Hai năm trước, Emma Watson đã gặp tình thế khó xử mà nhiều bạn trẻ đều gặp phải: có đáng theo học đại học không?

Với hầu hết người lứa tuổi 18, bằng cấp đại học rất tốn kém nhưng là một khoản đầu tư cần thiết sẽ dẫn đến sự phát triển cá nhân và việc làm lương cao. Nhưng với Watson, đã là triệu phú nhờ vai diễn Hermione Granger trong loạt phim Harry Potter rồi, sự tính toán trở nên phức tạp hơn.

Cô có nên đánh đổi thảm đỏ của những đêm cuồng nhiệt lấy việc học không? Liệu tri thức lĩnh hội được có giá trị bằng những vai diễn cô phải từ bỏ không? Và một nữ diễn viên có thể hòa nhập với bạn học là những người đã chứng kiến cô lớn lên trên màn ảnh không?

Emma Watson, đóng vai Hermione Granger, của loạt phim Harry Potter
[Ảnh: Matt Sayles / AP / 14/2/2011]

Watson chọn vào trường Đại học Brown — một quyết định làm các đạo diễn và giới báo chí Hollywood chưng hửng.

"Tôi phải nói là đâu có gì người ta phải sửng sốt dữ vậy. Nhiều đạo diễn lớn bảo tôi, 'Ý em là sao, em không thể tham gia phim này á? Chúng tôi không hiểu,'" nữ diễn viên, giờ 21 tuổi, nói trong một cuộc điện thoại gần đây từ nước Anh quê hương cô. "Tôi cứ phải nghe, 'Cô ấy không thể lên hình bìa tạp chí này nghĩa là sao chứ?' hay 'Cô ấy không tham gia buổi họp cho cơ hội đời chỉ có một lần này là sao?' Và đại diện của tôi sẽ đáp, 'Rất tiếc, cô ấy bận đi học.'

"Đúng vậy, thật khó khăn khi tôi phải bỏ qua những cơ hội tuyệt vời. Nhưng tôi đã làm việc liên tục từ khi lên chín. Cho nên với tôi, có được khoảng trống để học hành và ngẫm nghĩ vê mình một chút rõ ràng là đáng giá."

Chuyển mình từ ngôi sao nhí lên diễn viên trưởng thành không bao giờ dễ dàng. Nhưng sự bùng nổ các chương trình giải trí dành cho trẻ em trên truyền hình cáp và phim màn ảnh rộng nghĩa là càng ngày càng có nhiều trẻ mới lớn cạnh tranh để nhảy vào công việc diễn xuất của người lớn hơn bao giờ hết. Vì thế chọn dành thời gian tạm nghỉ để theo đuổi một tấm bằng đại học — chưa bao giờ là một yêu cầu phải có để bắt đầu ở Hollywood cả — dường như càng lúc càng khó.

Blake Lively, ngôi sao của Gossip Girl, phim truyền hình nhiều tập dành cho tuổi mới lớn thành công đình đám, cũng đối mặt với quyết định tương tự Watson nhưng đã chọn lối đi khác. Cô nói rằng suốt thời thơ ấu cô đã mơ ước được vào một trường đại học hàng đầu nước Mỹ (Ivy League, nhóm gồm các trường Harvard, Yale, Princeton, Columbia, Dartmouth, Cornell, Brown, và University of Pennsylvania - ND), đã nỗ lực hướng đến mục tiêu này hồi ở Trung học Burbank, đạt điểm trung bình 4.2 trong khi làm đội trưởng đội cổ vũ, tham gia cuộc thi trình diễn hợp ca quốc gia, chơi thể thao và được bầu làm lớp trưởng.

Blake Lively, ngôi sao của Gossip Girl

Nhưng khi cô bắt đầu tìm được thành công khởi đầu ở tuổi 17 trong phim The Sisterhood of the Traveling Pants, những người xung quanh cô đã giục cô bỏ qua không chỉ chuyện học đại học mà còn cả giai đoạn cuối trung học nữa. (Tuy nhiên cô đã quyết định hoàn tất trung học.)

"Ai cũng nói, 'Cố gắng đi lúc sắt còn nóng.' Và ai nấy đều duy trì cho bạn ‘nóng' hay sao cũng được, miễn là bạn phải để chuyện học hành sang một bên," Lively nói. Giờ cô 23 tuổi và đang xây dựng sự nghiệp điện ảnh, gồm vai diễn trong phim The Town năm ngoái và trong phim Green Lantern năm nay.

