• Lựa chọn bây giờ hoặc không bao giờ của hãng phim: Kiện các công ty trí tuệ nhân tạo hay ký hợp đồng tài sản trí tuệ lớn

• Trí tuệ nhân tạo có thay thế diễn viên được không? Nó đã thay thế rồi

• AI có thể làm phim, biên tập diễn xuất, giả giọng nói. Hollywood chưa sẵn sàng

• AI đã có mặt và đang tạo ra những bộ phim. Hollywood sẵn sàng chưa?

Trong các bộ phim Keanu Reeves đóng trong tương lai, rất có thể mọi người xung quanh anh cũng sẽ là mô phỏng.

Trong The Matrix, Neo (Keanu Reeves) lang thang giữa những đường phố đông người, đi ngang qua mấy gã thủy thủ và cô gái mặc váy đỏ, trước khi biết rằng họ không phải là người thật mà là những mô phỏng

Vào ngày 13 tháng 7, các nhà sản xuất Hollywood đã quảng cáo một “đề án AI đột phá” liên quan đến “việc sử dụng bản sao kỹ thuật số hoặc… thay đổi kỹ thuật số của một màn trình diễn.”

Nghiệp đoàn SAG-AFTRA đã chỉ trích đề án này, cáo buộc các hãng phim rõ ràng cố gắng thay thế diễn viên quần chúng bằng AI. Các hãng phim có thể quét hình ảnh một diễn viên, trả cho họ một ngày lương và sau đó chỉ cần sử dụng AI để đưa họ vào phần còn lại của bộ phim, Duncan Crabtree-Ireland, nhà đàm phán chính của SAG-AFTRA, nói trong một cuộc họp báo.

Liên minh các nhà sản xuất điện ảnh và truyền hình (AMPTP) đã trả lời rằng miêu tả này không chính xác và họ sẽ “thiết lập một bộ quy định toàn diện yêu cầu sự chấp thuận có qua thông báo và bồi thường công bằng khi sử dụng ‘bản sao kỹ thuật số’” hoặc công nghệ AI tương tự.

Công cụ AI từ công ty Wonder Dynamics cho phép nhà làm phim thay thế tức khắc cảnh quay của người thật, ảnh trên, bằng cảnh của một nhân vật kỹ xảo

Mặc dù kịch bản Crabtree-Ireland miêu tả nghe có vẻ xa vời hoặc như chuyện hậu tận thế, nhưng cơ bản là đã khả thi về mặt công nghệ. Các công ty AI tạo sinh như Runway và Stability AI đã tung ra các sản phẩm cho phép nhà làm phim tạo ra tất cả các loại hình ảnh cực thực tế từ câu lệnh văn bản. Và những sản phẩm mà người dùng dễ dàng tiếp cận đó chẳng là gì so với các công cụ tiên tiến mà các hãng phim lớn có sẵn. Các hãng phim đã có thể sử dụng AI để dựng cảnh hộp đêm đông đúc hoặc chiến trường rộng lớn — và làm như vậy rẻ hơn trả tiền cho hàng chục diễn viên thực tế, các chuyên gia AI cho biết.

Nhưng ngay cả chuyên gia về AI, những người tin rằng công nghệ AI cuối cùng sẽ mang lại lợi ích ròng cho những người sáng tạo và người làm trong ngành phim, cũng tin rằng việc thay thế diễn viên quần chúng bằng AI là ý tưởng tồi. “Đó là ví dụ xác đáng cho cách sử dụng AI tồi tệ vào ngành công nghiệp này,” Tye Sheridan, diễn viên và doanh nhân, đồng sáng lập công ty khởi nghiệp AI Wonder Dynamics, nói. “Chúng ta cần đoàn kết với nhau thành cộng đồng để biết khi nào AI gây ra mối đe dọa và khi nào nó có tiềm năng làm bệ phóng cho những nghệ sĩ vĩ đại tiếp theo của thế hệ chúng ta.”

