Ở thời điểm đó, Stone không hào hứng, và Greenwald đàm
phán hợp đồng với Sony. Stone sau đó quay lại và nâng mức giá ngang
Sony, nhưng Greenwald từ chối. “Tôi nghĩ ông ấy hơi rối,” Greenwald nói.
Trong dàn diễn viên chính, Zachary Quinto, vào vai Greenwald trong phim
của Stone, là diễn viên duy nhất không gặp nhân vật thật của mình để
nghiên cứu. “Tôi luôn nghĩ vậy là hơi kỳ,” Greenwald nói. “Tôi nghĩ
Oliver nghĩ tôi có sự hằn học tranh đua với dự án của ông ấy, hay ông ấy
có sự hằn học – tôi không chắc.” (Theo Stone, Quinto không cần gặp
Greenwald vì có nhiều băng hình về nhà báo này trên mạng rồi.)
Mùa xuân 2014, Stone bay tới Berlin gặp Poitras. Cuộc gặp không suôn sẻ. Theo lời Poitras, Stone đề nghị bà dời ngày phát hành
Citizenfour,
đang trong quá trình biên tập lúc đó, để ra mắt cùng với phim của ông.
“Bởi phim của ông ấy là bộ phim thật – vì là phim Hollywood,” Poitras
nói. “Dĩ nhiên tôi không hứng thú làm thế. Để cho một nhà làm phim khác
bảo tôi hoãn phát hành phim của mình – thế hơi bị xúc phạm.”
Stone bực mình, nhưng ông ở lại làm vài cốc rượu. Họ nói về các phim mới, trong đó có
12 Years a Slave.
Poitras nhớ lại, Stone thấy phim đó quá bạo lực, trong khi Poitras nghĩ
sự tàn bạo là hợp lý với chủ đề. Stone càng lúc càng nổi cáu. “Đến một
lúc, ông ta nghiêng qua và hai tay ông ấy tóm cổ tôi,” Poitras nói.
“Theo một cách đùa. Tôi nghĩ ông ấy hơi say. Nhưng đó không phải là một
buổi tối vui vẻ gì cho cam.”
Snowden và Gabriel Sol (Ben Schnetzer)
|
Theo Stone, ông ấy chỉ đề nghị giúp Poitras có nhà phát hành. “Chúng tôi
nghĩ sẽ giúp bà ấy mang phim của bà ra cùng với phim của chúng tôi, sau
hay trước cũng được, nếu có thể,” Stone nói. “Ông không nhớ đã giả vờ bóp
cổ Poitras. “Tôi nghĩ khi nói chuyện với bà ấy, có cảm giác bà ta siêu
hoang tưởng,” ông nói. “Nhưng tôi quý bà ấy,” ông tiếp. “Tôi kính trọng
bà ấy. Tôi đã xem các phim bà ấy làm. Tôi chỉ cố gắng giúp. Nếu Laura
buộc tội tôi tấn công hay giết bà ấy, bà ấy điên rồi.”
Dù đôi lúc
có tính bắt nạt, Stone khao khát sự chấp thuận. Các phim của ông thường
phỏng theo tính cách ông: độc đáo, mãnh liệt, giáo điều và tham vọng
bướng bỉnh. Chúng thường dài ba tiếng, và ông thường bị tổn thương khi
chúng không được yêu thích. Một lần, đang ở cùng Stone thì ông đưa cho
tác giả một bản A Child’s Night Dream, tiểu thuyết ông viết hồi 19 tuổi.
Stone bắt đầu đọc to tóm tắt sách. “Ngôn ngữ di chuyển thành dòng, luôn
đầy năng lượng… như một lời cầu kinh,” Stone đọc, trích The Boston
Globe. “Tôi không nhận được nhiều lời khen, nhưng đây là tốt rồi.” Tác
giả bảo từ đó trở đi ông đã có nhiều lời khen. “Anh nên xem Rotten
Tomatoes đi,” ông nói, ám chỉ trang thu thập bài phê bình phim.
