Oliver Stone muốn một cú hích — và cơ hội đưa người Mỹ bất đồng chính
kiến nổi bật nhất lên màn bạc. Đối tượng đó muốn phủ quyết quyền lực.
Luật sư Nga muốn có người mua quyền quyển tiểu thuyết ông ta viết. Luật
sư Mỹ chỉ muốn bác toàn bộ dự án điên rồ. Nhưng bằng cách nào đó một bộ
phim vẫn được làm.
Nắng vàng mùa hè nhạt dần ở Quảng trường Đỏ
khi Oliver Stone băng qua bar tiền sảnh của một khách sạn năm sao ở
Moscow năm ngoái. Ông băng qua các bậc đá cẩm thạch và chiếc đại dương
cầm đến chỗ cái bàn ở cuối phòng. Một nhóm doanh nhân mặc vest nán lại
gần đó. Stone nhăn mặt.
“Tôi nghĩ chúng ta nên đi thôi,” ông nói. Nhà sản xuất của ông, Moritz
Borman, dẫn đường sang một góc khác. “Thế nào?” Borman hỏi.
Stone
không trả lời. Ông nhìn một đôi cao tuổi đang ăn súp xì xụp và vẫn
bước. Lát sau, Stone thu xếp ngồi xuống bên một cửa sổ, thoải mái ngoài
tầm nghe của những người khác.
Cảnh giác an toàn như thế đã trở
thành thói quen. Kể từ khi Stone quyết định làm phim tự truyện về Edward
Snowden, người tiết lộ thông tin hiện ở ẩn đâu đó ở Moscow, nhà đạo
diễn — đã trở thành Phật tử trong lúc làm bộ phim
Heaven & Earth và từng thử lâng lâng phê thuốc để làm bộ phim
The Doors — đã làm hết mọi cách. Với
Snowden,
ông và Borman trở nên lo lắng sự theo dõi của chính phủ Mỹ đến nỗi phải
cho quét tìm bọ nghe lén trong các văn phòng của họ ở Los Angeles hơn
một lần.
Nhà đạo diễn chẳng được ngủ ngon. Phim đã đóng máy cách
đây một tháng, và giờ Stone tới Moscow để quay Snowden cho cái kết hoành
tráng của bộ phim. Ông đã gọi cà phê không caffein và bắt đầu kể những
sự kiên khiến ông và Borman lang thang ở các khách sạn Nga, trong
tâm trạng dè chừng có gián điệp. “Tháng giêng năm ngoái, Moritz gọi cho
tôi,” Stone nói. “Ông ta bảo: ‘Ông có cuộc gọi từ người đại diện cho
Snowden. Ông được mời đến Moscow.’”
Anatoly Kucherena, luật sư Nga của Snowden
|
Cuộc gọi đó từ Anatoly Kucherena, luật sư Nga của Snowden. Trong hành
trình sự nghiệp của mình, Kucherena từng đại diện cho chính trị gia Nga,
đạo diễn phim, một vài ca sĩ nhạc pop và một bộ trưởng. Ngay sau khi
Snowden đáp xuống Moscow, Kucherena liền có mặt ở sân bay Sheremetyevo
chào dịch vụ. Sau đó Kucherena viết một cuốn tiểu thuyết về thân chủ của
mình. Tựa đề
Time of the Octopus, theo chân một người tiết lộ
thông tin của Cơ quan an ninh quốc gia (National Security Agency – NSA)
Hoa Kỳ tên Joshua Cold bị bỏ lại ở phi trường và luật sư Nga phóng thích
anh ta. Tháng 1/2014, nhiều tháng trước khi cuốn tiểu thuyết đó được
xuất bản, Kucherena gọi cho Borman hỏi liệu Stone có muốn đưa lên phim
Hollywood không.
“Mà tôi thì biết anh từ việc làm, bao nhiêu nhỉ, ba phim phải không?” Stone nói ở quầy rượu.
“Năm,” Borman đáp.
