• 5 điều cần biết để xem Dune của Denis Villeneuve

• Dune sẽ theo chân Avatar hay John Carter?

• Dune và tất cả tin bài liên quan

Dune có hàng thế hệ người hâm mộ, nhưng phụ thuộc vào bao phần trailer hé lộ, một số người có thể đang gãi đầu trước Timothée Chalamet và dàn diễn viên cương nghị đáng giá bằng một đội bóng rổ phi khắp sa mạc với áo giáp và kiếm. Cũng không thể trách được: Dune rất đồ sộ.

Cuốn sách của Frank Herbert cực kỳ đáng đọc trước khi xem Dune trên màn ảnh rộng, nhưng cho những người muốn học cấp tốc, Polygon sẽ cố hết sức tóm tắt không khí của Dune, nếu không phải cốt truyện, ngay trong bài viết này với dưới 900 từ. Nhưng nhớ đấy, trong số những tác phẩm văn chương khoa học-giả tưởng kinh điển vĩ đại, Dune là quyển “nơi này là tất cả”. Nó có một phần ba là Game of Thrones, một phần ba là vũ trụ, một phần ba là một liều cần sa khổng lồ. Chuẩn bị tinh thần đi.

BỐI CẢNH VÀ THỜI GIAN CỦA DUNE

Dune diễn ra ở nhiều thiên niên kỷ trong tương lai nên về bản chất là một vũ trụ giả tưởng. Nhân loại sống trong một vương quốc dọc thiên hà gần như chẳng nhớ gì về Trái Đất. Ai cũng có trường lực mà vật thể phóng nhanh không xuyên qua được, nên họ phải chiến đấu bằng kiếm thay vì súng. Phi thuyền có thể di chuyển nhanh hơn tốc độ ánh sáng — nhưng không phải vì con người đã xây dựng được động cơ xịn sò. Thay vào đó, con người đã phát hiện một loại thuốc đầy ma lực khôn tả tới nỗi có đủ liều nó sẽ cho bạn gấp gọn không gian bằng trí óc.

Sharon Duncan-Brewster

Quyền lực trong vũ trụ phân ba giữa Hiệp hội Vũ trụ, nắm độc quyền việc du hành nhanh hơn ánh sáng; Vương quốc Padishah, kiểm soát đội quân cuồng tín Spartans Vũ trụ (kiểu 300, chứ không phải Halo); và một hệ thống liên minh giữa các Gia tộc quyền quý lâu đời.

Cột vô hình thứ tư của cấu trúc này là hội Bene Gesserit. Họ không nói về việc họ giật dây mọi thứ ra sao, nhưng chuyện này là rõ ràng. Nghĩ về họ như “hội Illuminati toàn nữ trong vũ trụ với quyền năng phù thủy.”

CÁC NHÂN VẬT CHÍNH CỦA DUNE

Giữa các Gia tộc quyền quý của Dune là nhà Atreides, do Công tước Leto cai trị, motif Nhà quý tộc Tốt bụng Gặp nguy vì Có Lương tâm điển hình. Bạn đời trong mọi-thừ-trừ-việc-làm-vợ-hợp-pháp-thực-thụ của anh là Phu nhân Jessica, thành viên lão luyện của Bene Gesserit và vợ được chỉ định của anh. Cô được định có một đứa con gái với anh để thành lập một thế hệ áp chót trong kế hoạch 1.000 năm của Bene Gesserit nhằm sinh ra một đấng cứu thế, nhưng thay vì thế họ lại phải lòng nhau. Và Leto một lòng muốn một mụn con trai (hay nhỉ, Leto) nên Jessica cãi lệnh dành cho cô mà cố tình sinh một đứa con trai. Những người thuộc Bene Gesserit có thể làm thế đấy.

Gia tộc Atreides được sắp đặt để sụp đổ

Paul Atreides, con trai 15 tuổi của họ, có thể là đấng cứu thế. Hoặc một cậu bé có cơ hội sống sót lớn nhất là tận dụng hằng nghìn năm thao túng văn hóa để chuẩn bị cho một đấng cứu thế. Hoặc cả hai.

