Trung Quốc sẽ không sớm soán được vị trí của Bắc Mỹ để trở thành phòng vé lớn nhất thế giới như người ta dự đoán.
Tin tức về thế lực áp đảo thị trường điện ảnh toàn cầu của Trung Quốc sắp tới dường như đã hơi bị cường điệu.
Cặp đôi chính Alexander Skarsgard và Margot Robbie (trái) của The Legend of Tarzan tham dự buổi họp báo ra mắt phim này ở Bắc Kinh
|
Sau khi phòng vé Trung Quốc tăng trưởng một con số hiện tượng là 49% năm
ngoái, giới phân tích đã dự đoán quốc gia này sẽ qua mặt Bắc Mỹ trở
thành thị trường điện ảnh lớn nhất thế giới khi hết năm 2017. Vệt dự
đoán nóng này tiếp tục trong quí 1 năm nay, với việc phòng vé Trung Quốc
tăng trưởng 50% so với năm trước. Nhưng quí 2 đưa đến một sự đảo chiều
khó chịu, thị trường này teo bớt gần 5%, theo số liệu của Ent Group. Đây
là sụt giảm theo quý so với năm trước lần đầu tiên trong nửa thập niên.
Tính
chung hai quí, tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc giảm 21% sau nửa đầu
năm 2016. Bất cứ thị trường điện ảnh nào khác mà ở mức thành tích này
thì đã mừng rồi, nhưng với Trung Quốc thì đây là một sự sụt giảm kịch
tính. Ước tính tháng 7 cho thấy thị trường này giảm còn sâu hơn, đến
15% trong nửa đầu tháng 7.
Sự suy thoái gần đây lập tức có tác
động. Hè này, giới chức Trung Quốc thực hiện một bước đi chưa từng có
tiền lệ là cho phép Hollywood phát hành vào khoảng thời gian vốn được
xem là “cấm cửa” từ cuối tháng 6 đến đầu tháng 8. Trong thời gian này,
thường dành riêng để đẩy các tựa phim cây nhà lá vườn,
Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows của Paramount được ra rạp ngày 2/7,
The Legend of Tarzan của Warner Bros. có lịch chiếu ngày 19/7 còn
The Secret Life of Pets của Universal chiếm lấy tuần đầu tháng 8.
The Secret Life of Pets ra rạp ở Trung Quốc ngày 2/8
|
Vậy thì, điều gì khiến các nhà quản lý điện ảnh Trung Quốc chuyển sang
trang thái hốt hoảng và các hãng phim Hollywood sẽ liên can thế nào? Như
với bất kỳ xu thế vĩ mô nào ở Trung Quốc, điện ảnh là lĩnh vực phức tạp
và đầy rẫy giả thuyết. Nhưng dưới đây là năm nhân tố chủ yếu, theo các
chuyên gia về công nghiệp điện ảnh Trung Quốc:
1. Một vụ mùa điện ảnh thất bátVấn
đề hàng đầu, mà nhiều chuyên gia nhất trí, là sự sụt giảm thẳng đứng số
lượng phim Trung Quốc thành công. Sau khi thu hoạch những con số
‘khủng’ vào dịp Tết Nguyên đán tháng 2 —
The Mermaid của Châu
Tinh Trì 528 triệu đôla chỉ riêng trong quí 1 — các phim nội địa kiếm
tổng cộng chỉ 374 triệu đôla trong quí 2, giảm 21% so với cùng kỳ năm
ngoái.
“Luôn có một vài ngựa ô thành công bất ngờ trong mùa xuân,
vậy mà năm nay không có lấy một phim,” một điều hành hãng phim ở Bắc
Kinh nói với
The Hollywood Reporter. “Nến xem xét thị trường
đặt mục tiêu tăng trưởng hơn 50% cho phim nội địa và suốt cả quí không
phim nào đạt được, thật là tổn thất.”
Vệt thất bại tiếp tục tiến vào hè. Năm ngoái,
Monster Hunt của
Hứa Thành Nghị mở màn ngày 16/7 và kiếm được tổng cộng 385,2 triệu đôla
gây choáng. Đến nay, phim ra mắt trong tháng 7 thành công nhất,
Cold War 2, thu được 88,7 triệu đôla và không có thành công nào ở mức
Monster xuất hiện ở đường chân trời (
Skiptrace của Thành Long, mở màn ngày 21/7, là hy vọng lớn nhất của hè này, với những bàn tán tích cực xuất hiện từ các suất chiếu sớm).
