Doanh thu phòng vé Bắc Mỹ năm 2023 có thể đạt 9 tỉ USD, thành tích tốt
nhất trong thời kỳ hậu đại dịch. Nhưng đó là lạc quan kiểu nửa ly nước
đầy, bởi: “Chúng ta không thể cứ tiếp tục sản xuất phim chuỗi như đã
từng được mãi.”
Theo nghiên cứu do một hãng phim Hollywood tổng hợp, cứ năm người xem
phim thì có một người biến mất kể từ đại dịch. Không ai biết liệu họ có
quay lại xem phim trên màn ảnh rộng nữa hay không — và nếu có thì khi
nào.
Đó là một số liệu thống kê đáng báo động giải thích tại sao
doanh thu phòng vé năm 2023 lại thay đổi hoàn toàn, khiến ngành công
nghiệp điện ảnh hoang mang bối rối. Phim siêu anh hùng — thể loại đã
giúp thúc đẩy hoạt động kinh doanh trong hơn một thập kỷ — không còn
được miễn trừ với nạn bom xịt kinh phí lớn, bao gồm
The Flash và
Aquaman and the Lost Kingdom, cả hai đều từ DC, và
The Marvels của Marvel Studios.
“Thị
hiếu của khán giả đang thay đổi, và có vẻ như họ muốn những phim thách
thức hơn,” trưởng phân tích phòng vé Comscore Paul Dergarabedian, nói.
Một cặp phim mới mẻ, độc đáo mùa hè — Barbie và Oppenheimer — biến thành hiện tượng văn hóa được gọi là Barbenheimer
|
Cuộc khủng hoảng hiện sinh đang diễn ra lâu nay thì một cặp phim mới mẻ, độc đáo mùa hè —
Barbie và
Oppenheimer —
khôn ngoan hơn hết thảy và biến thành hiện tượng văn hóa được gọi là
Barbenheimer. Mặc dù Barbie dựa trên IP đã biết, nhưng không có gì đảm
bảo rằng cách làm mới mẻ và bất kính của nhà làm phim Greta Gerwig sẽ
thành công.
Barbie là phim người đóng đầu tiên do nữ chính dẫn
dắt trở thành quán quân bảng xếp hạng phòng vé nội địa và toàn cầu hàng
năm trong thời hiện đại, với hơn 1,44 tỉ USD doanh thu bán vé trên toàn
thế giới, trong khi
Oppenheimer của Christopher Nolan đứng thứ
ba trong số những phim có thu nhập cao nhất toàn cầu trong năm với 952
triệu USD, một kỷ lục cho phim tiểu sử. Hai phim này chiếm gần 10% tổng
doanh thu phòng vé nội địa và gần 29% trong top 10 phim có doanh thu cao
nhất, theo Comscore.
Cùng thời gian với Barbenheimer, bộ phim có khuynh hướng bảo thủ
Sound of Freedom đã
thành công một cách bất ngờ và đạt doanh thu phòng vé Bắc Mỹ — 184,2
triệu USD — cao hơn so với các phần phim chuỗi được chứng minh là thành
công
Indiana Jones and the Dial of Destiny (174,5 triệu USD) và
Mission: Impossible – Dead Reckoning Part One (172 triệu USD). Và vào giữa tháng 10, Taylor Swift trở thành một kỳ lân phòng vé khác khi bộ phim hòa nhạc của cô,
The Eras Tour,
thu về 179,6 triệu USD trong nước và 250,3 triệu USD trên toàn cầu trên
ngân sách cực nhỏ chỉ 15 triệu USD. Hơn nữa, cô còn bỏ qua các hãng
phim Hollywood và thay vào đó đặt AMC Theaters phân phối phim.
Thị trường phim gia đình cũng vẫn cực kỳ mong manh sau đại dịch, đặc biệt đối với phim hoạt hình nguyên tác, chẳng hạn như
Wish của Disney hoặc
Migration của Illumination/Universal. Phim
Super Mario Bros.,
một tựa Illumination/Universal khác dựa trên trò chơi điện tử được yêu
thích, là ngoại lệ lớn trong sự suy thoái hoạt hình. Mỏi mệt siêu anh
hùng và bất hạnh của hoạt hình để lại một khoảng trống mà không ai biết
làm sao lấp đầy.
“Quá sức chênh lệch,” nhà phân tích Rich
Greenfield của LightShed Ventures nói. “Số lượng phim kinh phí lớn không
kiếm được tiền trong năm 2023 có vẻ như đang ở mức cao nhất mọi thời
đại. Sự quan tâm của người tiêu dùng đối với việc xem phim đã bị thay
đổi vĩnh viễn. Câu hỏi đặt ra là liệu các rạp chiếu phim có thể tồn tại
được thêm một năm kinh hoàng nữa không?”
