Vengeance Is Mine, All Other Pay Cash của đạo diễn Edwin người Indonesia đoạt giải Báo Vàng Liên hoan phim Locarno năm 2021; Anatomy Of Time của đạo diễn Thái Lan Jakrawal Nilthamrong đã trình chiếu trong phần Horizons của Venice năm ngoái trước khi đoạt giải thưởng lớn tại Tokyo Filmex; và Yuni của đạo diễn người Indonesia Kamila Andini thắng giải cao nhất hạng mục Platform của Toronto 2021.

Đạo diễn Edwin người Indonesia đoạt giải Báo Vàng Liên hoan phim Locarno năm 2021 với bộ phim Vengeance Is Mine, All Other Pay Cash

Các phim này đánh dấu khởi đầu tốt đẹp cho khoản tài trợ đồng sản xuất Đông Nam Á (Southeast Asia co-production grant: SCPG), sáng kiến ​​đầu tiên-dạng-này do Ủy ban Điện ảnh Singapore (SFC) khởi xướng năm 2019 để hỗ trợ hợp tác trong khu vực. Bộ ba phim nằm trong số tám bộ phim nhận được tài trợ của kỳ ra mắt sáng kiến này.

Sau lễ kỷ niệm 20 năm thành lập vào năm 2018, giám đốc SFC Joachim Ng giải thích rằng tổ chức này đã mở rộng hỗ trợ các dự án đồng sản xuất ở Đông Nam Á nhằm “khuyến khích nhân tài của Singapore hợp tác sáng tạo với các đồng cấp của họ trong khu vực.”

Ông nói: “Chúng tôi có thể giúp các nhà làm phim Đông Nam Á khám phá và giới thiệu những câu chuyện Đông Nam Á với thế giới, giống như cách người châu Âu ủng hộ các nhà làm phim của họ.”

Tài trợ dành cho các dự án do các đạo diễn Đông Nam Á không phải là người Singapore chỉ đạo với ít nhất một người Singapore và một nhà sản xuất Đông Nam Á tham gia. Số tiền tài trợ lên đến 216.000 đôla cho mỗi dự án.

Anatomy Of Time của đạo diễn Thái Lan Jakrawal Nilthamrong đã trình chiếu trong phần Horizons của Venice 2021

“Luôn khó kiếm tài trợ và các ưu đãi sẽ giúp quá trình tìm kiếm được suôn sẻ,” Lai Weijie, nhà đồng sản xuất Vengeance Is Mine, All Other Pay Cash, có trụ sở tại Singapore, được thành lập với tư cách là hợp tác sản xuất Indonesia-Singapore-Đức, cho biết. Bộ phim hành động lấy bối cảnh những năm 1980 đã được phát triển trong vài năm, thắng nhiều giải thưởng tại Hội chợ dự án châu Á của Busan năm 2016 và Diễn đàn tài trợ điện ảnh Hồng Kông-châu Á năm 2018.

Lai Weijie nói thêm: “Các nhà đầu tư tư nhân luôn muốn đợi cho đến khi có tài trợ và xem các điều khoản thế nào. Khoản tài trợ của Singapore mà chúng tôi nhận được đã giúp làm được phim, cho các nhà đầu tư tư nhân có động lực mạnh mẽ để tham gia.”

Những dự án mới nhất

Tổng cộng 20 tác phẩm Đông Nam Á — từ Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Thái Lan và Việt Nam — đã được SCPG tài trợ kể từ năm 2019.

Yuni của đạo diễn người Indonesia Kamila Andini thắng giải cao nhất hạng mục Platform của Toronto 2021

Các dự án mới nhất đã hoàn thành bao gồm Arnold Is A Model Student của đạo diễn Thái Lan Sorayos Prapapan, trình chiếu ở Locarno, và Autobiography của đạo diễn người Indonesia Makbul Mubarak, chiếu trong hạng mục Horizons của Venice trước khi đến Toronto. Cả hai bộ phim đầu tay này còn nhận được sự hỗ trợ từ Quỹ đồng sản xuất ASEAN (ACOF), do Hội đồng Phát triển Điện ảnh Philippines (FDCP) thành lập năm 2020 để hỗ trợ điện ảnh Đông Nam Á theo những cách tương tự như SCPG.

