• Lựa chọn bây giờ hoặc không bao giờ của hãng phim: Kiện các công ty trí tuệ nhân tạo hay ký hợp đồng tài sản trí tuệ lớn

• Trí tuệ nhân tạo có thay thế diễn viên được không? Nó đã thay thế rồi

• Chính các nhà làm phim sử dụng trí tuệ nhân tạo cũng thấy hiểm họa AI

• AI đã có mặt và đang tạo ra những bộ phim. Hollywood sẵn sàng chưa?

Chad Nelson đã mất khoảng một tuần để tạo ra hàng nghìn hình ảnh các sinh vật có lông và những khu rừng ma thuật bằng cách sử dụng Dall-E, phần mềm trí tuệ nhân tạo hình ảnh đã lan truyền mạnh mẽ trong năm qua. Giờ đây, ông đã làm phim hoạt hình ngắn đầu tiên sử dụng hình ảnh được ông tạo toàn bộ từ công cụ AI.

Chad Nelson, đạo diễn và biên kịch của Critterz, tạo chuyển động cho khuôn mặt của một nhân vật do AI tạo ra trên màn hình máy tính. Nelson đã sử dụng DALL-E của OpenAI để làm phim ngắn của ông

Bộ phim dài năm phút của Nelson, có tựa Critterz, đã được phát hành trực tuyến hồi tháng 4 và giới thiệu đến người xem những sinh vật đáng yêu sống trong một khu rừng tưởng tượng, kết hợp kiểu tác phẩm của Pixar và phim tài liệu theo phong cách David Attenborough.

Đó là ví dụ ban đầu nêu bật những khả năng và cạm bẫy của việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình làm phim, một bước phát triển khiến Hollywood vừa phấn khích vừa lo lắng.

Nelson, một nghệ sĩ thị giác ở San Francisco, không dựa vào AI trong toàn bộ quá trình sản xuất: Ông tự viết kịch bản và thuê diễn viên thu tiếng và họa sĩ hoạt hình để cho các sinh vật cuộc sống. Thông thường sẽ cần một lượng lớn nhân viên trong sáu tháng để tạo ra các loại hình ảnh chất lượng cao như trong Critterz, đạo diễn Nelson cho biết. Nhưng với Dall-E của OpenAI, quá trình này diễn ra nhanh hơn nhiều.

AI đã cho Val Kilmer giọng nói của ông trong Top Gun: Maverick

“Chắc chắn là tốn ít thời gian hơn và tốn ít tiền hơn rất nhiều so với cách làm truyền thống,” Nelson nói trong một phỏng vấn với The Washington Post. Ông đã thử nghiệm rất nhiều với Dall-E, sử dụng các câu lệnh gợi ý chẳng hạn như tạo ra “một con quái vật lông xù có sọc dễ thương có sừng nhỏ lấp ló trên ngọn đồi phủ đầy rêu trong khu rừng mù sương, ngược sáng” để nhanh chóng tạo ra các nhân vật của mình. OpenAI, phòng thí nghiệm AI ở San Francisco tạo ra Dall-E, đã hỗ trợ tài chính cho bộ phim của Nelson.

Các nhà làm phim độc lập và các hãng phim Hollywood đã sớm áp dụng công cụ trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative artificial intelligence), có thể tạo văn bản, hình ảnh và video dựa trên kho dữ liệu. Người ủng hộ AI nói rằng những sản phẩm ngày càng tiên tiến này có thể tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Nó đã biến Harrison Ford trẻ ra trong phim Indiana Jones sắp ra mắt. Nó đã cho Val Kilmer giọng nói của ông trong Top Gun: Maverick. Nó đã khiến Thanos giống Josh Brolin hơn trong Avengers: Infinity War.

AI đã khiến Thanos giống Josh Brolin (trái) hơn trong Avengers: Infinity War

Nhưng sự có mặt của những công cụ này cũng đang gây lo lắng. Một báo cáo của Goldman Sachs vào cuối tháng 3 cho biết AI tạo sinh có thể phá bĩnh đáng kể nền kinh tế toàn cầu và biến 300 triệu việc làm thành tự động hóa. Hiệp hội Biên kịch Hoa Kỳ, đại diện cho các nhà biên kịch, đang đàm phán với các hãng phim — và một điểm đàm phán mấu chốt là cách trí tuệ nhân tạo có thể được sử dụng trong việc viết kịch bản. Các diễn viên, chẳng hạn như Keanu Reeves, đang gióng lên hồi chuông cảnh báo, nói rằng sự gia tăng của AI tạo sinh là “đáng sợ” và có thể là một cách để các nhà điều hành không trả lương công bằng cho nghệ sĩ.

