• Truy tìm tung tích ảo: Bí mật và hiểm nguy dần mở ra theo từng cửa sổ màn hình

David Kim (John Cho, giữa), một người cha góa vợ đang cố tìm Margot, cô con gái tuổi mới lớn mất tích

The Net được phát hành khi Hollywood vẫn đang cố gắng kết hợp phim chính kịch cao cấp với vận tốc truyền tín hiệu cao, dẫn tới những phim như Hackers, Masterminds, và Sneakers vẫn khá dễ thương. 20 năm sau, những phim này – và công nghệ chúng thể hiện – gây giải trí vì nhiều lý do: sự vụng về, thiết kế, và cố tỏ ra khác thường của chúng. Và trong khi các phim này được định là phim gay cấn, chúng khiến việc lên mạng thời đó khá tức cười một cách tích cực. Cho là xâm nhập vào cơ sở dữ liệu cảnh sát từ nóc tòa nhà Empire State có lẽ nghe khá nguy hiểm thời những năm 90. Nhưng chẳng là gì so với nỗi lo âu khi lên mạng trong năm 2018.

Searching, phát hành ở Việt Nam từ ngày 30/11 với tựa Truy tìm tung tích ảo, bộ phim kinh phí thấp của Screen Gems trở thành một trong những thành công bất ngờ của phòng vé mùa hè, có thể là phim đầu tiên nắm bắt được nỗi căng thẳng xung quanh việc luôn luôn đang ở trạng thái kết nối. Đây là một phim chính kịch hai tầng, một tầng diễn ra đa phần trên một loạt các ứng dụng và trang web trên màn hình máy tính. Mục tiêu chú ý ban đầu là David Kim (John Cho), một người cha góa vợ đang cố tìm Margot, cô con gái tuổi mới lớn mất tích bằng cách trưng dụng máy tính và các tài khoản xã hội của cô bé và dùng chúng để tìm lý do cô bé mất tích. Đây là một phim gay cấn với những cú sốc không đến từ những cánh cửa được mở dần, mà từ những cửa sổ màn hình được mở nhanh với những cú nhấp chuột.

Searching diễn biến đa phần trên một loạt các ứng dụng và trang web trên màn hình máy tính

Nếu đạo diễn của Searching Aneesh Chaganty cố tạo ra sự ly kỳ cùng cách này 20 năm trước, nhiều khả năng sẽ mang lại cảm giác vụng về như Livejournal của một thiếu niên – và có lẽ phân nửa khán giả sẽ thấy khó hiểu. Nhưng ở năm 2018 cảm giác là quá thật khi hầu hết mọi người đều siêu kết nối. “Người làm phim bây giờ lớn lên với công nghệ đã xâm chiếm cuộc sống của chúng ta theo cách nào đó,” Chaganty nói. “Chúng ta lớn lên theo nó nhiều tới nỗi nếu ít một chút sẽ là sai.”

Nhưng ngoài tính thực tế, có một nguồn cơn bất an nữa trong Searching – cơn bất an ngày càng thể hiện rõ ở tầng phim thứ hai. Ngồi trong rạp, căn bản bạn xem một màn hình máy tính khổng lồ, đầy những ứng dụng và các cuộc trò chuyện đang chạy. Chúng đều đòi hỏi sự chú ý của David – và của khán giả. Searching tiếp tục thì màn hình của David lại càng dày đặc và lo âu hơn, cho đến khi nó trở thành một nhân vật riêng – một khung hình sáng của những email chưa mở, những lịch kín đặc sự kiện, những tin nhắn ngốn thời gian, những lời bình luận YouTube cộc cằn, và những con trỏ nhấp nháy.

Đạo diễn Aneesh Changaty và John Cho trên trường quay

Sự tắc nghẽn điện tử đó dĩ nhiên không quá khác những gì trên phần lớn các màn hình máy tính. Và khi Searching diễn ra được một tiếng, xem từ xa David đối phó với một luồng thông tin, khó mà không truyền sự lo âu công nghệ của riêng ta lên màn ảnh rộng: Anh ấy có định để đống email đó chất đống không? Bao giờ anh định trả lời cuộc gọi tới đó? Và bố mẹ tôi có thể dễ dàng thâm nhập tài khoản Facebook của tôi đến mức nào? Tùy việc mắt bạn hướng vào đâu trên màn hình, bạn có thể thấy hoặc một câu chuyện chắc nịch về việc công nghệ đã hỗ trợ chúng ta, hoặc một lời nhắc nhở trăn trở rằng các máy tính của chúng ta đã trở nên dày đặc và đòi hỏi và đầy tiềm năng tai hại như thế nào từ thời băng thông thấp của Pizza.net. Hoặc có thể là cả hai.

Điều gây dấu ấn nhất về Searching là cách nó lấy một trong những khuôn mẫu lâu đời, ít gây hiệu ứng của phim ảnh trong vòng 25 qua – một nhân vật cô độc ngồi ở máy tính, tuyệt vọng chờ thông tin – và tìm cách khiến nó lôi cuốn không chỉ trong vài giây, mà trong cả bộ phim. Một phần sự cuốn hút của nó là hành vi trên mạng của David bắt chước hành vi của chúng ta: Cách chúng ta viết một tin nhắn dài, trút nỗi lòng trước khi cân nhắc lại và xóa hết đi, cách chúng ta bắt gặp những biểu hiện của mình trong một cuộc gọi FaceTime, và nhanh chóng chỉnh sửa bản thân.

Nhưng có lẽ lý do thực sự khiến bộ phim có hiệu quả đến vậy là, trong khi xem David vật lộn giữa một thế giới mạng dày đặc và đôi phần hiểm ác, chúng ta cũng đang lặng lẽ tìm kiếm chính bản thân mình.