• Hollywood muốn khán giả trở lại rạp. Bất kể họ thích hay không

• Giải mã những ngộ nhận phòng vé sau Top Gun, Thor và #Gentleminions

• Hai năm qua ở Hollywood có ý nghĩa gì cho tương lai của xinê

• Tương lai phim ảnh không sáng sủa

• Hậu Covid-19: Trải nghiệm xem phim phải thay đổi thôi

• Hậu Covid-19: Điện ảnh Hollywood 'hẹn chết ngày khác'?

• Tương lai của (việc đi xem) phim

• Tương lai của điện ảnh: Liệu xinê có qua được chọn lọc tự nhiên Covid-19?

Có hai điều đúng hiện giờ: phim bom tấn quan trọng với Hollywood hơn bao giờ hết, và tương lai phim bom tấn sẽ thế nào thì chưa rõ.

Tương lai của xinê bom tấn sẽ như thế nào?

Phim Marvel Eternals của Chloé Zhao được chờ đợi từ lâu — đầy những kỳ quan thần thoại và hơn cả đáng để dành thời gian xem — thu về 71 triệu USD trong cuối tuần mở màn, thành tích mở màn lớn thứ tư trong thời đại dịch.

Đó là một doanh thu mở màn mạnh đối với gần hết mọi chuỗi phim, nhưng cũng là thấp nhất cho một tựa phim Marvel kể từ Ant-Man năm 2015 (57 triệu USD).

Tuy cỗ máy Marvel vẫn là ván cược bom tấn an toàn nhất cuộc chơi, với các con số hiện giờ thì Eternals có thể trở thành phim Marvel thứ ba liên tiếp thu về dưới 500 triệu USD ở phòng vé toàn cầu. (Shang-Chi và Black Widow vẫn có thể sinh lời, mà Eternals cũng sẽ thế.)

Phải. Chúng ta vẫn ở trong đại dịch khi mà chỉ có hai phim — F9 và No Time to Die — vượt qua được mốc nửa tỉ đôla. Nhưng trước đại dịch, cũng đã thấy cần thiết lập lại kỳ vọng cho Marvel sau cái kết của thiên truyện Infinity. Không phải phim nào cũng sẽ thành phim ăn khách tỉ đôla, kể cả Spider-Man: No Way Home có cơ hội tốt nhất trong các phim năm 2021 đi nữa.

Tuy cỗ máy Marvel vẫn là ván cược bom tấn an toàn nhất cuộc chơi, với các con số hiện giờ thì Eternals có thể trở thành phim Marvel thứ ba liên tiếp thu về dưới 500 triệu USD ở phòng vé toàn cầu

Mấu chốt là với vaccine và thuốc chống virus tiếp tục được lưu hành khắp thế giới và ngành phim ổn định trong trạng thái bình thường mới, khoa học kinh tế của việc kiếm lợi nhuận từ một chuỗi phim bom tấn kinh phí 200 triệu USD sẽ khó khăn hơn trước nhiều.

Bài toán khả năng sinh lời

Con đường kiếm ra tiền của một bộ phim thực sự đã trở nên quanh co hơn trong những năm gần đây. Doanh thu chiếu rạp luôn chiếm phần lớn trong tổng doanh thu, dù doanh thu đó phải ăn chia giữa hãng phim và nhà rạp. Những lĩnh vực kinh doanh theo sau — cửa sổ thu phí (DVD, mua phim, hay tải về), cửa sổ chiếu truyền hình, trực tuyến — đều chẳng quan trọng bằng.

Vì những lý do hiển nhiên, đại dịch đã chứng kiến tầm quan trọng gia tăng của các lựa chọn tại gia cho cả khán giả lẫn hãng phim. Kinh doanh thẳng tới người tiêu dùng đã nhảy cóc qua giải trí truyền đời thành ưu tiên hàng đầu của Hollywood. Nhiều tập đoàn giải trí đã dùng cách phát hành song song để tăng hấp lực cho dịch vụ trực tuyến của họ. Số lượng rạp chiếu đang teo tóp. Thứ cũng đang co lại là cửa sổ chiếu rạp độc quyền, từ 60-90 ngày xuống còn 45 ngày.