Công nghệ làm giả tinh vi

Sau khi qua đời vào năm 2016, Carrie Fisher vẫn xuất hiện trong vai Công chúa Leia trong các phim Star Wars nhờ đội ngũ chuyên gia kỹ xảo. Giờ chuyện này có thể làm được mà ít tốn kém hơn nhờ công cụ AI

Trước khi có các công cụ AI, Hollywood đã sử dụng CGI — kỹ thuật đồ họa vi tính truyền thống — để thay đổi ngoại hình của diễn viên. Sau khi qua đời vào năm 2016, Carrie Fisher vẫn xuất hiện trong vai Công chúa Leia trong các phim Star Wars nhờ đội ngũ chuyên gia kỹ xảo phù phép kỹ thuật số dựa trên cảnh quay lưu trữ của nữ diễn viên quá cố. Gần đây hơn, The Flash có các cảnh Superman do Christopher Reeve thủ vai được đưa vào phim thông qua sự pha trộn tương tự giữa phim và công nghệ.

Nhưng các quy trình AI, đòi hỏi ít can thiệp của con người hơn so với kỹ thuật CGI, đang trở nên rẻ hơn và phổ biến rộng rãi hơn, Nikola Todorovic, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Wonder Dynamics, cho biết. “Với Carrie Fisher, đó phải là một hãng làm kỹ xảo, có ngân sách khổng lồ và hàng nghìn nghệ nhân đứng sau,” anh nói. “Trước đây, việc đó tốn kém hơn thuê diễn viên. Bây giờ, nó ít tốn kém hơn, đó là lý do các hãng phim nói, ‘Ồ, cứ quét hình ảnh họ một lần, và hãy luôn làm vậy.’”

The Flash có các cảnh Superman do Christopher Reeve (phải) thủ vai được đưa vào phim thông qua sự pha trộn tương tự giữa phim và công nghệ

Theo Collider, các hãng phim đã sử dụng công nghệ AI để hiển thị các nhân vật nền nhiều năm nay rồi, trong cả các bộ phim sắp ra mắt Captain America: Brave New World và The Residence của Netflix. Vào tháng 4, đạo diễn Marvel Joe Russo đã dự đoán rằng trong vòng hai năm nữa AI sẽ có thể làm phim. Mới tháng trước, các nhà làm phim đã tạo ra một bộ phim dài 12 phút chỉ bằng hình ảnh do AI làm ra — mặc dù những cảnh quay cận cảnh khuôn mặt con người kỳ dị thấy rõ là không thật.

Trao sức mạnh cho các nhà làm phim độc lập

Các nhà làm phim trên khắp thế giới đã bắt đầu thử nghiệm khả năng tạo ra nhân vật trên màn ảnh của AI và đạt được thành công ngoài sức mong đợi. Đạo diễn Martin Haerlin sống ở Berlin mất khoảng ba ngày để tạo ra một video đã lan truyền mạnh mẽ, với hình ảnh ông biến đổi siêu mượt từ một quý tộc Anh giàu có thành con vượn biết nói thành một nữ võ sĩ MMA chỉ trong một cái búng tay.

Đạo diễn Martin Haerlin mất khoảng ba ngày để tạo ra một video đã lan truyền mạnh mẽ, với hình ảnh ông biến đổi siêu mượt từ một quý tộc Anh giàu có thành con vượn biết nói thành một nữ võ sĩ MMA chỉ trong một cái búng tay

Haerlin, chủ yếu đạo diễn các video quảng cáo và ca nhạc, bắt đầu mày mò công cụ AI Runway và Elevenlabs giữa bối cảnh ngân sách quảng cáo giảm mạnh trong năm nay. Haerlin quay hình ảnh ông tại nhà, sau đó đưa đoạn phim vào Runway, yêu cầu AI đưa ông vào các khung cảnh lịch sử hoặc khoa học-giả tưởng. “Với tôi đây là một khám phá và được trao sức mạnh, bởi vì đột nhiên tôi có thể kể những câu chuyện mà không phải chịu áp lực của đoàn phim, của nhà sản xuất, của việc được khách hàng hoặc công ty quảng cáo lựa chọn,” ông nói.

Jahmel Reynolds, một nhà làm phim ở Los Angeles, cũng được khích lệ tương tự. Reynolds đã và đang sử dụng Stable Diffusion và Runway để tạo những cảnh khoa học-giả tưởng có những người máy khổng lồ cướp bóc và các băng đảng xe máy giống Power Rangers. Anh đang làm một phim ngắn, Helmet City, hoàn toàn bằng công cụ AI, pha trộn phong cách khoa học-giả tưởng và hip-hop.

