Một năm trước, lần đầu tiên doanh thu phòng vé Malaysia của phim nội địa phá vỡ rào cản 100 triệu ringgit (24,5 triệu USD), với 55 xuất phẩm địa phương tạo ra 170 triệu ringgit doanh thu bán vé. Đó là mức tăng gấp ba lần ấn tượng so với năm 2017, qua đó chứng kiến các phim Malaysia mang về 57 triệu ringgit.

Phòng vé Malaysia từ lâu chịu chi phối bởi phim Hollywood nhập khẩu, mặc dù kế hoạch bắt buộc yêu cầu các rạp chiếu phim phải chiếu xuất phẩm địa phương hoặc hợp tác trong tối thiểu 14 ngày liên tiếp. Tuy nhiên, những con số đầy hứa hẹn và các nhà làm phim Malaysia đang ngày càng được hỗ trợ nhiều hơn.

Hans Isaac, Chủ tịch Tập đoàn Phát triển Điện ảnh Quốc gia Malaysia (Finas), cho biết chất lượng phim nội địa đã được cải thiện. Ông nói thêm rằng trong năm nayFinas có kế hoạch khởi động một kế hoạch giúp các nhà làm phim trong nước tạo ra các phiên bản của một bộ phim bằng hai ngôn ngữ khác nhau, trong nỗ lực mở rộng sức hấp dẫn của phim Malaysia.

“Trước tiên, họ sẽ làm phim bằng tiếng Malay, sau đó là phiên bản thứ hai bằng tiếng Quan thoại. Nhưng không chỉ nhắm vào Trung Quốc. Nếu một nhà sản xuất muốn làm một phiên bản tiếng Malay và tiếng Tamil để khai thác [cả] thị trường Ấn Độ, chúng tôi sẽ hỗ trợ,” ông nói.

“Không phải là lồng tiếng. Các nhà làm phim sẽ quay hai bản. Một khi bản nói tiếng Malay được thực hiện xong, các diễn viên Trung Quốc sẽ đến để thực hiện cảnh quay tương tự.”

Các nhân vật từ phim Upin & Ipin: The Lone Gibbon Kris tại một rạp chiếu ở Kuala Lumpur

Isaac cho biết thêm, ngày càng nhiều phim Malaysia tìm kiếm khán giả ở Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Malaysia và nhà đầu tư hàng đầu tại nước này.

“Được lồng tiếng Quan thoại, Upin & Ipin: Keris Siamang Tunggal [tựa tiếng Malay của The Lone Gibbon Kris] đã được chiếu tại 10.000 rạp ở Trung Quốc. Năm 2018, bộ phim tiểu sử thể thao của Malaysia về [nhà vô địch cầu lông quốc gia] Lee Chong Wei đã công chiếu tại 8.000 rạp ở Trung Quốc.”

Điện ảnh Malaysia cũng đang được thúc đẩy bởi các chuyên gia Trung Quốc mở hãng phim ở nước này, Isaac nói thêm. Trong số đó có ca sĩ / diễn viên Hồng Kông Lưu Đức Hoa, đã thành lập Infinitus vào năm 2015; công ty đồng sản xuất bộ phim bom tấn 2018 Hantu Kak Limah với hãng phim Malaysia Astro Shaw. Các ‘hit’ phòng vé khác của Malay liên quan đến Infinitus bao gồm J Revolusi (2017) và Sangkar (2019).

“Infinitus của Lưu Đức Hoa đã thành công rực rỡ tại phòng vé địa phương,” Isaac nói. “Và một trong những nhà phân phối phim lớn nhất của Trung Quốc, Bona Film Group, đã khai trương rạp chiếu phim đầu tiên ở nước ngoài tại khu nghỉ mát World Genting [về phía đông bắc Kuala Lumpur] vào năm ngoái.”

Một cảnh từ phim Boluomi (2019), do Liệu Khắc Phát đạo diễn, là một trong số 11 người Malaysia được đề cử tại giải Kim Mã 2019, hạng mục đạo diễn mới xuất sắc

Malaysia và Trung Quốc có kế hoạch hợp tác sản xuất một phim bộ truyền hình về nhà thám hiểm Trung Quốc, Thủy sư Đô đốc Trịnh Hòa với chi phí khoảng 178 triệu ringgit, ông nói thêm. “Đây sẽ là bộ phim truyền hình có quy mô hoành tráng đầu tiên do Malaysia và Trung Quốc thực hiện kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao 45 năm trước.”

