Ngày nay, ba quốc gia thống trị sản xuất và tiêu thụ phim hoạt hình điện ảnh và truyền hình là: Mỹ, Nhật Bản và - một nước thứ ba kém hơi xa - Hàn Quốc. Nhưng ứng cử viên thứ tư đang thu hút sự chú ý, và có vẻ sẽ đưa các tác phẩm hoạt hình lên một cấp độ khác, và biến chúng thành một tiềm lực sáng tạo và kinh tế.

Áp phích quảng bá To Be Hero xuất phẩm của hãng phim Trung Quốc Haoliners Animation

Trung Quốc đã phát triển thị hiếu cho phim hoạt hình.

Theo Báo cáo ngành công nghiệp hoạt hình toàn cầu và Trung Quốc, giai đoạn 2019-2025, giá trị của ngành công nghiệp hoạt hình Trung Quốc đã tăng từ 88,2 tỉ nhân dân tệ (12,8 tỉ USD) trong năm 2013 lên tới 174,7 tỉ nhân dân tệ vào năm 2018. Dự kiến vượt 200 tỉ nhân dân tệ vào năm 2019 và sẽ đạt 375 tỉ nhân dân tệ vào năm 2025.

Những con số trên có lẽ sẽ là một cú sốc đối với những người theo dõi ngành công nghiệp này ở Trung Quốc thậm chí một thập kỷ trước. Trước đó, công nghiệp hoạt hình Trung Quốc đã gặp khó khăn vì thiếu sự quan tâm của người tiêu dùng và tài năng địa phương.

Cho đến rất gần đây, người tiêu dùng và nhà sản xuất Trung Quốc vẫn xem phim hoạt hình là dành riêng cho trẻ em. Ở nước ngoài, phim hoạt hình Trung Quốc thường bị coi là bản chép lại kém chất lượng của các phong cách hoạt hình đã có vị thế hơn từ Mỹ, Nhật Bản hoặc châu Âu. Nhưng điều đó đã thay đổi. Tìm thấy một lượng khán giả lớn cả người lớn và trẻ em, hoạt hình Trung Quốc đã được cải thiện trong các bước nhảy vọt, và các hạ tầng phát trực tuyến là một phương tiện hiệu quả và sinh lợi để đưa phim hoạt hình đến người tiêu dùng.

Li Haoling, người sáng lập Haoliners Animation

Li Haoling, người sáng lập Haoliners Animation, đã sản xuất khoảng 50 phim hoạt hình truyền hình và điện ảnh từ khi hãng được thành lập vào năm 2013, nói với South China Morning Post rằng sự xuất hiện của các hạ tầng phát hành trực tuyến như nền tảng băng hình ngắn Bilibili có chiếu hoạt hình đã mang lại sự thúc đẩy lớn cho ngành công nghiệp hoạt hình Trung Quốc.

“Không như trước đây, hoạt hình chỉ được chiếu trên tivi, các hạ tầng trực tuyến thu hút rất nhiều người xem. [Một số] hạ tầng còn cung cấp hỗ trợ vốn. Bilibili, là hạ tầng trực tuyến định hướng hoạt hình lớn nhất [ở Trung Quốc], đã hỗ trợ tài chính cho việc sản xuất sáu tác phẩm hoạt hình của chúng tôi. Điều đó có nghĩa là ngành công nghiệp đang cung cấp nhiều tiền hơn cho các sản phẩm hoạt hình hơn bao giờ hết.”

Nhiều người chỉ ra Na Tra là bước ngoặt dứt điểm trong hoạt hình Trung Quốc. Bộ phim hoạt hình sử thi kỳ ảo dựa trên một vị thần dân gian Trung Quốc đã được phát hành vào năm 2019 và vượt quá mong đợi. Vào thời điểm mà hoạt hình vẫn được coi là cái gì đó cho trẻ em, bộ phim đã trở thành một hiện tượng văn hóa ở Trung Quốc.

Là phim hoạt hình IMAX 3D đầu tiên được sản xuất tại Trung Quốc, Na Tra đã thu về 5 tỉ nhân dân tệ (725 triệu USD) ở phòng vé Trung Quốc cho đến nay, và trở thành phim có doanh thu cao thứ hai trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc.

Hoạt hình Trung Quốc đang lên nhanh chóng và sẽ sớm thách thức thế áp đảo của hoạt hình Nhật Bản và Mỹ. Ảnh trên từ phim hoạt hình Na Tra, bộ phim đã trở thành một hiện tượng văn hóa ở Trung Quốc

Baicong Li là giám đốc điều hành và nhà sản xuất điều hành của UUCMM, xưởng phim hoạt hình có trụ sở tại Thượng Hải. Ông nói rằng sự tiến bộ từ khán giả nhỏ đến cha mẹ của các em là không thể tránh khỏi.

