Điện ảnh Trung Quốc chưa từng bất ngờ đến thế bởi hai đạo diễn phim 31
tuổi: Quách Kính Minh và Hàn Hàn, cả hai đầu là những tác giả có sách
bán chạy ở Trung Quốc.
Tiểu thời đại 3 của Quách Kính Minh là phần mới nhất của loạt
phim chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của anh, từng bán được 1,4 triệu
bản trong vòng hai tuần sau khi xuất bản. Phim
Tiểu thời đại 3
có mặt tại 45% phòng chiếu ở Trung Quốc sau buổi khởi chiếu ngày 7/6 đã
thu về trên 110 triệu nhân dân tệ, một kỷ lục của phim 2D trong nước.
Vài tuần sau, bộ phim
The Continent của Hàn Hàn cũng đã ra mắt
vào ngày 24/7, và kiếm được hơn 700 triệu nhân dân tệ sau một tháng công
chiếu. Cả hai phim đã lật đổ
Transformers: Age of Extinction và giữ vị trí đầu bảng ở phòng vé Trung Quốc.
Quách Kính Minh (ảnh trái) và Hàn Hàn
Quách Kính Minh và Hàn Hàn và đối thủ truyền kiếp. Họ đều là tác giả có
sách bán chạy và gây tranh cãi nhất với tiền nhuận bút lần lượt là 120
triệu và 51,2 triệu nhân dân tệ, và giờ cả hai đang thành công bất ngờ ở
lĩnh vực điện ảnh, đánh dấu một kỷ nguyên mới của “phim thần tượng” ở
Trung Quốc.
Phòng vé Trung Quốc đã thu về 21,6 tỉ nhân dân tệ
(tương đương 3,17 triệu đôla) trong năm 2013, tăng vọt 27% so với năm
2012. Mười phim Trung Quốc hàng đầu đã kiếm được tổng cộng 5,658 tỉ nhân
dân tệ ở phòng vé, nhiều hơn mười phim nhập khẩu (doanh thu 4,527 tỉ
nhân dân tệ) đến 1,131 tỉ nhân dân tệ. Sư phát triển trên diện rộng của
điện ảnh Trung Quốc những năm gần đây giúp đẩy mạnh doanh thu phòng vé:
theo thông tin từ Hiệp hội điện ảnh Mỹ (MPAA), mỗi ngày có 13 rạp chiếu
phim mới mở ở Trung Quốc. Nhưng, tác giả bài viết cũng quan sát thấy ba
hiện tượng đã giúp thu về cả đống tiền:
1. Sự trỗi dậy của một thị trường trẻ
Tiểu thời đại đem đến giấc mơ nhung lụa giàu sang cho giới trẻ
Theo lời Quách Kính Minh từng trả lời đài NPR năm 2009, bí quyết thành
công của anh là xoáy vào những khát vọng và sự thiếu tự tin ở thế hệ của
anh: “Thanh niên ngày nay không hiểu được cuộc sống mà các nhà văn lớn
tuổi miêu tả. Do đó độc giả thích tác phẩm của tôi vì nó được viết bởi
một người cùng độ tuổi với họ về những điều rất gần gũi với cuộc sống
của họ.”
Quách Kính Minh và Hàn Hàn đều đang hoặc gần là tâm điểm
của những cuộc tranh luận sôi nổi nhất diễn ra giữa các cư dân mạng
Trung Quốc. Cả hai đều là con một; đều từng nếm vị ngọt thành quả đầu
tiên từ việc cải cách kinh tế của Trung Quốc, đang nắm giữ chiếc gương
nạm đá quý cho thấy hình ảnh đất nước trong năm 2014.
Phim
Tiểu thời đại 3
của Quách Kính Minh khai thác tình bạn và những vướng mắc tình cảm của
bốn phụ nữ trẻ sống ở Thượng Hải, rất giàu và đẹp quyến rũ. Trong phim,
Quách Kính Minh tạo ra giấc mơ màu hồng kiểu Gatsby về thành phố lớn cho
người hâm mộ trẻ tuổi. Đó là căn nhà tráng lệ trị giá 100 triệu nhân
dân tệ ở Thượng Hải (nhà riêng của Quách Kính Minh) với đầy những nhãn
hiệu thời trang có tên tuổi, mấy chiếc xe Bentley, rượu sâm panh trong
những phòng phiêu vũ lấp lánh, và những buổi hẹn hò với người thành đạt
và hấp dẫn.