Bên kia eo biển Johor, chính phủ Singapore cũng đang phát huy ảnh hưởng của mình, thông qua Quỹ đồng sản xuất Đông Nam Á. Chương trình được ra mắt vào năm 2019 và cung cấp tới 250.000 đôla Singapore (185.000 đôla Mỹ) tài trợ cho các xuất phẩm hợp tác giữa Singapore và các nhà làm phim Đông Nam Á khác.

Nhà sản xuất người Tây Ban Nha có trụ sở tại Singapore, Fran Borgia, người có các bộ phim thắng giải thưởng bao gồm A Land Imagined (2018), nằm trong số những người nhận được tài trợ khai mạc quỹ. Borgia cho biết lần đầu tiên anh sẽ sản xuất phim Malaysia và Indonesia nhờ vào được bơm tiền.

“Tất cả các tác phẩm của tôi trước đây là đồng sản xuất với các nước châu Âu. Tôi không có hứng thú với phim thương mại,” Borgia nói, anh chuyên làm các dự án phim nghệ thuật đối đầu với các vấn đề xã hội.

Nhà sản xuất người Tây Ban Nha có trụ sở tại Singapore, Fran Borgia

“Dễ dàng tìm thấy các nhà đồng sản xuất ở châu Âu hơn ở Đông Nam Á. Nếu không có tài trợ, sẽ rất khó [tạo ra sản phẩm trong khu vực].”

Là một thứ gì đối nghịch với Crazy Rich Asians, cũng được quay ở Singapore, A Land Imagined tập trung vào một công nhân nhập cư cô đơn biến mất khỏi một công trường xây dựng, và đưa ra một cái nhìn sâu sắc hiếm hoi về hoàn cảnh của người lao động nước ngoài được trả lương thấp ở quốc gia này.

Những bộ phim gai góc khác của Borgia bao gồm Apprentice (2016), liên quan đến án tử hình, và A Yellow Bird (2016), về người thiểu số Ấn Độ và mại dâm ở Singapore.

Điện ảnh Malaysia và Singapore đã nhận được cú hích sau khi thắng kỷ lục năm giải tại Giải thưởng Kim Mã lần thứ 56, được tổ chức ở Đài Loan vào tháng 11/2019. Cú hích này đến khi Trung Quốc tẩy chay buổi lễ và một số nhà làm phim Hồng Kông nhún vai lạnh lùng với sự kiện.

Đạo diễn Liệu Khắc Phát

Liệu Khắc Phát là một trong số 11 người Malaysia được đề cử tại giải thưởng năm ngoái, cho đạo diễn mới xuất sắc nhất. Có trụ sở tại Đài Loan, anh nói hòn đảo này đã hỗ trợ các nhà làm phim Đông Nam Á. “Có tới 50% chi phí sản xuất của chúng tôi được Đài Loan chi trả. Miễn là bạn có trụ sở tại Đài Bắc, bạn đủ điều kiện nhận trợ cấp,” anh nói.

Liệu Khắc Phát rời Malaysia sau khi tốt nghiệp trung học để học điện ảnh ở Đài Loan. Các phim trong bộ ba phim tiếng Trung từng đoạt giải thưởng của anh, Absent Without Leave (2016), Boluomi (2019) và The Tree Remembers (2019), đều được các nhà đầu tư Đài Loan tài trợ. Các phim này chạm vào những vấn đề nhạy cảm liên quan đến lịch sử và phân chia chủng tộc ở Malaysia - những chủ đề cấm kỵ dẫn đến lệnh cấm Absent Without Leave và The Tree Remembers ra rạp ở Malaysia.

“Chúng tôi không gửi Boluomi cho kiểm duyệt Malaysia,” anh nói về bộ phim thứ hai trong bộ ba, được quay bí mật ở Malaysia và được dự kiến sẽ không vượt qua kiểm duyệt của đất nước này.

Một cảnh từ phim A Land Imagined

Doanh thu phòng vé Malaysia được xếp trong tốp 20 thế giới năm 2018, nhưng phim Malaysia-Trung Quốc hầu như không tạo được dấu ấn, mặc dù có bảy triệu người gốc Hoa sống ở đó - khoảng 20% dân số nước này. 10 ‘hit’ lớn nhất là phim Hollywood nhập khẩu hoặc phim thương mại Malay.

Liệu Khắc Phát nói điều này là do “các xuất phẩm hợp tác Malaysia-Trung Quốc thường là những câu chuyện lễ hội lặp đi lặp lại với kết thúc có hậu. Cũng có vấn đề kiểm duyệt. Cảnh sát không thể được miêu tả là kẻ xấu. Phim ma không thể vào cuộc đua. Các vấn đề xã hội lịch sử và hiện thực đều bị cấm.”