Paul có rất nhiều kẻ thù, vì đạo đức của Công tước Leto vừa khiến cả gia đình họ bị đày khỏi quê hương tổ tiên và phái tới hành tinh Arrakis. Trên giấy tờ, đây là một lần thăng chức lớn. Trên thực tế, Gia tộc Atreides được sắp đặt để sụp đổ.

TẠI SAO AI CŨNG ĐI TỚI ARRAKIS HAY CÒN GỌI LÀ HÀNH TINH DUNE?

Arrakis là hành tinh còn có tên Dune, một sa mạc hoang vu chỉ có những người bản xứ hung hãn và những con giun đất khổng lồ còn hung hãn hơn. Sao lại có người đếm xỉa tới nơi này? Những cồn cát ở Arrakis tình cờ là nguồn duy nhất được biết đến của Spice, loại thuốc đã nói tới ở trên cho con người năng lực phi qua vũ trụ. (Ở liều lượng nhỏ nó chỉ cho bạn viễn cảnh tiên tri, một số năng lực thần giao cách cảm nhẹ, và đôi mắt xanh sáng rực.)

Timothée Chalamet và Zendaya trong phim

Gia tộc Atreides được cử tới Arrakis để cai quản công việc khai thác mà cả xã hội dọc thiên hà phụ thuộc vào. Gia tộc quyền quý cuối cùng trên hành tinh này là Gia tộc Harkonnen ác ôn vuốt ria mép, những kẻ đối đầu bị căm ghét của nhà Atreides và đàn áp và tàn sát các tộc Fremen bản địa vì coi họ là “những tên man rợ thoái cấp”. Leto được kỳ vọng sẽ chuyển tới lâu đài có lẽ giăng đầy bẫy của Harkonnen và duy trì tỷ lệ sản xuất Spice cũng như giữ hòa khí với Fremen. Nếu thất bại, cả gia tộc của anh có lẽ sẽ bị xử tử.

Nói cách khác, mọi thứ là một thùng thuốc súng chuẩn bị nổ tung, khơi mào một cuộc chiến, và bắt đầu cho sự lên ngôi của Paul.

Dune đã được diễn giải rộng rãi như câu chuyện ngụ ngôn cho thuộc địa hóa. Khi tác giả còn bé, bình luận toàn nói về sự tương đồng giữa nó và khai thác Trung Đông cho tài nguyên dầu — được tăng cường với việc Herbert chiếm đoạt các từ gốc Ba Tư và Ảrập như “padisha” và “jihad” để làm dày bối cảnh, và cũng từ chính lời của tác giả.

Nhưng giờ trong thời hiện đại, một số ý tưởng của Dune đã cũ kỹ, tách khỏi ý định của Herbert. Có rất nhiều người trong cộng đồng khoa học-giả tưởng đã sẵn sàng bỏ qua các câu chuyện xem xét việc khai thác những vùng đất thuộc địa bằng cách đưa một thành viên của tầng lớp thuộc địa ra làm vị cứu tinh.

Denis Villenueve (phải) chỉ đạo Timothée Chalamet

Nhưng lý do chúng ta vẫn còn nói về Dune là vì cách nó nắm bắt trí tưởng tượng của độc giả và tác giả khoa học giả tưởng trọn vẹn ra sao. Khán giả hiện đại có lẽ sẽ thấy ảnh hưởng của Dune lên Star Wars trước, nhưng cũng sẽ thấy nó trong những loạt sách như Game of Thrones và Wheel of Time; cũng như những phim như Tremors và Beetlejuice. Chặng đường kiếm tiền lớn với một phim Dune của Hollywood đã làm cảm hứng hay nuôi những liên kết trong ngành để tạo ra những tuyệt tác như Alien, Contact, và Blade Runner.

Và khi phim ra rạp, phiên bản của Villeneuve có cơ hội để trở thành một viên gạch nữa trong nền tảng của khoa học giả tưởng.