• 7 bài học cho Hollywood từ mùa phim hè 2016

• Mùa phim hè 2016: Ai thắng - ai thua

• Nội chiến mùa hè 2016: Sao văn hóa đại chúng lại trở nên tiêu cực đến thế này?

• Thời bạo lực - phim hè bạo lực: Ta đã mất đi cảm giác yêu rồi!

Một mùa hè mà các hãng phim lãnh nhiều bom xịt hơn bao giờ hết, trong đó có những siêu phẩm, Hollywood đang bới tìm câu trả lời, và một số nhà điều hành lâu năm đang chỉ ra sự chuyển dịch nhiều sắc thái trong hành vi tiêu dùng.

Lần đầu tiên từ khi đi xem phim trở thành thành phần chính trong cuộc sống của người Mỹ, một cỗ động cơ tạo doanh thu không được đánh giá đúng — những người mua vé nào vẫn đến rạp vì trải nghiệm hơn vì bản thân bộ phim — rốt cuộc đã bị hỏng.

“Chúng ta đang ở vào hoàn cảnh, nếu người ta không háo hức về một phim cụ thể nào đó và không lên kế hoạch đi xem từ trước, có thể rốt cuộc bạn sẽ chẳng có khán giả nào,” Adam Fogelson, cựu chủ tịch Universal Pictures hiện nay điều hành đơn vị điện ảnh của STX Entertainment, nói.

Khi phim xem ra không đáng bàn cãi, và dường như rất nhiều phim như thế, chẳng có gì làm đệm cho hãng phim rơi. Có phải vì số người chỉ thơ thẩn đi xem đang teo tóp không?

Giới chủ rạp và một số nhà phân tích bác bỏ ý kiến đó, nói rằng các hãng phim đang từ chối tìm kiếm lời giải thích cho hàng đàn hàng lũ phim hè gây thất vọng, bao gồm The BFG, Teenage Mutant Ninja Turtles: Out of the Shadows, The Nice Guys, Ghostbusters, The Legend of Tarzan, Independence Day: Resurgence, Neighbors 2: Sorority Rising, Alice Through the Looking Glass, Warcraft, Ice Age: Collision Course, Hands of Stone, Star Trek: Beyond và Now You See Me 2.

Từ trái qua: Kate McKinnon, Kristen Wiig và Melissa McCarthy trong phim Ghostbusters, đem về doanh thu thất vọng cho Sony

Ben-Hur tiêu tốn của Metro-Goldwyn-Mayer và Paramount Pictures ít nhất 150 triệu đôla làm phim và tiếp thị, nhưng bị giới phê bình nện tơi tả và chỉ kiếm được 11,2 triệu đôla trong tuần đầu tiên ra rạp. Với Hollywood điều đó tương đương “không có khán giả”. (Một ví dụ phim nghệ thuật: Bất chấp có Matthew McConaughey và Naomi Watts, The Sea of Trees tháng trước chỉ thu tổng cộng 2.894 đôla trong hai tuần đầu tiên ra rạp.)

‘Sequelitis’ và thặng dư phim sự kiện từng bị quy tội cho sự tương tàn này. Nhưng trước đó phim phần tiếp theo đã vấp ngã rồi. Sự sụp đổ của Happy Feet Two và loạt phim Chronicles of Narnia đã dẫn đến nỗi quan ngại tương tự như vậy từ vài năm trước.

“Chúng tôi nghĩ vấn đề do khán giả ngán phim phần tiếp theo thì ít, mà do giờ đây phim phần tiếp theo nhiều đến độ tàn sát lẫn nhau thì đúng hơn,” Doug Creutz, chuyên gia phân tích tại Cowen and Company, đã viết trong báo cáo ngày 31/8.

Cũng không phải hè này đưa ra toàn phim dở. “Số liệu cho thấy chuyện khác,” Cruetz viết, lưu ý rằng 29 phim hè phát hành đại trà đạt điểm bình quân 57,7% tích cực trên Rotten Tomatoes, cao nhất trong vòng 16 năm nay.

Morgan Freeman trong phim Ben-Hur. Phim này chỉ kiếm được 11,2 triệu đôla tuần mở màn

Không có câu trả lời rõ ràng dẫn tới mướt mồ hôi tay — “Liệu có phải đây là năm mà điện ảnh không còn ý nghĩa gì nữa?” một tiêu đề trên trang mạng Wired tháng trước đã đặt câu hỏi — và hãng phim giả thuyết hóa những nhân tố không thể chứng minh, chẳng hạn sự sụt giảm thân chủ.

Phần đông người ta không bao giờ đến rạp mà không có một phim cụ thể nào trong đầu. Tuy nhiên, thật đáng sửng sốt, hơn một phần tư người mua vé vẫn đến rạp rồi mới quyết định xem phim nào, theo PostTrak, dịch vụ thăm dò khán giả của comScore. Rạp chiếu cung cấp bằng chứng có tính giai thoại. “Nhân viên của chúng tôi nói câu hỏi thường gặp nhất ở quầy bán vé là ‘Phim nào hay?’ và ‘Phim nào kế tiếp?’” Patrick Corcoran, phó chủ tịch Hiệp hội chủ rạp, nói.