Các tựa phim Hollywood đã làm ăn tốt hơn hơn trong mùa hè —
Warcraft của Legendary Entertainment thu 220 triệu đôla,
Captain America: Civil War 190,4 triệu và
The Jungle Book
150,1 triệu — nhưng tăng trưởng chung là kém so với năm ngoái (và hầu
hết giới quan sát Trung Quốc đều dự đoán những con số lớn hơn cho ba
phim này). Phim Hollywood thu tổng cộng 1,1 tỉ đôla từ tháng 4 đến tháng
6, giảm 2% so với năm trước. Các thành công ‘khủng’ năm 2015 lớn hơn rõ
rệt:
Furious 7 kiếm được 390,9 triệu đôla,
Avengers: Age of Ultron thu 240,1 triệu và
Jurassic World 228,7 triệu.
"Luôn
là vấn đề về xuất phẩm," Rong Chen, chủ tịch Perfect World Pictures,
nói. "Và tôi cho rằng nói công bằng thì cả xuất phẩm Trung Quốc lẫn Mỹ
năm nay đều không mạnh."
2. Cơ cấu dân số đang thay đổiMột
nhân tố khác bắt đầu giới hạn sự tăng trưởng của Hollywood ở Trung Quốc
là cơ cấu dân số của quốc gia này đang thay đổi. Giờ đây những trung
tâm siêu đô thị và đô thị lớn nhất Trung Quốc đã đầy rạp chiếu, việc xây
dựng rạp chiếu mới được đẩy ra các tỉnh nhiều hơn bao giờ hết.
“Khi nhiều rạp chiếu được xây dựng ở các đô thị cấp ba thậm chí cấp bốn,
khán giả muốn phim nội địa nhiều hơn,” một nhà đầu tư truyền thông ở
Bắc Kinh nói với
The Hollywood Reporter. “Người dân ở những khu
vực này không lớn lên với siêu anh hùng hay các phim phương Tây, thế
nên phim Hollywood là rất xa lạ với một người bình thường.”
Một
điều hành hãng phim ở Bắc Kinh nhất trí: “Bất luận người ở những thành
phố xa xôi đó có hiểu biết để thực sự thích phim phương Tây hay không là
một thách thức thú vị trong việc tiến lên. Bạn không thể cứ trương
poster phim Hollywood lên rồi hy vọng chừng hai ba năm nữa khán giả mới
sẽ thích."
3. Vé xem phim đắt đỏ hơnƯớc tính ở
Trung Quốc 70% vé xem phim được bán trực tuyến, so với khoảng 20% ở Mỹ.
Cả năm 2015, Trung Quốc khởi động dịch vụ bán vé — được những ông lớn
công nghệ của nước này (Alibaba, Baidu and Tencent) đầu tư bạo — mời
chào giảm giá mạnh trong lúc họ đấu nhau giành thị phần. Các nhà phát
hành Trung Quốc thường dựa vào bù lỗ để giảm giá vé càng thấp hơn, chẳng
hạn một vé xem phim bom tấn Trung Quốc có thể rẻ đến mức chỉ 1-2 đôla
(giá vé phim 3D trong mùa hè và Tết Nguyên đán có thể lên đến 7,5 đôla ở
Trung Quốc, nâng giá vé bình quân cả năm tăng lên).
"Năm nay,
thị trường trở nên ổn định đối với các hạ tầng bán vé trực tuyến, nên họ
ít có ưu đãi giảm giá," Ước Hữu, CEO của Leomus Pictures (hiện đang
triển khai một phim ăn theo
Now You See Me phiên bản Trung Quốc với Lionsgate), nói.
Poster tiếng Trung của Warcraft
|
Giá vé xem phim bình quân quí 1 năm 2015 là 2,54 đôla (17 nhân dân tệ),
theo Ent Group. Năm nay, giá vé nhảy lên 3,35 đôla trong quí 1.
"Khán
giả mới ở những thành phố nhỏ hơn hết sức nhạy cảm về giá," Ước Hữu
giải thích. "Không có giảm giá, có những người trong số họ sẽ không đi
xem — hoặc không thể đi xem thường xuyên."
4. Thu hồi vốn từ xây rạp giảmMột
số nhà phân tích tin rằng xây rạp đã trở nên kém ra tiền với tư cách là
một động lực thúc đẩy doanh thu phòng vé cho toàn ngành kinh doanh phim
ảnh Trung Quốc.