Một cảnh từ phim ngắn Helmet City, do Jahmel Reynolds làm hoàn toàn bằng công cụ AI, pha trộn phong cách khoa học-giả tưởng và hip-hop

Reynolds vẫn cho rằng tạo hình ảnh bằng AI tạo sinh, dù tiên tiến đến đâu, cũng không thể đạt được độ chân thực hoàn toàn. “Chuyển động trông có vẻ kỳ quặc: Tôi chưa từng thấy một công nghệ nào có thể làm tốt theo cách mà bạn không thể phân biệt được,” anh nói. “Vẫn còn một cấp độ thung lũng kỳ lạ.”*

Nam diễn viên Tye Sheridan, đóng chính trong bộ phim khoa học-giả tưởng vũ trụ ảo năm 2018 Ready Player One, đồng sáng lập Wonder Dynamics với Nikola Todorovic vào năm 2017 chính là để hỗ trợ các nhà làm phim quy mô nhỏ như Haerlin và Reynolds. Phần mềm dựa trên AI của Wonder Dynamics cho phép người dùng quay một cảnh, sau đó thay thế diễn viên trên màn hình bằng một nhân vật khác, bất kể là nhân vật hoạt hình hay người ngoài hành tinh. Rồi nhân vật đó bắt chước chuyển động và thậm chí cả nét mặt của diễn viên.

Những người tạo ra công nghệ Wonder Dynamics cho biết, mục tiêu là trao sức mạnh cho các nhà làm phim khoa học-giả tưởng độc lập để họ có thể mơ lớn hơn; và tạo ra những thế giới như Avatar hoặc Ready Player One mà không cần ngân sách như của hãng phim lớn.

Tye Sheridan, đóng chính trong bộ phim khoa học-giả tưởng vũ trụ ảo năm 2018 Ready Player One (ảnh), đồng sáng lập Wonder Dynamics với Nikola Todorovic vào năm 2017

Sheridan nhớ lại đã trải qua tám tuần trong bộ đồ bắt chuyển động trên trường quay Ready Player One, mà sau đó cần hàng chục nghệ nhân xử lý dữ liệu. “Chúng ta không biết Spielberg tiếp theo, có thể là đứa trẻ nào đó ở một ngôi làng nào đó, đến từ đâu. Hiện tại hầu như không thể phát hiện ra các tên tuổi này,” Todorovic nói. “Chúng tôi muốn xây dựng công nghệ để cung cấp quyền truy cập trên toàn cầu, trái ngược với việc mọi người phải chuyển đến Los Angeles và thâm nhập vào ngành công nghiệp theo một cách nhất định.”

Nguy cơ cho diễn viên

Nhưng chính loại công nghệ này dường như cũng đe dọa sinh kế của diễn viên. Martin Haerlin nói rằng các công ty sản xuất đã bắt đầu mời ông tạo video bằng AI để cắt giảm chi phí và số lượng diễn viên tham gia. “Mọi người đều nghĩ AI giống như cây đũa thần; rằng bây giờ có một người có thể thay thế mọi thứ và có thể tạo video rất dễ dàng,” ông nói.

Fran Drescher, chủ tịch SAG-AFTRA, nói rằng các hãng phim muốn sử dụng công nghệ AI thay cho việc trả lương diễn viên toàn thời gian. (Vào ngày 21 tháng 7, các hãng phim đã công bố một biểu đồ bác bỏ miêu tả này.)

Tập phim “Joan is Awful” của Black Mirror miêu tả một dịch vụ phát trực tuyến tức thì tạo ra nội dung lôi cuốn cảm xúc với bản sao AI của các diễn viên Salma Hayek và Cate Blanchett

Kịch bản mà Drescher vẽ ra dường như không quá khác biệt so với thế giới hậu tận thế được thể hiện trong tập phim “Joan is Awful” gần đây của Black Mirror, trong đó một dịch vụ phát trực tuyến tức thì tạo ra nội dung lôi cuốn cảm xúc với bản sao AI của các diễn viên Salma Hayek và Cate Blanchett.

“Sinh kế của chúng tôi là đường nét của chúng tôi — cách chúng tôi diễn, cách chúng tôi nói, cử chỉ chúng tôi làm, đó là những thứ chúng tôi đang bán,” Drescher nói với TIME trong một cuộc phỏng vấn. “Vậy mà họ còn giằng miếng cơm khỏi tay chúng tôi.”

