Một trong những chu kỳ bực mình nhất của ngành điện ảnh là: một nhà làm
phim có tầm nhìn xa bất ngờ nổi lên với một cách tiếp cận độc đáo, chỉ
để bị cỗ máy hãng phim thu tóm và bị các bánh răng của cỗ máy đó đồng
nhất hóa.
Nói chi đâu xa, những trắc trở của các phim
Star Wars, các đạo
diễn từ Gareth Edwards đến Phil Lord và Chris Miller va chạm với đòi hỏi
của những nhà điều hành cấp cao. Gần đây hơn, Marvel Studios đã gặp may
trong việc lôi kéo các đạo diễn được yêu mến như Ryan Cooler và Taika
Waititi rời xa các dự án phim mới nguyên để “triển chiêu” trong lĩnh địa
của hãng cho ra những kết quả năng suất. Nhưng trong tất cả những
trường hợp đó, rủi ro là rất lớn ở cả hai phía — cho các đạo diễn có
thành tích không chê vào đâu được, và cho các hãng phim có sức mạnh hủy
hoại sự nghiệp.
Đạo diễn Cary Joji Fukunaga
|
Với tin Cary Joji Fukunaga trở thành đạo diễn người Mỹ đầu tiên tham gia
chuỗi phim James Bond thì sẽ không thế đâu. Fukunaga chưa bao giờ làm
một phim bom tấn hẳn hòi, nhưng anh đã vững vàng vận dụng linh hoạt năng
lực cần có cho cuộc phiêu lưu hành động trí tuệ trong suốt sự nghiệp
trải dài cả chục năm.
Phim đầu tay đột phá của anh
Sin Nombre là
bộ phim đề tài nhập cư gai góc về cặp đôi trẻ tuổi người Honduras trên
đường trốn chạy những tay trùm băng đảng khát máu trong nỗ lực vượt biên
vào Hoa Kỳ, nhưng Fukunaga đã tìm cách biến chất liệu tối tăm thành một
cuộc phiêu lưu hành động mãnh liệt, sử dụng phương pháp làm phim du
kích để quay cảnh một chuyến tàu với nhịp độ nhanh và căng thẳng như bất
cứ điều gì có thể có trên phim kinh phí lớn hơn.
Với bản chuyển thể
Jane Eyre được cách điệu của anh, Fukunaga thể hiện phạm vi đa dạng, xử lý lãnh địa lãng mạn cổ điển với khả năng tương tự.
Chỉ
riêng hai phim đó thôi, nhà làm phim này đã cho thấy năng lực để sắp
đặt lại công thức độc đáo đã duy trì chuỗi phim Bond suốt 65 năm qua:
hành động thô ráp, bản năng trên bối cảnh đa dạng, cân bằng với chủ
nghĩa lãng mạn hào nhoáng.
Fukunaga (trái) chỉ đạo trên trường quay Sin Nombre
|
Sin Nombre được phát hành vào năm 2009, cùng năm đó một đạo diễn trẻ mới nổi khác, Marc Webb, có tác phẩm đầu tay
(500) Days of Summer. Hai năm sau, Fukunaga phát hành
Jane Eyre, trong khi Webb bị hãng phim chiêu dụ làm phim thứ hai của anh với
Amazing Spider-Man và phần tiếp theo: Điều này khiến sự nghiệp của anh nhanh chóng sa lầy. Tương tự, Colin Treverrow ra mắt năm 2012 với
Safety Not Guaranteed và sau đó được thuê để làm
Jurassic World.
Không có thời gian ấp ủ ý tưởng, cả hai đạo diễn không bao giờ có cơ
hội phát triển tính thẩm mỹ điện ảnh trước khi bán cho các doanh nghiệp
thương mại lớn và chúng ta có thể không bao giờ biết chính xác tiếng nói
của họ sẽ phát triển thế nào — nhưng Fukunaga có rất nhiều thời gian để
giải quyết chuyện đó.
Sau
Jane Eyre, anh làm một mạch hai ‘hit’ liền củng cố phẩm chất của anh trong một phong cách độc đáo của thế kỷ 21: phim sử thi chiến tranh
Beasts of No Nation,
lấy bối cảnh một quốc gia châu Phi hư cấu và đi theo trải nghiệm của
một cậu bé bị một lãnh chúa áp bức (Idris Elba, một ứng cử viên James
Bond hấp dẫn đối với nhiều người) đẩy vào cuộc nội chiến, đánh dấu bộ
phim mới nguyên đầu tiên của Netflix. Kế hoạch phát hành diễn ra không
tốt đẹp, bộ phim bị chìm nghỉm ở các rạp và bị chôn vùi trên hạ tầng
này, nhưng nó vẫn cho thấy khả năng phát triển nội dung mê hoặc từ một
chủ đề ác nghiệt mà không làm cho nó bị đơn giản hóa.
Cảnh trong phim Jane Eyre do Fukunaga đạo diễn
|
Trong cùng thời gian đó, Fukunaga cũng chỉ đạo mùa đầu tiên — và, cho đến nay, là mùa duy nhất đáng xem — của
True Detective,
tái hợp Woody Harrelson và Matthew McConaughey trong một phim ‘noir’
pha trộn chủ nghĩa hiện thực huyền diệu và chất bi hoàn hảo như nhau.
