Christopher Nolan: Âm thầm với Hiệp sĩ bóng đêm

Christopher Nolan: Âm thầm với Hiệp sĩ bóng đêm

04/08/2012

Bạn có thể nói về The Dark Knight Rises ở khía cạnh biểu tượng và câu chuyện, mặt nạ và phép ẩn dụ, và một cốt truyện mang phong cách Alexandre Dumas, Charles Dickens cũng như DC Comics.

Đột nhập mê cung trí tuệ của tác giả Inception

Và ý nghĩ này khiến đạo diễn Christopher Nolan đôi chút bồn chồn.

"Làm ơn đừng viết như vậy," anh cười. "Cậu sẽ làm độc giả sợ chạy mất đấy."

Hoặc bạn có thể nói về The Dark Knight Rises ở khía cạnh đầy những bất ngờ - bao gồm một vài nhân vật bất ngờ trở lại, những kẻ hai mặt mới và những nút thắt kịch bản đầy sửng sốt.

Hay là, chí ít, bạn có thể hỏi về tất cả những điều này nếu muốn lèo lái Nolan đến phát điên.

"Chúng tôi vừa có một cuối tuần ken đầy những buổi phỏng vấn, câu này nối tiếp câu kia, tôi buộc phải nói 'Các bạn biết rõ không đời nào tôi trả lời, và để lộ toàn bộ câu chuyện đâu!'" Nolan nói qua điện thoại từ Beverly Hills. "Cậu không thể tin nổi chuyện này xảy ra thường xuyên tới mức nào."

Nolan trên phim trường The Dark Knight Rises

Tin chứ! Cánh làm báo về phim ảnh sống nhờ những sự thật hớ hênh để lộ, những lời bình nghiệt ngã và những rò rỉ từ "người trong cuộc". Và ngay cả thông tin được người hâm mộ truyền tai nhau cũng trở nên tai hại; càng biết nhiều về phim trước khi xem, càng khó để bạn cảm nhận những bất ngờ.

"Thật khó mà giữ bí mật," Nolan cho biết. "Tôi thích thú những chiến lược tiếp thị, quảng bá (cho một bộ phim). Nhưng sau nhiều năm, bạn không thể trông chờ khán giả sẽ ngồi yên chỗ. Và chỉ có thể hy vọng rằng, khi đèn trần tắt, phim bắt đầu, họ vẫn còn thấy ngạc nhiên."

Nolan vẫn thành công đó giờ, mê hoặc người hâm mộ với những phim hiểm hóc như Momento, The Prestige và Inception. Nhưng với phần lớn khán giả, thành tựu phi thường nhất của anh là bộ ba phim siêu người hùng - Batman Begins, The Dark Knight và đỉnh điểm giờ đây là The Dark Knight Rises.

"Một trong những điều thú vị đó là loạt phim Người Dơi này đã có thể đi đến hồi kết," anh nói. "Kết thúc The Dark Knight, (các nhân vật) để lại rất nhiều tổn thương, mặc cảm tội lỗi, và những bí mật. Với phần ba này, chúng ta sẽ khám phá tất cả."

Bối cảnh The Dark Knight Rises diễn ra 8 năm sau The Dark Knight. Người Dơi bị quy kết cho cơn giận dữ chết người của Harvey Dent; cảnh sát trưởng Gordon và ngài thị trưởng Gotham nhờ mối dây oan đọa đày Người Dơi gánh chịu mà thông qua đạo luật chống tội phạm hà khắc. Ai nấy đều dối trá, cho dù đang đứng về lẽ phải.

Tom Hardy và Christian Bale đối đầu trong The Dark Knight Rises

Ngoại trừ những tên tội phạm, chúng dối trá vì âm mưu.

"Với tôi, xét trên khía cạnh thuần kịch tính, thật quá sức căng thẳng khi phải cố gắng giữ bí mật," Nolan nói. "Bởi khóa chặt một thứ gì đó trong sâu kín con người bạn, bạn sẽ không bao giờ thành công, và khán giả biết rõ điều này. Một phim kịch tính thực sự cũng khởi đầu như vậy."

Nolan chịu ảnh hưởng của một lối giáo dục không màu mè. Là con trai của một nữ tiếp viên hàng không người Mỹ và có ông bố người Anh chuyên về nghề quảng cáo, Nolan - năm nay bước sang tuổi 42 - lớn lên tại Chicago và London; bắt đầu làm phim từ năm lên 7 với chiếc máy quay Super 8 của bố.

"Tôi cứ nghĩ về Star Wars suốt," anh hồi tưởng. "Tôi làm các phim ngắn với những cái tựa giàu trí tưởng tượng như Space Wars. Toàn những mô hình chiến đấu choảng nhau. Những con chim ưng bằng sắt biết khạc lửa."

