• Vì sao bộ phim yêu người cá trở thành bầu chọn đồng thuận lạ lùng của mùa giải Oscar 2018

• Oscar 2018: Tượng vàng danh giá nhất dành cho câu chuyện tình yêu với thủy quái The Shape of Water

Cập nhật (4:00 PM): Số liệu chính thức có rồi, và chương trình truyền hình lễ trao giải Oscar hôm chủ nhật 4/2 đúng là chạm đáy thấp nhất mọi thời đại. Theo Variety, 26,5 triệu khán giả đã theo dõi — giảm khoảng 19% so với lượng người xem năm 2017 — khiến đêm Oscar 2018 có tỷ suất người xem tệ hại nhất cho đến nay.

Guillermo del Toro và tượng vàng Oscar phim hay nhất cho The Shape of Water tại lễ trao giải Oscar lần thứ 90 tối 4/3/2018

Một lần nữa, dường như chúng ta lại có trong tay câu chuyện ảm đạm về tỷ suất người xem chương trình lễ trao giải: dựa trên các số liệu ban đầu, số người xem chương trình Oscar hôm chủ nhật dường như đã chạm mức thấp nhất mọi thời đại. Deadline đưa tin, tỷ suất 18.9 của đêm trao giải cho thấy giảm 16% so với năm ngoái. Chúng ta sẽ biết nhiều hơn khi có số liệu đo lường chính xác hơn. Nhưng bây giờ, có vẻ an toàn mà nói rằng chuyện đã như vậy bao lâu nay: chương trình lễ trao giải chỉ là không mang lại tỷ suất người xem tương tự như đã từng, ngay cả so với cách đây vài năm. Và đáng thất vọng như những con số ấy, đây không phải là hồi chuông báo tử cho Viện Hàn lâm — mà là biểu hiện xu hướng của tình hình.

Nói công bằng, có cơ may là con số tỷ suất người xem ngày chủ nhật đó không chừng sẽ tăng lên khi chúng ta có dữ liệu tốt hơn. Như Variety lưu ý, tỷ suất sơ bộ không điều chỉnh khác biệt về múi giờ — có nghĩa là người xem ở Bờ Tây chưa được phản ánh chính xác, vì chỉ có khung giờ vàng mới được tính. (Lễ trao giải Oscar truyền hình trực tiếp xuyên hai bờ, nghĩa là đối với người xem ở khu vực Thái Bình Dương, chương trình truyền hình bắt đầu lúc 5 giờ chiều — sớm hơn khung giờ vàng rất nhiều). Các số liệu ban đầu cũng bị ngắt lúc 11 giờ tối — tức là, Variety lưu ý, mất đi 48 phút truyền hình, trong đó có thời gian khi tất cả các giải thưởng lớn nhất của đêm được công bố. Tuy nhiên, trừ khả năng đó ra, có vẻ như tỷ suất của Nielsen đưa ra rớt khá mạnh — ít nhất là tương đối so với con số mà chương trình truyền hình này từng thu hút được.

Nữ diễn viên từng đoạt giải Oscar Helen Mirren và người có phát biểu nhận giải ngắn nhất, Mark Bridges (giải phục trang xuất sắc cho Phantom Thread), cùng phần thưởng của anh là chiếc xe trượt nước — màn trình diễn được đánh giá là thú vị một cách thông minh ở những giây phút cuối cùng của đêm trao giải

Nhưng dù lý do nào cho sự sụt giảm tỷ suất người xem Oscar đi nữa, thì cũng không phải là vì thiếu quan tâm đến Hollywood và các bộ phim được đề cử rộng rãi hơn. Vì một lẽ, như Deadline lưu ý, trong vòng năm năm trở lại đây, The Shape of Water là phim thắng giải phim hay nhất có doanh thu phòng vé cao nhất. Và một trong những phim được đề cử, Get Out, tự thân là hiện tượng phòng vé, thu hút rất nhiều khán giả đặc biệt là giới trẻ. Thế nên câu chuyện xưa như trái đất cho rằng Oscar không công nhận những bộ phim mà người ta thực sự xem là lạc đề với năm nay rồi. Trong khi đó, phong trào Time’s Up đã trở thành câu chuyện quốc gia, khi Hollywood nỗ lực lãnh trách nhiệm chống lại hành vi tình dục sai trái ở nơi làm việc.

Thế thì, tại sao không có nhiều người bật tivi lên xem chương trình truyền hình trực tiếp hôm chủ nhật? Không phải vì các bộ phim quá nhỏ, hay vì chương trình quá đậm tính chính trị — như Mark Harris của tạp chí New York đã đăng trên Twitter, phần lớn chương trình nhằm làm giảm nhẹ “sự dàn dựng ma thuật-của-điện ảnh”. Thay vì thế, sự thật rất đơn giản: Tỷ suất người xem Oscar giảm do cùng một lý do đã làm giảm tỷ suất người xem ở mọi chỗ khác.

Khoảnh khắc Tiffany Haddish, trái, và Maya Rudolph cướp sân khấu lễ trao giải được tán thưởng rộng rãi

Việc người xem truyền hình đã giảm mạnh cơ bản là áp dụng cho mọi chương trình, vì các dịch vụ theo yêu cầu và trực tuyến tràn ngập phim và chương trình để xem nhiều hơn bao giờ hết. Trong kỷ nguyên vô tận những tùy chọn và hạ tầng xem, phim truyền hình và chương trình đặc biệt theo kịch bản và không theo kịch bản truyền thống đơn giản là không thu hút tỷ suất như đã từng làm được trên truyền hình trực tiếp. Hơn nữa, tỷ suất của Nielsen chỉ theo dõi những người xem phát sóng truyền thống và không tính lượng người xem trên các hạ tầng khác, bao gồm lưu lượng truy cập livestream — một trong nhiều lý do khiến cho số liệu đo lường này ngày càng trở thành một công cụ không chính xác để phân tích khi nói đến lượng người xem thực tế.

Có lẽ đáng báo động hơn sự sụt giảm tỷ suất là bàn luận trên mạng xã hội xung quanh sự kiện này năm nay cũng giảm. Theo Fizziology, bàn luận trên mạng xã hội đã giảm 28% so với năm ngoái — mặc dù có thể do năm ngoái có vụ nhầm lẫn phim hay nhất dẫn tới việc ‘tweet’ và đăng Facebook ná thở. Bàn luận trên mạng xã hội tập trung chủ yếu vào các bộ phim thể hiện sự dung hợp và đa dạng, Fizziology ghi nhận, với Guillermo del Toro, Coco và Jordan Peele/Get Out thúc đẩy các cuộc trò chuyện nhiều nhất.

Frances McDormand trên sân khấu với phát biểu truyền cảm hứng cho tất cả những phụ nữ được đề cử Oscar đứng dậy trong khán phòng

Dù thế nào, tỷ suất người xem Oscar bị ảnh hưởng bởi cùng hiệu ứng đang thành dịch bệnh với hầu hết các chương trình khác trên tivi, từ các giải thưởng khác cho đến Olympic đến phim bộ theo kịch bản. Xu hướng đó dường như không thể sớm đảo chiều — nên, ít nhất là bây giờ, có lẽ đã đến lúc điều chỉnh kỳ vọng.