FDCP cũng điều hành một quỹ đồng sản xuất quốc tế cho các dự án quốc tế do các nhà làm phim Philippines đạo diễn, những dự án nhận được tài trợ gồm Whether The Weather Is Fine của Carlo Francisco Manatad, được chọn cho Locarno năm ngoái, và When The Waves Are Gone của Lav Diaz, trình chiếu không tranh giải tại Venice năm nay.

Yulia Evina Bhara, đại diện nhà sản xuất Autobiography người Indonesia, cho biết: “Các quỹ quốc gia và khu vực là điều mới mẻ đối với việc làm phim ở Đông Nam Á. Chúng giúp củng cố các dự án không chỉ ở khía cạnh tài chính mà còn ở khía cạnh sáng tạo, vì những sáng kiến ​​này khuyến khích các nhà làm phim hợp tác — khiến cho việc gọi vốn và cộng tác trở nên dễ dàng và thú vị hơn nhiều.”

Arnold Is A Model Student của đạo diễn Thái Lan Sorayos Prapapan, trình chiếu ở Locarno 2022

Nhờ các khoản tài trợ khác nhau, Bhara và đạo diễn phim lần đầu Mubarak được làm việc với đồng sản xuất Jeremy Chua và nhà soạn nhạc Bani Haykal từ Singapore, đồng sản xuất người Philippines Armi Rae Cacanindin và biên tập phim Carlo Francisco Manatad, và nhà quay phim người Ba Lan Wojciech Staron.

Giám đốc SFC Joachim Ng vui mừng vì ngày càng có nhiều dự án Đông Nam Á có thể gọi được vốn bên ngoài khu vực. Ông nói: “SCPG được coi là cú hích và chất xúc tác. Các dự án phim tuyệt vời sẽ thu hút sự quan tâm và đầu tư từ các nơi khác trên thế giới như châu Âu và Đài Loan.”

Joachim Ng rời SFC vào đầu tháng 9 sau 11 năm dẫn dắt nhóm, trong khi Liza Dino từ chức chủ tịch và giám đốc điều hành của FDCP vào tháng 7, vai trò mà cô đã nắm giữ từ năm 2016.

Tài năng mới

Autobiography của đạo diễn người Indonesia Makbul Mubarak, chiếu trong hạng mục Horizons của Venice 2022

Sau khi A Land Imagined của Yeo Siew Hua trở thành phim Singapore đầu tiên thắng giải Báo Vàng của Locarno năm 2018, liên hoan đã tạo một nền tảng đặc biệt thông qua chương trình Open Doors dành cho điện ảnh Đông Nam Á. Từ năm 2019 đến năm 2021, một loạt các nhà làm phim Đông Nam Á mới nổi thu hút sự chú ý hằng năm, nâng cao đáng kể danh tiếng của họ ở châu Âu. Khoảng 27 nhà sản xuất đã được chọn bao gồm Ifa Isfansyah, người đã sản xuất Yuni và phim đầu tay Before, Now And Then của Kamila dự tranh Berlinale 2022, đã thắng giải Gấu Bạc nữ diễn viên phụ xuất sắc cho nữ diễn viên người Indonesia Laura Basuki.

Locarno Open Doors Hub, nền tảng đồng sản xuất quốc tế, đã giới thiệu 24 dự án Đông Nam Á trong chu kỳ 2019-2021 dành cho khu vực, bao gồm những dự án nhận tài trợ của SCPG và ACOF là Tro tàn rực rỡ của Bùi Thạc Chuyên và Tiger Stripes của Amanda Nell Eu, cả hai đều ở giai đoạn hậu kỳ, và Some Nights I Feel Like Walking của Petersen Vargas và Cu Li Never Cries của Phạm Ngọc Lan, cả hai đều dự kiến ​​bấm máy vào đầu năm 2023.