Tuy nhiên, mặc dù dữ liệu đáng sợ, PostTrak không nao núng. Hè năm 2014, khoảng 32% người ra quyết định xem phim nào trong lúc đứng xếp hàng mua vé. Năm 2015, con số này khoảng 28%. PostTrak không tiếp tục khảo sát phân khúc khán giả này trong tháng 3, để cho các hãng phim đoán xem chuyện gì xảy ra trong mùa hè 2016, bắt đầu từ ngày 6/5 và kết thúc vào thứ hai 5/9.

Nếu cái đám đông cứ đến rạp đi rồi tính đang teo lại, những nguyên nhân bao gồm các hình thức giải trí dễ dàng khác (HBO Go, Netflix); chi phí đi xem phim ngày càng tăng (giờ đây giá vé là 17,25 đôla cho người lớn tại chuỗi rạp ArcLight ở Hollywood, trước khi tính phụ phí 3D); và bản thân việc kinh doanh phim ảnh, hăm hở đẩy chỉ một loại phim sự kiện (những phim phần tiếp theo ì ạch, nặng kỹ xảo) khiến sự đa dạng phải trả giá.

Việc mua vé trực tuyến ngày càng được ưa chuộng và đặt chỗ trước cũng có vai trò nào đó. Ở Fandango, “có một sự chuyển dịch từ mua ngay trong ngày sang mua trước,” theo Harry Medved, phát ngôn viên của công ty. Tuần trước, AMC Entertainment, chuỗi rạp chiếu lớn nhất Bắc Mỹ, nói rằng chín trên mười điểm chiếu của chuỗi này ở thành phố New York sẽ sớm phục vụ đặt chỗ trước.

“Thời xửa thời xưa, người ta đi xem bất cứ phim gì đang chiếu, nhưng ngày nay, tràn ngập những chương trình giải trí ngách, người ta không muốn chi tiền xem phim mà họ chỉ thấy nửa muốn xem,” sử gia điện ảnh Jeanine Basinger, tác giả cuốn sách The Star Machine, nói.

Khi việc lôi kéo cả gia đình đến rạp phim chừng đáng giá, khía cạnh lạc quan có thể vẫn còn rất lớn, Basinger lưu ý. Finding Dory và Captain America: Civil War, cả hai phim đều của Disney, là những phim hấp dẫn hàng đầu trong mùa hè này, kiếm tổng cộng 891 triệu đôla ở Bắc Mỹ, theo comScore. Vị trí thứ ba thuộc về Secret Life of Pets của Universal, thu được 360 triệu; phần tiếp theo phim này đã được triển khai.

Ở quy mô nhỏ hơn, STX Entertainment thắng đậm với bộ phim kinh phí khá khiêm tốn Bad Moms, đã vượt mốc 100 triệu đôla ở kỳ cuối tuần cuối hè, và Sony thành công tương tự với Sausage Party, đã làm ra khoảng 90 triệu. Lights Out của Warner Bros., phim kinh dị tốn 5 triệu đôla kinh phí, đã hốt 66 triệu đôla tiền vé.

Nhìn chung, một nhúm bom tấn thành công bù cho cả đống bom xịt — ít nhất là với giới chủ rạp, những người sẽ thu được khoảng 4,49 tỉ đôla ở phòng vé hè này, ngang với năm 2015, theo comScore. (Hè năm ngoái dài hơn một tuần.) Lượt người xem dự kiến là 513 triệu, giảm 3,5%. Thực tế, nhà rạp làm ra 8,11 tỉ doanh thu vé, tăng 5%; lượt người xem tăng 1,2%.

Nhưng đám bom xịt chất đống với các hãng phim, đa số đã chi nhiều hơn cho từng phim để tìm kiếm thành công toàn cầu. Warner Bros., Sony, Universal, 20th Century Fox và Paramount thảy đều giảm hoặc không có lợi nhuận trong quí 2 vừa rồi.

Disney là trường hợp ngoại lệ, với lợi nhuận ‘khủng’ 766 triệu đôla, tăng 62% so với cùng kỳ năm trước. Nhưng ngay cả Disney gần đây cũng chật vật. Ba phim người đóng mới nhất của họ — Alice Through the Looking Glass, The BFG và Pete’s Dragon — đều là bom xịt. Và, kỳ cuối tuần ngang qua Lễ lao động, phim thứ tư, The Light Between Oceans (ảnh dưới) làm ra một con số thất vọng 5 triệu đôla.

“Không có chỗ lưng chừng trong hè này,” Dave Hollis, phó chủ tịch phát hành của Disney, nói hôm chủ nhật 4/9 vừa rồi. “Có lẽ có nhiều lý do, bắt đầu bằng việc người ta đang trở nên ngày càng kén chọn kỹ càng hơn.”