• Chuỗi rạp nhắn gửi hãng phim: Làm ơn đưa thêm phim cho chúng tôi

• Những luật chơi mới - thực ra là cũ rích - của Hollywood

• Cuộc chiến phát trực tuyến đã bước vào thời kỳ hỗn loạn

• Rạp chiếu còn - Hollywood còn. Rạp chiếu chết - Hollywood cũng không sống được đâu!

• Triển vọng của Hollywood năm 2023: Đường xa lắm nỗi gập ghềnh

Sau ba năm tồi tệ nhất sử sách cho ngành kinh doanh phim ảnh, một cảm giác nhẹ nhõm gần như có thể chạm vào được ở Hollywood khi hai phim bom tấn thực thụ xuất hiện trong danh sách đề cử phim hay nhất của giải Oscar năm nay.

Disney và nhiều công ty truyền thông khác đang xoay trục từ đưa các nội dung lớn lên phát trực tuyến để tranh giành người dùng sang chiếu rạp trước

Viện Hàn lâm thường bỏ qua những bộ phim thương mại lớn để công nhận Điện Ảnh viết hoa. Nhưng các đề cử năm nay cho Top Gun: Maverick và Avatar: The Way of Water — đã là hai trong số những phim có doanh thu cao nhất từ trước đến nay — dường như nói lên một điều to tát hơn cả việc làm phim chất lượng.

Hai bộ phim này đã chứng minh rằng ngay cả trong thời đại phát trực tuyến, điện ảnh vẫn có khả năng thu hút đông đảo người xem đến rạp chiếu phim tối tăm. Tom Cruise, đóng chính và đồng sản xuất Top Gun, đã hoãn phát hành bộ phim hai năm trong đại dịch để đảm bảo phim chiếu rạp thay vì phát hành trực tuyến — một biện pháp mà nhiều hãng phim đã áp dụng để tăng lượng thuê bao cho dịch vụ của họ. James Cameron, đạo diễn kiêm nhà sản xuất của Avatar, cũng nói rõ rằng bộ phim 3D của ông là để xem trên màn ảnh rộng chứ không phải trong phòng khách.

Giờ đây, sau thành công của hai phim đó, các hãng phim lớn của Hollywood — hầu hết đang đối mặt với áp lực mạnh mẽ từ nhà đầu tư phải ngừng lỗ trong hoạt động kinh doanh phát trực tuyến của họ vào năm tới — đang khám phá lại sức hấp dẫn của doanh thu phòng vé kiểu xưa. Ở Hollywood, nơi mô hình Netflix đã ăn mòn các nguồn thu nhập truyền thống, có cảm giác như được minh oan.

Tom Cruise đã hoãn phát hành Top Gun: Maverick hai năm trong đại dịch để đảm bảo phim chiếu rạp thay vì phát hành trực tuyến

“Gần như mọi hãng phim và mọi nền tảng phát trực tuyến đều cho biết họ sẽ gửi tất cả phim của mình đến rạp trước, sau đó mới đến một dịch vụ phát trực tuyến,” CEO của Imax, Rich Gelfond, nói. “Thực tế là đợt phát hành rạp cải thiện việc phát hành trực tuyến. Những người sắp xếp chương trình thật quá ngây thơ khi nghĩ rằng người ta sẽ cứ ngồi trên trường kỷ và xem mọi nội dung. Thị trường đã tự điều chỉnh lại rồi.”

Hai trong số những CEO lớn nhất của Hollywood, Bob Iger của Disney và David Zaslav của Warner Bros Discovery, dường như đã quay lưng lại với những thử nghiệm phát trực tuyến cấp tiến nhất được đưa ra trong cuộc đua điên cuồng giành thuê bao đăng ký. Những thử nghiệm bao gồm phát hành phim trên các dịch vụ phát trực tuyến của họ cùng ngày phát hành tại rạp và đôi khi đưa phim lẻ phát thẳng trực tuyến mà không cần phát hành rạp.

Bây giờ họ muốn dốc toàn lực vào những đợt phát hành rạp hoành tráng. Iger, giám đốc kỳ cựu của Disney, đã thôi nghỉ hưu để trở lại công ty vào tháng 11, cho biết ông sẽ “đầu tư mạnh” vào những chuỗi phim sinh lời nhiều nhất của công ty — bao gồm Marvel, Pixar và Star Wars — đồng thời “tích cực giám tuyển” đầu ra giải trí nói chung.