Một giám đốc điều hành
hãng phim hàng đầu lưu ý: “Chắc chắn chúng ta đang kinh qua một quá
trình tiến hóa, và không thể cứ tiếp tục sản xuất những phim chuỗi như
cũ mãi được. Chúng ta phải làm tốt hơn. Những cách chúng ta đã làm trong
nhiều thập kỷ không còn hiệu quả nữa; bây giờ hoặc là bạn phải bắn
trúng hồng tâm hoặc là chệch có thế thôi. Và phần lớn là do sự phong phú
của sản phẩm phát trực tuyến. Khi khán giả có vô số lựa chọn để xem ở
nhà, thì dứt khoát là phải có lý do đặc biệt thì họ mới đến rạp.”
Trái: The Marvels; phải: Migration — Mỏi mệt siêu anh hùng và bất hạnh của hoạt hình để lại một khoảng trống mà không ai biết làm sao lấp đầy
|
Một số nhà phân tích Phố Wall tự tin rằng phòng vé có thể vượt qua những
thay đổi trong năm 2023, cũng như một năm 2024 tiếm ẩn khó khăn với
lịch phát hành thưa thớt vì những đình hoãn liên quan đến đình công.
Eric Handler của Roth MKM Partners cho biết: “Chúng tôi tin ngành này có
thể vượt qua những trở ngại ngắn hạn và sẽ có vị thế tốt để đạt kết quả
cải thiện trong năm 2025-2026.”
Dergarabedian nói: “Đặt cược chắc ăn không còn là những đặt cược chắc ăn nữa. Chúng ta đang sống trong một vũ trụ song song.”
Tiêu điểm đặc biệt: Thế giới của Wes AndersonBệ
phóng* phát hành truyền thống dành cho phim nghệ thuật một lần nữa cho
thấy những dấu hiệu của sự sống — nhưng có một bước ngoặt.
Trong
thời kỳ hoàng kim của sự bùng nổ phim độc lập, sử dụng bệ phóng phát
hành sẽ cho phép một bộ phim phát triển dấu ấn tại các rạp chiếu phim
trong nhiều tháng mà không cần phải tốn nhiều tiền vào quảng cáo. Một
đợt như vậy thường bắt đầu ở New York và Los Angeles; nếu may mắn phim
sẽ được chiếu trên toàn quốc. Nhưng việc bệ phóng phát hành truyền thống
đã bị suy giảm do đại dịch, và phát trực tuyến cũng không giúp được gì.
Nguồn: Comscore. *Đang phát hành
|
Tuy nhiên, chiến thuật này đã quay trở lại, với một bước ngoặt. Sau khi
gửi bộ phim mới của Wes Anderson tới Liên hoan phim Cannes vào tháng 5,
Focus đã chọn phát hành
Asteroid City tại sáu rạp vào giữa tháng 6. Bộ phim đạt doanh thu trung bình cuối tuần mở màn là 132.111 USD — thành tích tốt nhất kể từ
La La Land bảy năm trước (dữ liệu thực tế này đã khiến nhiều người phải chú ý). Cuối tuần tiếp theo, Focus mở rộng
Asteroid City
trên toàn quốc hoặc tới hơn 1.620 địa điểm, một phần vì Focus muốn tựa
phim này còn mới mẻ trong tâm trí người tiêu dùng khi có sẵn cho thuê
trên VOD cao cấp chỉ ba tuần sau đó.
A24, Searchlight và Neon chỉ
là một số ít trong số các nhà phân phối độc lập khác đang thử nghiệm mô
hình bệ phóng kết hợp tương tự, nhờ đó họ mở rộng khá nhanh sau khi bắt
đầu chỉ ở một số rạp chiếu phim. Với A24, cách làm này hiệu quả cho
Priscilla, trong khi
The Holdovers đã được Focus làm rất đẹp.
“
Asteroid City
mang lại cho tôi rất nhiều niềm tin vì nó cho thấy bạn vẫn có thể chiếu
một phim như thế này ở rạp,” Lisa Bunnell, giám đốc phân phối của
Focus, cho biết. “Hiện tại, chúng tôi đang chứng kiến một thị trường
vững chắc hơn cho phim đặc biệt và tôi nghĩ bạn đang bắt đầu thu hút
người trẻ đi xem phim để xem phim nghệ thuật. Bây giờ không chỉ có đám
đông khán giả phim nghệ thuật lâu đời xuất hiện.”
Poster Asteroid City tại rạp Alamo Drafthouse Hạ Manhattan
|
Giám đốc phân phối rạp MGM/Amazon Kevin Wilson cũng đồng tình. Đội hình
phim năm 2023 của anh bao gồm các phim sử dụng bệ phóng phát hành như
Saltburn và
Bottoms (anh cũng đang xử lý
The Boys in the Boat,
đã thành công hơn dự kiến khi khởi chiếu toàn quốc vào dịp Giáng sinh).
“Tôi nghĩ khán giả trưởng thành đang bắt đầu quay lại rạp nghiêm túc.
Và tôi cũng nghĩ rằng có một lượng khán giả trẻ đam mê điện ảnh đang chú
ý đến những bộ phim như
Saltburn hoặc
Poor Things [Searchlight] hoặc
Bottoms. Thật thú vị khi khiến khán giả trẻ hào hứng đi xem những bộ phim nhỏ hơn.”