Sự
khổ sở Stone phải chịu đựng phần nào là tự chuốc lấy. Phim tiểu sử có
thể là thể loại khó nhằn, và Stone lại hay gieo mình vào những câu
chuyện lịch sử và sự thương lượng giữa diễn biến thực và hư cấu. Những
cuộc co kéo với các nhà lịch sử và người thừa kế di sản tên tuổi người
đã mất là lý do Stone từng không làm được phim về Martin Luther King Jr.
và Hank Williams, và lý do ông phải đợi Richard M. Nixon qua đời rồi
mới có thể làm phim
Nixon. Với Stone, những nhân vật có
thật trong các câu chuyện ông muốn theo đuổi đã trở thành những
rào cản lẫn những người phán xét tác phẩm của ông. Đó là lý
do ông đã quyết tâm không làm
Snowden mà không có
Snowden, và là lý do ông đưa ra những lời thỉnh cầu đối với
Greenwald và Poitras để thuyết phục họ tham gia dự án phim này.
Cảnh trong phim Snowden của Oliver Stone
|
Nếu Poitras có phản ứng mạnh mẽ đối với đề xuất của Stone,
đó là vì bà vốn đã bị Sony truy đuổi. Sau khi hãng này mua
bản quyền cuốn sách của Greenwald, Poitras cho biết Sony cũng tỏ
ý muốn mua quyền trọn đời của bà – một lời mời bà đã từ
chối. Sony muốn bà trở thành nhà cố vấn của bộ phim, nhưng khi
hợp đồng đến tay, nó viết rằng hãng phim này phải được tiếp
cận tất những ghi chép và băng ghi âm của Poitras. “Tôi đã đi qua
cả quá trình này rồi, khi Oliver đến đề xuất,” bà nói.
Poitras
là một người phụ nữ thận trọng có giọng nói nhẹ nhàng và
đã trải cả một thập kỷ vừa qua với tên trong danh sách theo
dõi của chính phủ. Việc bà không muốn tham gia vào những dự
án phim Snowden không phải là vì bà muốn giữ của, mà là vì
muốn giữ được một chút kiểm soát đối với một câu chuyện không
còn là của riêng bà. Quan điểm táo bạo của Poitras là “câu
chuyện Snowden” chỉ có thể thuộc sở hữu bởi Snowden. “Tôi có
thể xin anh ấy một hợp đồng quyền sở hữu trọn đời ở Hồng
Kông nhưng tôi không tin vào khái niệm đó,” bà nói. “Đây là câu
chuyện của anh ấy và anh ấy sẽ kể khi sẵn sàng.”
Greenwald
và Poitras đều không phản đối việc Stone làm bộ phim này. Trong
khi bộ phim của ông vẫn đang chật vật chưa được đưa vào sản
xuất, Greenwald nghĩ câu chuyện của Snowden ít ra sẽ an toàn
nhất trong tay Stone. Vụ bê bối thông tin bị rò rỉ của Sony cho
thấy nỗi sợ của Stone là có cơ sở: trong một chuỗi thư điện
tử về việc mua bản quyền sách của Greenwald, một lãnh đạo
trong Phòng Quan hệ Chính phủ của Sony đưa ra góp ý là họ nên
dùng từ giảm thiểu trong thông cáo báo chí, đổi việc dùng từ
“gián điệp bất hợp pháp” thành “thu thập thông tin tình báo”,
và “lạm quyền” thành “hành động”.
Stone biến bộ phim thành sự kết hợp giữa một phim ly kỳ và
một câu chuyện tình, sử dụng mối quan hệ của Snowden với
Lindsay Mills (do Shailene Woodley đóng)
|
“Nỗi lo lớn nhất của tôi đối với Hollywood và câu chuyện Snowden
là hoặc họ sẽ là những kẻ nhát gan và gột sạch tính chất
chính trị trong câu chuyện,” Greenwald nói, “hoặc họ sẽ trở nên
cực kỳ phiến diện và bôi xấu một bên. Người ta cứ nói
Hollywood phóng khoáng thế này thế kia, nhưng thực tế họ có
mối quan hệ mật thiết với chính phủ. Nói gì thì nói về
Oliver, tôi cảm thấy rất nhẹ nhõm khi biết sẽ có người làm bộ
phim mà sẽ không xảy ra hai tình huống trên.”
Tháng giêng vừa qua, người viết đã đến thăm văn phòng của Stone ở Tây Los Angeles để xem bản thô của bộ phim
Snowden.
Stone làm việc trong một văn phòng sạch sẽ và kín đáo. Nội
thất rất phong phú. Có những chiếc mặt nạ của các bộ lạc,
gối tựa mua từ Indoneisa, một bức tranh Che Guevara và một cây
dừa cảnh trồng trong chậu.
