• Kỷ lục phòng vé Tết Tân Sửu báo hiệu thị trường điện ảnh Trung Quốc hồi phục lạc quan

• Nếu Trung Quốc không cần Hollywood nữa thì sao?

• Chính thức rồi: Trung Quốc vượt Bắc Mỹ trở thành phòng vé lớn nhất thế giới 2020

Poster hai phim dẫn đầu phòng vé tết Hi, Mom và Detective Chinatown 3 trong một rạp chiếu ở Bắc Kinh, ngày 27 tháng 2 năm 2021

Con số đó đã thiết lập nhiều kỷ lục mới cho cả phòng vé trong nước lẫn ngày mở màn và doanh thu cuối tuần mở màn tại một thị trường duy nhất. Dự kiến, quy mô thị trường điện ảnh của Trung Quốc sẽ lại vượt qua Bắc Mỹ. Theo đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục là thị trường điện ảnh lớn nhất thế giới năm 2021.

Khi lần đầu tiên Trung Quốc vượt qua Bắc Mỹ trở thành thị trường phòng vé lớn nhất thế giới vào năm ngoái, có những người ghen tức đã nói rằng Trung Quốc dẫn đầu vì Mỹ đã sa lầy vào đại dịch COVID-19.

Nhưng quan điểm này hoàn toàn bỏ qua công việc gian khổ mà các nhà làm phim Trung Quốc đã thực hiện trong thập kỷ qua và sự phát triển nhanh chóng của xã hội Trung Quốc.

Avatar được chiếu thường trực ở một rạp của Trung Quốc năm 2010

Khi Avatar lần đầu được công chiếu ở Mỹ vào tháng 12 năm 2009, các rạp chiếu phim Trung Quốc đã hoãn phát hành phim này chậm lại hai tuần, nhường chỗ cho hai bộ phim Trung Quốc (Bodyguards and Assassins và A Woman, a Gun and a Noodle Shop) đều có sự góp mặt của hầu hết ngôi sao điện ảnh hàng đầu của Trung Quốc.

Tuy nhiên, Avatar đã phá vỡ kỷ lục phòng vé mọi thời đại của Trung Quốc vào thời điểm đó. Đây là một năm mà Hollywood sụp đổ tự tin trước phim Trung Quốc. Nhưng kẻ thức thời mới là trang tuấn kiệt, như ngạn ngữ Trung Quốc nói. Thập kỷ thứ hai của thế kỷ 21 hóa ra là thời kỳ để các nhà làm phim Trung Quốc đi trước, và tốc độ đô thị hóa cũng như mức sống của Trung Quốc tăng lên.

Năm 2019, tổng doanh thu phòng vé của phim Trung Quốc gần bằng Bắc Mỹ, chỉ có Avengers: Endgame ở vị trí thứ ba và The Fast and the Furious ở vị trí thứ 10 trong danh sách 10 phim có doanh thu cao nhất Trung Quốc năm đó. Còn lại đều là phim Trung Quốc.

Số lượng rạp chiếu phim ở Trung Quốc đã trở thành “nhiều nhất thế giới”

Năm 2020, không có phim nước ngoài nào lọt vào tốp 10 doanh thu phòng vé của Trung Quốc. Năm 2021, thị trường điện ảnh đang trở nên nóng lên đến mức khó có thể mua được vé trong những ngày nghỉ tết ở Trung Quốc.

Có ít nhất hai lý do đằng sau sự bùng nổ này. Thứ nhất, số lượng rạp chiếu phim ở Trung Quốc đã trở thành “nhiều nhất thế giới”. Năm 2020, tổng số rạp chiếu phim ở Trung Quốc đạt 11.856 rạp, với mức tăng trưởng hàng năm là 4,4%. Tổng số màn hình đạt 75.581, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm 40% tổng số màn chiếu toàn cầu — vượt xa so với Mỹ.