Chúng ta vẫn ở trong đại dịch khi mà chỉ có hai phim — F9 và No Time to Die — vượt qua được mốc nửa tỉ đôla

“Luật chơi tiêu chuẩn cho một chuỗi phim chiếu rạp đã thay đổi mãi mãi,” Mike Chapman, Giám đốc Truyền thông Đối tác và Khu vực châu Mỹ cho công ty tư vấn quản lý Kearney, nói với Observer. “Với việc khung thời gian nén lại, số phòng chiếu đang giảm, và sở thích của người dùng thay đổi theo thời gian, các hãng phim sẽ phải nghĩ lại cách kiếm lợi nhuận từ phim.”

Tận dụng tối đa cửa sổ chiếu rạp vì đó là nơi phim thu về nhiều tiền nhất đã không còn là hiện trạng. Vì đại dịch, chúng ta đã không còn thấy phim mở màn nội địa thu về 100 triệu USD hay một thành công toàn cầu thu về 1 tỉ USD từ sau Star Wars: The Rise of Skywalker năm 2018. So với cùng kỳ, phòng vé 2021 vẫn chỉ bằng 67% của năm 2019.

Các nền tảng tại gia không thể bì được với doanh thu thô của một phim ăn khách phòng vé thế giới. Vậy nên đừng nghĩ rạp phim sẽ sớm tuyệt chủng. Nhưng trong thế giới hậu đại dịch, các hãng phim lo sợ khó mà bứng được một người mua vé tiềm năng thoát ra khỏi sức hút trọng lực ghế sofa nhà họ.

Vì những lý do hiển nhiên, đại dịch đã chứng kiến tầm quan trọng gia tăng của các lựa chọn tại gia cho cả khán giả lẫn hãng phim. Nhiều tập đoàn giải trí đã dùng cách phát hành song song để tăng hấp lực cho dịch vụ trực tuyến của họ. The Suicide Squad của Warner Bros. phát hành rạp đồng thời với trên HBO Max

“Những người có khả năng bật đèn xanh cho dự án ngày càng ít hứng thú chấp nhận rủi ro,” Michael Musante, đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Decentralized Pictures, hỗ trợ các nhà làm phim độc lập, và giám đốc sản xuất tại American Zoetrope, nói với Observer.

Kết quả là các hãng phim giờ phải ước tính nhu cầu cửa sổ chính xác hơn và tận dụng các lựa chọn phát hành đa nền tảng để kích hoạt các đòn bẩy sinh lời khác nhau. Kể cả khi các hãng phim lớn trở lại với cửa sổ chiếu rạp độc quyền bị rút ngắn trong năm 2022, không phim nào sẽ miễn nhiễm với sự điều chỉnh. Bao gồm cắt giảm kinh phí tiềm năng cho một số lượng phim nào đó.

Phim bom tấn: Quá lớn không thể thất bại

Mười lăm năm qua, phim bom tấn kinh phí trên 100 triệu USD gắn với các tài sản trí tuệ quen thuộc đã trở thành những ván cược phòng vé an toàn nhất. Ngành điện ảnh đã dựa vào chúng nhiều tới nỗi giờ đây chúng dứt khoát đã quá lớn không thể thất bại. Đó là tin không vui cho những phim không dựa vào siêu anh hùng, xe bay và các màn cháy nổ.

F9 của Universal

“Phim bom tấn kinh phí lớn của Hollywood có thể sẽ không biến mất, nhưng các phim không phải bom tấn sẽ thấy kinh phí bị giảm mạnh,” Jason Cherubini, đồng sáng lập và giám đốc tài chính của Dawn’s Light Media, một công ty sản xuất phim và truyền thông tập trung vào phim hành động và gay cấn, nói với Observer. “Nếu trong quá khứ, công thức ít rủi ro nhất cho một phim sinh lời là kinh phí lớn trên một tài sản trí tuệ có tên tuổi, thì với việc giảm lượng người xem rạp, nhu cầu cho những phim dạng này đã được tập trung vào một số ít phim bom tấn. Nghĩa là phim hạng hai sẽ không có tiềm năng doanh thu để đòi hỏi kinh phí cao hơn.”