Bob Iger, ngoài cùng bên trái, cùng các nhà điều hành sản xuất và Alan Bergman, đồng chủ tịch của Disney Entertainment, ngoài cùng bên phải, tại sự kiện ra mắt đặc biệt của The Mandalorian ở Hollywood hồi tháng 3. Iger cho biết ông sẽ “đầu tư mạnh” vào những chuỗi phim sinh lời nhiều nhất của công ty — bao gồm Marvel, Pixar và Star Wars — đồng thời “tích cực giám tuyển” đầu ra giải trí nói chung

“Nếu nhìn vào quỹ đạo của Marvel trong năm năm tới, bạn sẽ thấy rất nhiều điều mới mẻ,” Iger nói tại một hội nghị nhà đầu tư đầu tháng 3. “Chúng tôi sẽ quay trở lại với chuỗi phim [siêu anh hùng] Avengers nhưng với một dàn Avengers khác . . . Chúng tôi vẫn đang phát triển các phim Star Wars.”

Tuy nhiên, rủi ro là bằng cách tăng gấp đôi số lượng phim bom tấn tiềm năng, các hãng phim lại bỏ qua thị trường tầm trung và phim độc lập mà một số giám đốc điều hành tin là huyết mạch của ngành.

Tom Rothman, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Sony Pictures Motion Picture Group, cho biết các hãng phim sẽ phải tìm ra sự cân bằng giữa phim “bom tấn” và tác phẩm mới mẻ hơn.

“Phim phần tiếp theo và siêu anh hùng rất quan trọng — chúng chắc chiếm một nửa lịch phát hành của chúng tôi,” ông nói với Financial Times. “Nhưng cũng quan trọng không kém: đừng từ bỏ nguyên tác. Có một thứ có thể giết chết ngành phim ảnh, và đó không phải là Covid, không phải là phát trực tuyến — mối đe dọa thực sự đối với ngành phim ảnh là ngừng chấp nhận rủi ro đối với xuất phẩm nguyên tác.”

James Cameron nói rõ rằng bộ phim 3D của ông là để xem trên màn ảnh rộng chứ không phải trong phòng khách

Tập trung vào phim chuỗi

Lễ trao giải Oscar năm nay diễn ra trong bối cảnh các hãng phim Hollywood đang gặp khó khăn nghiêm trọng sau nhiều năm đầu tư rẻ tiền vào hoạt động phát trực tuyến của họ. Khi tất cả mọi người bị mắc kẹt ở nhà, số lượng thuê bao đăng ký tăng vọt — và Phố Wall đã reo hò.

Nhưng bữa tiệc đã kết thúc vào đầu mùa xuân năm ngoái, khi Netflix nói rằng mạch tăng trưởng thuê bao 10 năm của họ đã đứng lại. Đột nhiên, các nhà đầu tư muốn nhìn thấy con đường dẫn đến khả năng sinh lời của phát trực tuyến — và họ bắt đầu lo ngại về đống nợ của các hãng phim, gồm cả Warner Bros Discovery và Disney. Sức phục hồi phòng vé đang chững lại, với doanh thu giảm 4 tỉ USD vào năm ngoái so với năm 2019, đã không giúp được gì.

Do đó, không có gì ngạc nhiên khi các hãng phim đang tìm cách hồi sinh các phim chuỗi lớn của họ, gần như là cách đánh cược chắc ăn mà một nhà điều hành hãng phim Hollywood có thể tìm thấy, dẫu chi phí sản xuất cao. Iger đã giúp mở ra một kỷ nguyên phim bom tấn mới với việc táo bạo mua lại Marvel, LucasFilm và Pixar, đem về cho Disney một bộ sưu tập tài sản trí tuệ đáng ghen tị. Kết quả là một loạt phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại, bao gồm Star Wars: The Force Awakens năm 2015, Avengers: Infinity War năm 2018 và Avengers: Endgame năm 2019.