Lúc đó, Stone và Borman mới nói chuyện lại sau khi bất hòa trong lúc làm phim
Savages,
phim ly kỳ bãi biển do Blake Lively đóng chính. “Chúng tôi đã cãi
nhau,” Stone nói. “Ông biết đó, anh ta người Đức; tôi người Mỹ.” Ông
không nói thêm chi tiết.
“Ông ta gọi, và tôi nói: ‘Ồ, [khỉ thật].
Lại nữa rồi,’” Stone tiếp tục. Không chỉ là Borman. Stone chẳng
muốn làm phim tâm lý tài liệu chính trị nào nữa. Ông đã dành hai thập
niên cố gắng đưa phim tự truyện về Mục sư Martin Luther King Jr. cất
cánh, chỉ để thấy
Selma được làm để giới phê bình khen ngợi.
Rồi có phim về thảm sát Mỹ Lai. Merrill Lynch đầu tư, Bruce Willis được
mời đóng chính và Stone xây dựng nguyên một ngôi làng ở Thái Lan. Khi
kinh tế khủng hoảng năm 2008, tiền bốc hơi. “Bạn có những vết sẹo, và
chúng không mờ đi,” Stone nói.
Thế nên Stone yếm thế. Nhưng đây là Snowden, người đơn thương độc mã
tiết lộ việc theo dõi ở tầm cỡ khủng khiếp mà Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ đã
tiến hành trên công dân của mình. Hơn nữa, đạo diễn Stone cần một cú
hích. Sau những thành công sớm như
Platoon và
Wall Street,
những phim gần đây hơn của ông không nhận được sự chú ý như mong muốn.
Câu chuyện Snowden có tất cả mọi yếu tố cho một phim sử thi của Stone:
chính trị, âm mưu của chính phủ, và, trung tâm của tất cả, một người Mỹ
yêu nước đánh mất niềm tin. Nếu thành công, đây có thể là
Born on the Fourth of July của Stone ở thiên niên kỷ kế tiếp – bộ phim về cuộc đời Ron Kovic đã đem về cho ông Oscar năm 1990.
Nhưng
đầu tiên Stone và Borman phải biết chắc Kucherena thực lòng. Borman yêu
cầu vị luật sư này gửi sách và hai vé hạng nhất bay đến Moscow. Cả hai
thứ đến ngay hôm sau. Phòng khi họ vẫn còn ngờ vực, văn phòng của
Kucherena đã cung cấp cho Borman một số điện thoại. Đầu dây bên kia là
nhân viên lãnh sự Nga ở San Francisco, hóa ra là ‘fan’ nhiệt thành của
The Life of David Gale,
bộ phim do Borman sản xuất. Họ được cấp hộ chiếu trong cùng tuần đó.
(Kucherena phủ nhận đã mua vé hạng nhất cho Stone và Borman hay giúp xin
hộ chiếu cho họ.)
“Khi mọi chuyện xong xuôi,” Borman nói, “tôi nghĩ, O.K., có lẽ Kucherena kiểm soát được mọi việc.”
Trong
đời thực, câu chuyện của Snowden rất hấp dẫn. Sự biến chuyển từ một
chàng trai tuổi 20 e thẹn — tràn đầy kiểu lý tưởng ở lứa tuổi đó —
thành một người bất đồng chính kiến khiến anh trở thành nhân vật anh
hùng. Sinh trưởng trong một gia đình công chức liên bang, Snowden lớn
lên gần Pháo đài Meade, gia nhập quân đội, làm việc cho Cục tình báo
trung ương và trở thành chuyên gia công nghệ cho NSA. Tính đến hè năm
2013, anh đã tải xuống hàng ngàn tài liệu, bay sang Hồng Kông và đề nghị
hai nhà báo Glenn Greenwald và Laura Poitras gặp anh ở đó.