Như
Citizenfour,
Snowden
diễn ra tại Hồng Kông nhưng lần này câu chuyện mang cảm giác
đang được tái hiện bởi diễn viên Hollywood. Stone đã đánh giá
đúng về Gordon-Levitt. Diễn xuất của anh không phải là sự tiếp
cận mà hoàn toàn là bản sao của những cử chỉ và giọng nói
của người thổi còi anh đang đóng. Quinto vào vai Greenwald một
cách mãnh liệt đến độ anh luôn trông giận dữ. Poitras của Melissa
Leo thì nồng ấm và luôn bảo vệ, gần như mang chất tình mẹ.
Stone
bước vào khi bộ phim vừa kết thúc. Ông đang bị cảm nhưng vẫn
uống cà phê, và yêu cầu trợ lý lấy cho mình một tách
Bulletproof, một thương hiệu cà phê mốt mới được làm từ “bơ ăn
cỏ” “Người ta bảo có lợi lắm đấy,” Stone nói. “Không có gì
cực đoan cả.”
Diễn xuất của Gordon-Levitt không phải là sự tiếp cận mà
hoàn toàn là bản sao của những cử chỉ và giọng nói của
người thổi còi anh đang đóng
|
Từ lần gặp nhau trước đó, ngày ra mắt của bộ phim đã được
đẩy lùi từ tháng 12/2015 đến tháng 5/2016 và Stone vẫn phải
chật vật lắm mới hoàn thành bộ phim đúng hạn, rồi ngày chiếu
lại lùi lần nữa tới tháng 9/2016. Thách thức lớn nhất của
bộ phim là mạch phim. Stone luôn thích xây dựng bộ phim của mình
quanh một số cảnh chiến đấu quan trọng – những buổi hòa nhạc
trong
The Doors, trận bóng trong
Any Given Sunday, hay trận chiến trong
Alexander.
Khi có câu chuyện mà kịch tính lớn nhất của nó là việc nhân
vật chính download những tài liệu tuyệt mật, bộ phim có vẻ
trầm hơn loại Stone đã quen làm. “Viết mã không có gì nhộn
nhạo cả,” Stony nói. “Như các hoạt động công nghệ khác, trên
màn ảnh trông rất chán.”
Stone vượt qua sự thầm lặng của
hành động trong thực tế bằng cách biến bộ phim thành sự kết
hợp giữa một phim ly kỳ và một câu chuyện tình, sử dụng mối
quan hệ của Snowden với Mills để thêm yếu tố đánh cược tình
cảm cho bộ phim. Bộ phim tập trung vào Snowden ở Hồng Kông và
những ký ức trong quá khức của anh, bằng cách đó bộ phim lướt
qua chuyện đời của Snowden trong nhạc nền techno, những lời
thoại ngắn gọn giải thích những phần mềm Cơ quan An ninh Quốc
gia, và góc máy quay hẹp để tạo không khí bị theo dõi. (Các
cảnh như thế được quay với góc nhìn của những ống kính điện
thoại – lỗ theo dõi thời hiện đại – và những cảnh kéo gần
vào mắt nhân vật.)
Nhưng bộ phim cũng có những yếu tố
Stone không nhầm vào đâu được. “Anh không thích nói xấu quốc
gia,” Gordon-Levitt nói với Woodley lúc họ đi qua một cuộc biểu
tình chống chiến tranh thời Tổng thống Bush ngay trước Nhà
Trắng.
“Cũng là quốc gia của em,” Woodley nói. “Nhưng vào lúc này, tay nó đang đẫm máu.”
Người
quản lý ở Cơ quan An ninh Quốc gia của Snowden mang cái tên không
mấy tinh tế là Corbin O’Brian, tức nhân vật phản diện trong
tiểu thuyết
1984 của George Orwell (một nhà văn với
nhiều tác phẩm châm biếm chính trị – ND). “Nhiều người Mỹ không
muốn có tự do,” O’Brian nói với Snowden. “Họ muốn có sự an
toàn.”