Jake Levy, đàm phán các giao dịch trong ngành giải trí và truyền thông trong vai trò nhà sáng lập Levy Law PLLC, đồng quan điểm trên. “Ở đỉnh mọi phân khúc, các hãng phim sẽ thấy khó giảm kinh phí do kỳ vọng của người xem về trải nghiệm màn ảnh rộng thì phải ‘lớn’ ra sao, chi phí đang tăng, và kỳ vọng của những người tham gia vào quá trình làm phim,” Levy nói.

Tuy nhiên, vậy không có nghĩa phim bom tấn cứ thế mà tiếp tục áp đảo. Hệ thống đã có những thay đổi. Ví dụ, các nhà phân tích phòng vé tin rằng Dune của Warner Bros. và Legendary sẽ luôn là trận chiến lội ngược dòng. Giờ, nó đang có doanh thu tốt sau khi được phát hành kết hợp.

Dune của Warner Bros. và Legendary đang có doanh thu tốt sau khi được phát hành kết hợp

Và nhiều thay đổi nữa có thể sẽ đến. “Với những ẩn số kinh tế do việc đóng cửa rạp và ngưng sản xuất vì COVID, nhiều khả năng sẽ có một hạng phim bom tấn thứ hai khi mà việc bật đèn xanh sản xuất chỉ hợp lý ở mức kinh phí đã được giảm đi,” Levy nói.

Sự phát triển của các nền tảng trực tuyến mới sẽ cân bằng cho việc đóng cửa rạp ở một mức độ nào đó. Sắp tới, Warner Bros. sẽ đưa một nửa đội hình phim của họ, giả định là những phim có kinh phí thấp hơn, cho HBO Max chiếu độc quyền. Nhu cầu nội dung vô độ khắp ngành công nghiệp có nghĩa là việc sản xuất nói chung và số lượng phim phát hành vẫn sẽ lớn (cho tới lúc này). Nhưng “khái niệm kinh phí bom tấn sẽ thay đổi tùy theo hãng phim,” Chapman nói. Kết quả không phải là cái chết của xinê bom tấn, mà là kiểm soát việc phát hành theo cách đo ni đóng giày hơn.

Hiệu ứng nhỏ giọt

Kể cả với nhu cầu nội dung nhiều chưa có ngày nay, doanh thu mà một tài sản nội dung đơn lẻ có thể tạo ra cũng đang chịu gạch đá. Ngày càng khó thu được những con số lớn ta từng thấy trong quá khứ. Chapman thấy hai lối phản ứng: tăng lượng sản xuất ở cấp đầu tư nhỏ hơn để ngành công nghiệp làm nhiều phim hơn mà tạo ra số tiền tương tự, hoặc tập trung vào các phim kinh phí cao khiến phim kinh phí thấp chịu thiệt hại về vốn đầu tư. Nếu viễn cảnh thứ hai thành sự thật, thì toàn bộ luồng kinh tế hạ nguồn của ngành phim ảnh sẽ bị ảnh hưởng, kể cả việc quảng bá.

Không phải phim nào cũng sẽ thành phim ăn khách tỉ đôla, kể cả Spider-Man: No Way Home có cơ hội tốt nhất trong các phim năm 2021 đi nữa

“Kinh phí quảng bá có thể đã thành một con bài khó lường,” Chapman nói. “Quảng bá có thể làm ra lời trên cả những tựa phim lớn và nhỏ. Cái khó nhằn thú vị là giờ bạn đầu tư tiền vào đâu? Bạn nỗ lực gấp đôi cho các chuỗi phim bom tấn hay rải kinh phí quảng bá khắp danh sách phim và cố gắng tận dụng nhiều đòn bẩy hơn qua sự đa dạng tài sản nội dung?”