Kết quả các cuộc đàm phán giữa SAG-AFTRA và AMPTP có thể ảnh hưởng bất cân xứng đến một tầng lớp lao động rộng lớn gồm những diễn viên không tên tuổi. Diễn viên tầng lớp lao động thường phải nhận vai quần chúng để lấy kinh nghiệm, xây dựng mối quan hệ và trang trải cuộc sống. Drescher nói với TIME rằng 86% trong số 160.000 thành viên của công đoàn thậm chí không kiếm đủ tiền để đủ điều kiện nhận trợ cấp y tế, đòi hỏi mức thu nhập khoảng 26.000 USD.

“Sinh kế của chúng tôi là đường nét của chúng tôi — cách chúng tôi diễn, cách chúng tôi nói, cử chỉ chúng tôi làm, đó là những thứ chúng tôi đang bán,” Fran Drescher (giữa), chủ tịch SAG-AFTRA, nói với TIME

Và trong khi diễn viên nổi tiếng có khả năng thuê luật sư giải trí giỏi đàm phán hợp đồng có lợi trong vấn đề AI, thì diễn viên thuộc tầng lớp lao động không thể làm thế — điều này có thể dẫn đến thiệt hại về danh tiếng nếu AI “diễn” kém hơn họ. Đồng thời, ngay cả những diễn viên tên tuổi cũng lo ngại, trong số đó có Tom Cruise, đã tham gia đàm phán để gây sức ép với nhà sản xuất về những lo ngại của SAG-AFTRA về AI, theo The Hollywood Reporter.

Cả bốn nhà làm phim bằng AI được phỏng vấn cho bài viết này đều đồng ý rằng việc bảo vệ diễn viên và những lo động khác trong ngành phim là rất cần thiết. “AI thì rất tuyệt vời và cho người như tôi có quyền năng. Nhưng mặt trái là các công ty lớn hơn sử dụng nó để có lợi nhất cho họ, theo cách không công bằng cho các diễn viên quần chúng,” Jahmel Reynolds nói.

Todorovic và Sheridan đã tạo ra công nghệ của Wonder Dynamics với mục đích cụ thể là để diễn xuất của diễn viên vẫn là trung tâm và không thể thay thế đối với những bộ phim sử dụng nó. Các nhà làm phim có thể sử dụng Wonder Dynamics để biến một diễn viên thành người ngoài hành tinh — chứ không phải biến diễn viên này thành diễn viên khác.

Ngay cả những diễn viên tên tuổi cũng lo ngại, trong số đó có Tom Cruise (trái), đã tham gia đàm phán để gây sức ép với nhà sản xuất về những lo ngại của SAG-AFTRA về AI, theo The Hollywood Reporter

“Nghệ thuật đâu từ hư không mà có,” Todorovic nói. “Chúng tôi không muốn tham gia vào việc xây dựng một tương lai mà các diễn viên ngồi nhà, cấp phép sử dụng dáng vẻ ngoại hình của họ, và tham gia năm bộ phim cùng một lúc.”

Trong tình thế này, có vẻ không tránh khỏi AI gây đảo lộn ngành phim ảnh. Haerlin dự đoán “rất nhiều công việc sẽ bị mất trong những tháng hoặc năm tới.” Nhưng ông hy vọng các diễn viên sẽ được bảo vệ — và phim analog và phim AI sẽ có thể tồn tại song song và phục vụ các mục đích khác nhau. “Có thể ví với thảm,” ông nói. “Bạn có thể mua một tấm thảm được sản xuất bằng máy từ IKEA. Rồi bạn cũng có thể mua một tấm thảm thủ công, có thể đẹp và tinh xảo hơn, nhưng đắt hơn rất nhiều.”



* Nguyên văn uncanny valley có thể được định nghĩa là phản ứng tiêu cực của con người đối với việc robot hay vật thể nào đó nhìn giống như người thật. Khi mức độ giống người của vật thể tăng lên, sự thích thú của con người đối với nó cũng tăng lên nhưng chỉ đến một điểm nhất định. Vượt qua điểm đó, việc giống người trở nên kém hấp dẫn, kỳ dị và gây lo âu, sợ hãi. (ND)