"Một trong những lý do tôi muốn đóng Gossip Girl là vì chúng tôi đã trao đổi về việc dành cho tôi mỗi tuần một ngày đi Columbia bắt đầu mùa phim thứ hai, khi công việc chậm lại. Nhưng công việc chẳng hề chậm lại. Bộ phim truyền hình này đã cất cánh, và người ta chẳng bao giờ dành ra thời gian trong lịch làm việc của tôi. Điều này vẫn còn làm tôi thấy buồn rằng đã không trải nghiệm học đại học."

Như Lively đã tiết lộ, chọn học đại học có thể nghĩa là lội ngược dòng những lời khuyên từ gia đình, bạn bè, đại diện quản lý, đa số họ đầu nhanh chóng chỉ ra rằng nhiều ngôi sao nhí một thời — trong đó có Leonardo DiCaprio, Drew Barrymore và Scarlett Johansson — bước vào sự nghiệp điện ảnh lớn khi trưởng thành mà đâu có học đại học. (Tất nhiên, những thành viên như vậy trong giới thân cận với một diễn viên có thể mất thu nhập nếu diễn viên trẻ đó quyết định học đại học thay vì đến phim trường.)

"Không ai quan tâm liệu bạn có đi học không miễn là bạn ở về phía kinh doanh của Hollywood," Cindy Osbrink, giám đốc phụ trách diễn viên trẻ ở Osbrink Talent Agency, nói. Thân chủ của hãng quản lý diễn viên này có Dakota Fanning và cô em gái, Elle.

Quyết định càng rắc rối hơn, Osbrink cho biết, vì rằng nhiều ngôi sao trẻ hiểu ra khi được 18 tuổi, cơ hội công việc của họ đột nhiên mở rộng do không còn bị hạn chế số giờ được phép làm việc như hồi họ còn nhỏ. "Đến tuổi luật pháp cho phép làm việc sau khi tốt nghiệp trung học là một lợi thế rất lớn" trong thế giới diễn xuất, vì 18 tuổi luôn có thể đóng những vai trẻ hơn, Osbrink nói.

Brad Pitt, đã theo học khoa báo chí tại University of Missouri, thừa nhận rằng nhiều diễn viên phát triển thành con người đa dạng mà không có học hành chính quy. Nhưng anh tin có những diễn viên đã nghỉ học sớm có thể phạm sai lầm chiến lược mà sẽ gây tổn hại cho họ xuyên suốt sự nghiệp.

James Franco

"Tôi lo ngại cho những chàng trai trẻ ấy, vì họ không đủ trải nghiệm để biết cách đừng để cơ chế này nuốt chửng," anh nói. "Tôi lo rằng họ không được xác định trước khi thực sự biết mình là ai. … Khi họ quá nổi đình nổi đám ở tuổi còn quá trẻ, họ không hiểu cái giá xa xỉ của việc phạm sai lầm. Họ có tên tuổi để rồi bị thải loại."

Tất nhiên, một số trong những diễn viên tên tuổi nhất của Hollywood bắt đầu vào nghề khi còn trẻ có trình độ đại học. Jodie Foster, 48 tuổi, học văn chương tại Yale, đã hai lần đoạt giải thưởng Viện hàn lâm. Natalie Portman, 30 tuổi, chuyên ngành tâm lý học đại Đại học Harvard, đã đoạt Oscar nữ diễn viên xuất sắc nhất năm nay với vai diễn trong phim Black Swan.

Và James Franco, 33 tuổi, dẫn chương trình lễ trao giải Oscars năm nay và được đề cử nam diễn viên chính xuất sắc nhất với phim 127 Hours, có lẽ là diễn viên tích cực với việc học hành nhất: anh đã ghi danh vào Đại học Yale chương trình tiến sĩ ngôn ngữ Anh và Warren Wilson College ở bang Bắc Carolina về thi ca. Hồi tháng 5, anh lấy bằng thạc sĩ ở Tisch School of the Arts thuộc Đại học New York và thạc sĩ nghệ thuật về viết văn tại Đại học Columbia, sau khi đã tốt nghiệp Brooklyn College về viết tiểu thuyết năm ngoái.

Thế nhưng như Franco và một số diễn viên khác đã thấy ra, làm nhân vật nổi tiếng trong khuôn viên đại học thật là ngượng nghịu. Sinh viên khét tiếng là gà gật trong giờ giảng, thế nhưng khi Franco ngủ gật trong một tiết học tại Columbia, ai đó đã chụp bức ảnh khó coi về anh, mồm há hốc, phát tán lên Internet. Foster nổi tiếng có hai người đeo bám lúc học ở Yale, một trong hai người này, John Hinckley Jr., đã theo cô đến cơ sở ở New Haven, Connecticut, và sau đó bắn Tổng thống Ronald Reagan trong nỗ lực gây ấn tượng với cô.