“Trẻ em luôn yêu thích hoạt hình nên cha mẹ đưa chúng đi xem phim hoặc cùng xem phim hoạt hình trên tivi. Bằng cách đó, ngày càng nhiều người lớn vô tình phát hiện ra họ khá thích hoạt hình. Có thể mạch truyện kéo họ trở về thời thơ ấu hoặc niềm hạnh phúc trong phim hoạt hình khiến họ cảm thấy thư thái hơn, và giúp họ thoát khỏi áp lực hàng ngày,” anh nói.

Li Haoling, từ Haoliners Animation, nói: “Những bộ phim hoạt hình lớn như Na Tra giúp mở rộng phạm vi của thể loại vượt ra ngoài giới trẻ.” Anh theo dõi ngành công nghiệp hoạt hình Trung Quốc, hồi sinh thành công phòng vé của Monkey King: Hero Is Back (2015), có doanh thu phòng vé là 1 tỉ nhân dân tệ.

Tuy nhiên, cả về mặt kỹ thuật và quy mô khán giả, Trung Quốc đều tụt hậu so với các cường quốc hoạt hình Mỹ và Nhật Bản, mặc dù không phải vì thiếu lịch sử với loại hình này.

Baicong Li giám đốc điều hành và điều hành sản xuất của hãng hoạt hình UUCMM có trụ sở ở Thượng Hải

Phim hoạt hình đầu tiên được sản xuất trong nước của Trung Quốc được thực hiện trong quý đầu tiên của thế kỷ 20 bởi Wan Brothers dưới sự bảo trợ của Great Wall Film Company.

Một số phim hoạt hình dài của Wan Brothers, chẳng hạn như Uproar in Heaven năm 1964, vẫn được coi là kiệt tác. Nhưng Cách mạng Văn hóa bắt đầu hai năm sau khi phát hành có hiệu quả đã khiến việc sản xuất phim hoạt hình Trung Quốc bị đình trệ và ngành công nghiệp phải vật lộn để phục hồi khi Nhật Bản và Mỹ trải qua thời kỳ hoàng kim trong phim điện ảnh và truyền hình hoạt hình.

Cuối cùng, có vẻ như Trung Quốc đang bắt đầu tiếp tục những gì dang dở, với các phim dài như Na Tra và phim hoạt hình ngắn được phân phối chủ yếu thông qua các hạ tầng phát trực tuyến. Lấy ví dụ, chương trình hoạt hình kỳ ảo cực kỳ nổi tiếng Mo Dao Zu Shi (Grandmaster of Demonic Cultivation), có vẻ hoạt hình tươi mới dường như không hề lạc lõng trong một sản phẩm của Nhật Bản.

Tuy nhiên, kỹ năng sáng tạo và bí quyết sản xuất của Trung Quốc vẫn có những điều phải bắt kịp với các nhà làm phim hoạt hình ở Nhật Bản và Mỹ. Trong khi phần lớn được tạo ra từ các sản phẩm hợp tác cho các bộ phim người thật đóng giữa Trung Quốc và Hollywood - chỉ một số trong đó là thành công - nhiều người coi hợp tác sản xuất hoạt hình là cơ hội vàng cho tất cả các thị trường.

Uproar in Heaven (1964)

Jacques Stroweis là người giám sát và sản xuất hiệu ứng hình ảnh cho một dự án như vậy, bộ phim hoạt hình và đồng sản xuất Trung-Mỹ The First Super Hero, dựa trên truyền thuyết Trung Quốc về Tôn Ngộ Không. Bộ phim được viết bởi anh em nhà Zondag, cựu nhân viên Disney Ralph và Dick Zondag, và đang được sản xuất bởi Tập đoàn điện ảnh Trung Quốc châu Âu có trụ sở tại Nghĩa Ô, miền đông Trung Quốc.

Các dự án hợp tác sản xuất phim hoạt hình đặc biệt hấp dẫn đối với các công ty phương Tây, vì mang lại doanh thu phòng vé lớn và không phải chịu những hạn chế nặng nề của chính phủ Trung Quốc có thể cản trở phim người thật đóng. Các công ty Trung Quốc vẫn nhìn sang phương Tây và Nhật Bản vì sự tinh tế kỹ thuật lớn hơn và các tiêu chuẩn sản xuất bài bản.

“Trước đây, không ai chú ý đến hoạt hình Trung Quốc cả. Bây giờ, mọi thứ đã tốt hơn. Nhưng chúng tôi vẫn đứng sau người Nhật,” Li Haoling chia sẻ.

“Nhiều người nói rằng họ muốn trở thành một phiên bản Trung Quốc của Disney. Tôi nghĩ còn một con đường dài phía trước cho việc này. Một Studio Ghibli phiên bản Trung Quốc có nhiều khả năng hơn là thiết lập một đế chế giống Disney liên quan đến nhiều khía cạnh và sức mạnh tổng hợp giữa các ngành công nghiệp sáng tạo khác nhau.” Studio Ghibli, dưới sự dẫn dắt của Hayao Miyazaki, đã chịu trách nhiệm cho một loạt các bộ phim hoạt hình được yêu thích rộng rãi trong ba thập kỷ qua.