Những
tiết lộ ban đầu hết sức nhạy cảm. NSA không chỉ theo dõi các cuộc điện
thoại, email và hoạt động trên mạng của hàng triệu người Mỹ, mà còn xâm
nhập hệ thống mạng của Google, Yahoo và các công ty khác để theo dõi. Tờ
báo
The Guardian xuất bản các tiết lộ, và cuối cùng Greenwald
công bố danh tính của nguồn tin trong một video do Poitras quay. Tùy cảm
nhận của bạn về an ninh quốc gia mà sẽ thấy những hành vi của NSA hoặc
là cần thiết hoặc là vi phạm hiến pháp. Steve Wozniak, nhà đồng sáng lập
Apple, gọi Snowden là người hùng. Ngoại trưởng John Kerry gọi anh là kẻ
phản bội. Donald Trump kêu gọi xử tử anh.
Ben Wizner, luật sư Mỹ của Snowden
|
Khi Snowden trở thành một người nổi tiếng, một sự kiện chính nghĩa và lịch
sử, mạng lưới những người muốn dự phần vào đó ngày càng mở rộng. Hầu hết
đều muốn kiếm chác, nhưng câu chuyện của anh cũng cần một người phát
ngôn thuyết phục. Các luật sư về quyền tự do công dân muốn đại diện cho
anh. Các nhà báo hoạt động xã hội muốn tiếp cận anh. Các nhà xuất bản
hối hả in sách, trong đó có
The Snowden Files: The Inside Story of the World’s Most Wanted Man, do Luke Harding của
The Guardian viết, và
The Snowden Operation: Inside the West’s Greatest Intelligence Disaster, do Edward Lucas của
The Economist viết. Bất chấp hứa hẹn cái nhìn “trong cuộc”, không tác giả nào có gặp Snowden.
Những người có hiểu biết gần gũi cũng viết lại trải nghiệm đó. Năm 2014, Greenwald xuất bản cuốn
No Place to Hide: Edward Snowden, the N.S.A. and the U.S. Surveillance State, kể lại một cách kịch tính việc Greenwald tiết lộ câu chuyện như thế nào. Thu năm đó, Poitras phát hành bộ phim tài liệu
Citizenfour căng
thẳng đầy sợ hãi về một gián điệp trẻ khiêm tốn trốn trong chăn trong
lúc gõ laptop. (Phim đoạt giải Oscar 2015 phim tài liệu xuất sắc.)
Trong
khi đó, Snowden ở lại Nga. Anh đã lên máy bay đi Ecuador, nhưng Mỹ thu
hồi hộ chiếu của anh giữa chừng chuyến bay, bỏ anh ở Moscow. Đối với
nước Nga, Snowden như con chim bay qua một cửa sổ mở — hay, như Putin
nói đùa, một món quà Giáng sinh không mong muốn. Nhưng nói một cách
chính trị, anh có thể hữu ích. Sau khi chịu đựng những bài giảng bất tận
về nhân quyền của nước Mỹ, Điện Kremlin bất ngờ chào đón một người
phanh phui cái đạo đức giả của Mỹ ở quy mô lớn.
Kucherena bước
vào câu chuyện như phao cứu sinh của Snowden, hay ít nhất là một người
có thể giúp anh rành rẽ luật tị nạn chính trị của Nga. Là một luật sư
già dặn kinh nghiệm, vụ của Snowden là một cơ hội mới. Kucherena mất một
tháng đàm phán việc ở lại của Snowden và ba tháng để viết
Time of the Octopus.
Citizenfour, Oscar phim tài liệu xuất sắc 2015
|
Cuộc gặp đầu tiên của Stone với Kucherena là một thảm họa. (“Tôi nghĩ
ông ta là một con gấu thô lỗ,” Stone nói với tác giả bài này.) Nhà đạo
diễn muốn gặp Snowden, nhưng Kucherena nói Snowden chỉ gặp khi nào họ
thỏa thuận mua quyền
Time of the Octopus. (Kucherena phủ nhận
chuyện này.) Theo Stone và Borman, đến cuối tuần lễ mệt mỏi đó, họ đạt
được một thỏa thuận giữa những quý ông: Stone sẽ mua quyền cuốn tiểu
thuyết — nếu Kucherena có thể cung cấp sự tiếp cận thường xuyên với thân
chủ của ông ta.
