Bao năm qua, người lớn tuổi là nhóm người luôn bị Hollywood “ăn hiếp”.
Trên thực tế, người trên 50 tuổi chiếm một phần lớn dân số, và cũng là
một sức mạnh kinh tế và chính trị đáng kể. Trên màn ảnh thì sao? Trong
nhiều thập kỷ, họ bị khinh thường và đẩy sang một bên – càng già, họ
càng trở nên vô hình.
Nhưng trong một năm trở lại đây, đã có những dấu hiệu nhất định cho thấy xu hướng này đang thay đổi.
Trước hết ta có
The Best Exotic Marigold Hotel,
một bộ phim Anh thành công một cách đáng ngạc nhiên về một nhóm hưu trí
ở Ấn Độ. Rồi Clint Eastwood trở lại với diễn xuất, trong vai một người
chuyên tìm tài năng bóng chày lớn tuổi trong
Trouble With the Curve, Meryl Streep và Tommy Lee Jones vào vai một đôi vợ chồng đứng tuổi trong
Hope Springs.
The Best Exotic Marigold Hotel
Rồi ta có
Amour, một tác phẩm Pháp vẫn đang nhanh chóng gom về một kho giải thưởng. Và hai bộ phim hài gia đình,
The Guilt Trip, với Barbra Streisand trong vai một bà mẹ tọc mạch và
Parental Guidance, với Billy Crystal và Bette Midler trong vai đôi ông bà ngoại không hiểu đám cháu của mình.
Cách đây hai tuần
Quartet đã ra rạp, một bộ phim với Maggie Smith trong vai chính về những nghệ sĩ opera đã giải nghệ tại Anh (khác với phim
A Late Quartet năm ngoái, về một nghệ sĩ nhạc cổ điển do Christopher Walken thủ vai.)
Các
nhân vật lớn tuổi đang xuất hiện nhiều hơn bất cứ lúc nào. Nhưng liệu
đây có phải một thay đổi tốt đẹp hơn còn tùy vào việc bạn nghĩ gì về
những nhân vật này, và những nhân vật này đang củng cố cho những thành
kiến gì.
“Tuổi già không phải chỉ dành cho kẻ yếu đuối,” Bette
Davis từng nói. Nhưng trong phần lớn các phim này, kể cả tuổi trung niên
cũng toàn gồm kẻ yếu đuối cô đơn.
Một điều không thể phủ nhận
được là những phim này rọi ánh sáng vào một cuộc sống cô đơn đầy hối
hận. Nhân vật của Streep và Jones đã nhiều năm không ân ái. Nhân vật
chính góa vợ của
A Late Quartet đối mặt với bệnh Parkinson một mình và nhân vật cũng góa vợ của Eastwood đang dần bị mù.
Hope Springs
Những nhân vật được thành đôi trong
Amour còn đáng thương hơn;
The Best Exotic Marigold Hotel và
Quartet
gồm những nhân vật phải đối mặt với bệnh tật và những sự mất tự chủ của
tuổi già, những khó khăn tài chính và cái chết đang hiện diện rõ ràng
hơn bao giờ hết và không thể tránh khỏi.
The Guilt Trip và
Parental Guidance
đều là những phim hài đơn giản nhưng cũng có một cái nhìn khá chua chát
về tuổi già: những ông bố bà mẹ không còn là một phần trong cuộc sống
của những đứa con vô ơn giờ đã lớn.
Nếu “được chú ý” có nghĩa là
ta có thêm những phim như thế này, thì có lẽ những người lớn tuổi sẽ
muốn các nhà làm phim thôi đừng làm phim về họ nữa.
Một số phim
này là phim hài, một số khá thành công và gần như tất cả đều có kết thúc
có hậu. Nhưng họ vẫn kể về những con người đang ngoái lại nhìn cuộc
sống đã qua, chứ không tiến về phía trước, và thường các nhân vật phải
đánh vật với bệnh tật, lú lẫn hay trầm cảm.
Tất nhiên những điều này là một phần cuộc sống nhưng tại sao phim ảnh chỉ tập trung vào chúng?