Cải tiến thứ hai nhìn chung liên quan đến quá trình đô thị hóa của Trung Quốc, sức tiêu thụ của người Trung Quốc và sức sống của xã hội Trung Quốc. Năm 2020, Trung Quốc vượt Mỹ trở thành thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Việc thúc đẩy tiêu dùng văn hóa cũng là một biến số quan trọng. Logic phức tạp đằng sau điều này bao gồm, nhưng không giới hạn, việc ngăn chặn và kiểm soát chặt đại dịch virus corona ở Trung Quốc, sự phổ biến của thương mại điện tử, sự tăng trưởng của tiêu dùng và vận chuyển trực tuyến, và gia tăng thu nhập thực tế do thành công chuyển đổi kinh tế giai đoạn đầu của Trung Quốc.

Chiến lang 2 lọt vào tốp 100 phim có doanh thu cao nhất trên toàn thế giới (xếp thứ 54)

Không nghi ngờ gì nữa, sự bắt kịp của điện ảnh Trung Quốc mới chỉ là bước khởi đầu. Tuy nhiên, vẫn còn một khoảng cách lớn với các thị trường điện ảnh hàng đầu khác. Ví dụ, chỉ có một phim Trung Quốc — Chiến lang 2 (xếp thứ 54) — lọt vào tốp 100 phim có doanh thu cao nhất trên toàn thế giới. Sẽ cần nhiều thời gian nữa để phim Trung Quốc vươn ra quốc tế, đặc biệt là về tài chính, công nghiệp, công nghệ và câu chuyện phim. Chúng vẫn còn tụt hậu xa so với phim của Mỹ.

Trong cuốn sách Weapons of Mass Distraction: Soft Power and American Empire (tạm dịch: Vũ khí gây xao nhãng: Quyền lực mềm và Đế quốc Mỹ), học giả người Canada gốc Anh Matthew Fraser lưu ý rằng sự lan rộng của văn hóa đại chúng Mỹ, thể hiện quyền lực mềm của Mỹ, đã dẫn đến việc đồng nhất hóa theo mô hình ngoại vi-trung tâm và gia tăng ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ.

Đằng sau những bộ phim Mỹ vẫn mạnh mẽ còn tồn tại là quyền lực mềm của Mỹ. Theo một báo cáo của Quốc hội Hoa Kỳ, với tư cách là những đại sứ thiện chí không cần sự hỗ trợ của người Mỹ đóng thuế, các bộ phim của Hollywood giúp thế giới biết đến lối sống và các giá trị Mỹ, về mặt chính trị, văn hóa và thương mại, và không thể đo đếm được.

Ngăn chặn và kiểm soát chặt đại dịch virus corona ở Trung Quốc giúp các rạp chiếu hoạt động trở lại từ giữa tháng 7/2020

Nhưng vẫn có niềm tin vững chắc vào tương lai của điện ảnh Trung Quốc. Tốc độ đô thị hóa của Trung Quốc là 60%, chỉ có một vài rạp chiếu phim ở mỗi hạt. Hơn nữa, các số liệu cho thấy người Trung Quốc trung bình đến rạp chiếu phim mỗi năm một lần.

Phim ảnh sẽ trở thành những yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển quyền lực quốc gia của Trung Quốc và sẽ thúc đẩy việc nâng cao hơn nữa công nghệ thông minh, phát triển đô thị, văn hóa hiện đại, vận hành xã hội, các hình thức kinh tế và quyền lực mềm.

Trong thập kỷ thứ ba của thế kỷ 21, ngoài thị trường 1,4 tỉ dân, sẽ có thêm nhiều phim Trung Quốc lọt vào tốp 100, tốp 50 và thậm chí là tốp 10 những phim có doanh thu cao nhất thế giới.

Năm 2021, thị trường điện ảnh đang trở nên nóng lên đến mức khó có thể mua được vé trong những ngày nghỉ tết ở Trung Quốc

Quan trọng hơn, phim Trung Quốc sẽ phá vỡ thế độc tôn của Mỹ, thậm chí tạo ra doanh thu phòng vé cao nhất thế giới. Nó phản ánh quá trình hội nhập của Trung Quốc với thế giới, và cũng là tiến bộ đáng kể trong sự vương lên của Trung Quốc.