Tác giả bài này lần đầu nói chuyện với Stone hồi
tháng 6/2015, sau khi đọc tin ông đang làm phim dựa theo cuốn tiểu
thuyết của Kucherena. Ông nói sẽ trở lại Moscow vào tuần đó để quay
Snowden và đồng ý cho tác giả đi cùng. Một ngày sau, một Borman cáu kỉnh
gọi cho tác giả. “Ông không được mời,” ông ta lạnh lùng nói.
Trong 24 tiếng đó, tạp chí
The New York Times
đã liên lạc với Ben Wizner, luật sư của Snowden tại Liên đoàn Tự do dân
sự người Mỹ, sắp xếp một cuộc phỏng vấn với thân chủ của ông ta.
Kucherena có thể là đại diện của Snowden ở Nga, nhưng ở Mỹ, Wizner mới
là người điều khiển chương trình. Wizner nổi giận. Không chỉ vì Stone đã
mời một phóng viên đến Moscow, mà vì tất cả chuyện này trông thế nào:
rằng Snowden liên quan đến một phim Hollywood và rằng toàn bộ xuất phẩm
đó dường như do một luật sư thân cận với Kremlin môi giới. Về sau Borman
bảo tác giả rằng đó là sự đột kích vào lãnh địa của đủ loại sứ thần của
Snowden. “Có hai cách để tiếp cận anh ấy: Một là Kucherena và một là
Wizner, và hoàn toàn là chính trị,” Borman nói. “Đây là một hoàn cảnh
chính trị lơ lửng trên đầu.”
Khi Wizner và tác giả cuối cùng gặp
nhau trên điện thoại, ông ta đang trong trạng thái kiểm soát thiệt hại.
Ông ta bảo rằng Snowden không kiếm tiền từ phim của Stone theo bất cứ
cách nào. “Một quy tắc nhanh-và-mạnh mà Ed luôn sử dụng là, tôi không
bán quyền làm phim cuộc đời tôi,” Wizner nói. Sự tham gia của Snowden
vào một phim Hollywood sẽ chỉ đổ thêm dầu vào chỉ trích — rằng anh là
kẻ yêu bản thân hám tiền. Dù vậy, phim của Stone sẽ được hàng triệu
người xem, tức nó có thể áp đặt quan điểm của công chúng. “Chúng tôi
phải chọn một trong hai lựa chọn đều xấu,” Wizner nói. “Không chừng anh
ta sẽ ngoan cố lánh mặt và không cung cấp thông tin gì sất. Hoặc anh ta
có thể cung cấp chút thông tin và thỏa hiệp một mối quan hệ có khoảng
cách. Và tôi không biết nên tư vấn anh ấy thế nào.”
Theo Wizner, Snowden đã gặp Stone chỉ để đảm bảo rằng bộ phim kể một câu
chuyện chính xác. “Chúng tôi đang đi dây giữa việc rõ ràng là không có
liên hệ chính thức nào với dự án — không thu lợi từ đó — với việc cũng
không muốn chỉ cứ trơ mắt nhìn Oliver Stone làm ra cái gì,” Wizner nói.
Bất chấp một số bực dọc ban đầu, anh ta có vẻ lạc quan ướm thử. “Có lẽ
sẽ tốt thôi,” Wizner nói thêm. “Anh biết đó, Oliver Stone đã viết kịch
bản phim
Scarface.”
Tuy nhiên, Stone vẫn đi Moscow để
quay Snowden cho một cảnh xuất hiện trong phim, điều được coi là một sự
chứng thực. Soát xem sự kiện có đúng không là một chuyện, đóng vai khách
mời là chuyện khác. “Nghĩa là, tôi không hoàn toàn thoải mái với chuyện
đó,” Wizner nói.
Wizner đã phải đàm phán quyền phủ quyết bất cứ
đoạn phim nào có Snowden trong phim. Sau khi trò chuyện, luật sư này nói
đã yêu cầu Borman viết điều đó thành văn bản. Ông cũng nói đi nói lại
rằng nếu Stone đem phóng viên theo, Snowden sẽ không tham gia. Cuối cùng
Stone và tác giả bài viết này đi đến một thỏa hiệp: tác giả sẽ không
xem cảnh quay, nhưng sẽ vẫn đến và gặp Kucherena.