Shia LaBeouf bỏ qua cơ hội theo học tại Yale Drama School để đóng những phim như Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull của Steven Spielberg. Spielberg đã viết thư giới thiệu nam diễn viên này cho chương trình học, nam diễn viên John Turturro cũng vậy. LaBeouf đã làm kiểm tra ACT (kiểm tra để được xét tuyển vào đại học – ND) và gửi những màn độc diễn theo yêu cầu. Anh đã lên kế hoạch theo học cách một học kỳ một lần, xen kẽ với đóng phim. Nhưng rốt cuộc, anh quyết định là chương trình học khắc nghiệt này khiến anh khó theo được tốc độ.

Quyết định lúc đó đã đưa anh đến cảm nhận bất an về nghiệp diễn xuất của mình, xuất phát từ việc thiếu đào tạo đại học, anh thú nhận.

Shia LaBeouf trong Disturbia (2007)

"Tôi chưa bao giờ đến trường lớp," anh nói. "Tôi không có phong cách nào cả. Tôi biết nếu tôi cần phải khóc, thì chính là chuyện này. Cứ như chuyện một bước lên mây. Tôi thấy mình có điểm yếu là không được đào tạo bài bản và tôi không hề có học vấn cao. Tôi thực sự chẳng giỏi giang lúc đi học, thế nên lúc nào tôi cũng thấy mình dốt nát."

Tuy nhiên, làm việc với đạo diễn Spielberg mang lại tưởng thưởng, LaBeouf, giờ 25 tuổi, bổ sung. "Rất khó nói không với Steven Spielberg. Tôi muốn đến Yale, hay là tôi muốn làm việc với Steven. Mà tôi đâu có ngốc. Ở Yale, tôi đã đọc nhiều sách viết về Steven."

Nhà sản xuất Judd Apatow đã bị mâu thuẫn khi biết cả đám diễn viên của chương trình truyền hình Freaks and Geeks cuối thập niên 90 của ông — trong đó có Franco, Jason Segel và Seth Rogen — quyết định ghi danh đại học thay vì theo đuổi giấc mơ diễn xuất của họ.

"Khi tôi phát hiện ra họ đã không đi học đại học, tôi cảm thấy rất tội lỗi về cái khả năng vì họ tham gia chương trình truyền hình dẫn tới việc họ cho rằng học vấn cao hơn là không cần thiết," Apatow nói. "Tôi ghét phải nghĩ rằng nếu sự nghiệp diễn xuất của họ không thành công, họ chẳng có gì để rút lui vì họ đã không học đại học. Nhưng đây là những con người cực kỳ tài năng thiết tha đưa sự nghiệp tiến lên. Và tôi nghĩ rất nhiều người tin rằng nếu họ dành nhiều năm đi học, họ sẽ đánh mất động lực và vai diễn kế tiếp có thể sẽ không bao giờ đến."

Những nỗi sợ hãi như thế đó phần lớn không có cơ sở, Nina Jacobson, cựu chủ tịch Walt Disney Pictures, nói. Jacobson cho biết bà luôn động viên diễn viên trẻ học đại học vì bà cảm thấy điều đó cho họ tự tin — thực tế, có lần bà đã khuyên nhủ một Lindsay Lohan mới lớn, dù sau này cô đã bác bỏ lời khuyên của bà.

"Thông thường, trong độ tuổi đó, ở tuổi 21 bạn cũng được thuê mướn y như ở tuổi 18 — thực tế, có những lúc nhiều vai diễn dành cho độ tuổi lớn hơn," Jacobson nói, giờ đây là một nhà sản xuất những phim tập trung vào lứa tuổi mới lớn như bộ phim sắp tới The Hunger Games. "Bạn có thể làm việc chút ít trong lúc đi học và chỉ cần rời trường một cách có chiến lược trong thời gian hè và các kỳ nghỉ."

Watson đang làm vậy lúc này. Cô nghỉ một học kỳ ở Brown để quảng bá cho phần cuối Harry Potter, ra rạp vào tháng 7, và sẽ quay lại với việc học hành vào mùa thu — dù có thể ở một đại học khác, trong một chương trình trao đổi với Đại học Brown.

"Ở phần phim cuối, tôi đã bay khắp nơi trong chiến dịch báo chí điên rồ này, và rồi trở về cố gắng hoàn tất các kỳ thi cuối khóa," cô kể. "Tôi đã mất ngủ. Và tôi nhận ra, 'Ôi trời, mình không thể như vầy nữa.' Tôi đã không tận dụng được tốt nhất việc theo học ở Brown cũng như thưởng thức được thời gian nói lời tạm biệt với Harry Potter một cách thỏa đáng."