Chúng ta đã thấy những công ty như Blumhouse và A24 vươn lên vị trí dẫn đầu việc phát hành phim phi bom tấn. Những hãng này, cùng với NEON và các hãng độc lập nhỏ khác, đã xuất sắc tạo ra những phim chất lượng có kinh phí thấp. Họ giờ đang trong vị trí cạnh tranh chỗ đứng ngang hàng với những hãng phim đang đột nhiên muốn sản xuất phim ít tốn kém hơn.

“Các hãng phim có thể đang tìm cách mua lại những công ty này và điều hành họ như chi nhánh độc lập hoặc tham gia các hợp đồng sản xuất lâu dài để bảo đảm sản lượng nội dung chất lượng cao, kinh phí thấp,” Cherubini nói. “nhiều khả năng chúng ta sẽ chứng kiến một làn sóng hợp nhất thông qua sáp nhập và thâu tóm khi các hãng phim và dịch vụ phát trực tuyến liên kết của họ tìm cách nắm giữ tài sản trí tuệ có giá trị có thể được đưa ra thị trường với mức kinh phí hợp lý.”

Chúng ta đã thấy những công ty như Blumhouse và A24 vươn lên vị trí dẫn đầu việc phát hành phim phi bom tấn. (Ảnh: Halloween Kills của Blumhouse)

Blumhouse hiện chốt một cam kết phát hành hai bên đều có lợi với Universal Pictures và một hợp đồng truyền hình với Amazon, còn A24 có tin đang sẵn sàng cho một thương vụ mua lại.

Các công ty trực tuyến, đặc biệt những bên không dựa vào phát hành rạp rộng rãi để tạo doanh thu (ví dụ: Netflix), sẽ tiếp tục hưởng lợi khi ngành công nghiệp dần thiên về xem phim tại nhà. Một lần nữa, trải nghiệm xem rạp sẽ không tuyệt chủng đâu, nhưng sẽ ngày càng dành chỗ riêng cho những phim nào tốt nhất là phải xem màn ảnh rộng.

Như nhiều năm trước, Hollywood đang thiên vị các phim tái khởi dộng và phim chuỗi hơn kịch bản nguyên tác. Những khuôn mẫu câu chuyện cổ điển như hành động và kinh dị vẫn nằm hàng đầu, còn những phim dựa vào sức hút ngôi sao, phim tâm lý kinh phí tầm trung, các vở kịch danh giá, và phim hài-lãng mạn đang dần khuất bóng ở rạp. Tiền sản xuất và quảng bá đang được đổ hầu hết vào các ván cược an toàn hơn của hãng phim, và những nhà sản xuất, kể cả những người danh tiếng, đang thấy ngại đầu tư lớn hơn bên ngoài mảng bom tấn. Vậy nên kinh phí cho phim không thương hiệu có thể sẽ thu nhỏ và với chi phí COVID vẫn là một thực tại đắt đỏ cho việc sản xuất, sẽ ít phim được lên màn ảnh rộng hơn. Các Disney, Warner Bros. và Universal của thế giới chịu những chi phí này tốt hơn những nhà sản xuất độc lập. Kết quả? Việc hợp nhất hướng tới những phim là thành công ăn chắc — như James Bond hay Marvel.

Các nền tảng tại gia không thể bì được với doanh thu thô của một phim ăn khách phòng vé thế giới. Vậy nên đừng nghĩ rạp phim sẽ sớm tuyệt chủng. Nhưng trong thế giới hậu đại dịch, các hãng phim lo sợ khó mà bứng được một người mua vé tiềm năng thoát ra khỏi sức hút trọng lực ghế sofa nhà họ

“Tưởng tượng nếu Ordinary People, El Mariachi hay Bonnie and Clyde ra rạp ngày nay xem,” Musante than thở. “Chúng sẽ có thời gian chiếu rạp ngắn hoặc không có rồi cuối cùng phát trên các nền tảng trực tuyến phân mục chúng theo cách người dùng càng khó tìm ra hơn.”