Disney nhường vương miện phòng vé toàn cầu cho UniversalĐế
chế điện ảnh của Universal đang cúi chào khán giả sau khi chiếm vị trí
số 1 về thị phần tại phòng vé toàn cầu năm 2023, một thành tích mà không
hãng phim nào có thể làm được kể từ khi Disney vươn lên thống trị năm
2016.
Nguồn: Các hãng phim; nghiên cứu của The Hollywood Reporter; Comscore;
số liệu tổng cộng còn thay đổi. Một số tựa phim chỉ phát hành ở Bắc Mỹ.
|
24 phim do Universal phát hành đã tạo ra doanh thu ước tính 4,91 tỉ USD
trên toàn thế giới, so với con số ước tính 4,83 tỉ USD từ 17 tựa phim do
Disney phát hành, tạo nên một cuộc đua tương đối sát sao cả ở Bắc Mỹ và
phòng vé nước ngoài. Warner Bros. — quê hương của
Barbie, phim
có doanh thu cao nhất năm với 1,44 tỉ USD toàn cầu — đứng thứ ba về thị
phần toàn cầu với 3,84 tỉ USD (1,43 tỉ USD trong nước và 2,4 tỉ USD ở
nước ngoài). Sony đứng ở vị trí thứ tư với 2,09 tỉ USD toàn cầu (ước
tính ban đầu trong nước là 1,01 tỉ USD và 1,08 USD ở nước ngoài).
Việc
chuyển giao quyền lực là thắng lợi lớn cho Donna Langley, hiện là chủ
tịch NBCUniversal Studio Group kiêm giám đốc nội dung. Cô nổi tiếng có
mối quan hệ chặt chẽ với các nhà làm phim hàng đầu, đồng thời có những
kỹ năng và vị thế cần thiết để thu hút Christopher Nolan gia nhập
Universal khi anh ngày càng không hài lòng với Warners sau khi hãng này
công bố kế hoạch phát hành trực tuyến đồng thời với phát hành rạp vào
năm 2021.
Từ phải qua: Emily Blunt, Christopher Nolan, Cillian Murphy, Emma Thomas và Donna Langley khi Oppenheimer thắng lớn tại Lễ trao giải Quả Cầu Vàng 2024, bao gồm phim chính kịch hay nhất
|
Từ năm 2016 đến năm 2022, Disney đứng đầu về thị phần toàn cầu (thua
Sony trong cuộc đua nội địa vào năm 2020, năm xảy ra sụp đổ phòng vé do
Covid-19). Universal đã không đứng số 1 trên toàn cầu kể từ năm 2015,
khi doanh thu của hãng đạt 6,9 tỉ USD, nhưng liên tục đứng ở vị trí cao
trên bảng xếp hạng thị phần. Jim Orr, chủ tịch phân phối nội địa cho
biết: “Vào năm 2023, Universal một lần nữa đạt được thành công ở phòng
vé với danh sách phim đa dạng của chúng tôi.”
Việc mất ngôi vương
về tay Universal đánh dấu một năm khó khăn đối với Disney, một năm mà
Marvel và các hãng phim hoạt hình của hãng này vấp ngã nặng nề. Tony
Chambers, giám đốc phân phối toàn cầu của Disney, cho biết: “Trở thành
hãng phim số 1 toàn cầu trong bảy năm liên tiếp trong tám năm vừa qua là
điều đáng nể xét theo bất kỳ thước đo nào và là điều mà tất cả chúng
tôi đều vô cùng tự hào.”
Ở những nơi khác, Lionsgate đã có một
cột mốc đáng chú ý để ăn mừng khi các phim của hãng tạo ra doanh thu
toàn cầu lên tới 1 tỉ USD lần đầu tiên sau năm năm nhờ thành công của
John Wick: Chapter 4,
The Hunger Games: The Ballad of Songbirds and Snakes và phim
Saw mới nhất, cùng nhiều tựa phim khác.
John Wick đặc biệt nổi bật, thu về 440,1 triệu USD toàn cầu và 187 triệu USD nội địa, đứng thứ chín trong năm.
Lionsgate đã có một cột mốc đáng chú ý để ăn mừng khi các phim của
hãng tạo ra doanh thu toàn cầu lên tới 1 tỉ USD lần đầu tiên sau năm năm
nhờ thành công của John Wick: Chapter 4 (ảnh)
|
“Tin tốt là nếu khán giả cảm thấy có gì mới mẻ hoặc thú vị, họ vẫn thích
xem phim ở rạp,” phó chủ tịch Lionsgate Motion Picture Group, Adam
Fogelson, nói. “Chắc chắn có những thể loại hiện gặp nhiều thách thức
hơn bao giờ hết và đó là một vấn đề. Dù là xu hướng ngắn hạn hay thực tế
dài hạn, chắc chắn sẽ đòi hỏi mọi người phải hết sức cảnh giác về những
gì chúng ta quyết định thực hiện và ở mức giá nào.”
Dịch: © Hải Đăng @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Hollywood Reporter
* Platform release: sử dụng việc tham gia các liên hoan phim (làm bệ
phóng), đặc biệt là phim nghệ thuật / phim kinh phí nhỏ / phim cho đối
tượng ngách...