Nolan theo học Đại học London (UCL), cũng bởi sinh viên ở đây có cơ hội tiếp cận với những thiết bị làm phim tối tân. Tiếp đó, anh vét cạn túi lấy vài ngàn bảng Anh để làm Following, nói về một nhà văn trẻ luôn lén bám theo người khác để thu thập tư liệu viết. Bộ phim chiếm hết tất cả những ngày cuối tuần của Nolan trong một năm ròng; ngân sách làm phim thì hạn hẹp, số cuộn phim có được chỉ đủ để quay một đến hai đúp.

Tuy vậy, Following đã được đón nhận. Tác phẩm điện ảnh thứ hai của Nolan là Memento (2000) - với lối kể chuyện nghịch đảo tài tình - thậm chí còn giúp anh được chú ý nhiều hơn, và một hãng phim giao ngay cho anh đạo diễn Insomnia, bộ phim ly kỳ tăm tối với sự tham gia của Al Pacino. ("Phim noir thực sự tác động đến sự nghiệp của tôi," Nolan cho biết.) Nhưng tác phẩm này dựa trên một phim của Na Uy ra đời trước đó, kịch bản không được chặt chẽ và thực sự không mang dấu ấn Nolan.

Batman Begins (2005)

Batman Begins (2005) mang đậm dấu ấn này.

Đặt cược vào thử thách này, Nolan chẳng có gì để liều lĩnh, anh lên kế hoạch với một nhóm cộng sự nòng cốt đáng tin cậy. "Đây là bộ phim quy mô lớn đầu tiên chúng tôi thực hiện," anh nói. "Chúng tôi đã rất cẩn trọng, rất chặt chẽ. Chúng tôi kiểm soát cực kỳ nghiêm ngặt mọi chi tiết." Câu chuyện đạt đến đỉnh cao giúp hồi sinh một nhân vật và tái khởi động loạt phim mà phần phim lố bịch trước đó Batman & Robin gần như bị hủy hoại năm 1997.

Tên tuổi Nolan nổi tiếng từ đây, anh chuyển sang làm một phim hoàn toàn đối lập - một câu chuyện ly kỳ của thế kỷ 19 về một ảo thuật gia mang tên The Prestige, bộ phim vẫn là chủ đề yêu thích của anh: những bí mật gia đình, những thân phận giấu kín, âm mưu đồ sộ và cốt truyện rối nùi.

"Thật là một trải nghiệm bay bổng (sau Batman Begins)," Nolan nói. "Chúng tôi phá vỡ mọi giới hạn, sử dụng máy quay cầm tay, cho các diễn viên nhiều đất để ứng biến. Điều đặc biệt tuyệt vời đó là chúng tôi có thể áp dụng phương pháp này vào những phim tôi muốn làm về sau."

Tiến bộ công nghệ

Đó chính là The Dark Knight / Hiệp sĩ bóng đêm, một bom tấn dành cho những người hâm mộ ưa phim "hại não" với các tình thế tiến thoái lưỡng nan, những mối đe dọa khủng bố và những vấn đề về lập pháp - cộng thêm màn trình diễn đầy sửng sốt của Heath Ledger trong vai Joker đầy hỗn loạn có gương mặt cười. ("Diễn xuất của cậu ta đầy tính biểu tượng," Nolan đưa ra lời nhận xét sau khi đóng máy - và Ledger qua đời do dùng thuốc quá liều. "Đó không phải là Heath Ledger, đó chính là Joker. Cậu ta sống trong nhân vật.")

Nolan cũng rất háo hức được quay phim ở định dạng IMAX - cực đại, hoành tráng và trở thành một công cụ đắc lực.

"Thật là độc nhất vô nhị," anh nói. "Dĩ nhiên còn phụ thuộc vào tính chất dự án bạn đang làm - nếu bạn đang làm phim tình cảm, sẽ có những lựa chọn khác. Nhưng khi bạn có những nhân vật phi thường, tôi cho rằng khán giả muốn đắm chìm trong trải nghiệm điện ảnh này. Họ muốn thấy hình ảnh Người Dơi trùm lên những hàng ghế."

Nolan trên phim trường The Dark Knight Rises

Đây là kiểu đề tài mà một Nolan lịch thiệp và điềm tĩnh thực sự muốn hâm nóng. Càng né tránh nói về nội dung chủ đề hay những nút thắt của phim bao nhiêu, anh càng say sưa thảo luận về những hiệu quả thị giác bấy nhiêu.

Và như những gì đến nay ta biết về anh, Nolan là một nhà làm phim cổ điển, ưa dàn dựng hiện trường và dùng các diễn viên đóng thế đến mức tối đa, tránh xa những hiệu quả hình ảnh kỹ thuật số hoàn toàn và phần nào hoài nghi công nghệ 3-D.

"Tôi rất vui nhìn 3-D đang phát triển, và trở thành một lựa chọn - nhưng may quá, phần lớn khán giả vẫn còn trung thành với 2-D," Nolan cười tủm tỉm. "Tôi ngưỡng mộ những gì một số nhà làm phim đã làm được với công nghệ này; tôi rất háo hức đón chờ xem Baz Luhrmann ứng dụng 3-D vào The Great Gatsby ra sao. Nhưng điều này không tác động gì tới The Dark Knight Rises."