Rothman tại Sony, giám đốc hãng phim lớn lẻ loi quyết định đứng ngoài cuộc chiến phát trực tuyến và thay vào đó bán nội dung cho những nền tảng phát trực tuyến, cho biết khán giả đã bắt đầu quay lại xem phim kinh phí tầm trung

Đối với các hãng phim truyền thống, việc đặt phòng vé trở lại vị trí đầu chuỗi cung ứng cũng sửa chữa điều mà nhiều người coi là một trong những sai lầm nghiêm trọng nhất mấy năm qua: hy sinh hàng triệu đôla doanh thu rạp để thu hút thuê bao trên nền tảng phát trực tuyến mới. Giờ đây, các hãng phim đã chấp nhận rằng đây là một tiền đề thiếu sót. Dồn sức mạnh quảng bá cho các đợt phát hành rạp giúp phim được chú ý khi chúng xuất hiện trên nền tảng phát trực tuyến.

Các đề cử phim hay nhất năm nay làm nổi bật khoảng cách tài chính bao la giữa các phim chuỗi kinh phí lớn, hái ra tiền của Hollywood và phim kinh phí trung bình mà Viện Hàn lâm thường tôn vinh. Avatar đã thu về khoảng 2,3 tỉ USD phòng vé toàn cầu, trong khi Top Gun — không được hưởng phát hành ở Trung Quốc — mang về 1,5 tỉ USD.

So với con số doanh thu đó, 28,8 triệu USD mà The Fabelmans, ứng viên phim hay nhất của Steven Spielberg, kiếm được ở phòng vé chẳng khác gì tiền lẻ. Bộ phim hài đen tối Triangle of Sadness với 4,5 triệu USD là phim có doanh thu thấp nhất trong danh sách đề cử phim hay nhất, bất chấp thành công về mặt phê bình. Bộ phim có nhiều đề cử nhất — Everything Everywhere All at Once — đã mang về 88 triệu USD mạnh mẽ, theo tập đoàn dữ liệu Comscore.

Jamie Lee Curtis trong một cảnh phim Everything Everywhere All At Once

Một số nhà phân tích nói rằng Disney đã vắt quá mạnh tay các tựa phim Marvel, đặc biệt là khi họ tìm cách tạo nội dung nguyên tác cho dịch vụ phát trực tuyến Disney+.

Iger đã chỉ ra ông có thể cố gắng thận trọng hơn trong việc chỉ định sản xuất các phần ngoại truyện của Marvel. “Phần tiếp theo thường có kết quả tốt cho chúng tôi, nhưng bạn có cần phần ba hay phần bốn không?” ông nói. “Hay là đã đến lúc chuyển sang các nhân vật khác? Không có gì trong thương hiệu Marvel vốn không ổn. Tôi nghĩ chỉ cần xem xét những nhân vật và câu chuyện mà chúng tôi đang khai thác.”

Zaslav cũng đang đi theo quỹ đạo tương tự, nói rằng ông rất háo hức khởi động lại chuỗi phim Superman và Harry Potter. “Chúng tôi sẽ thực sự tập trung vào phim chuỗi,” ông nói với các nhà đầu tư vào mùa thu năm ngoái. “Các phim của DC và các phim Harry Potter đã mang lại rất nhiều lợi nhuận cho bộ phận điện ảnh của Warner Bros trong 25 năm qua.”

Thứ phẩm kinh dị M3gan của Universal đã làm ăn rất tốt ở phòng vé

Liều adrenaline cho phim độc lập

Với triển vọng còn nhiều phiên bản siêu anh hùng hơn nữa, một số người đặt câu hỏi sẽ còn mấy không gian cho phim kinh phí thấp và trung bình. Những mặt hàng chủ lực của rạp chiếu phim — phim hài lãng mạn, phim chính kịch tòa án, phim độc lập đột phá, phim nghiêm túc dành cho người trưởng thành — sẽ càng khó được ra rạp hơn khi các hãng phim Hollywood bật chế độ cắt giảm chi phí vì đã đầu tư hàng tỉ đôla vào các dịch vụ phát trực tuyến của họ.

Lia Buman, đồng sáng lập công ty sản xuất phim và truyền hình độc lập Tango, nói tại Liên hoan phim Sundance gần đây, “Việc phân bổ tiền cho các phim không đồng đều chút nào.”

“Tiền tập trung nhiều vào một hoặc hai phim thôi,” bà nói. “Vì vậy, tôi cảm thấy chuyện đó như phản ánh việc cắt giảm chi phí hoặc [mọi người] cảm thấy không muốn mắc sai lầm.”