Những
câu chuyện về những người lớn tuổi bước vào những sự nghiệp mới, mạo
hiểm mới, thay đổi cuộc sống của mình một cách tích cực hơn đâu? Những
câu chuyện về những con người lớn tuổi đối mặt với thách thức mới sao
không có?
Ít nhất là trên màn ảnh thì không có.
Parental Guidance
Màn bạc, năm tháng hoàng kimỞ nhiều phương diện, người
lớn tuổi luôn bị đẩy sang bên lề phim ảnh. Là môn nghệ thuật ít tuổi
nhất, điện ảnh luôn tập trung vào tuổi trẻ, theo đuổi tốc độ, hành động,
sự hấp tấp – tất cả những ưu điểm và khuyết điểm của tuổi trẻ.
Khi
người có nét nhăn xuất hiện trên màn hình, họ là hiện thân của sự thông
thái và hy sinh. Những thẩm phán, thầy giáo, bà mẹ với mái tóc búi chặt
– là những mẫu vai trên 50 tuổi trong phim. Và họ luôn là một vai phụ.
Rất ít khi ta thấy phim ảnh đối mặt với sự phũ phàng này – chỉ có một bộ phim năm 1937 được ít người biết đến mang tên
Make Way for Tomorrow,
về một đôi vợ chồng lớn tuổi rất yêu nhau bị hắt hủi và cuối cùng bị
chia rẽ bởi những đứa con ích kỷ đã lớn của họ. Đó là một bộ phim đáng
kinh ngạc (và gần đây đang được một thế hệ bình luận phim mới khen
ngợi). Nhưng tầm nhìn đen tối – hồi đó được cho là lạ lùng – giờ đã trở
nên quá quen thuộc. Tuổi già chỉ mang lại những hạn chế, cô đơn và mất
mát.
Với thái độ tiêu cực đó, và lượng vai diễn có hạn cho diễn
viên lớn tuổi, ai trách được các diễn viên luôn bám lấy tuổi trẻ? Diễn
viên nam có thể mặc áo chỉnh hình, đội tóc giả và cố gắng để trông không
ngớ ngẩn khi đóng vai trẻ hơn bản thân 30 tuổi; nữ diễn viên thì đòi
những cảnh quay cận mờ trông như máy quay được đặt ở phòng bên cạnh.
Kết quả không bao giờ lừa được ai – và bạn cũng nghĩ thế nếu từng xem Kirk Douglas trong
Saturn 3, hay Lucille Ball trong
Mame. Nhưng họ phải làm thế nào, nếu vẫn muốn tiếp tục diễn? Vẫn phải khai man tuổi, thay vì chấp nhận.
Nhưng
việc đó đã thay đổi, khi có cả một thế hệ diễn viên đang hãnh diện công
bố tuổi của mình. Tuổi 60 trông như thế này, họ nói, và tuổi đó tuyệt
vời biết bao.
The Expendables
Diễn viên hành động lớn tuổi – chưa sẵn sàng bỏ qua những bộ phim bom
tấn – đã dẫn đầu cho xu hướng này. Sylvester Stallone bắt đầu tất cả khi
vực
Rocky Balboa dậy vào năm 2006 và với
Rambo năm 2008; hai năm sau, anh đứng đầu dàn diễn viên
The Expendables, cùng với Bruce Willis và Arnold Schwarzenegger.
Từ đó, thể loại phim này chỉ càng đông thêm, với một loạt phim mới với Willis trong vai chính:
Red (năm nay ta sẽ có
Red 2 và một phần
Die Hard mới). Al Pacino và Christopher Walken hợp tác trong
Stand Up Guys và Schwarzenegger trở lại toàn thời gian bắt đầu với
The Last Stand (
The Tomb và
Captive sẽ ra mắt vào năm nay).
Khán giả không câu nệĐây
đúng là thay đổi. Nhưng phim với những người có tuổi cơ bắp cuồn cuộn
không hẳn là liều thuốc chữa bệnh bác bỏ tuổi già nhiều năm của ngành
điện ảnh.
Cái chúng ta cần là những phim thực tế hơn như
The Quiet American, với Michael Caine vào vai một nhà văn ở Việt Nam thời chiến tranh. Hay
The World's Fastest Indian, với Anthony Hopkins trong vai một tay đua xe máy. Hay câu chuyện tình tuổi xế chiều của Dustin Hoffman trong
Last Chance Harvey.