Vài ngày sau,
tác giả gặp Stone ở Moscow. Vị đạo diễn 69 tuổi có dáng đi nghiêng người
về phía trước và cặp chân mày bất trị, nên trông ông hơi giống một con
bò tót lúc nào cũng chuẩn bị húc. Ông xuất hiện ở thang máy khách sạn
với một vẻ mặt đau khổ. Trời đang mưa phùn, và mái tóc của Stone, có màu
sẫm của xi đánh giày, chải sang bên. “Tôi có vài tin xấu,” ông nói.
“Tôi không đưa Anatoly tới được.” Ông vừa gặp Snowden, đã liên lạc
với luật sư Wizner và rất tức giận, Stone nói. “Ed nói không muốn
Anatoly nói chuyện với anh, và cậu ta nói điều đó hết sức rõ ràng,”
Stone thêm.
Edward Snowden (thứ hai, từ trái qua) rời sân bay Sheremetyevo ở Moscow với luật sư Anatoly Kucherena (kế bên)
|
Tác giả dành nhiều ngày sau đó cắm chốt ở khách sạn. Khi Stone không
quay, họ gặp nhau ở sảnh khi ông tiếp tục kể về việc làm phim.
Ngay
sau khi chọn tiểu thuyết của Kucherena, Stone trở lại Moscow với đồng
biên kịch, Kieran Fitzgerald, một sinh viên mới tốt nghiệp thạc sĩ nghệ
thuật Đại học Texas. Đoán trước một Snowden nhớ nhà, Fitzgerald lôi ra
một ba lô đầy những món đại diện cho Giấc mơ Mỹ: mì ống phô mai Kraft,
thạch Jell-O, bánh Oreos, bánh quy Pepperidge Farm, kẹo dẻo Twizzlers,
bơ lạc, thịt hộp Spam, mũ lưỡi trai bóng chày Orioles và một đôi giày
thể thao Converse. “Giống như thể mang đồ cứu tế cho một cậu bé ở trại
hè,” Fitzgerald kể với người viết. Anh cũng tuồn vào một bản
The Odyssey
do ông nội anh, Robert Fitzgerald, dịch. “Tôi nghĩ thế cũng hợp lý, khi
mà Ed cũng đang trong hành trình của riêng mình trở về quê hương.”
Snowden
và Stone có một khởi đầu chậm rãi. Snowden khá đắn đo với một bộ phim
được làm về cuộc đời anh. Về phần mình, Stone nói bộ phim sẽ được làm dù
Snowden có đồng tình hay không. Fitzgerald nói anh phải vào vai
trọng tài. “Oliver có chút cứng đầu,” Fitzgerald kể. “Ông ấy quen với
những người cứng rắn cần được nắn, nhưng Edward Snowden không như thế.
Anh ấy không phải kiểu đàn ông hình mẫu. Anh ấy rất nhạy cảm. Thế nên
tôi đã nói: ‘Mọi thứ sẽ ổn thôi. Ông ấy là người rất khá. Đó sẽ là bộ
phim hay.’ “Cuối cùng, Snowden bắt đầu cởi mở hơn, trả lời những câu hỏi
về thời thơ ấu; cô bạn gái Lindsay Mills; và những gì anh có thể nói về
công việc ở NSA.
Khi Fitzgerald trở lại Austin để tập trung viết
kịch bản, Stone thu xếp để cắm cờ vào câu chuyện Snowden. Ở Hollywood,
chuyển thể văn học tương đương với đặt gạch, và Stone có đối thủ. Tháng
5/2014, Sony Pictures đã chọn
No Place to Hide của Greenwald. Đến tháng 6, Stone tuyên bố ông đã có bản quyền cuốn sách của Kucherena và
The Snowden Files
của Harding. Cách này có hiệu quả. Hãng Sony hoảng hốt. “Giờ làm sao?”