Oliver Stone và hai diễn viên chính tại sự kiện trình chiếu phim Snowden ở Comic-Con
|
Snowden có vô số người kể chuyện về anh, câu chuyện về một anh
hùng. Nhưng nếu câu chuyện của Greenwald là câu chuyện báo chí,
của Poitras là một bức tranh nhân phẩm tinh tế và đầy nghệ
thuật, và của Kucherena là một nỗ lực tạo nên một tác phẩm
văn học Nga – người đàn ông một mình trong phòng, đấu tranh với
lương tâm – thì câu chuyện của Stone là phiên bản bom tấn rõ
ràng, được kể với những hình ảnh bóng loáng và nhạc nền đầy
cảm xúc, với những mẩu chuyện dễ chuyển tải tới một khán
giả đại chúng. Như Wizner dự đoán, đây là câu chuyện Snowden
điển hình trong tâm trí người Mỹ
Snowden từ chối đưa ra
lời bình nào cho bài báo này, nhưng Stone cho biết, anh đã xem
phim và thích bộ phim. Trong một buổi chiếu tại Comic-Con vài
tháng trước, Snowden cười trước máy quay và đưa ra lời ủng hộ
thận trọng của mình. “Bộ phim làm tôi rất lo lắng,” anh nói về
phim của Stone, “nhưng tôi nghĩ ông ấy đã làm tốt.”
Như
Stone muốn, Snowden xuất hiện ở cuối phim. Anh xuất hiện trong
một căn phòng ốp gỗ trong ngôi nhà miền quê của Kucherena, một
căn phòng lạ lùng, khiêm tốn, không có nhiều thứ xung quanh,
ngoài một bình hoa và rèm cửa. Snowden cất tiếng nói và đây
không phải hình ảnh nghiêm trang thường thấy, mà là một phiên
bản đưa ra một câu nói đáng được đưa vào một bộ phim của Oliver
Stone. “Tôi không còn lo lắng về việc ngày mai sẽ xảy ra điều
gì nữa,” anh nói, “vì tôi đã mãn nguyện với những gì tôi làm
hôm nay.” Ngay trước khi màn hình tắt, Snowden nhìn xa xăm ra
ngoài cửa sổ, một nụ cười nở trên gương mặt.
Câu chuyện Snowden của Stone là phiên bản bom tấn rõ ràng - phim có Nicolas Cage (ảnh) trong một vai khách mời
|
Đến mùa hè này, bất cứ lo lắng nào về bộ phim cũng đã tan
biến. Hoàn thành bộ phim là Stone đã thắng được Sony. Open Road,
nhà phân phối vốn khiến ông lo lắng, đã đoạt giải Oscar với
phim
Spotlight. Sau khi
Snowden đạt được những lời
đánh giá tương tự trong những buổi chiếu thử, ai ai cũng có
vẻ lạc quan, nếu không phải là hơi ngạc nhiên. “Tôi cứ nghĩ
phải có điều gì tồi tệ xảy ra,” Borman nói, và cũng thêm rằng
ông chưa thấy phim nào được chấm điểm cao thế trong vòng 25 năm.
Open Road đã thúc đẩy cho bộ phim ra mắt vào mùa thu, trong số
phim dự tính sẽ tranh giải Oscar.
Gordon-Levitt cảm động
với câu chuyện của Snowden đến mức anh lấy gần hết tiền thù lao
của mình có được từ bộ phim này và quyên góp cho Liên đoàn Tự
do Dân sự Mỹ, và dùng phần còn lại để hợp tác với Wizner làm
một số đoạn phim ngắn về đề tài dân dủ. Wizner đang chuẩn bị
kêu gọi Tổng thống Obama đưa ra lệnh đặc xá của tổng thống đối
với Snowden vào mùa thu này, và hy vọng phim của Stone sẽ thay
đổi quan điểm của người dân. Cùng lúc đó Kucherena đã biến
Time of the Octopus
thành tiểu thuyết bộ ba. Trong phần hai, Cơ quan An ninh Quốc gia
đưa những kẻ sát nhân đến Mỹ để “khai trừ” Joshua Cold. Anh muốn
đến Mỹ dự lễ ra mắt bộ phim, vì trong phim anh có vai khách
mời trong vai một chủ ngân hàng từng gặp Snowden tại một buổi
tiệc. “Nếu xin được visa, tại sao không?”
Tháng 7, Stone và
Wizner hợp tác trong một sự kiện của Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ.
Buổi tối đó được công bố là một cuộc nói chuyện với Wizner
về vấn đề theo dõi công dân và Edward Snowden, với Stone làm chủ
trì tại căn nhà kiểu thời Tudor ở khu Brentwood, Los Angeles.