Cảnh trong phim The Continent
Ngược lại, bộ phim
The Continent của Hàn Hàn là câu chuyện hiện
đại đầy cảm hứng có kết cấu như một phim du ngoạn bi hài nói về hai
thanh niên đến từ phía đông Trung Quốc. Là một tay đua và blogger chuyên
viết về vấn đề chính trị nổi tiếng, Hàn Hàn nghiêng về hướng khác, cố
gắng cho thấy cuộc sống hiện đại chân thật của người trẻ Trung Quốc,
nhiều người trong số đó giống với những nhân vật trong phim khi thỉnh
thoảng họ bị lạc lối trên con đường tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Sự phát triển kinh tế nhanh chóng đã chứng kiến việc họ trưởng thành
cùng với sự xuất hiện của chủ nghĩa cá nhân và tiêu xài – những cái bẫy
quen thuộc thời hiện đại khiến họ ngày càng giống với giới trẻ phương
Tây.
Cả hai đạo diễn đều tìm thấy chỗ đứng riêng trong lòng người hâm mộ háo hức giữa thị trường trẻ đang bùng nổ này.
2. Dòng tiền nóng chảy vào thị trường vốnNăm
2013, cổ phiếu ngành truyền thông đã đứng đầu thị trường chứng khoán
nội địa (chỉ cho người Trung Quốc giao dịch - ND) khi tăng ở mức
103,29%. Theo số liệu thống kê từ WIND Information (công ty hàng đầu
chuyên cung cấp phần mềm, thông tin, dữ liệu tài chính - ND) thì ngành
điện ảnh có 54 công ty niêm yết tại thị trường chứng khoán nội địa với
hệ số giá trên thu nhập một cố phiếu (P/E) là 46,54.
Dòng tiền nóng đổ vào thị trường vốn
Vào tháng 3/2014, Alibaba Group đã thu mua 60% cổ phiếu của China
Culture Media Group, và đổi tên thành Alibaba Pictures Group. Trong thời
gian diễn ra Liên hoan phim Thượng Hải, Tencent Group đã thông báo rằng
họ sẽ ra mắt sáu bộ phim. Phân tích dữ liệu lớn sẽ là quả cầu tiên tri
được dùng để tiên đoán thị trường tương lai trong khi quảng cáo qua
truyền thông di động sẽ góp phần vào thành công ở phòng vé. Sự kết hợp
giữa Internet và ngành công nghiệp điện ảnh sẽ không chỉ biến đổi mô
hình kinh doanh mà còn ảnh hưởng đến nội dung cũng như việc sản xuất
phim.
Tác giả bài viết đang chứng kiến đầu tư cải cách lớn với phim
Tiểu thời đại 3. Hơn 100.000 cư dân mạng đã đầu tư vào bộ phim này và phần tiếp theo,
Tiểu thời đại 4.
Họ được đề nghị mức lãi suất hàng năm 7% khi đầu tư tối thiểu 100 nhân
dân tệ. Là nhà sản xuất, họ có cơ hội gặp mặt các ngôi sao điện ảnh,
được nhận những tạp chí điện tử phát hành độc quyền và ảnh có chữ ký của
diễn viên, được đấu giá đạo cụ và đi đến các địa điểm quay phim. Khoản
đầu tư của cư dân mạng đã tăng lên gần 10 triệu nhân dân tệ cho phim
Tiểu thời đại 3, với tư cách là nhà sản xuất, họ khuyến khích bạn bè đến rạp, do đó sẽ đảm bảo doanh thu cao ở phòng vé.
3. Thành công của truyền thông xã hội
Quách Kính Minh (giữa) cùng các nữ diễn viên chính trong phim Tiểu thời đại
Với việc cả Quách Kính Minh và Hàn Hàn đều có trên 30 triệu người hâm mộ
trên Weibo (mạng xã hội của Trung Quốc – ND), không có gì ngạc nhiên
khi có cuộc chiến diễn ra trên hệ thống truyền thông xã hội. Đó là nơi
mà điểm tương đồng giữa hai bộ phim được phân tích nhiều nhất. Mọi thứ
bị soi rất kỹ: sự chú ý của người hâm mộ, mức độ ảnh hưởng đến cộng
đồng, giới tính người hâm mộ, số lượt chia sẻ và bình luận trên Weibo và
việc phát tán các đoạn phim quảng cáo và những cảnh phim bị cắt thú vị.
Về kết quả cuối cùng, thành tích phòng vé, khá dễ đoán nếu chúng ta dẹp
qua một bên mọi bàn luận về mặt nghệ thuật của hai phim và chỉ tập
trung vào kinh doanh.
Khi nhìn kỹ vào mô hình kinh doanh/ văn hóa
của Quách Kính Minh từ khía cạnh tiếp thị, tác giả bài viết nghĩ anh là ví dụ rõ nhất của một doanh nhân thành đạt. Anh thành công trong
việc điều hành công ty về mặt định vị thị trường, nghiên cứu và phát
triển sản phẩm, phát triển mở rộng thương hiệu và dòng sản phẩm, cung
cấp nội dung, quảng cáo và khuyến mãi, tiếp thị kỹ thuật số và trên
nhiều kênh truyền thông. Hàn Hàn phần nào cũng làm theo những bước đó.