Amy Pascal, chủ tịch đương nhiệm của Sony, viết cho một chuyên viên cấp
cao. (Thư điện tử bị lộ trong vụ hack Sony.) Đồng nghiệp của Pascal nhắc
bà về trường hợp hai phim tiểu sử Steve Jobs –
Jobs với Ashton Kutcher, có thể ra trước, nhưng
Steve Jobs,
với Michael Fassbender, mới là phim khá hơn. Pascal không bị thuyết
phục. “Oliver Stone không phải là Ashton Kutcher,” bà trả lời. Bà viết
cho George Clooney để dò ý anh chuyển thể cuốn sách của Greenwald, nhưng
Clooney bỏ qua. “Stone sẽ làm bộ phim đâu ra đấy, và nó vẫn sẽ là bộ
phim về Snowden,” Clooney trả lời.
Đạo diễn Oliver Stone đi tìm kiếm cảnh quay cho bộ phim Snowden ở Washington DC ngày 4/4/2015
|
Với Stone, dự án dang dở của Sony là tiếng chuông cảnh báo. Fitzgerald
mang tới bản thảo đầu tiên, và mùa thu đó Stone chào các hãng phim với
kinh phí 50 triệu USD cùng ngày phát hành trong tháng 12/2015. Lần lượt
bị từ chối, và Stone bị thuyết phục rằng các hãng phim muốn dẹp dự án
này đi bởi chủ đề gây tranh cãi của nó. “Đây là lý do tại sao các hãng
phim thuộc tập đoàn lớn không phải là lựa chọn hay,” ông chia sẻ.
Trong
khi Borman lao đi tìm nguồn vốn độc lập, Stone tập trung vào chọn diễn
viên. Với vai chính, ông chọn Joseph Gordon-Levitt, người con tự do từ
miền đất Sherman Oaks, California, cựu diễn viên nhí vẫn giữ được vẻ
ngoài kháu khỉnh dễ chịu. “Có một sự dịu dàng thú vị ở cậu ấy giống như
cách Jimmy Steward có thể được coi là dịu dàng,” Stone nói. “Có sự trung
lập ở đây, cho phép cậu ấy có thể ảnh hưởng tới bạn.” Shailene Woodley
được chọn đóng Lindsay Mills, Zachary Quinto vào vai Greenwald và
Melissa Leo trong vai Poitras.
Đầu năm 2015, Borman và Stone đã
vay được vài trăm ngàn USD, nhưng tiền vẫn thiếu. Việc ghi hình cuối
cùng bị hoãn ba tuần để đi gom thêm một số nhà đầu tư châu Âu nữa. Ở Mỹ,
Snowden được hãng phim Open Road Films chọn, một hãng sản xuất nhỏ đã phát hành
Jobs – phiên bản Kutcher.
“Thật buồn chúng tôi rốt cuộc lại về với nhà phát hành độc lập này,” Stone chia sẻ.
Borman tỏ ý rằng Open Road cũng không còn độc lập lắm.
“Tôi
chưa từng nghe về hãng này,” Stone nói, thêm vào: “Trước đây tôi có
từng đến đó, nhưng không phải ở mức này và không phải tuổi này. Thế nên
với tôi khá là khó chịu về mặt cá nhân.”
Bìa tiếng Nga cuốn tiểu thuyết Time of the Octopus của Anatoly Kucherena
|
Bìa cuốn
Time of the Octopus có hình ảnh Snowden và quả địa cầu
bị bóc vỏ như trái cam để lộ biểu tượng CIA. Trong ảnh tác giả,
Kucherena trông khá là râu ria, khuôn mặt tròn, tóc bạc xỉn và điện
thoại di dộng ốp vào tai phải – như thể đang giữa một cuộc thương lượng.
“Toàn bộ sự thật về đặc vụ Mỹ trên đường chạy trốn,” bìa sách khoe
khoang. Thêm nữa: “Oliver Stone hiện đang quay một bộ phim dựa trên cuốn
sách này.”