Nolan khăng khăng nội dung là yếu tố quyết định.

"Tôi quay những đại cảnh trong The Dark Knight Rises ở định dạng IMAX," anh nói. "Nhưng điều này cũng chẳng ăn nhập gì tới Inception bởi đây là bộ phim về những giấc mơ, và chúng ta đang gắng sức làm cho nó ăn sâu vào thực tại gai góc. Nhà làm phim phải chọn lựa công cụ truyền tải bộ phim tới người xem và đây luôn là điều tôi trăn trở - thay vì đưa ra một lựa chọn mới, công nghệ mới trở thành lựa chọn duy nhất, và bạn đi đến quyết định bỏ qua một thứ quan trọng."

Kỳ nghỉ bắt buộc

Mối bận tâm của anh thật rõ ràng. Ở hầu hết các đề tài trao đổi, Nolan giữ sự dè dặt đặc trưng (trong trang phục thoải mái - chiếc quần jeans cứng cáp, đội nón lưỡi trai, thay vì những bộ vest sẫm màu và áo sơmi trắng bảnh bao như thường thấy). Nhưng khi nói về điện ảnh đương đại - mà Hollywood hiện cho là tốt hơn, và rẻ hơn không bàn cãi - anh trở nên cứng rắn.

"Với tôi, đó chỉ là sự lựa chọn, và tôi chỉ mở lời khi đã có quyết định," Nolan nói. "Đã có rất nhiều người trong nhiều năm cố gắng chào bán cho tôi những giải pháp điện tử. Ừm, tôi xin lỗi, nếu bạn có giải pháp toàn diện nào đó mà một bộ phim hay đòi hỏi, tuyệt quá, tôi sẽ lắng nghe. Nhưng trong lúc chờ đợi, hãy để tôi yên."

Vậy còn vấn đề tiết kiệm chi phí nhờ định dạng kỹ thuật số với độ nét cao? Và sự dễ chịu khi làm việc với những máy quay mới và nhẹ?

"Nếu David Lean sẵn sàng cầm chiếc máy quay 65mm đến sa mạc để có được những cảnh anh cần (cho phim Laurence of Arabia)," Nolan lạnh nhạt đáp, "Tôi không thấy lý do nào để người ta thấy nặng nhọc khi dùng nó trong trường quay."

Những dự án phim ảnh Nolan thực hiện đều đồ sộ và tỉ mỉ, anh cho biết anh hiện cảm thấy đủ tự tin "để chừa lại một chút tự phát trên trường quay, và xem mọi việc tiến triển thế nào." Sự liều lĩnh này bắt nguồn từ sự tin cậy, mà chỉ đến từ những mối quan hệ bền chặt lâu năm.

Quả vậy, bắt đầu từ Insomnia, mọi dự án của Nolan đều được làm với Warner Bros. (The Prestige làm với đối tác Touchstone). Bảy trong số các phim anh đạo diễn có vợ anh, Emma Thomas, làm nhà sản xuất; bốn trong số này dựa trên những câu chuyện và kịch bản được viết hoặc viết cùng với em trai Jonathan Nolan.

Anh cũng tiếp tục làm việc với các chuyên gia điện ảnh, biên tập viên và những ngôi sao quen thuộc. The Dark Knight Rises đánh dấu lần hợp tác thứ năm với Michael Caine và thứ tư với Christian Bale; những gương mặt quen khác gồm có Marion Cotillard, Tom Hardy và Joseph Gordon-Levitt (Inception).

Christian Bale và Michael Caine trong The Dark Knight Rises

"Thật hữu ích khi có những diễn viên tài năng," Nolan nói. "Họ tập trung thể hiện tính cách nhân vật - Christian là một điển hình.”

The Dark Knight Rises ra rạp, và sau nhiều năm làm việc liên tục, Nolan đang tính đến "một kỳ nghỉ bắt buộc". Anh chưa lên lịch cho dự án mới nào.

Nolan là đồng tác giả kịch bản và một trong những nhà sản xuất Man of Steel, đưa chàng Siêu Nhân trở lại màn ảnh vào năm tới - nhưng vai trò đạo diễn đã được giao phó cho Zack Snyder. ("Những gì Zack đang làm với nhân vật này thật mới mẻ đến khó tin và sẽ làm sục sôi cả thế giới," Nolan bảo đảm.)

Và, dĩ nhiên, với bốn đứa con nhỏ, Nolan có nhiều điều để bận tâm và vui sướng. Nhất là bây giờ. Nhưng rốt cục, sắp đến lúc cho một dự án tiếp theo - to lớn và hoàn thiện.

Thẳng thắn mà nói, Nolan không ngồi yên.

"Tôi say mê ghi hình mọi thứ và sắp xếp chúng thành một câu chuyện," anh nói. "Và không chỉ nghe như một gã khùng, tôi còn cảm thấy chính xác nó như những gì tôi làm lúc nhỏ, chạy đôn chạy đáo làm phim về những mô hình chiến đấu."

Dịch: © Hoàng Hà @Quaivatdienanh.com
Nguồn: The Star-Ledger