Nếu
chúng ta chỉ nhìn vào thành công của họ, nhìn bề ngoài thì ngành công
nghiệp điện ảnh Trung Quốc phát triển tốt, nhưng vẫn còn những mối lo:
1. Thị trường vốn của ngành điện ảnh quá nóng
Thị trường quá nóng sinh ra bong bóng
Cổ phiếu các công ty điện ảnh làm rất tốt ở thị trường chứng khoán nội
địa, nhưng việc định giá tăng vọt khiến các nhà đầu tư hoài nghi về giá
trị thực của những công ty này. Ví dụ, giá trị thị trường của hãng phim
DreamWorks của Mỹ là 11,9 tỉ nhân dân tệ, trong khi công ty Hoa Nghị Huynh Đệ của Trung Quốc được định giá tối đa 30,1 tỉ nhân dân tệ. Người
trong cuộc cho rằng việc tăng nhiệt quá mức của ngành điện ảnh Trung Quốc là
do sự đầu cơ trong thị trường chứng khoán nội địa. Nói cách khác, những
bong bóng đang hình thành rất nhanh.
Thực tế, có dấu hiệu bong
bóng sắp vỡ. Theo WIND Information, tốc độ tăng trưởng bình quân của
tổng giá trị thị trường của cổ phiếu truyền thông ở nửa đầu năm 2014 là
khoảng 6%. Con số này thấp hơn so với số 14,4% của Growth Enterprise
Index. Ngay cả Hoa Nghị Huynh Đệ cũng chứng kiến giá trị thị trường của
công ty sụt giảm 12%. Mặc dù Hoa Nghị có thể duy trì tăng trưởng hàng
năm 72,77%, nhưng tốc độ phát triển của Enlight Media và Hualu Baina đã
giảm lần lượt 66,64% và 27,92%.
2. Nguồn cung ứng phim ngoại hạn chế, những mô hình kinh doanh khác nhau
Phân tích tổng doanh thu của các hãng phim Mỹ
Hiện nay, Trung Quốc nhập không quá 34 phim hàng năm – nên không giống
những thị trường khác, các phim được phát triển trong nước gặp ít cạnh
tranh hơn.
Về phương diện tài chính, doanh thu phòng vé của các
phim trong nước được phân chia như thế này: 3,8% thuộc về nhà nước, phần
còn lại được chia thành ba phần. Hơn 30% sẽ vào túi nhà làm phim, nhà
phát hành phim nhận 10%, và nhà rạp lấy 50%. Cả ba bên hợp tác với nhau
trong việc quảng bá phim. Ngược lại, lợi nhuận của các phim nước ngoài
được chia theo tỷ lệ lần lượt là 35%, 17% và 48% cho nhà làm phim nước
ngoài, công ty phát hành và nhà rạp. Tuy nhiên, để thu hút khán giả thì
nhà làm phim phải chịu toàn bộ chi phí quảng bá phim. Đây rõ ràng không
phải thỏa thuận có lợi với các nhà làm phim nước ngoài.
3. Ít sự bảo hộ cho quyền sở hữu trí tuệ
Phân tích tổng doanh thu của ngành điện ảnh Trung Quốc
Ở Trung Quốc, doanh thu phòng vé chiếm hơn 80% tổng doanh thu của các
phim trong nước. Ở Hollywood hay châu Âu, tỷ lệ này chỉ có 30%, với 70%
còn lại đến từ việc cho thuê hoặc bán đĩa DVD, trò chơi điện tử hoặc đồ
chơi ăn theo, mua bán quyền kinh doanh, quảng cáo mềm, cũng như tiền bản
quyền khi xuất hiện trên mạng hoặc phát trên truyền hình, v.v… Trung
Quốc vẫn còn khá xa vời với việc thi hành hiệu quả quyền sở hữu trí tuệ.
Vậy
nên đừng bị che mắt bởi những con số phòng vé ấn tượng khiến thị trường
Trung Quốc trở nên vô cùng hấp dẫn với các nhà làm phim khắp nơi trên
thế giới, và sự thành công của các nhà làm phim trong nước như Quách
Kính Minh và Hàn Hàn. Còn rất nhiều việc phải làm trước khi ngành điện
ảnh Trung Quốc có thể thực sự cạnh tranh và ảnh hưởng trên toàn cầu.
Dịch: © Minh Châu @Quaivatdienanh.com
Nguồn: Forbes
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về bài viết này trên
Facebook của chúng tôi