Stone cho tác giả cuốn sách luôn. Ông nói. “Anh biết đấy, đó không phải là nền tảng của bộ phim.
Nhưng cũng thú vị. Tôi thích đọc nó.”
Time of the Octopus
diễn ra trong một buổi tối. Nhân vật chính, Joshua Cold, trú trong một
căn hầm ở sân bay Sheremetyevo, nơi chỉ có vị luật sư người Nga của anh
bầu bạn. Các chương đổi qua lại những cuộc đối thoại đánh dấu thời gian
và những thứ được đóng mác dữ liệu số (“File 004.wav”), hàm ý rằng chúng
là những bản ghi được in ra của luật sư. Những sự thật căn bản trong
trường hợp của Cold nghe rất quen, cũng như tên các nhân vật: Có các
phóng viên tên Boitras và Greywold và một tổ chức tên Mikileaks do
Augusto Cassangie điều hành. Phần lớn, Cold và luật sư ngồi nói chuyện
đời, trích lại lời Lão Tử cho người kia nghe. Nhưng cũng có một tông
điệu hậu Liên Xô không lẫn đi đâu được trong tiểu thuyết này, đọc vừa
giống một lá thư tình gửi văn hóa Mỹ - Steven Spielberg, B.B. King,
The Terminator, tạp chí
Penthouse, nhân vật hoạt hình Popeye, phim
The X-Files, Paul Newman, Bon Jovi,
Spider-Man,
Braveheart,
Quentin Tarantino và Tupac Shakur đều được nhắc đến – vừa giống lời chế
giễu chính quyền một cách sung sướng. “[Cold] không chỉ bẻ mỏ đại bàng
Mỹ,” Kucherena viết, “mà còn cho nó một cú đá đau và rất bẽ mặt nữa, như
thể nó không phải là một kẻ săn mồi đáng sợ mà là một con gà mái quê.”
Dưới
hầm, Cold thích ăn pizza và uống rượu whiskey, nhưng anh lo điệp viên Mỹ sẽ tới bắt anh về. “Tin tôi đi, Nga không phải là lựa chọn tồi
nhất cho anh,” luật sư nói với Cold. “Và anh không nên đánh giá chúng
tôi với sự ngờ vực như thế.”
Joseph Gordon-Levitt vào vai Snowden trên phim
|
Đến khi Cold được cấp quyền lưu trú, công tác tuyên truyền được đưa lên.
“Tôi sẽ làm việc ở Nga và tìm một căn hộ!” Cold tuyên bố. “Tôi cứ nghĩ
tôi sẽ dành hết phần đời còn lại trong căn ngục dưới đất này.”
“Như
những gì tôi biết về Putin, ông ấy không phải người dễ dàng thay đổi
suy nghĩ,” vị luật sư thuyết phục anh. “Tất cả sẽ ổn thôi.” Tiểu thuyết
kết thúc khi Cold hứa sẽ học uống rượu như người Nga, nhưng vị luật sư
gợi ý anh nên thử Kvass, một loại rượu làm từ lúa mạch đen. (“Đây là
Coca Cola của người Nga,” vị luật sư này nói.) Và rồi họ rời khỏi hầm
trú.
“Kỳ, nhỉ?” Fitzgerald nói sau khi người viết hỏi về cuốn
tiểu thuyết. Thực sự, không người nào có liên hệ hoặc với Snowden hoặc với
phim
Snowden muốn nói về nó. “Tôi không muốn nói điều gì chính thức về cuốn sách đó,” Gordon-Levitt nói.
Theo WikiLeaks, Stone trả một triệu USD cho
Time of the Octopus,
có vẻ là một con số đậm đà cho nguyên liệu mà Stone thừa nhận ông không
có kế hoạch sử dụng. (Đó cũng là con số Sony trả cho bản quyền
Eat, Pray, Love.) “Chúng tôi mua nó bởi chúng tôi đúng là đã có được con đường tiếp cận tới Ed,” Stone giải thích. “Anh ấy phải được đi cùng.”
