• The Kingdom of Dreams and Madness: Giấc mơ bị nguyền rủa của vua hoạt hình Hayao Miyazaki

• Studio Ghibli có lẽ sẽ ngưng làm phim hoạt hình điện ảnh

• Ghibli: Nhà máy sáng tạo giấc mơ Nhật Bản

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: Dù ghi bàn hay bị thủng lưới, Hollywood vẫn kiếm bộn tiền

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: 10 phim Hollywood hay nhất

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: Thành công và thất bại của các đạo diễn châu Á

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Toàn cảnh phòng vé toàn cầu 2013: Những con số không nói dối

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Phòng vé Trung Quốc 2013: Lại một năm bội thu

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: 10 phim Hollywood tệ nhất

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: Khán giả Hàn Quốc tạo lập kỷ lục mới

• [Loạt bài Xuân Giáp Ngọ] Điện ảnh 2013 nhìn lại: Điện ảnh Hoa ngữ - Người khổng lồ đang trở mình

Thời điểm bận rộn nhất lịch sử Twitter trong tháng 8/2013 là khi vô số người sử dụng Nhật Bản cập nhật từ “balus” khi xem một chương trình truyền hình về bộ phim hoạt hình 1986 của đạo diễn Hayao Miyazaki, Castle in the Sky.

Theo một giải thích về ảnh hưởng văn hóa của Miyazaki trên miền đất mẹ công nghệ cao của ông, từ vừa được tạo trên, được dịch thô là “phá hủy”, được cập nhật (143.199 lần mỗi giây) còn nhiều hơn cập nhật lan truyền các sự kiên xung quanh sự ra đời của con trai Hoàng tử William của nước Anh.

Castle in the Sky

Đáng chú ý, ông lão tóc bạc, nói năng nhỏ nhẹ sở hữu tác phẩm khởi nguồn cho sự kiện điên rồ trên phương tiện xã hội này không sử dụng điện thoại di động hay mạng Internet – “Khó chịu và phiền phức lắm,” Miyazaki nói – và ông đã vẽ tay 50 năm nay, sử dụng công cụ cũ nhất, cây bút chì.

Nay, khi thế giới xung quanh ông thay đổi nhanh hơn, Miyazaki lại công bố kế hoạch sống chậm lại. Đạo diễn 71 tuổi này đã nói The Wind Rises là phim cuối cùng của ông.

“Mọi người đều trẻ hơn tôi,” ông nói trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại tại xưởng phim ở Tokyo của mình cùng với một phiên dịch viên. “Họ không hiểu tuổi già là thế nào. Tôi học được nhiều điều ở cái tuổi 71, và những gì tôi học được là tôi không còn nhiều thời gian.”

The Wind Rises

The Wind Rises, ra rạp tại Los Angeles vào ngày 15/11/2013 để đảm bảo thời lượng một tuần cho giải Oscar trước khi ra mắt rộng rãi vào năm sau, là một sự chuyển hướng của Miyazaki. Thông thường, những phim viễn tưởng thân thiện với gia đình như Howl's Moving Castle, My Neighbor Totoro và phim đoạt giải Oscar Spirited Away được đặt trong bối cảnh thế giới ma thuật với sự xuất hiện của thầy pháp, phù thủy và linh hồn. Chúng thường là những bài ca và vần thơ tinh tế ca ngợi hòa bình và thiên nhiên được xây dựng xung quanh nhân vật nữ giỏi giang và mạnh mẽ.

Ngược lại, The Wind Rises, lấy bối cảnh tiền Thế chiến II tại Nhật Bản và kể câu chuyện về một người có thật, Jiro Horikoshi, người đã thiết kế máy bay chiến đấu Zero. Dựa trên một truyện ngắn của nhà thơ Nhật Bản Hori Tatsuo, phim khắc họa thời kỳ Nhật Bản đối mặt với những vấn đề đang gây thiệt hại cho đất nước này trong những năm gần đây, bao gồm cả động đất phá hủy và kinh tế đình trệ.

“Trước đây tôi đã làm việc với các đề tài khoa học viễn tưởng, tưởng tượng xem điều gì sẽ xảy ra trong tương lại, nhưng khi động đất xảy ra hai năm trước, tôi thấy, ‘Ồ không, thế giới hiện thực đã bắt kịp mình,’” ông nói. “Khi chúng ta có thể nhìn thấy sự thay đổi của thời đại, tôi không còn thấy mình có thể thực hiện những phim viễn tưởng vui vẻ nữa.”

Hayao Miyazaki

Miyazaki, có bố là người sản xuất bánh lái cho máy bay Zero, cũng thể hiện tính nghệ thuật trong việc xây dựng hình ảnh chiếc phi cơ thanh lịch mà chết chóc, để rồi cuối cùng hàng chục chiếc tấn công vào Trân Châu Cảng.

Đây là một lựa chọn khác biệt với một người tự xác định là theo chủ nghĩa hòa bình, một người ngồi tại nhà khi đoạt giải Oscar cho Spirited Away, bởi, như ông đã cho phóng viên Times biết sau đó, “Tôi không muốn đến đất nước đã đánh bom Iraq.”