Hàng chục người ủng hộ Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ tại bờ Tây đổ
đến vườn sau nhà Stone, và vị đạo diễn ngồi bên bể bơi, theo
dõi buổi tiệc. Ông cũng cho biết ông vừa cắt thêm được bốn
phút từ bộ phim, khiến bộ phim giờ dài 134 phút, một thời
lượng vừa phải. Người viết hỏi liệu ông có tiếp tục sửa nữa
hay không. “Không, xong rồi,” ông nói. “Thế là xong. Giờ tôi chỉ
chờ chết thôi.”
Wizner đi lang thang, ngắm một hiên nhà với
một bức tượng Phật lớn bằng vàng. Nhiều người hỏi ai là
diễn viên đóng anh trong phim, luật sư này nói đùa, “Kevin Spacey,
trở lại với vai diễn Keyser Soze. “Người đàn ông sau người đàn
ông, trốn trong đám đông.” (Wizner không phải là nhân vật xuất
hiện trong phim của Stone.)
Tuần đó, Đài phát thanh NPR
phỏng vấn vị quan chức an ninh Nga từng bóng gió rằng Snowden
có thể, chắc thế, hình như là đang hợp tác với tình báo Nga.
Wizner lập tức phản bác. “Tất nhiên, đây là cùng thời điểm
Snowden đang chỉ trích Putin trên Twitter hàng ngày. Borman cho
rằng những kẻ chỉ trích Snowden sẽ nói những gì anh viết về
Putin chỉ là vỏ bảo vệ. “Tất nhiên người ta sẽ nói thế,”
Wizner nói. “Đây là những lời nói xấu đã được duyệt trước để
trông có vẻ như anh ấy tự do nhưng người giật dây vẫn là Putin.”
Cuối
cùng, mọi người vào phòng khách, một căn phòng rộng rãi sáng
sủa với nhiều ảnh gia đình. Matthew Weiner, người tạo ra
Mad Men,
ngồi bên cạnh một chồng đĩa DVD, gồm nhiều phần bộ phim của
bản thân anh. Những người khác ngồi trên những chiếc ghế nan
quanh phòng. Căn phòng cảm giác như đây là cuộc họp hội phụ
huynh học sinh, nhưng không có giải khát.
Wizner đứng lên nói về những nỗ lực của mình trong vai trò là
luật sư của Snowden. Khi được đặt câu hỏi, có người hỏi liệu
Nga sẽ giữ Snowden an toàn được bao lâu. Wizner yêu cầu Stone trả
lời. “Oliver là người am hiểu về Nga,” anh nói một cách hơi hung
hăng thụ động. Từ sau khi hoàn tất
Snowden, Stone đang
bắt đầu tìm hiểu một sở thích mới là nước Nga và bày tỏ ý
muốn làm phim tài liệu về Putin. Trong những tháng gần đây, ông
đã từng cùng Tổng thống Nga đến dự các buổi diễn kịch và
một buổi diễu hành kỷ niệm ngày kết thúc Chiến tranh thế
giới lần thứ hai ở Moscow. “Ông ấy tượng trưng cho một quan điểm
người Mỹ không muốn nghe,” Stone từng nói với RIA Novosti, một
kênh thời sự của Nga.
Khi người khác hỏi về trải nghiệm làm phim
Snowden của ông, câu trả lời có vẻ buồn bã. “Đó là một trải nghiệm kinh khủng về mọi mặt.” Ai cũng cười, trừ Stone.
Khi
khách khứa đã bắt đầu rời đi, Wizner còn nán lại trong sảnh,
ngắm bộ sưu tập nghệ thuật của Stone, phần lớn là những bức
tranh người đã khuất. Ông nghĩ một bức tranh Jean-Paul Sartre
trông hơi giống Steve Buscemi và một bức khác vẽ Beethoven có vẻ
trông rất giống Stone. Ở tường đối diện là một bức vẽ Thành
Cát Tư Hãn. Stone gọi ông ta là người theo chủ nghĩa tự do.
“Đúng rồi, Thành Cát Tư Hãn, chỉ bị hiểu nhầm thôi,” Wizner trêu.
Oliver Stone và Joseph Gordon-Levitt tại sự kiện cho phim Snowden ở Liên hoan phim quốc tế Toronto 2016
|
Stone cười và nghiêng đầu. “Nghe này, bên Liên đoàn Tự do Dân sự đáng lẽ phải bảo vệ ông ta.”
Dịch: © Phương Hà - Xuân Hiền @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The New York Times Magazine