Tako là một trong sáu con lừa chia sẻ vai diễn EO cũng là tựa đề phim

Hola là diva xinh đẹp có những đường nét quyến rũ cho các cảnh quay cận. Tako là tay già gân chuyên nghiệp, có thể đảm nhận những nhiệm vụ khó khăn như băng qua suối. Marietta là diễn viên hành động với bộ kỹ năng đặc biệt. Đây đều là những ngôi sao trong bộ phim EO của nhà làm phim người Ba Lan Jerzy Skolimowski. Chúng cũng đều là những con lừa, ba trong số sáu con lừa chia sẻ vai chính cũng là tựa đề phim.

Trước khi ra rạp vào tháng 11, phim điện ảnh dài 86 phút của vị đạo diễn kỳ cựu đã xuất hiện tại Cannes và được yêu thích bất ngờ. Đạo diễn đã cảm ơn đích danh từng ngôi sao lừa của mình khi nhận Giải thưởng Ban giám khảo của liên hoan phim. Tri ân câu chuyện con lừa của Robert Bresson, Au Hasard Balthazar năm 1966 — bộ phim duy nhất từng khiến Skolimowski khóc — EO theo chân nhân vật chính của phim sau khi các nhà hoạt động vì quyền động vật đưa nó ra khỏi rạp xiếc. Nhớ nhung Kasandra, người phụ nữ trẻ từng là bạn diễn trên sân khấu của nó, EO, đặt tên theo tiếng kêu của lừa, dọc ngang khắp châu Âu, thỉnh thoảng gặp người tốt nhưng thường xuyên là gặp nguy hiểm (và có lúc thì gặp Isabelle Huppert).

Sandra Drzymalska trong vai Kasandra và EO trong phim

Để thực hiện bộ phim, Skolimowski, 84 tuổi, tuyển chọn ở Ba Lan và Ý những con vật có thể truyền tải nỗi buồn cốt yếu của EO. “Cách tôi làm việc với chúng là dành nhiều thời gian nhất có thể với từng con lừa một,” ông nói bằng tiếng Anh trong một cuộc gọi video bên cạnh người vợ Ewa Piaskowska, đồng biên kịch EO với ông, và em chó Bufon của họ. “Bất cứ khi nào đoàn phim nghỉ trưa hoặc chuẩn bị cho cảnh quay mới, tôi lại ở một mình bên con lừa và dành thời gian cho nó, thì thầm những lời dịu dàng vào tai nó.”

Lừa đang có khoảnh khắc vụt sáng trong điện ảnh năm nay. Trong The Banshees of Inisherin của Martin McDonagh, Colin Farrell bị một con lừa nhỏ tên Jenny kéo đi khắp ngôi làng ở Ireland. Trong Triangle of Sadness, bộ phim đoạt giải Cành Cọ Vàng của Ruben Ostlund, nhóm du khách trên chiếc du thuyền sang trọng bị đắm đã giết một con lừa hoang. Nhưng EO, tác phẩm được Ba Lan đăng ký dự tranh Oscar phim quốc tế hay nhất, cố gắng đào sâu vào tâm hồn một con lừa hơn bất kỳ phim nào cùng thời. Trong những phim khác, lừa chỉ là phụ. Trong EO, lừa mở ra bộ phim.

Người chăm sóc Agata Kordos cho biết cô thấy những sinh vật này không hề bướng bỉnh: “Chúng thực sự là những con vật khá duyên dáng để làm việc cùng”

“Điều có ý nghĩa lớn nhất là bộ phim không kể về con lừa mà qua đôi mắt của một con lừa,” Piaskowska nói. “Gần gũi với lừa hết sức có thể là việc quan trọng và cơ bản chúng tôi cần làm, cảm nhận bộ lông của nó và khom người nhìn nó, tạo ra sự hấp dẫn biểu cảm rõ rệt cho khán giả.”

EO bắt đầu như một thử nghiệm làm phim cho Skolimowski và Piaskowska sau khi họ hợp tác trong các phim Essential Killing và Four Nights With Anna gần đây của vị đạo diễn. Cả hai đều “chán ngấy” những cốt truyện tuyến tính dễ đoán, và muốn chống lại bằng cách sử dụng nhân vật chính là một con vật im lặng. Nhưng con vật nào? Chó và mèo đã được dùng quá nhiều, họ quyết định ngay thế. Thay vào đó, họ tìm được nguồn cảm hứng vào bốn năm trước khi xem một hoạt cảnh tái hiện Giáng sinh ở Sicily vào dịp lễ.

Đạo diễn nảy ra ý tưởng chọn lừa sau khi thấy một con lừa theo dõi hoạt cảnh Giáng sinh với đôi mắt mở to: “Nhờ đôi mắt đó, chúng tôi nhận ra khán giả có thể chịu đựng tiếp xúc với một con vật như vậy trong suốt thời lượng bộ phim”

Giữa huyên náo trong máng cỏ xung quanh Chúa Jesus hài đồng, Skolimowski nhìn thấy một con lừa đứng lẻ loi trong góc. “Nó thực sự bất động, không kêu, không gây ra tiếng động và nhìn khung cảnh đó bằng đôi mắt to vô cùng,” đạo diễn tả lại và nói thêm, “Nhờ đôi mắt đó, chúng tôi nhận ra khán giả có thể chịu đựng tiếp xúc với một con vật như vậy trong suốt thời lượng bộ phim.”

Lựa chọn diễn viên đầu tiên của họ đến trong quá trình nghiên cứu. Vợ chồng đạo diễn tình cờ xem một video trên Facebook về một con lừa ở miền bắc nước Ý tên là Marietta biết biểu diễn vờ ngã xuống đất. Sau đó bạn diễn con người giả vờ hồi sức nó bằng cách kéo móng guốc và thực hiện hô hấp nhân tạo. Skolimowski và Piaskowska đã cử một nhà nghiên cứu đi tìm và mời Marietta xuất hiện trong phân cảnh mở đầu đầy mê hoặc, trong đó Kasandra và EO tắm trong ánh sáng đỏ nhấp nháy.