Đầu năm nay, Fanink, hãng tư vấn nghiên cứu thị
trường chuyên về công nghiệp điện ảnh đóng ở Bắc Kinh, đối tác với Khoa
kinh tế của Đại học Phúc Đán Thượng Hải làm một báo cáo điều tra về tiềm
năng tăng trưởng tiếp tục của thị trường rạp chiếu Trung Quốc. Các nhà
nghiên cứu đã phân tích cơ sở hạ tầng hiện có, xu hướng phòng vé và tốc
độ đô thị hóa và dịch chuyển dân số hiện tại nhằm xác định chính xác
tăng trưởng phòng vé sẽ tiếp tục ở mức nào để thúc đẩy việc xây dựng rạp
chiếu.
Một rạp chiếu màn hình cực đại ở Trung Quốc.
|
"Nếu chúng ta giả định đô thị hóa sẽ tiếp tục ở tốc độ như hiện nay, và
tất cả những nhân tố khác đều không thay đổi, thì dù chúng ta xây rạp
chiếu phim ở tất cả những nơi còn chưa có, sự tăng trưởng mà việc này
mang lại cho doanh thu phòng vé từ 2015 đến 2020 sẽ chỉ khoảng 26%,"
tiến sĩ James Li, một trong những đối tác sáng lập Fanink, nói. "Tóm
lại, kết luận là sự tăng trưởng chỉ từ việc xây rạp đã chạm trần rồi."
Hồi
tháng 4, Fanink tiến hành khảo sát toàn quốc qua điện thoại để nắm bắt
thói quen xem phim ở Trung Quốc hiện tại. Công ty phát hiện ra 30% dân
số ở độ tuổi 13-59 ở đô thị — nơi rạp chiếu đã thừa thãi — mỗi năm xem
một phim ở rạp, so với 76% của người Mỹ.
“Có cơ hội lớn — và
thách thức lớn — để phát triển thị trường chỉ bằng việc khiến nhiều
người trở thành khán giả xem phim thường xuyên hơn,” Li bổ sung.
Song
hành với việc xây rạp, việc nuôi dưỡng văn hóa xem phim hiện đại — quan
trọng nhất, là hiện tượng "phim sự kiện" — đóng một vai trò quan trọng
trong sự bùng nổ phòng vé Trung Quốc một thập niên qua. Li nói rằng thực
hiện những tập quán như thế sẽ ngày càng là sống còn cho sự tăng trưởng
khi việc xây rạp giảm lại.
"Nếu thị trường Trung Quốc muốn giữ
được tốc độ tăng trưởng này, chắc chắn phải có những động cơ tăng trưởng
mới," Jeffrey Chan, giám đốc tác nghiệp của Tập đoàn điện ảnh Bona,
nói. "Những động cơ hiện tại đã hết lực."
Quang cảnh ở một phòng vé Trung Quốc
|
Một trong những lĩnh vực nhu cầu trước mắt: phát triển các phim chuỗi
Hoa ngữ và tài sản trí tuệ giao thoa hạ tầng, đa dạng thể loại hơn nữa
trong điện ảnh Trung Quốc và khung thời gian phát hành dài hơn (hiện tại, một
phim Trung Quốc chỉ mất chừng một tháng là có trên các hạ tầng xem phim
trực tuyến; khoảng một phần ba những phim Hollywood chiếu ở Trung Quốc
cũng mất từng ấy thời gian).
Li nói thêm, "Bước kế tiếp là Trung
Quốc xây dựng hoạt động kinh doanh chín muồi hơn tập trung vào phát
triển và triển khai những nội dung hay hơn — chứ không chỉ có phần
cứng."
5. Lĩnh vực giải trí hết còn kháng suy thoái?Nhân tố tế nhị mà bao trùm nhất góp phần trong sự sụt giảm này là dự báo kinh tế Trung Quốc bất ổn ngày càng tăng.
Tăng
trưởng GDP của Trung Quốc giảm còn 6,9% năm 2015 — tốc độ tăng trưởng
ít nhất trong vòng 25 năm (và nhiều nhà kinh tế tin rằng con số thực còn
thấp hơn nữa). Có lẽ toàn cảnh kinh tế Trung Quốc tác động lên phòng vé
chỉ còn là vấn đề thời gian.
Khán giả ở các đô thị loại nhỏ của Trung Quốc rất nhạy cảm với giá vé, họ không thể đi xem phim thường xuyên nếu không có giảm giá
|
“Tại sao ta lại giả định một ngành nào đó vẫn cứ tăng trưởng đáng kể và
tiếp tục tăng trưởng khi toàn nền kinh tế ở nước này và trên thế giới đi
xuống? Điều chỉnh đôi chút là chuyện tự nhiên," Jeffrey Chan của Tập
đoàn điện ảnh Bona nói.
Dịch: © Ngân Mai @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Hollywood Reporter