Chúng ta muốn có thêm nhiều phim như
The Devil Wears Prada và
Julie and Julia, cả hai có Meryl Streep trong vai một người phụ nữ luống tuổi đầy quyền năng, thực lực. Hay
Brighton Rock với Helen Mirren trong vai bà chủ quán trà lúng liếng, hay
Arbitrage, với Richard Gere và Susan Sarandon trong vai một tên trộm tập đoàn lớn và bà vợ thẳng thắn của ông.
Maggie Smith trong Downton Abbey
Tất cả những diễn viên này vẫn đưa ra những tác phẩm tuyệt vời – khi có
kịch bản và vai diễn thích hợp. Một trong những diễn viên bận bịu nhất
gần đây còn phải kể đến Maggie Smith, 78 tuổi; ngoài
Quartet và
Marigold Hotel, bà còn xuất hiện trên phim truyền hình rất được yêu thích,
Downton Abbey.
Nhưng
những vai diễn tích cực về tuổi già – những con người phức tạp và quan
trọng – chỉ đóng góp khoảng một, hai phim mỗi năm. Cũng không có nhiều
dấu hiệu cho thấy con số này có thể tăng. Khi những diễn viên như George
Clooney (ở tuổi 51 đã bị cho là già khú đế) hay Brad Pitt (cũng sắp hết
thời ở tuổi 49) bắt đầu phát biểu thẳng thắn về việc họ chỉ còn vài năm
để đóng những vai nam chính, thì rõ ràng là sự ám ảnh với tuổi trẻ của
Hollywood đang trở nên điên rồ.
Có lẽ điều này không có gì ngạc
nhiên. Dù sao phim ảnh là người trẻ tuổi làm cho người trẻ tuổi xem.
Nhóm khán giả chính của Hollywood là nam tuổi từ 18 đến 24. Họ là người
đi xem từn tập
Transformers và mua những thứ đồ chơi liên quan.
Nhưng
họ không đóng góp nhiều vào những phim được những nhà phê bình khen
ngợi, những phim thường đoạt giải Oscar. Họ chỉ là một phần của thành
công phòng vé.
Theo thống kê trong ngành, nhóm tuổi sinh viên
đúng là gồm 6,6 triệu khán giả đến rạp xem phim ít nhất mỗi tháng một
lần. Còn tuổi 50+ thì sao? Con số này lên tới 7,2 triệu.
Vậy phim ảnh phải hướng tới thị hiếu của nhóm nào?
Tất nhiên, khán giả lớn tuổi có thể sẽ đi xem phim dành cho khán giả thanh niên –
Twilight thành
công không chỉ vì khán giả 13 tuổi. Nhưng người lớn cũng muốn có phim
dành riêng cho họ, kể về những nỗi lo, sở thích, cuộc sống của họ.
Amour
Thật tuyệt khi thấy sư tử già Albert Finney lại gầm lên trong
Skyfall. Và tất nhiên, cái chết là một phần của sự sống, dù được thể hiện trong
Amour, hay một phim dễ tiếp cận hơn như
The Best Exotic Marigold Hotel. Phim ảnh cho thấy những mặt đen tối hơn của cuộc sống cũng cần được đề cập.
Nhưng
đó không phải là tất cả. Tuổi già có nhiều vấn đề hơn chỉ là bệnh tật.
Và khán giả có tuổi cũng cần nhiều hơn là phim kinh điển thỉnh thoảng
được chiếu lại trên truyền hình.
Các hãng phim cần nhận ra rằng
thế hệ sinh ra sau chiến tranh thế giới thứ hai không chỉ là một phần
lớn của nhóm khán giả của họ, mà là những khán giả trung thành nhất. Họ
lớn lên không có internet, không có điện tử, truyền hình cáp. Họ đi ra
rạp xem phim không chỉ vì thích thú mà còn theo thói quen, và họ không
muốn bỏ thói quen đó.
Hollywood cần cho họ lý do ra khỏi nhà và trở lại với rạp chiếu phim.
Dịch: © Xuân Hiền @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Star-Ledger
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên
Facebook của chúng tôi