Trong
chuyến thăm của Stone, Kucherena tiếp đãi vị đạo diễn tại nhà hàng yêu
thích và trong ngôi nhà ở ngoại ô Moscow. “Họ có kiểu như tình cảm anh
em,” Fitzgerald nói với người viết. Ảnh từ chuyến đi trông như bưu thiếp
nghỉ mát, với Stone và Fitzgerald cười toe toét trong những chiếc mũ
Hồng quân (quà từ Kucherena) còn Fitzgerald và Gordon-Levitt đăng một
bức hình tự sướng trước Nhà thờ ở St. Basil. Khi ở nơi công cộng, mọi
người gọi Snowden là “Sasha”, một biệt hiệu Kucherena đặt cho anh.
Từ trái qua: Oliver Stone, Edward Snowden, Anatoly Kucherena và Kieran Fitzgerald tại văn phòng của Kucherena ở Moscow
|
Kucherena và người viết cuối cùng cũng nói chuyện qua điện thoại. Ông
nói ông ta viết cuốn tiểu thuyết đó bởi nhận được điện thoại từ nhiều
“đại diện Hollywood”, biên kịch và các nhà làm phim. “Đến một thời điểm,
tôi chỉ tự nghĩ, Tại sao mình không thử viết một cuốn sách?” ông nói.
Người viết hỏi biên kịch và đạo diễn nào đã gọi. “Rất nhiều người gọi
tôi,” ông trả lời. “Nhưng giờ thực sự tôi không còn nhớ tên họ.”
Kucherena
nói ông được truyền cảm hứng từ các tác giả yêu thích của mình, bao gồm
Tom Clancy, Aldous Huxley và George Orwell. “Con Bạch Tuộc trong tiểu
thuyết của tôi là, bạn có thể nói rằng, con đẻ của Anh Cả,”* ông nói.
Như đa số tiểu thuyết gia, Kucherena từ chối nói về việc phần nào của
cuốn sách dựa trên thực tế. “Một người chỉ có thể cởi mở với ai đó mà họ
tin tưởng,” Kucherena nói. “Và ở đây, bởi anh ấy không có ai, hóa ra
tôi lại đóng vai cả cha lẫn mẹ. Theo đó, chúng tôi có những cuộc đối
thoại bí mật dưới nhiều hình thức.”
Kucherena không thấy xung đột
lợi ích trong việc viết cuốn tiểu thuyết. “Tôi viết một cuốn sách nghệ
thuật,” Kucherena nói. Bởi ông đại diện cho Snowden không vụ lợi,
Kucherena không trông đợi lợi dụng mối quan hệ đó. “Tôi không muốn lấy
tiền cậu ấy,” Kucherena nói. “Cậu ấy cũng chẳng có gì. Nên tôi viết một
cuốn sách, đúng, phải. Thế nên tôi có một chút, như ta nói trong tiếng
Nga.”
Bất chấp là người đưa dự án “Snowden” lên phim, Kucherena
tránh mọi công trạng. “Tôi còn xa mới dám nhận,” ông nói. “Tôi chỉ là
một người biện hộ. Nhìn xem tôi ở đâu và Hollywood ở đâu!”
Đạo diễn Oliver Stone đang chỉ đạo Joseph Gordon-Levitt trên trường quay Snowden
|
Khi người viết kể với Wizner rằng Stone nói ông mua cuốn sách của
Kucherena để được tiếp cận Snowden, giọng của Wizner lại lên thêm vài
quãng tám. “Gần như tất cả những người khác từng gặp Snowden, và có
khoảng vài tá, đều thông qua tôi, và chúng tôi kết nối họ,” Wizner nói.
Ông kể ra một vài cái tên, bao gồm đạo diễn phim Doug Liman, cũng như
diễn viên Jared Leto và John Cusack. (Cusask đưa cho Snowden bim bim
Cool Ranch Doritos, cùng các đĩa phim
Network và
Dr. Strangelove.)
Dịch: © Yên Khuê - Ngô Bình @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The New York Times Magazine
* Nhân vật trong tiểu thuyết
1984 của George Orwell