A Man Called Otto với sự tham gia của Tom Hanks đã thu về khoảng 100 triệu USD

Tuy nhiên, một số người trong ngành hy vọng cán cân sẽ sớm ngừng nghiêng về phim bom tấn. Buman, đã làm việc trong những phim được giới phê bình đánh giá cao gần đây bao gồm Aftersun và Weird: The Al Yankovic Story, nói rằng những người ở mảng phim của bà dù sao cũng cảm thấy lạc quan khi ngày càng có nhiều người quay lại rạp chiếu phim. Bà nói điều Top Gun: Maverick đã làm cho phim đại chúng thì Everything Everywhere All At Once đã làm cho phim độc lập. Do hãng phim độc lập A24 ở New York phát hành, Everything Everywhere là bộ phim đột phá của năm — câu chuyện điên rồ về một gia đình người Mỹ gốc Á bình thường du hành qua đa vũ trụ.

“Tôi cảm thấy phim này hồi sinh khán giả cho dòng phim [quy mô] nhỏ hơn,” Buman nói. “Là một liều thuốc kích thích cho mảng của chúng tôi trong ngành.”

Rothman tại Sony, giám đốc hãng phim lớn lẻ loi quyết định đứng ngoài cuộc chiến phát trực tuyến và thay vào đó bán nội dung cho những nền tảng phát trực tuyến, cho biết khán giả đã bắt đầu quay lại xem phim kinh phí tầm trung. Ông trích dẫn thành tích của A Man Called Otto gần đây do hãng phim riêng của ông sản xuất, với sự tham gia của Tom Hanks, đã thu về khoảng 100 triệu USD. Ông cũng chỉ ra Cocaine Bear và thứ phẩm kinh dị M3gan của Universal đã làm ăn rất tốt ở phòng vé, cùng với 80 For Brady của Paramount.

Cocaine Bear

“Thực ra có rất nhiều phim nguyên tác kinh phí trung bình đã cực kỳ thành công ngay cả trong sáu tháng qua,” ông nói. “Nói khán giả chỉ muốn phim phần tiếp theo và siêu anh hùng là không đúng.”

Gelfond nói ông nhìn thấy khả năng là nền kinh tế đang thay đổi của ngành thực sự có thể thúc đẩy các bộ phim nhỏ hơn. Ông thừa nhận trong vài năm qua, phim bom tấn thống trị xu hướng “và các phim nhỏ hơn bị tránh xa”. Nhưng ông nghĩ sự thay đổi trong mô hình của các hãng phim lớn — có ít phim được sản xuất dành riêng cho phát trực tuyến hơn — sẽ giải phóng tiền để làm những phim chiếu rạp nhỏ hơn.

“Tôi nghĩ giờ đây con lắc sẽ vung xa khỏi các bộ phim bom tấn khi nhiều nhà sản xuất nội dung làm phim để phát hành rạp rồi sau đó đưa chúng lên dịch vụ [phát trực tuyến],” ông nói. “Tôi nghĩ tính kinh tế của các dịch vụ phát trực tuyến sẽ cho phép họ làm nhiều phim chiếu rạp nhỏ hơn.”

Một cú hích khác cho ngành điện ảnh năm nay: nhiều phim hơn. Paul Dergarabedian, nhà phân tích tại Comscore, cho biết sự gián đoạn trong sản xuất phim do đại dịch gây ra sẽ bắt đầu giảm bớt vào năm 2023. Năm ngoái, lượng phim phát hành trên toàn nước Mỹ kém so với năm trước đại dịch 2019 41 phim; ông mong đợi lượng phim năm nay sẽ hơn năm ngoái 30 phim, lên khoảng 100 phim phát hành.

Điều này sẽ dẫn đến doanh thu phòng vé là 9 tỉ USD — tăng đáng kể so với 7,5 tỉ USD năm ngoái nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với kỷ lục mọi thời đại là 12 tỉ USD vào năm 2018, Dergarabedian nói.

Nhưng Rothman cho rằng sự hồi sinh điện ảnh sẽ mạnh mẽ hơn thế. Ông tin năm 2023 sẽ chỉ cách “một bước ngắn” so với mức trước đại dịch vào năm 2019, ít nhất là ở Mỹ.

Thật ngây thơ khi nghĩ rằng người ta sẽ ngồi trên trường kỷ và xem mọi nội dung. Thị trường đã tự điều chỉnh lại rồi

“Việc đi xem phim đang trở lại mạnh mẽ,” Rothman nói. “Bạn sắp được thấy một mùa hè bùng nổ.”