Trong thời gian nghỉ giữa các cảnh, đạo diễn Jerzy Skolimowski cho biết ông sẽ dành thời gian ở riêng bên ngôi sao của mình, đôi khi “thì thầm những lời dịu dàng vào tai nó”

Rồi là lúc tập hợp những con lừa còn lại. Để khớp với Marietta, họ tìm cụ thể giống lừa Sardinia, có lông xám với sọc đen dọc lưng và ngang vai. Người chăm sóc động vật Agata Kordos chưa bao giờ tham gia bộ phim nào mà một sinh vật “bất thường” như vậy lại là trung tâm của toàn bộ câu chuyện.

Với danh tiếng của chúng, Kordos đã nghĩ những con lừa sẽ bướng bỉnh, nhưng cô ngạc nhiên nhận ra đó là một khuôn mẫu không chính xác. “Chúng ngồi đó và cân nhắc xem có nên làm gì hay không,” Kordos nói thông qua một phiên dịch viên. “Không phải vì chúng bướng bỉnh mà vì chúng đang băn khoăn đâu là quyết định đúng đắn. Chúng thực sự là những động vật khá duyên dáng để làm việc cùng.” (Nicki Donaldson, thuộc Hiệp hội Lừa nhỏ Địa Trung Hải có trụ sở tại Anh, đã viết trong một email rằng giống loài này ‘cực kỳ thông minh.’)

Khi chọn người đóng vai mối tình đầu của EO, Kasandra, các nhà làm phim cần đảm bảo nữ diễn viên sẽ diễn chung tốt với tất cả các EO

Kordos cho biết Tako và Hola sống ở Ba Lan và xuất hiện trong khoảng 90% thời lượng bộ phim. Cô đã từng làm việc với Tako trước đây. Hola đến với phim thông qua một người bạn. Tako sẽ băng qua nước. Hola sẽ kéo xe chở hàng. Hola “đẹp hơn,” Kordos nói. Ngoài ra còn có Ettore — “gấu bông” phiên bản lừa, nữ diễn viên Sandra Drzymalska thủ vai Kasandra miêu tả — cũng như Rocco và Mela thay thế các bạn diễn Ba Lan khi đoàn làm phim quay ở Ý.

Piaskowska cho biết việc chọn một con lừa cho vai diễn không khác mấy so với việc chọn diễn viên người thật. “Chính là cảm xúc mà nó gợi lên trong mắt bạn.” Ví dụ, Hola có một sự “mềm mại” trong biểu cảm của nó. “Nó quả rất cuốn hút,” đồng biên kịch nói thêm.

EO được Skolimowski miêu tả là một “chút phản đối” những nỗi nhục nhã mà động vật phải chịu đựng dưới bàn tay của con người và ngành công nghiệp

Tuy nhiên, khi chọn người đóng vai mối tình đầu của EO, Kasandra, các nhà làm phim cần đảm bảo nữ diễn viên sẽ diễn chung tốt với tất cả các EO. Các buổi thử vai diễn ra với sự hiện diện của một con vật. Trong buổi thử vai của cô, Drzymalska phải diễn với Bufon. Chú chó chăn cừu Đức lông dài của cặp đôi đạo diễn-biên kịch dường như điều hành buổi thử vai chứ không phải Skolimowski.

Drzymalska chưa từng đóng với động vật nhưng cảm thấy được giải phóng cảm xúc trong những cảnh quay với bạn diễn nhiều lông của mình. “Đôi mắt của lừa thực sự đặc biệt,” cô nói. “Chứa rất nhiều cảm xúc.” Khi gặp bạn diễn trên phim trường, “tôi đã hiểu tại sao Jerzy lại chọn lừa làm nhân vật chính.”

Lừa đang có khoảnh khắc vụt sáng trong điện ảnh năm nay

Bộ phim càng về cuối càng bi thảm, được Skolimowski miêu tả là một “chút phản đối” những nỗi nhục nhã mà động vật phải chịu đựng dưới bàn tay của con người và ngành công nghiệp. Ông kể một phân đoạn quay trong trang trại lông cáo đã khiến cả đoàn “thực sự buồn nôn” (kể từ đấy ông và vợ đã giảm ăn thịt), và một số ngày trên phim trường rất căng thẳng về mặt cảm xúc, chẳng hạn khi họ quay tại một phòng khám thú y. “Đó là chỗ buồn thảm,” Piaskowska nói. “Bạn gần như có thể cảm thấy những con lừa trở nên buồn hơn.”

Những khoảnh khắc khác thực khó khăn vì quá trình sản xuất phải chiều theo tính tình của một con lừa. Chẳng hạn, Tako từ chối kêu “eo” theo hiệu lệnh dù họ đã thử mọi cách — đặt một chiếc gương trước mặt nó hay phát tiếng kêu “eo” của những con lừa khác trên loa. “Chúng tôi đã dành nửa ngày cầu xin nó kêu,” Piaskowska nói thêm.

Quá trình sản xuất phải chiều theo tính tình của một con lừa

Trong thời gian quảng bá cho bộ phim, Skolimowski nhớ những người bạn lừa, mặc dù ông và Piaskowska đi xa nhà nhiều nên chẳng thể nuôi một con. “Tôi vẫn hay mơ về những con lừa,” ông nói. “Chúng xuất hiện trong giấc mơ của tôi và tôi luôn thấy dễ chịu khi thức dậy và nghĩ, Ồ, mình đã ở bên một con lừa.”