Before, Now And Then của Kamila dự tranh Berlinale 2022, đã thắng giải Gấu Bạc nữ diễn viên phụ xuất sắc cho nữ diễn viên người Indonesia Laura Basuki

Nhiều nhà làm phim Đông Nam Á đã được mời đến các phòng thí nghiệm phát triển của châu Âu và các hội chợ dự án khác như TorinoFilmLab, EAVE Ties That Bind và Berlinale Co-production Market, để họ có thể gặp gỡ các nhà sản xuất và đại lý mua phim của châu Âu. Nhiều người trong số họ đã làm việc cùng nhau, khai thác các nguồn tài trợ của châu Âu như Aide aux Cinémas du Monde của Pháp, World Cinema Fund của Berlinale và Film Institute Fund của Ba Lan.

Ở châu Á, Liên hoan phim quốc tế Singapore đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình lại nền điện ảnh Đông Nam Á. Sau khi khởi động lại vào năm 2014, liên hoan đã bổ sung Southeast Asian Film Lab và cuộc thi Phim ngắn Đông Nam Á, cung cấp nền tảng hằng năm cho các nhà làm phim trẻ gặp gỡ và hợp tác. Ngoài ra còn có Phòng thí nghiệm phim hư cấu Đông Nam Á hiện đã không còn tồn tại, do Raymond Phathanavirangoon đồng sáng lập vào năm 2016, và Purin Pictures có trụ sở tại Bangkok, đã cấp tài trợ cho các bộ phim Đông Nam Á từ năm 2017.

Mặc dù các dự án hợp tác đa quốc gia là con đường phía trước, nhưng chúng có thể phức tạp. “Trước đó, chúng tôi vẫn có thể thay đổi quyết định của mình,” nhà sản xuất Singapore Lai Weijie, đã sản xuất Pop Eye của đạo diễn Singapore Kristen Tan, phim lấy bối cảnh ở Thái Lan với dàn diễn viên và đoàn làm phim Thái Lan nhưng không phải là đồng sản xuất chính thức. “Với những bộ phim hợp tác chính thức, mọi thứ phải vào khuôn hết. Dòng thời gian trở nên cứng nhắc hơn và ít có chỗ cho sự ngẫu hứng. Có mặt tốt lẫn mặt xấu.”

Autobiography bao gồm bảy quốc gia đồng sản xuất: Indonesia, Pháp, Đức, Ba Lan, Singapore, Philippines và Qatar. “Chìa khóa là giao tiếp và phân chia công việc rõ ràng nhất có thể,” Bhara nói. “Ví dụ: các đối tác Pháp của chúng tôi chịu trách nhiệm hậu kỳ và các đối tác Ba Lan chịu trách nhiệm quay phim, vì vậy các cộng tác viên không can thiệp vào trách nhiệm của nhau.”

Tuy nhiên, thách thức thực sự nằm ở việc “tối đa hóa kinh phí để mang lại lợi ích tối đa cho khía cạnh sáng tạo của bộ phim,” cô nói thêm. “Vì hầu hết các tài trợ đều đi kèm với nghĩa vụ chi tiêu, nên với tư cách là nhà sản xuất, tôi phải xoay xở và đặt nền tảng cho tầm nhìn của đạo diễn Makbul thăng hoa. Giống như giải câu đố.”

Snow In Midsummer của đạo diễn Malaysia Chong Keat Aun, được sự hỗ trợ của SCPG và Ủy ban Điện ảnh Đài Bắc, sẽ tiến hành một phần hậu kỳ ở Đài Loan

Các dự án Đông Nam Á cũng thu hút sự quan tâm tài trợ của Đài Loan. Tomorrow Is A Long Time của Jow Zhi Wei và Pierce của Nelicia Low — cả hai đều nhận tài trợ tài năng mới của SFC — được quay ở Đài Loan khi họ nhận được nhiều nguồn tài trợ công, bao gồm từ Chương trình đồng tài trợ quốc tế của Đài Loan, một ưu đãi mới từ Cơ quan Nội dung Sáng tạo Đài Loan, trong khi Snow In Midsummer của đạo diễn Malaysia Chong Keat Aun, được sự hỗ trợ của SCPG và Ủy ban Điện ảnh Đài Bắc, sẽ tiến hành một phần hậu kỳ ở Đài Loan.