“Jiro Horikoshi cũng là một người theo chủ nghĩa hòa bình,” Miyazaki nói, giải thích điều có vẻ trái ngược này. “Bởi thời đại ông sống, thứ duy nhất ông được phép làm là một chiếc máy bay chiến đấu. Tôi không thể kết tội cha mình hay Horikoshi đã làm điều sai trái khi họ phải sống trong thời đại nguy hiểm đó.”

Spirited Away

Ở Nhật Bản, khi The Wind Rises mở màn vào tháng 7/2014, Miyazaki đã đưa lập trường phản đối chiến tranh của mình vượt ra khỏi màn ảnh. Trong tháng 6, ông đã viết một bài phản đối kế hoạch sửa đổi hiến pháp Nhật cho phép xây dựng một quân đội tinh nhuệ của thủ tướng mới. Một số nhà thủ cựu gắn cho ông mác “chống Nhật” và một “kẻ phản bội.”

Phản hồi sắc nhọn này đã khiến ông ngạc nhiên. “Tôi cảm thấy có mùi chiến tranh,” Miyazaki nói. “Chủ nghĩa dân tộc lỗi thời làm tôi hoảng sợ.”

Cuộc tranh cãi càng căng thì sự kính trọng giành cho Miyazaki tại quê nhà càng rõ rệt.

Mấy năm trước, John Lasseter đang cùng dạo diễn này đi dạo quanh xưởng phim của ông tại Tokyo thì một nhóm nữ sinh nhìn thấy Miyazaki và tiến lại gần ông. Với mái tóc lù xù màu bạc và nụ cười rộng, Miyazaki bị nhận ra ngay lập tức ở đây – Lasseter so sánh đạo diễn này với một trong những nhân vật nổi tiếng nhất của ông, chiếc xe buýt hình mèo với nụ cười rộng trong My Neighbor Totoro.

My Neighbor Totoro

“Ông có nụ cười dễ lây. Hai má nâng lên híp mắt vào,” Lasseter, giám đốc sáng tạo của Disney và Pixar Animation Studios và một người bạn lâu năm cũng như một người hâm mộ các tác phẩm của Miyazaki, cho biết. "Ông thật khiêm tốn."

Miyazaki vẽ những chú thỏ nhỏ trong Totoro lên tay các nữ sinh, Lasseter nói. “Thật tuyệt khi chứng kiến ông ấy có ý nghĩa như thế nào đối với người dân Nhật Bản,” ông nói.

Với cương vị của ông rào cản trách nhiệm là không thể tránh khỏi, đặc biệt là đối với hàng trăm con người trong công ty của ông, Studio Ghibli, trong đó có cả con trai của Miyazaki là Goro, người đã đạo diễn phim gần đây nhất của Ghibli, From Up on Poppy Hill. Miyazaki lớn tuổi đã nói rằng ông hy vọng sẽ bỏ lại được một phần trách nhiệm để có thể nghỉ hưu, tập trung vào việc vẽ manga (truyện tranh Nhật Bản) của mình và sản xuất các phim ngắn cho bảo tàng Studio Ghibli.

From Up on Poppy Hill

“Tôi thấy hạnh phúc khi không cần phải nghĩ về phim tiếp theo của mình nữa,” Miyazaki nói. “Tôi muốn đi trên con đường của mình. Có một nhà trẻ bên cạnh xưởng phim và tôi có thể nghe thấy tiếng con trẻ, điều tôi rất thích.”

Miyazaki là một người nổi tiếng sử dụng các công cụ vẽ tay hoạt hình ngày càng trở nên ít ỏi, và có vẻ ngày càng trở nên ít hơn cùng với sự 'gác kiếm' của ông.

Sắc thái nhẹ nhàng trong phim của ông cũng tạo nên khác biệt. Ngay cả The Wind Rise, nói về việc xây dựng một cỗ máy chiến tranh, cũng có những cảnh điềm đạm trong đó Horikoshi thời trẻ phóng những chiếc máy bay giấy.

Nhìn lại, Miyazaki nói ông có vài điều hối tiếc. Ví dụ, ông ước rằng ông vẽ nhân vật Howl trong Howl's Moving Castle, “sắc sảo, gai góc và tà” hơn, nhưng ông không có ý định mạo hiểm nghệ thuật lúc bấy giờ.

“Tôi phát cáu với chính mình,” ông nói. “Lúc đó tôi đã cố hết sức. Mặc dù tôi không hài lòng với chính mình, tôi nghĩ tôi đã làm việc chăm chỉ hơn những người khác.”

Bài viết liên quan: The Wind Rises: Lời chia tay buồn của biểu tượng hoạt hình Nhật Bản Hayao Miyazaki The Wind Rises: Năm điều nên biết về phim mới của Miyazaki Tác phẩm cuối cùng của Hayao Miyazaki quá hiếu chiến đối với một số người Lịch sử theo sát The Wind Rises Liệu Hayao Miyazaki có cuốn theo chiều gió? The Wind Rises: Phim mới của Hayao Miyazaki khuấy động tranh cãi

Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên Facebook của chúng tôi