Các luật sư và chuyên gia truyền thông cho biết AI được áp dụng rộng rãi như vậy ở Hollywood một phần bắt nguồn từ các vấn đề rộng lớn hơn về quá trình đàm phán sở hữu trí tuệ, đồng thuận và hợp đồng.

“AI tạo sinh thực sự là một yếu tố thay đổi cuộc chơi,” Ryan Meyer, chuyên gia về bản quyền và là luật sư tư vấn tại Dorsey & Whitney, nói, nhưng “có rất nhiều vấn đề… cần được giải quyết.”

AI đã biến Harrison Ford trẻ ra trong phim Indiana Jones và Vòng quay định mệnh sắp ra mắt

Hollywood không xa lạ gì với trí tuệ nhân tạo. Joshua Glick, một học giả nghiên cứu phim và truyền thông tại Đại học Bard, cho biết trước khi các AI trả lời tự động (chatbot), tạo hình ảnh và sửa đổi giọng nói lên ngôi, các hãng phim đã sử dụng công nghệ này để lấp các cảnh chiến đấu và trong hoạt hình kỹ thuật số.

Nhưng hình ảnh, văn bản và âm thanh mà các công ty trí tuệ nhân tạo tạo sinh có thể tạo ra hiện giờ thực tế hơn nhiều, ông nói. Glick cho biết chúng không chỉ là công cụ mà những người giám sát kỹ xảo chuyên nghiệp có thể sử dụng; bây giờ chúng cũng có cho “người thường”.

Nhiều hãng phim Hollywood xem công nghệ này là cách để giảm tải và cắt chi phí khi làm phim. Greg Brockman, chủ tịch và đồng sáng lập của OpenAI, công ty tạo ra ChatGPT, đã lập luận rằng AI sẽ cải thiện điện ảnh, cho phép mọi người có trải nghiệm nhập vai, tương tác với nghệ thuật. Ông lấy ví dụ phần kết của Trò chơi vương quyền chiếu trên HBO.

Cảnh trong Critterz, bộ phim được làm bằng hình ảnh hoàn toàn do AI tạo ra

“Hãy tưởng tượng bạn có thể yêu cầu AI của mình tạo ra một cái kết mới diễn ra một cách khác,” Brockman nói vào tháng 3 tại hội nghị South by Southwest ở Austin. “Thậm chí có thể đặt bạn vào phim thành nhân vật chính hay gì đó, có trải nghiệm tương tác.”

Nelson đã trình bày ý tưởng làm phim sử dụng hình ảnh bằng công cụ Dall-E với OpenAi vào tháng 9 năm ngoái. Doanh nghiệp này đã hỗ trợ tài chính cho Critterz, nhưng đại diện của công ty không cho biết họ đã tài trợ bao nhiêu.

Mặc dù Nelson đã tạo ra phần lớn hình ảnh nhân vật bằng Dall-E ngay sau khi công cụ này ra mắt vào đầu năm ngoái, ông cho biết mình không thể chỉ dựa vào trí tuệ nhân tạo để sáng tạo một bộ phim.

Nelson cho biết AI không thể tạo ra video với chất lượng chuyên nghiệp, vì vậy ông sẽ cần những họa sĩ hoạt hình chuyên nghiệp để biến những hình ảnh của mình trở nên sống động. Ông hợp tác với công ty sản xuất Native Foreign.

Critterz, có hình ảnh do AI tạo ra, vẫn có sự tham gia của các diễn viên để ghi lại âm thanh và các chuyên gia hoạt hình con người để truyền sự sống vào các sinh vật trong phim

Nelson cũng hợp tác với con trai 21 tuổi, đã lập trình công cụ chuyển động 3D có tên Unreal Engine để tạo chuyển động khuôn mặt của các nhân vật.

Bộ phim đã ra mắt công chúng vào tháng 4 và OpenAI cho biết đây là khuôn mẫu về cách AI sẽ dân chủ hóa việc làm phim. Natalie Summers, chuyên gia truyền thông tại OpenAI, cho biết: “Critterz là một ví dụ sống động về cách các nghệ sĩ có thể sử dụng công cụ AI để mở khóa những ý tưởng từng nằm ngoài tầm với do ngân sách, thời gian hoặc nguồn lực.

Nhưng quá trình dân chủ hóa đó không phải là không đem lại nguy cơ cho việc làm phim và các ngành lân cận như trò chơi điện tử, theo những người trong ngành truyền thông và báo chí đưa tin. Ở Trung Quốc, trí tuệ nhân tạo đã cướp đi việc làm của các nhà thiết kế đồ họa trò chơi điện tử, nhường chỗ cho phần mềm có thể tạo hiệu ứng hình ảnh trong vài giây, một báo cáo trên tạp chí Rest of World chỉ ra.