Isaac từ chối bình luận về kiểm duyệt trong điện ảnh Malaysia, nói rằng nó không thuộc thẩm quyền của Finas, nhưng trích dẫn The Garden of Evening Mists (2019) là một ví dụ về xuất do Finas ủng hộ được giới phê bình khen ngợi. Được Astro Shaw và HBO Châu Á đồng sản xuất, dựa theo cuốn tiểu thuyết bán chạy cùng tên của nhà văn Tan Twan Eng, bộ phim nói tiếng Anh này đã thắng giải Kim Mã về hóa trang và trang phục đẹp nhất.

Cốt truyện của bộ phim lịch sử này, lấy bối cảnh ở Malaysia, xoay quanh một tù nhân người Nhật trong Thế chiến II sau trở thành người học việc cho một người làm vườn Nhật Bản.

Một cảnh từ phim The Garden of Evening Mists

“Bộ phim nhận được chín đề cử tại Giải Kim Mã ... Đó là một cột mốc quan trọng đối với Malaysia,” Isaac nói. “Ba mươi phần trăm chi phí sản xuất của bộ phim do chính phủ trả. Chúng tôi sẽ hỗ trợ các liên doanh như thế này.”

Kiểm duyệt cũng là một vấn đề đối với ngành công nghiệp điện ảnh Singapore. Một cảnh có nụ hôn giữa hai nhân vật nữ đã bị cắt ra khỏi Star Wars: The Rise of Skywalker khi được chiếu gần đây. Liệu Khắc Phát nói rằng bất kỳ thảo luận hoặc liên hệ nào đến các vấn đề LGBT đều bị cấm ở nước này.

Theo Borgia, các nhà làm phim tự kiểm duyệt ở Singapore. “Chúng tôi không thể giới thiệu những thứ với Ủy ban Điện ảnh Singapore mà chúng tôi cảm thấy sẽ gây tranh cãi. Đối với A Land Imagined, chúng tôi đã hư cấu và biến nó thành một bộ phim ly kỳ bí ẩn để kể một câu chuyện có yếu tố hiện thực,” anh nói.

Một vấn đề khác là khán giả rất dễ tiếp nhận các xuất phẩm của Hollywood nhưng lại lên án các phim địa phương gai góc. Năm 2018, ngoại trừ xuất phẩm hợp tác sản xuất Mỹ-Singapore Crazy Rich Asians, tất cả các phim ăn khách trong top 10 ở nước này đều là phim bom tấn Hollywood.

Đạo diễn người Singapore Anthony Chen (trái)

Nữ diễn viên Malaysia Dương Nhạn Nhạn, đã thắng giải Kim Mã nữ diễn viên chính xuất sắc cho vai diễn của cô trong bộ phim Wet Season của đạo diễn người Singapore Anthony Chen hồi tháng 11, nhìn nhận điện ảnh Singapore là một ngành công nghiệp non trẻ.

“Chúng tôi cần phải nuôi dưỡng khán giả biết thưởng thức các thể loại phim khác nhau, điều này cần thời gian,” cô nói. “Tôi lớn lên xem phim Hồng Kông. Ngành công nghiệp điện ảnh Singapore bắt đầu muộn hơn nhiều so với Hồng Kông.”

Với sự thống trị màn ảnh rộng Singapore của phim Hollywood, đạo diễn Chen nói rằng chính phủ nên theo gương Hàn Quốc và áp dụng một hệ thống hạn ngạch suất chiếu hỗ trợ xuất phẩm địa phương.

“Trong năm năm qua, rất nhiều nhà làm phim thuộc thế hệ của tôi đã được công nhận trên trường quốc tế, như tại [liên hoan phim] Cannes và Locarno,” anh chỉ ra.

Nữ diễn viên Malaysia Dương Nhạn Nhạn, trái, trong một cảnh phim Wet Season, vai diễn đã đưa cô thắng giải Kim Mã nữ diễn viên chính xuất sắc năm 2019

Tuy nhiên, nếu để lực thị trường chi phối mọi thứ, các rạp chiếu Singapore sẽ tiếp tục chiếu phim bom tấn Hollywood, anh nói thêm.

“Nếu điều đó tiếp diễn, ngày nào đó việc làm phim của Singapore sẽ hoàn toàn không chống chọi được.”