To Be Hero của Haoliners Animation

Li cho biết thêm: “Tạo một thương hiệu hoạt hình mất nhiều thời gian, từ làm truyện tranh đến hoạt hình đến phát triển các sản phẩm phụ [như đồ chơi]. Nhật Bản có nhiều kiên nhẫn hơn trong vấn đề này so với Trung Quốc, nơi chúng tôi chịu áp lực phải nhanh chóng có lợi nhuận.”

Stroweis nói: “Có rất nhiều công ty phát triển hoạt hình vừa và nhỏ [mà] không thể giải quyết được khối lượng công việc được yêu cầu bởi các tiêu chuẩn chất lượng tăng. Na Tra đã phải sử dụng 60 bên gia công hoạt hình để làm kịp thời hạn!

“Các nhà làm phim phương Tây đã dày dạn kinh nghiệm. Vì vậy, rõ ràng, họ nắm giữ kiểm soát. Người phương Tây có xu hướng mang lại sự kiểm soát quá trình được cải thiện, điều cần thiết ở Trung Quốc. Các nhà làm phim Trung Quốc thường trực quan và ngẫu hứng hơn và họ sẽ có xu hướng tạo ra nhiều thay đổi.”

Ông nói thêm: “Tôi tin rằng trong tương lai, hoạt hình Trung Quốc sẽ ngày càng phụ thuộc vào lực lượng lao động địa phương của họ. Họ sẽ thích hợp tác với một vài đối tác sáng tạo và kỹ thuật hàng đầu nước ngoài. Nhưng hiện tại, nhóm tài năng địa phương vẫn còn hạn chế và do đó vẫn cần phải được đào tạo và hướng dẫn.”

Baotietie là phim hoạt hình mới nhất được đồng sản xuất bởi hãng phim hoạt hình UUCMM của Baicong Li có trụ sở tại Thượng Hải và một công ty hoạt hình Thái Lan

Điều đó nói rằng, theo Stroweis, mọi thứ đang thay đổi tốt hơn, và thay đổi nhanh chóng. Thay đổi cấu trúc, bao gồm hợp nhất giữa các công ty hoạt hình, đang được tiến hành ở Trung Quốc.

Cải tiến công nghệ, một thế hệ những người sáng tạo phát triển từ hoạt hình Nhật Bản và phương Tây, và sự bùng nổ trong công tác hiệu ứng hình ảnh - đặc biệt là trong lĩnh vực trò chơi điện tử - có nghĩa là ngày càng có nhiều nhà hoạt họa Trung Quốc ngày càng tinh vi gia nhập lực lượng lao động. Trên hết, ông nói, nhiều công ty hiệu ứng hình ảnh đã tạo ra các trường đào tạo của riêng họ và bắt đầu phân nhánh thành hoạt hình.

Chẳng hạn, Bilibili đã phát triển một chuỗi sản xuất toàn diện để nuôi dưỡng các thương hiệu hoạt hình Trung Quốc. Người phát ngôn của công ty cho biết, “kể từ năm 2017, chúng tôi đã đầu tư vào gần 30 đội hoạt hình chuyên nghiệp tại Trung Quốc, những người sản xuất hoặc hợp tác sản xuất hơn 90 tác phẩm.”

Các nhà làm phim hoạt hình và các công ty sản xuất phim hoạt hình Trung Quốc có quyền truy cập vào một thứ mà không công ty phương Tây nào có thể yêu cầu: vốn liếng văn hóa phong phú của Trung Quốc.

Flavours of Youth do CoMix Wave Films và Haoliners Animation đồng sản xuất

“Trung Quốc có thể vẽ những tác phẩm lịch sử vô cùng phong phú và cổ xưa của họ, những huyền thoại và phong cách hình ảnh riêng của họ,” Stroweis nói.

Người phát ngôn của Bilibili cho biết: “Một trong những vấn đề tồn tại từ lâu đối với thị trường hoạt hình ở Trung Quốc là nó chủ yếu được cung ứng hoạt hình ở nước ngoài. Điều này không thể đáp ứng người tiêu dùng chính ở địa phương, vì các tác phẩm ở nước ngoài được thực hiện để nhắm mục tiêu người tiêu dùng ở nước họ. Chúng ta cần phim hoạt hình về cuộc sống của người Trung Quốc, những câu chuyện bắt nguồn từ văn hóa Trung Quốc.”

Các nhà làm phim hoạt hình Trung Quốc có thể đã khởi đầu chậm chạp, nhưng họ có 4.000 năm lịch sử để kể.