Nelson cho biết nhiều khả năng AI sẽ thay thế một số công việc ở Hollywood đồng thời có khả năng tạo ra nhiều việc làm hơn. Ông chỉ ra sự ra đời của phần mềm biên tập trên máy tính và cách phần mềm đó thay thế các công việc và quy trình dựng phim thủ công hơn.

Các diễn viên đang đưa ra lập trường về vấn đề này. Reeves nói với tạp chí Wired vào tháng 2 rằng anh có các điều khoản trong hợp đồng ngăn chặn việc thao túng kỹ thuật số vào diễn xuất kể từ cuối những năm 1990

“Một số công việc có thể biến mất hoàn toàn,” ông nói. “Có thể sẽ có một số đau thương, nhưng sau tất cả, tôi nghĩ sẽ có nhiều cơ hội hơn.”

Các chuyên gia truyền thông và pháp lý cũng cho biết việc sử dụng AI trong làm phim dấy lên một số lo ngại — và luật vẫn chưa rõ ràng.

Các diễn viên đang đưa ra lập trường về vấn đề này. Reeves nói với tạp chí Wired vào tháng 2 rằng anh có các điều khoản trong hợp đồng ngăn chặn việc thao túng kỹ thuật số vào diễn xuất kể từ cuối những năm 1990. Dù nhìn thấy những lợi ích mà AI có thể mang lại, anh coi đó là mối nguy cho những người sáng tạo của Hollywood hơn là có lợi.

Những trục trặc trong sử dụng AI trước đây vẫn đang định hình cách mọi người nghĩ về nó ngày nay. Đáng chú ý, Glick cho biết, đã có một sự cố cách đây hai năm, khi một phim tài liệu về cố đầu bếp kiêm nhân vật truyền hình Anthony Bourdain bị soi xét vì các nhà làm phim đã tái tạo giọng nói của ông và không rõ liệu họ có được phép làm như vậy hay không.

Các nhà làm phim bị soi vì đã tái tạo giọng nói của cố đầu bếp kiêm nhân vật truyền hình Anthony Bourdain trong bộ phim tài liệu về ông và không rõ liệu họ có được phép làm như vậy hay không

Glick và Meyer chỉ ra các cuộc đàm phán hiện tại của Hiệp hội Biên kịch đưa ra ví dụ ban đầu về cách các nghệ sĩ và diễn viên có thể cố gắng tự bảo vệ mình. Hiệp hội đã tuyên bố rằng tác phẩm do trí tuệ nhân tạo tạo ra có thể không được coi là “nguyên tác” hoặc “văn học”, hai điều khoản chính quyết định một phần cách ghi công cho người viết kịch bản và cách họ được trả lương, theo các chuyên gia truyền thông.

“Các công ty không thể sử dụng AI để giảm tiêu chuẩn làm việc của biên kịch bao gồm bồi thường, tiền trả sau, các quyền và ghi công riêng biệt,” hiệp hội cho biết trong một tuyên bố ngày 22 tháng 3 trên Twitter.

Nhưng theo Meyer, các vấn đề pháp lý sâu hơn vẫn còn. Phần mềm như ChatGPT, Dall-E và phần mềm kế nhiệm nó, Dall-E 2, tạo ra tác phẩm chất lượng cao vì phần mềm này phân tích các mẫu trong bộ dữ liệu khổng lồ có chứa tài sản trí tuệ, chẳng hạn như hình ảnh mà các nghệ sĩ khác đã tạo hoặc sách và phim mà mọi người đã viết.

Theo Meyer, ghi nhận bao nhiêu công cho những người có tác phẩm được sử dụng trong dữ liệu đào tạo AI vẫn là một câu hỏi mở mà luật tác quyền chưa có câu trả lời.

Ảnh: Thành viên Hiệp hội Biên kịch Mỹ biểu tình bên ngoài Disney Studios ngày 2 tháng 5 năm 2023. Các cuộc đàm phán hiện tại của Hiệp hội Biên kịch đưa ra ví dụ ban đầu về cách các nghệ sĩ và diễn viên có thể cố gắng tự bảo vệ mình

Ông nói một số gợi ý đang đến từ chính phủ, chỉ ra một chỉ thị vào giữa tháng 3 từ Văn phòng Bản quyền Hoa Kỳ nói rằng tác phẩm do AI tạo ra mà không có sự can thiệp hoặc tham gia của con người thì không thể được đăng ký bản quyền. Nhưng có một số vụ kiện đang diễn ra có thể sẽ đưa ra hướng dẫn mạnh mẽ hơn, ông nói thêm.

“Sẽ luôn có những người sớm tiếp nhận,” Meyer nói. “Nhưng tôi nghĩ [Hollywood] sẽ xử lý mọi việc thật chậm cho đến khi họ có thêm thông tin từ tòa án.”