Ở
chừng mực nào đó, Fukunaga đã dành một thập kỷ thử giọng cho những áp
lực ngổn ngang của chuỗi phim Bond, ngoài phong cách của nó. Như David
Ehrlich đã chỉ ra cách đây không lâu, Danny Boyle (người trước đây được
dự định chỉ đạo phần thứ 25 của loạt phim trước khi rời bỏ) chưa bao giờ
định hình hẳn với nhịp điệu đặc trưng đã làm cho Bond trở thành một
thực thể văn hóa không thể tẩy xóa: phương pháp kể chuyện dễ kích thích
của Boyle là một thế giới khác biệt với kết cấu bảnh bao của những cuộc
phiêu lưu hay nhất của Bond, cũng như phong cách phớt tỉnh như không của
bản thân nhân vật.
Ngược lại, Fukunaga xoáy vào những chỗ như
vậy — và nếu anh phải xử lý một tài sản của hãng phim, James Bond có ý
nghĩa hơn nhiều so với
It, bộ phim kinh dị của Warner Bros. mà
anh từ bỏ sau khi đụng độ với giới chức sắc của hãng. Fukunaga có thể
biết cách làm bật lên nỗi sợ hãi, nhưng anh đang chắc chân hơn với một
dự án chào đón một cách xử lý tinh tế ấn tượng thị giác và thú vị để
phục vụ cho những tình huống lưỡng nan có yếu tố khí chất riêng tư hơn.
Beasts of No Nation của Fukunaga đánh dấu bộ phim mới nguyên đầu tiên của Netflix
|
Nỗ lực làm phim bộ truyền hình mới nhất của anh,
Maniac — phát
trên Netflix từ ngày 21 tháng 9 — củng cố tiềm năng này: Bộ phim khoa
học giả tưởng điên cuồng có Emma Stone và Jonah Hill trong một câu
chuyện ảo giác về chuyển đổi cơ thể ở tương lai lẫn quá khứ. Đặt trong
một thế giới tưởng tượng, nơi một nhà khoa học lập dị (Justin Thereoux)
phát minh ra công nghệ viên thuốc popping có một số tác dụng phụ rất
sốc, bộ phim với kịch bản của Patrick Somerville khiêu vũ giữa phong
cách và thực chất trong các tập đầu tiên với mức độ hấp dẫn của sự tự
tin vào chất liệu: tiếp cận bệnh tâm thần bằng phong thái trang trọng trong khi
cung cấp một phim thể loại có nhịp độ nhanh. Ở tuổi 41, Fukunaga đang trong giai đoạn hoàn hảo của sự nghiệp để đưa tài năng của mình vào một tài
sản hiện có mà không lo giả thuyết hãng phim sẽ uốn cong ý chí của anh.
Ít nhất, hy vọng là vậy. Tin này đến ngay sau tiết lộ gây sốc hơn về một nhà làm phim lên hạng trong hãng phim: một phim
Space Jam mới, với sự tham gia của LeBron James, do Coogler sản xuất và Terence Nance đạo diễn. Thiên tài thử nghiệm đằng sau
Random Acts of Flyness
của HBO đã phát triển năng lực một cách đáng kể để tiêm các ý tưởng
nghiêm túc về chủng tộc và xã hội vào một phim truyền hình đêm khuya,
khó hiểu, nhưng không có gì trong bộ phim kinh phí siêu nhỏ
An Oversimplification of Her Beauty
đầu tay của anh cho thấy rõ rằng Terence Nance có thể làm được một bộ
phim trẻ em kinh phí lớn đầy màu sắc với các ngôi sao bóng rổ và nhân
vật Looney Tunes.
Fukunaga chỉ đạo mùa đầu tiên của True Detective, tái hợp Woody Harrelson và Matthew McConaughey
|
Nhưng Coogler, cưỡi lên thành công toàn cầu cao ngất của
Black Panther,
hiểu rằng kỳ vọng đặt vào tài sản không quan trọng bằng năng lực đem
đến cho tài sản đó cuộc sống mới của một nhà làm phim. Nhìn chung,
Hollywood dường như đang thức tỉnh với ý niệm rằng ngay cả một chuỗi
phim thương mại cũng cần được định hình bằng khát vọng nghệ thuật đằng
sau máy quay. Trong trường hợp của Fukunaga, sự tương thích đó là quá rõ
ràng.
Tất nhiên, MGM đã bỏ lỡ cơ hội để mở cửa cho một phụ nữ,
hoặc một người da màu, vào một thời điểm mà nhu cầu tuyển dụng những
tiếng nói chưa được miêu tả thỏa đáng đã đạt đến mức cao nhất mọi thời.
Tuy nhiên, Fukunaga có xuất thân phức tạp: là con trai của một người đàn
ông Nhật Bản sinh ra trong một trại tập trung và một phụ nữ người Mỹ gốc Thụy
Điển, anh lớn lên với các ông bố dượng gốc Argentina và Mexico; trong
suốt sự nghiệp của mình, anh đã sống ở Pháp, Nhật Bản, Mexico và London.
Chuỗi phim Bond đòi hỏi một não trạng từng trải như vậy, và nếu nó rơi
vào tay một người Mỹ, thì tốt hơn là rơi vào tay một trong những người hiểu
biết toàn cảnh lớn hơn.
Maniac, bộ phim khoa học giả tưởng điên cuồng có Emma Stone và Jonah Hill, do Fukunaga đạo diễn
|
Trong thời buổi phe phái gay gắt này, James Bond là một nhân vật toàn cầu thuộc về tất cả chúng ta.
Dịch: © Xuân Phong @Quaivatdienanh.com
Nguồn: IndieWire